ناپلئون چانیون (Napoleon Chagnon)انسان شناس آمریکایی و استاد ممتاز بازنشسته دانشگاه کالفرنیا(University of California)، سانتا باربارا می باشد. متولد (۱۹۳۸) بندر آستین میشیگان می باشد که قبلاً در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا (Pennsylvania State University)تدریس کرده بود.
چانیون به خاطر کمک به نظریه تکامل در انسان شناسی فرهنگی، کار میدانی قوم نگاری طولانی مدت در میان یانومامو(Yanomamo) و مطالعه جنگ(study of warfare) شناخته شده می باشد. یانومامو، جامعه بومی قبیله ای آموزونی ها هستند که در منطقه مرزی میان ونزوئلا و برزیل زندگی می کنند.
چانیون بیشتر از سه دهه یانومامو را مورد مطالعه قرار داد و گاهی هم در میان آن ها زندگی کرد که حضور او به گونه ای بود که در بین بسیاری از آنها به عنوان یک فرد خارجی دیده نمی شد. چانیون عمر زیادی را صرف مطالعه آن دسته از زندگی یانومامو کرد که تعداد برخی از آنها در حوزه آمازون به ۲۳۰۰۰ نفر می رسید که هنوز هم شوق بسیاری برای شناخت آنها دارد.
نوشته‌های مرتبط
کمتر قوم نگای می تواند موفقیتی مثل چانیون را بدست بیاورد؛ کتاب “یانومامو: مردم وحشی” (Yanomamö: The Fierce People) که چاپ اول آن در سال ۱۹۶۸ بود به عنوان پرفروش ترین متن انسان شناسی در تمام دوران تبدیل شد. کتاب نزدیک به یک میلیون نسخه فروخته است و تبدیل به رکن اصلی در کالج سراسر جهان شده است.
همچنین در زمینه انشان شناسی تصویری (visual anthropology) چانیون یکی از پیشگامان می باشد . او با تیم فیلم ساز قوم نگاراش به همکاری و تولید بیش از بیست فیلم مستند مردمنگارانه (ethnographic films documenting) در مورد زندگی یانوماموها را بر عهده داشتند.
تمرکز عمده ای تحقیق های چانیون مجموعه شجره نامه های (genealogies) ساکنان روستاهای بود که او به آنها سر زده بود و با این شجره نامه ها او می توانست الگوهای ارتباط، ازدواج، و الگوی های تاریخی همکاری و توافق را تجزیه و تحلیل کند. استفاده کردن از این روش شجره نامه ها به عنوان پایه ای برای تحقیقات، او را به عنوان یکی از پیشگامان در زمینه های زیست شناسی اجتماعی (sociobiology)و بوم شناسی رفتاری انسان (human behavioral ecology)قرار داده است.
و اما درباره جنگ، پرسشی اساسی که چانیون مطرح کرد این بود که آیا تجاوز و جنگ بخشی از طبیعت ماست یا اینکه جنگ انسان ها را به مبارزه مجبور می کند؟
او درباره جنگ می گوید که جنگ به طوره برجسته ای در افسانه ها، سیاست، شیوه های ازدواج، زندگی مرسوم قبیله منعکس شده است. او می گوید در ۱۵ ماه در یکی از روستاها، ۲۵ حمله از طرف روستاهای دیگر به این روستا را شمارش کرده بود.
چانیون و جنگ:
برخی از اندیشمندان چون چانیون نظریه انتخاب فرهنگی را در مورد چرایی جنگ مطرح می کنند. در اینجا انتخاب می تواند، انتخاب گروهی (جمعیتی) با توجه به هنجارها و رفتارها باشد. بدست آوردن فرصت های اجتماعی حتی هنگامی که جنگ برای بدست آوردن منافع مادی چون زمین، آب، غذا، و نیز بدست آوردن مرتبه و شأن بالای اجتماعی، انجام شود، انتخاب فرهنگی عمل می کند.هر چند ممکن است انتخاب فرهنگی و انتخاب زیستی ب هم وجود داشته باشند ولی انتخاب زیستی بسیار کند عمل می کند در حالی که انتخاب فرهنگی با توجه به انگیزه ها وغرایز، بسیار سریع تر از آن عمل می کند.
از جهت دیگر چانیون اصرار داشت که در میان یانوماموهای که او مورد مطالعه قرار داده، جنگ یک بیماری مزمن است که قبل از اینکه او به آنجا وارد شود وجود داشته و بعد از اینکه او آنجا را ترک کرد، ادامه داشته است.
