جمهوری از دیدگاه ژرژ کلمانسو

لوموند دیپلماتیک برگردان ساناز مقیمی

در میان گمنامان مشهوری که سخنوران بزرگ جمهوری سوم شدند، به نظر می رسد ژرژ کلمانسو بهتر از بقیه در مقابل به فراموشی سپرده شدن دوام آورده باشد، با اینحال اغلب به کلیشه ها تقلیل یافته. دوکتاب جدید بر آنند سخاوتمندانه او را بعنوان مردی چپ ، مبارز در راه آرمان جمهوری خواه آزادی و برابری در مقابل قانون و پیرو آگاه وعلنی سخنرانان انقلاب فرانسه معرفی کنند. اما همه می دانند که او صرفا محدود به این تعاریف نمی شود.

در زندگینامه ای که سیلوی برودزیاک (۱) دربارهء او نوشته، پیوستگی مبارزات و انتخاب هایش از ورای داستانی فاخر که به تحلیل سیاسی و نیزبه پرمعنی ترین نقل قول ها می پردازد، نشان داده می شود. برودزیاک ،دانشیار ادبیات فرانسه، در این اثر شخصیت نویسنده (کلمانسو روزنامه نگارنیز بود) را از شخصیت سیاسی جدا نمی کند و نشان می دهد تا چه اندازه این «مبتدی سالمند» که تا سن ۶۵ سالگی برای وزیر شدن انتظار کشید، بیش از هرچیز بازتاب دهنده ی نحوه ی آموزش و تربیتش بود: مطالعات کلاسیک ، اسب دوانی آزادانه در ییلاق و فراگرفتن استقلال اندیشه در قلب خانواده ای که از این « تازه سرباز» سرزمین «وانده» مخالفی سرسخت ساختند. او دشمن امپراطوری در زمان ناپلئون سوم بود، وهمچنین با جمهوری محافظه کار، کلیسا وبی عدالتی در پوشش منافع ملی مبارزه می کرد. وی ازسر سخت ترین مدافعان کاپیتان آلفرد دریفوس بود.

کلمانسو که به دلیل روحانیت ستیزی به افراطیون نزدیک بود، از آنان به دلیل گرایشات عمیق ضد استعماری فاصله گرفت. وی در ۳۰ ژوئیه ۱۸۸۵ اینگونه با خشم ژول فری را خطاب قرار می دهد : « خیر، ملل به اصطلاح برتر هیچگونه حقی نسبت به ملتهای فرودست ندارند.» قانونمداریش باعث می شد او از راه حلهای خشونت آمیز اجتناب کند ، اما از مبارزه اش برای جمهوری ای جسور که برنامه اش «کمک به ضعفا در نبردشان علیه قدرتمندان» است نکاست. به همین دلیل هنگامی که با ژان ژورس مقابله می کند، فهرست قوانین اجتماعی و آموزشی نظام پارلمانی را تدوین می نماید. برودزیاک اینطور خلاصه می کند : با اینکه کلمانسو «اعتبارآرمان سوسیالیتی را برسمیت می شناسد، اصل اشتراک راکه محدود کنندهء آزادی عمل و آزادی فردی ست رد می کند. دولت باید مقررات وضع کند، اما نمی تواند همه چیز را مدیریت کند».

آنچه امروز فهم کلمانسو را دشوار می کند احترام به قانون و نظم است که مشخصه ی اکثر جمهوری خواهان آن دوره می باشد: مردی که جریان انحرافی آشوب طلب ژنرال ژرژ بولانژه را مواخذه می کند ، همان کسی ست که وقتی وزیر کشور و نخست وزیرمی شود تلاش می کند نیروهای نظامی را علیه جنبش های اجتماعی سالهای ۱۹۰۶-۱۹۰۸ اعزام کند. وی همچنین به شدت از سرکوب شورش ها در ارتش فرانسه جلوگیری کرده، ازلشکر کشی نظامی علیه رژیم بلشویک حمایت می کند.

به همین ترتیب میهن پرستی سرسختانه اش از جمهوری خواهی اش جدایی ناپذیر است، و از نظر او دموکراسی باید با نیروهای خود از خویش دفاع کند. این همان چیزی ست که دکتر تاریخ معاصر وکارمند عالی رتبه ، ساموئل تومئی (۲) در کتاب « کلمانسو درجبهه » گوشزد می کند. این کتاب که گلچین دلپذیری ست و با تصاویری بعضاً غیرمنتظره تکمیل شده ، به غیراز سخنرانی های خود کلمانسو ملقب به « ببر» نوشته های دیگران را نیزعرضه می کند : نوشته های ژنرال هانری مورداک ، رئیس دفتر نظامی اش ، مشاهدات ریمون پوآنکره، رئیس جمهور فرانسه در دوران « جنگ جهانی » اول، یا ژنرال فردینان فوش یا وینستون چرچیل جوان همه و همه هفتاد ساله ای مقتدر را توصیف می کنند که هنگامیکه از مذاکره با متحدان بی ثباتش امتناع می کند ، قادر است سینه خیز تا خطوط مقدم جبهه برود تا روحیهء سربازان را تقویت کند. این « اولین سرباز فرانسه » به حدی محبوب بود که تصویرش در تبلیغات مواد شوینده یا موادغذایی انرژی زا پدیدار شد…

۱-

Sylvie Brodziak, Clemenceau, Presses universitaires de Vincennes, 2015, 188 pages, 10 euros

۲-

Samuël Tomei, Clemenceau au front, Editions Pierre de Taillac – ministère de la défense, Paris, 2015, 176 pages, 14,90 euros.

لوموند دیپلماتیک فوریه ۲۰۱۶

صفحه لوموند دیپلماتیک در انسان شناسی و فرهنگ

http://www.anthropology.ir/cooperation/566