پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (بخش پایانی)

آیرن سی‌یراد برگردان محسن صف شکن

تفسیر نمادین رابطه تاریخی بین زنان هلندی و پنجره‌های هلندی بر همانند بودن دو خط مرز مهم تأکید می‌کند: یکی فیزیکی و دیگری اجتماعی. پرده بکارت به عنوان یک خط مرز فیزیکیِ تاریخیِ واجب برای زن، شبیه شیشه پنجره به عنوان یک خط مرز اجتماعی بین فضای عمومی و خصوصی است. شرایط هر دو مرزِ شکستنی به طور نمادینی شرح داده شد، آن طور که توسط نمونه‌هایی از نقاشی‌های هلندی قرن هفدهمی از فضاهای داخلی

نتیجه‌گیری

تفسیر نمادین رابطه تاریخی بین زنان هلندی و پنجره‌های هلندی بر همانند بودن دو خط مرز مهم تأکید می‌کند: یکی فیزیکی و دیگری اجتماعی. پرده بکارت به عنوان یک خط مرز فیزیکیِ تاریخیِ واجب برای زن، شبیه شیشه پنجره به عنوان یک خط مرز اجتماعی بین فضای عمومی و خصوصی است. شرایط هر دو مرزِ شکستنی به طور نمادینی شرح داده شد، آن طور که توسط نمونه‌هایی از نقاشی‌های هلندی قرن هفدهمی از فضاهای داخلی خانه به تصویر کشیده شده‌ بودند. وضعیت جنسی زنانِ نقاشی شده نه تنها با شرایط شیشه پنجره یا پوشاندن آن با پرده، بلکه با قفل بودن یا نبودن پنجره نشان داده شده بود.

همتا کردن نمادین زنان و تمامیت خانگی از قرن هفدهم به بعد، اثر بزرگی بر اندازه دکوراسیون پنجره و بر محافظت و تمیزکردن پنجره‌های جلویی داشت. روند پیوسته با خانگی کردن زنان، محکم کردن مرز شکستنی پنجره با تعداد لایه‌های بیشتر و بیشتر پرده بود. زنان طبقه بالاتر قرن نوزدهم با عقب نشینی فیزیکی از پنجره، بر شخصیت خطرناک آن به عنوان یک مرز شکستنی، بین پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه تأکید می‌کردند. تا اواخر قرن نوزدهم حتی تمیز کردن پنجره، جاذبه منحصرأ زنانه خود را با روی کار آمدن شیشه تمیزکن‌های مرد از دست داد.

با این وجود روند خانگی کردن زنان در طبقه اشرافی شروع شد و به کندی بر طبقه‌های پایین تر نیز اثر گذاشت. بنابراین رابطه زنان طبقات پایین تر با پنجره‌هایشان به صورت شایان ذکری متفاوت بود. نزدیکی آنها به پنجره و قلمرو عمومی در جنبش شهری شدن قرن نوزدهم به مشکلی برای طبقات اشرافی تبدیل شد. ساختار آینه‌های جاسوسی و نشستن در تاریکی، راه‌هایی بودند که در آن، طبقه پایین‌تر تلاش می‌کرد تا با پیش‌دستی کردن، فشار شهری شدن را کاهش دهد.

تغییر در تأکید بر مرز که در قرن هفدهم روی بیرون پنجره‌ها و از قرن هجدهم به بعد بر داخل آنست، معنی نمادینی دارد. کرکره بیرونی بسته در شب در قرن هفدهم، دیوارها و خانه را به مانند قبل دوباره ساخته و آن را به دژ تبدیل می‌کنند. کرکره‌ها به طور نمادین بر دوران وجود تفاوت‌های مشخص بین‌ طبقه بندی‌های شب و روز، باز بودن و بسته بودن، زندگی عمومی خیابان و زندگی خانوادگی خصوصی تأکید می‌کند.

کاهش کاورهای خارجی به هنگام شب، از قرن نوزدهم به بعد، همچنان که تضعیف تدریجی این تفاوت‌ها در دسته بندی‌های بین شب و روز را نشان می‌دهد، به حس امنیت نیز اشاره دارد. از طرف دیگر اما تقویت (سنگربندی) فضای داخلی قرن نوزدهم با تزئینات بزرگ پرده‌های توری پوشاننده پنجره در روز، موقعیت انزوای زنان طبقات بالا و میانی را در زندگی روزانه مشخص می‌کند. از خانه خارج کردن زنان طبقه اشرافی در آخر این قرن، هم راستا با جنبش برابرخواهی زنان، با آشکارشازی تدریجی پنجره‌های طبقات بالا و متوسط در ابتدای قرن بیستم مقارن شد.

باز باز شدن پنجره‌های هلندی بعد از جنگ به صورت شبانه روزی، دو سنت با هم ملاقات کردند: سنت نفی شبانه مرز بین فضای خصوصی و عمومی طبقه کارگر که با سنت نفی روزانه طبقه اشرافی، به هم متصل شدند. ذهنیت ویترینی باز بودن کامل شبانه، در آن نفی نمادین تفاوت بالقوه بین روز و شب ریشه دارد که منظور از آن، همان سنت نشستن در تاریکی طبقه کارگر است. بازب ودن نه تنها تجلیل مدرن بودن و شکوفایی، بلکه حاکی از روشن فکری و آزادی جنسی است. همچنین در زوال مرز بین قلمرو خصوصی و عمومی، ذهنیت ویترینی بیان نمادینی از ورود زنان به قلمرو عمومی است.

با این وجود پنجره هنوز محدوده محبوبی برای بیان زنانه است و در دکوراسیون آن، ترسیم تاریخ طبقه و سبک زندگی تظاهری وجود دارد. آخرین گونه دکوراسیون پنجره، کرکره‌های عمودی، در ترکیب کیفیت‌های زنانه و مردانه آن موقعیت آستانه‌ای زنان هلندی را به تصویر می‌کشد: یک نوع جهت گیری هم به سوی بیرون و هم به سوی درون. طفره رفتن زنان جوان از تمیز کردن پنجره به نظر می رسد نشانه درستی از همین تغییر نگرش باشد.

خارج کردن زنان از خانه، یک رویکرد زنانه به پنجره را آغاز کرده، اما حضور پنجره‌های هرزگی بدنام نیز خطر محدودیت نزدیکی زنان و حضور زنان را اعلام می‌کند. نه تنها افزایش نرخ جرم، بلکه ترس زنان از تجاوز، اخیرا گرایشی را به بستن پنجره‌ها به هنگام عصر آغاز کرده است. رابطه نمادین بین زنان و پنجره های هلندی، هر چند ضعیف، همچنان موضوع پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه است.

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۱)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۲)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۳)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۴)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۵)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۶)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۷)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۸)

صفحه شخصی نویسنده در انسان‌شناسی و فرهنگ:
www.anthropology.ir/node/24505