اگر در یک دسته بندی کلی نظری در مورد چرایی جنگ، علت آن را در سه دسته نظریه‌ها قرار دهیم:۱- مادی گرایی فرهنگی،۲- انگیزش و مادی، ۳- تولید مثل و بدنی؛ چانیون در دسته سوم نظریه پردازی کرده است.
۱-در مورد اول بر منافع مادی تصمیم گیران جنگ (رهبران جنگ) تأکید می‌کند. علاوه بر این مورد، به سه عامل تکمیلی مادی که در شکل گیری و به وجود آمدن جنگ موثرند را بیان می‌کند؛ الف-عوامل روبنایی (مانند فشار جمعیت، دفاع یا پیروزی سرزمین خود، تقویت و تولید و تجارت)، ب-عوامل ساختاری که تحت عنوان‌های: خویشاوندی (به بررسی رابطه بین قرابت سببی و خویشاوندی با سازماندهی در جنگ می‌پردازد)، اقتصاد (که بیشتر به این نکته تأکید می‌کند که احتمال افزایش تولید ممکن است راهی را برای جنگ باز می‌کند) و سیاست (بر نقش سازمان‌های سیاسی، رهبران، الگوهای سیاسی، اتحاد در جنگ تأکید می‌کند) مورد مطالعه قرار می‌دهد، ج-عوامل زیر بنایی که سعی در ارتباط دادن الگوی جنگ به برخی از موارد الگوی فرهنگی چون عقاید، آداب و رسوم را دارد.
۲- در مورد دوم این نظریه بر این باور است که در دلایل مادی جنگ (که در بالا ذکر شد) را نباید صرفاً دلیل جنگ دانست بلکه باید به موارد انگیزشی (شامل همه فشارها، عوامل و اختیارها، هم ذاتی و هم خارجی) را قبل از دلایل مادی را مورد توجه قرار داد. به عنوان مثال انگیزه که موجب می‌شود یک قوم به علت داشتن گاو میش بیشتر (دلیل مادی) بجنگند این است که از لحاظ ارزش فرهنگی که گاو میش را یک منبع شأن اجتماعی می‌داند، می‌جنگد.
۳- این نظریه بر این نکته تأکید دارد که مهم این است که انواع خویشاوندان (سببی، مادی، نسل اجدادی و غیره) کدامند و چگونه در تصمیمات آنها برای طرفداری در هنگام مشاجره و جنگ موثر است و همچنین مطالعه کشمکش و حل آنها باید با توجه به مطالعه گسترده شجره شناسی و هنر تولید مثل تمام افراد به عنوان زمینه اصلی در مقابل انتخاب‌هایی که فرد دارد انجام شود.
از نظر چانیون جنگ در جوامع قبیله ای باید در زمینه بزرگتری مورد توجه قرار گیرد، تا بتوان آن را به عنوان عملی در میان گروه هایی در نوع بزرگتر، مطالعه کرد. این طبقه بزرگتر را می توان کشمکش نامید و در درون آن، می توان تعدادی از انواع خاص کشمکش هایی را که در میان افراد و گروه های افراد اتفاق می افتد، طبقه بندی کنیم. او جنگ و نوع کشمکش را کوشش برای زندگی می داند که به دو بخش بدنی و تولید مثل تقسیم می شود.از نظر چانیون اگر به کارهای انجام شده به جنگ و کشمکش در جوامع باندی و قبیله ای نگاه کنیم، مشخص می شود که بیشتر کشمکش از جوامع چون تجاوز، ربودن زن و بچه، شکست در وعده عروس گرفتن، خسارت در دادن شیربها یا اجرا خدمات عروسی و گمراه سازی ناشی می شود. در حالی که جنگ و کشمکش در جوامع دیگر بیشتر وابسته به کم یابی نسبی یا تولید منابع مادی است. بسیاری از کشمکش ها در بیشتر جوامع باندی و قبیله ای در نتیجه مشاجره و دعوا بر روی کم یابی و تولید منابع مادی به وجود آمده است.
