جایگاه تفریحات در شکل گیری هویت جوانان و نوجوانان
چکیده
تاکنون به مقوله اوقات فراغت و نقش و جایگاه تفریحات بعنوان بخشی از زندگی افراد پرداخته نشده است. اوقات فراغت،مفاهیم و اعمال مرتبط با آن بعنوان بخش غیر جدی زندگی انسانها تعریف می شود.پژوهش حاضر در نظر دارد
جایگاه تفریحات در شکل گیری هویت جوانان و نوجوانان
چکیده
تاکنون به مقوله اوقات فراغت و نقش و جایگاه تفریحات بعنوان بخشی از زندگی افراد پرداخته نشده است. اوقات فراغت،مفاهیم و اعمال مرتبط با آن بعنوان بخش غیر جدی زندگی انسانها تعریف می شود.پژوهش حاضر در نظر داردبه بررسی نقش تفریحات، اشیا و لوازم و فرایندهای مرتبط با آن در شکل دهی به هویت مردان بپردازد. مردانگی مفهومی است که در میان فرهنگها و گروههای اجتماعی مختلف بصور مختلفی تعریف و عمل می شود.مردانگی بعنوان یک مولفه تاثیرگذار رفتارها و اعمال افراد را تعریف و درعین حال درین فرایند تعریف می شود. مفهوم مردانگی بویژه از سنین نوجوانی و جوانی مورد توجه فرد واقع می شود و فعالیتهای روزانه و حتی شکل تفریحات و سرگرمیهای فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.
درین پژوهش به فرایند هویت یابی جنسی در نوجوانان و جوانان بم پیش از زلزله بر مبنای مواد فرهنگی برجای مانده ، پرداخته می شود. درین راستا از مصاحبه با افراد محلی ، مشاهده ،جمع اوری و طبقه بندی اشیا و لوازم بدست آمده از خانه های تخریب شده در اثر زلزله استفاده شده است.
واژگان کلیدی: هویت ، مردانگی، جنسیت، اوقات فراغت، شهرستان بم.
درآمد
شهرستان بم درجنوب شرقی ایران در استان کرمان واقع شده است. این شهر در زلزله دی ماه ۱۳۸۲ بشدت تخریب شد. شدت تخریب بحدی بود که بیش از ۸۰% شهر به تلی از آوار تبدیل شد(Garazhian&Papoli:2008 ;Mann:2005). در حال حاضر بخش عمده شهر خاکبرداری و بازسازی شده است. تنها استثنا درین زمینه تعدادی از خانه هایی است که تمام ساکنین آن در زلزله جان باخته اند.
پژوهش حاضر بر اساس بررسی بم پیش و پس از زلزله استوار شده است. گرداوری داده های پیش از زلزله به روش باستان شناختی انجام شده است. بدین معنی که خانه های ویران شده در اثر زلزله کاوش و داداه های بدست آمده برای بررسی و بازسازی شرایط پیش از زلزله جمع آوری و طبقه بندی شده اند. داده های حاصل از کاوش در نهشته های معاصر نشانگر زندگی ساکنان بم پیش از زلزله و در دراز مدت است. در کنارجمع آوری لوازم از مشاهده و مصاحبه با افراد محلی نیز به منظور سنجش، مقایسه و همچنین ارزیابی شرایط کنونی بم بهره گرفته شده است.
با توجه به انکه افراد هویت خویش را از طریق مواد فرهنگی که استفاده می کنند شکل می دهند و بیان می کنند (Meskell and Perucel:2004:3) وسائل و لوازم بدست امده از خانه های ویرانه درین بررسی جایگاه ویژه ای دارند. درین راستا به نقش طبقه اجتماعی و اقتصادی افراد در تعریف ارزشهای ایده آل برای هر طبقه ، راهها ، روشهاو لوازمی که برای گذران اوقات ترجیح داده می شوند جایگاه ویژه ای داده شده است.
زندگی در جهانی جنسیت مدار
به طور کلی مردانگی و زنانگی دو بعد اصلی هویت جنسی هستند که به ایجاد تفاوت در میان افراد می پردازند و که تحت تاثیر دو بعد زمان و مکان شکل می گیرند.(Westkott:1979:427) بنابراین می توان انتظار داشت در جوامع و فرهنگهای مختلف شکلهای متفاوتی از ارزشها و هنجارها برای مردان و زنان یا دیگر گروههای جنسی تعریف شود.
در شهر بم (مانند بیشتر نقاط ایران) دو جنسیت زن و مرد تعریف شده است. تعیین جنسیت( از نظر فرهنگی) بر اساس جنسیت فیزیولوژیک صورت می گیرد(Costin;1996). نوزادان از بدو تولد بعنوان دختر و پسر از هم متمایز می شوند. هویت جنسی مذکور تا پایان عمر افراد ثابت و غیرقابل تغییر است. داده های حاصل از کاوش در نهشته های معاصر نشان می دهد که جنسیت سوم یعنی افراد با هویت جنسی نامتعارف (آنچه در مطالعات جنیست کوئیر نامیده می شود) مانند تراجنسیتها،دو جنسی ها و … از پذیرش اجتماعی برخوردار نیستند.
