از میان کتابهای متعدد تاریخ هنر که در جهان نگاشته شده اند بی شک «هنر در گذر زمان» هلن گاردنر به یک متن کلاسیک آموزشی دانشگاهی تبدیل شده است. پروفسور فرد کلاینر، استاد دانشکده تاریخ هنر و معماری دانشگاه بوستون، با توجه به نیازهای دانشگاهی دست به تخلیص و تدوین « هنر در گذر زمان گاردنر: تاریخ فشرده هنر جهان» زده که با استقبال دانشجویان و اساتید هنر در سراسر دنیا مواجه شده است. این اثر در ایران نیز توسط جمعی از مطرح ترین مترجم‌های حرفه‌ای، نام آشنا و متخصص فرهنگ و هنر ترجمه و توسط انتشارات آگه به چاپ رسیده استهلن گاردنر (۱۹۴۶-۱۸۷۸) از نویسندگان پر کار و قابل توجه در حوزه هنر است. وی در دانشگاه و انستیتو هنر شیکاگو به تدریس تاریخ هنر اشتغال داشت و کتاب ارزشمند وموثر وی به یک متن استاندارد آموزشی در آمریکا و بسیاری از کشورهای دنیا تبدیل شده است. این کتاب برای اولین بار در سال۱۹۲۶ منتشر شد و به‌لحاظ ویژگی‌های اختصاصی‌اش بین پژوهشگران، هنرمندان و دیگر مخاطبان تاریخ هنر بزودی جای خود را بازکرد. خانم گاردنر ویرایش سوم کتاب خود را کمی پیش از مرگش در سال۱۹۴۶ تکیمل و ارائه کرد.
کلاینر در تخلیص خود بر روی آثار مهم تاریخ هنر متمرکز شده است و با وفاداری به نسخه مفصل کتاب گاردنر سیر موضوعی -تاریخی ارائه داده است. در این کتاب آثار، هنرمندان، مکاتب و سبکهای هنری در بافت اجتماعی، تاریخی، فرهنگی و اقتصادی شکل دهنده آنها مورد بررسی قرار گرفته اند و سعی بر آن شده است تا تحلیلی جامع به مخاطب ارائه شود. کتاب پس از تلاش برای پاسخ به پرسش «چیستی تاریخ هنر» به بررسی دوره های: «پیشاتاریخ و نخستین تمدنها»، «یونان»، «امپراتوری روم»، « هنر صدر مسیحیت و بیزانس »، «جهان اسلام»، «سده‌های میانه»، «اروپای قرون وسطی و دوره رومانسک» و سپس «هنر گوتیک» پرداخته است. سپس هنر اروپا از ۱۴۰۰ میلادی تا ۱۷۰۰ و پس از آن سیر تاریخ هنر در در اروپا و امریکا از ۱۷۰۰ تا ۱۹۴۵ مورد بررسی قرار گرفته است. پنج فصل آخر نیز به «هنر جنوب و جنوب شرقی آسیا»، « چین و کره»، « ژاپن»، « آمریکا» و « آفریقا» اختصاص یافته است همچنین واژه نامه توصیفی و انگلیسی-فارسی که در انتهای اثر ترجمه شده قرار گرفته است کارآیی آن را برای پژوهشگران و دانشجویان ایرانی چندین برابر ساخته است. علاوه بر این جدول زمانی تاریخ هنر جهان به صورت پوستری ضمیمه این اثر شده است.
نوشته‌های مرتبط
مترجمین فارسی این اثر عبارتند از مصطفی اسلامیه، احمدرضا تقاء، هلیا دارابی،عبدالله کوثری، محمود متحد، فیروزه مهاجر، مهران مهاجر و محمد نبوی. از شاخصهای این ترجمه می توان به دقیق، روان بودن و روشن بودن متن ترجمه شده اشاره کرد. همچنین ترجمه فصل ها توسط مترجمینی صورت گرفته که در آن حوزه مطالعه و تخصص بیشتری داشته اند. اثر منتشر شده به فارسی به جز ترجمه خوب دارای صفحه آرایی و چاپ ارزشمندی است؛ بیش از نیمی از تصاویر کتاب به صورت چهار رنگ منتشر شده اند و کتاب در قطع رحلی و جلد سخت صحافی و عرضه شده است. همچنین ارائه «نمای کلی» در انتهای هر فصل نکته های اساسی فصل را گردآوری و خلاصه برداری کرده است که برای دانشجویان و پژوهشگران می تواند بسیار کارآمد باشد.
کتاب « هنر در گذر زمان گاردنر: تاریخ فشرده هنر جهان» در قطع رحلی به صورت رنگی بر روی کاغذ گلاسه و با جلد سخت توسط نشر آگه با همکاری موسسه‌ی فرهنگی هنری فرهنگ‌بان، در ۱۶۵۰ نسخه و با قیمت ۹۵ هزار تومان منتشر شده است.