از جهت دیگر چانیون ارتباط بین بخش کوششهای بدنی و تولید مثل از یک سو و افزایش جمعیت در طول تاریخ را در سه مرحله زندگی بشر توضیح می دهد: مرحله اول : اولین مرحله تاریخ جمعیت در محیط است. رشد جمعیت بسیار بالا است و به نظر می رسد که افراد بیشتر سعی خود را در کوشش های تولید مثلی به کار می برند تا بدنی. اگر کشمکش پیش آید، باید بر روی موارد تولید مثلی باشد. در مرحله دوم جمعیت به رشد خود ادامه می دهد و از شروع تا آخر آن کاهش یابد. در اینجا به نظر می رسد که کشمکش ها بیشتر بر روی منابع بدنی است، هر چند که کشمکش های تولید مثلی و بدنی به صورت نصف نصف باشد. نهایتاً در مرحله سوم، جمعیت به نزدیکی ظرفیت می رسد و باید انتظار داشته باشیم که کشمکش ها بیشتر بر روی موارد بدنی باشد. هر چند که کشمکش های تولید مثلی نیز اتفاق می افتند. در نتیجه، جنگ بین افراد برای بدست آوردن زوج هنگامی وجود دارد که منافع فراوانند و جنگ برای بدست آوردن زوج ها با توجه به بدست آوردن منابع مادی در زمانی که منابع کمیاب می شود، وجود دارد.
آثار ناپلئون چانیون:
ناپلئون چانیون سال‌ها در میان مردم قبیله یانومامو که یکی از جنگ طلب ترین مردم جهان هستند به تحقیق و کار مردم نگاری پرداخت و نتایج کار خود را در غالب کتاب‌ها و مقالات و فیلم‌های مستندی مختلفی بیان کرد که در ادامه به آن اشاره می شود.
کتاب ها:
-Yanomamö: The Fierce People, 1968.
-Studying the Yanomamö, New York, Holt, Rinehart and Winston, 1974.
-Yanomamo – The Last Days Of Eden, 1992.
-Adaptation and Human Behavior: An Anthropological Perspective (with Lee Cronk and William Irons), 2002.
تألیف بخشی از کتاب:
-Chagnon, N. (1986), “Yanomamö social organization and aggression”, in FRIED, M., War; the Anthropology of Armed Conflict and Aggression, New York: Garden City
-Chagnon, N. (1995), “Chronic Problems in Understanding Tribal Violence and Warfare”, in WILLEY & CHICHESTER, Genetics of Criminal and Antisocial Behavior, Ciba Foundation Symposium
-Chagnon, N. A. (1972), “Tribal social organization and genetic microdifferentiation”, in HARRISON, A. & BOYCE, A., Structure of human populations, Oxford
-Chagnon, N. A. (1973), “Daily life among the Yanomamo”, in ROMNEY, A. K. & DEVORE, P. L., You and others, Cambridge
-Chagnon, N. A. (1973), “Yanomamo social organization and warfare”, in FRIED, M., Explorations in Anthropology, New York: Crowell
-Chagnon, N. A. (1973), “The culture-ecology of shifting (pioneering) cultivation among the Yanomamo Indians”, in GROSS, D. R., International Congress of Anthropological and Ethnological Sciences, New York: Garden City
-Chagnon, N. A. (1977), “Yanomamo – the fierce people”, in GOULD, R., Man’s many ways, New York: Herper & Row
-Chagnon, N. A. (1977), “Yanomamo warfare”, in COPPENHAVER, D., Anthropology full circle, New York: Prager
-Chagnon, N. A. (1979), “Is Reproductive Success Equal in Egalitarian Societies?”, in CHAGNON, N. & IRONS, W., Evolutionary Biology and Human Social Behavior, North Scituate: Duxbury
-Chagnon, N. A. (1979), “Mate Competition, Favoring Close kin, and Village Fissioning Among the Yanomamö Indians”, in CHAGNON, N. & IRONS, W., Evolutionary biology and human social behavior, North Scituate: Duxbury
-Chagnon, N. A. (1982), “Anthropology and the Nature of Things”, in WIEGELE, T., Biology and the Social Sciences, Boulder: Westview
-Chagnon, N. A. (1982), “Sociodemographic Attributes of Nepotism in Tribal Populations: Man the Rule-Breaker”, in GROUP, K. S. C. S., Current problems in sociobiology, New York: Cambridge University Press
-Chagnon, N. A., Ayers, M. j. a., Neel, J. V. j. a., Weitkamp, L. j. a. & Gershowitz, H. j. a. (1975), “The influence of cultural factors on the demography and pattern of gene flow from the Makiritare to the Yanomama indians”, in HULSE, F. S., Man and nature : studies in the evolution of the human species, New York: Random House
