به عنوان استادیار باستان شناسی همواره با پرسشی تکراری از سوی دانشجویانم مواجه شده ام: این درس منبع فارسی دارد؟ وجود مقاله قابل اتکا و ارجاع در کلاسهای مرتبط به انسان شناسی و در کلیت علوم انسانی مسئله ای است که نه تنها من که بسیاری از همکارانم با آن مواجهند. نبود مجلات کاغذی متعدد سبب شده تا دست دانشجوی فارسی زبان از مطالب به روز به زبان مادری اش کوتاه باشد، او یا باید نخست زبانی غیر فارسی بیاموزد یا به کتابهای موجود مراجعه کند. در این فرایند او ممکن است زمان و توانش را از دست بدهد تنها به یک دلیل: به آن دلیل که منابع به زبان فارسی در سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد به ویژه در شکل مقاله در ایران کمیاب یا حتی در برخی شاخه های نایاب است.
در میان بودن و نبودن منابع، اما، انسان شناسی و فرهنگ فضایی ایجاد کرده متکثر و رنگارنگ. از سویی وجود مقالات ترجمه شده معتبر نوشته شده توسط پژوهشگران نامدار جهانی این امکان را به دانشجویان رشته های علوم انسانی می دهد تا این مقالات را به زبان فارسی مطالعه کنند و از سویی دست استادان را در معرفی منابع باز می گذارد. دانشجوی یکی از رشته های مرتبط با علوم اجتماعی و انسان شناسی تنها با گشتن در صفحات سایت می تواند با شاخه های این رشته های علوم انسانی آشنا شود و امکانهای متعدد پژوهش در آنها را دریابد.
نوشته‌های مرتبط
این ،اما تنها یک روی سکه است در روی دیگر انسان شناسی و فرهنگ این امکان را به خود دانشجو می دهد تا نوشته هایش را در سایت به اشتراک بگذارد، دانشجویی که ممکن است سالها به دلیل فرایند بوروکراتیک مجلات کاغذی معمول با مسئله چاپ کردن مقاله یا نوشته اش مواجه شود امکان مطرح شدن می یابد، به اینگونه نوشته او خود می تواند منبع جدیدی باشد. بر این مبنا انسان شناسی و فرهنگ فضایی است چند صدایی، فضایی که در آن دانشجو و استاد امکان مساوی برای اشتراک نگاشته ها و پژوهشهایشان دارند. اینگونه است که صفحات متعدد انسان شناسی و فرهنگ در بسیاری موارد محملی است برای نخستین مقاله دانشجویی در رشته ای از رشته های علوم انسانی، دانشجویی که با بازخورد از انتشار مطلبش در سایت می تواند راه را در پژوهشهای بعدی اش بازیابد.
از سوی دیگر تنوع سبک و سطح در انسان شناسی و فرهنگ امکان مراجعه غیرمتخصصان و استفاده عامه مردم از مطالب را نیز فراهم می کند. لازم به ذکر است که به نظر نگارنده از آسیبهای علوم انسانی در ایران مشکل نبود ارتباط متداوم بین پژوهشگران این رشته ها با کلیت توده های جامعه است. در بسیاری مواقع پژوهش اندیشمند علوم انسانی در فضایی تخصصی مطرح می شود و سایر اندیشمندان حتی از وجود چنین پژوهشی مطلع نمی شوند. این مشکل مسئله ای است به نهایت جدی که مجله اینترنتی انسان شناسی و فرهنگ سعی در تغییر آن دارد ، تغییری که مشخصا در آمار روزانه بازدیدکنندگان سایت مشاهده می شود.
انسان شناسی و فرهنگ عملا امکان در کنار هم قرار گرفتن تکثر و تخصص را نشان می دهد: تکثر مطالب، شاخه های مرتبط، پژوهشگران و جوانان مرتبط با آن و تخصص…این در حالی است که علوم انسانی در ایران امروز از نبود ریه های برای تنفس در رنج است. انسان شناسی و فرهنگ بر این مبنا فضایی است به غایت پست مدرن که عملا رابطه هرمی پژوهشگر، مدیر مسئول و سردبیر را از میان برمی دارد و آن را به ساختاری مدور، انسانی و به غایت برابرگرایانه بدل می سازد که معیار اصلی در انتشار مطالب آن تخصص گرایی است تا لزوما مرتبه علمی و جایگاه نگارنده. وجود چنین فضایی، چه مجازی چه کاغذی در فضای پرتنش علوم انسانی راهی است به سوی شکوفایی آن…فضایی که نشان می دهد اگر بخواهیم مطمئنا خواهیم توانست، که امکان کار گروهی و مدیریت غیر هرمی در عین ساختار و معیار مندی در ایران ما نیز ممکن است و درست به همین دلایل و دهها دلیل دیگر، تولد انسان شناسی و فرهنگ مبارک بوده است برای علوم انسانی ایران، چنانچه بالندگی و شکوفایی اش….
دکتر لیلا پاپلی یزدی مدیر گروه باستان شناسی در انسان شناسی و فرهنگ است.
papoli@gmail.com