-Chagnon, N. A. & Bugos, P. E. (1979), “Kin selection and conflict : an analysis of a Yanomamö ax fight”, in CHAGNON, N. & IRONS, W., Evolutionary biology and human social behavior, North Scituate: Duxbury Press
-Chagnon, N. A., Flinn, M. V. & Melancon, T. F. (1979), “Sex-ratio variation among the Yanomamö Indians”, in CHAGNON, N. & IRONS, W., Evolutionary Biology and Human Social Behavior, North Scituate: Duxbury Press
مقاله در مجلات علمی:
-Chagnon, N. A. (1967a), “Yanomamo – the fierce people”, Natural History LXXVII: 22–۳۱
-Chagnon, N. A. (1967b), “Yanomamö Social Organization and Warfare”, Natural History LXXVI: 44–۴۸
-Chagnon, N. A. (1968a), “The Culture-Ecology of Shifting (Pioneering) Cultivation Among The Yanomamö Indians”, International Congress of Anthropological and Ethnological Sciences. 3: 249–۲۵۵
-Chagnon, N. A. (1968b), “The feast”, Natural History LXXVII: 34–۴۱
-Chagnon, N. A. (1970), “Ecological and Adaptive Aspects of California Shell Money”, Annual Report of the UCLA Archaeological Survey 12: 1–۲۵
-Chagnon, N. A. (1973), “The culture-ecology of shifting (pioneering) cultivation among the Yanomamo Indians”, in GROSS, D. R., International Congress of Anthropological and Ethnological Sciences, New York: Garden City
-Chagnon, N. A. (1975), “Genealogy, Solidarity and Relatedness : Limits to Local Group Size and Patterns of Fissioning in an Expanding Population”, Yearbook of Physical Anthropology 19: 95–۱۱۰
-Chagnon, N. A. (1976), “Yanomamo, the true people”, National Geographic Magazine 150: 210–۲۲۳
-Chagnon, N. A. (1980), “Highland New Guinea models in the South American lowlands”, Working papers on South American Indians 2: 111–۱۳۰
-Chagnon, N. A. (1981), “Doing fieldwork among the Yanomamo”, Contemporary Anthropology: 11–۲۴
-Chagnon, N. A. (1988), “Life Histories, Blood Revenge, and Warfare in a Tribal Population”, Science 239: 985–۹۹۲
-Chagnon, N. A. (1989), “Yanomamö survival”, Science 244: 11
-Chagnon, N. A. (1990), “on Yanomamö violence: reply to albert”, Current Anthropology 31: 49–۵۳
-Chagnon, N. A., Ayers, M. j. a., Neel, J. V. j. a., Weitkamp, L. j. a. & Gershowitz, H. j. a. (1970), “The influence of cultural factors on the demography and pattern of gene flow from the Makiritare to the Yanomama indians”, American Journal of Physical Anthropology 32: 339–۳۴۹
-Chagnon, N. A. & Hames, R. B. (1979), “Protein Deficiency and Tribal Warfare in Amazonia : New Data”, Science 203: 910–۹۱۳
-Chagnon, N. A., Le Quesne, P. & Cook, J., M. (1971), “Yanomamö Hallucinogens: Anthropological, Botanical, and Chemical Findings”, Current Anthropology 12: 72–۷۴
-Chagnon, N. A., Margolies, L., Gasparini, G. & Hames, R. B. (1982-1983), “Parentesco, demografia, patrones de inversion de los padres y el uso social del espacio arquitectonico entre los Shamatari-Yanomamo del T. F. Amazonas: informe preliminar”, Boletin Indigenista Venezolano 21: 171–۲۲۵
-Chamberlain, A. F. (1911), “The Present State of Our Knowledge Concerning the Three Lingiuistic Stocks of the Region of Tierra Del Fuego, South America”, American Anthropologist 13: 89–۹۸
فیلم شناسی:
ناپلئون چانیون به همکاری تیم اش، ۲۲ فیلم جداگانه درباره فرهنگ یانومامو ساخت که در اینجا به چند مورد اشاره می شود:
-The Ax Fight (1975)
-Children’s Magical Death (1974)
-Magical Death (1988)
-A Man Called Bee: A Study of the Yanomamo (1974)
-Yanomamo Of the Orinoco (1987)
منابع:
-کمالی، محمد شریف، (۱۳۸۹)، انسان شناسی صلح و جنگ، تهران: نشر سمیرا
-سایت ویکی‌پدیا، http://en.wikipedia.org/wiki/Napoleon_Chagnon
-D’Antonio, Michael, Napoleon Chagnon’s War of Discovery, LA Times Magazine, 30 January 2000.
com.yahoo@separdeh