در رابطه با تربیت و جامعه پذیری این دو جنس از بدو کودکی روشهای متفاوتی در پیش گرفته می شود و الگوهای رفتاری متفاوتی تجویز می شود(ریتزر:۱۳۸۰). دوران بلوغ مرحله ویژه ای در هویت جنسی افراد بشمار می رود. درین دوره با ظاهر شدن ویژگیهای جنسی ثانویه چارچوبهای جدی تری بر افراد بعنوان زن و مرد(در مقابل دختربچه و پسربچه) اعمال می شود. این فرایند عموما در مورد زنان زودتر اتفاق می افتد(Meskell;1998). ازین دوره دو جنس بمرور از هم فاصله می گیرند، ازدواج تنها راه قانونی است که دو جنس را بهم پیوند می دهد و رابطه ای نزدیک و خصوصی بین آنها برقرار می سازد(Voss:2007:126) هرچند تخطی از نرم یادشده نیز اندک نمی باشد.
بطور کلی شکل و نحوه جامعه پذیری جنسی و تعریف هویت جنسی مناسب برای افراد در سنین مختلف در میان گروههای مختلف اجتماعی – اقتصادی ، متفاوت می باشد. تعاریف متفاوتی از مردانگی، زنانگی و رفتارها و اعمال متناسب برای زن و مرد وجود دارد هرچند که نقاط اشتراک متعددی نیز وجود دارد که ساختار کلی جنسی کانتکست بم را تشکیل میدهد.
در طبقات اجتماعی – اقتصادی پایین دختران پس از بلوغ جنسی که معمولا در سنین ۱۳تا ۱۵ سالگی اتفاق می افتد، یک زن کامل محسوب می شوند و آمادگی ازدواج را دارند. درین سنین دختران گذشته از تحصیل اوقات خود را به یادگیری خانه داری و مراقبت از کودکان می گذرانند. رابطه با جنس مخالف بسیار محدود است . پسران درین سنین بعضا ترک تحصیل می کنند یا در کنار تحصیل به کار مشغول می شوند. پذیرش زودهنگام بخشی از مسئولیت اداره خانواده در بلوغ زودهنگام ، گذر از کودکی و قرارگیری در قالب یک فرد بالغ بسیار موثر است. درین سن اغلب پسران بشدت در گروههای همسالان جذب می شوند و بیشتر اوقات خود را خارج از منزل در محیط کار یا با دوستان می گذرانند. درین سن اولین تجربه های جنسی افراد شکل می گیرد و آنها به درکی از خود بعنوان “مرد” می رسند.(Dowson;2000)
در طبقات بالا پسران (و دختران) عموما به تحصیل مشغول هستند و درصد اشتغال بکار در آنان اندک است. عضویت در گروههای همسالان درین طبقات نیز شکل متفاوتی مطرح است و میزان اوقاتی که صرف شرکت درین جمعها می شود به مراتب کمتر است.
در طبقات متوسط ادامه تحصیل بصورت جدی مطرح است. کمک بوالدین در اموری مانند اداره نخلستان و مشارکت نسبی در اداره امور منزل نیز بشکلی جنبه همراهی با خانواده را دارد.
در گروههای یاد شده از سن بلوغ به بعد تمایل به بروز رفتارهای مردانه و اعمالی که آنها را از پسربچه ها متمایز و به جرگه مردان بالغ وارد نماید، بسیار زیاد است. بلوغ جنسی و تغییر کدهای هویتی بشدت از پیش زمینه های فرهنگی فرد تاثیر می گیرد و شکل و زمان این فرایند در گروههای مختلف تا حدی متفاوت است.
مواد فرهنگی بدست امده از خانه های بم
کاوش در لایه های زلزله زده بم در ۶ خانه مسکونی انجام شده است. در یکی از خانه ها که متعلق به طبقه اقتصادی- اجتماعی بالا بود تمام مواد فرهنگی منقول توسط ساکنان جمع شده بود و تشخیص طبقه ساکنان بر اساس سبک معماری و متراژ خانه صورت گرفت. ۵ خانه دیگر بیشتربمنظور جستجوی اجساد دچار اضطراب نسبی شده بودند و مواد فرهنگی قابل توجهی در انها برجای مانده بود. ۳ تا از خانه ها متعلق به طبقه متوسط(خ.دهقان،حیدرنژادو حافظ آبادی) ، یک خانه متعلق به طبقه پایین(خ.مسکانی) و یک خانه مربوط به طبقه بالا(خ. مهدی زاده) بود. درین خانه ها براساس موادفرهنگی طیفهای مختلف سنی تشخیص داده شد. شواهد مادی مربط به اوقات فراغت بیشتر مربوط به کودکان و جوانان و نوجوانان ذکور بود. این شواهد شامل چند دسته کلی می شوند:
– عکسها و لوازم مربوط به فعالیتهای ورزشی
– انواع کتاب
– مجموعه نوارهای موسیقی
– نوارهای فیلم ویدئو و سی دی
– لوازم مربوط به مهارتهای هنری(لوازم خوشنویسی)
– لوازم و بقایای مصرف موادمخدر،سیگار و قلیان
– کلکسیون پاکتهای سیگار.
بقایای مصرف سیگار،چندین مجلد کتاب ،نوارهای موسیقی و سی دی و فیلم ویدئو از تمامی خانه ها بدست امد اما لواژم ورزشی از خانه طبقه متوسط، بقایای مواد مخدر از خانه با طبقه پایین و کلکسیون پاکت سیگار و لوازم خوشنویسی از خانه طبقه بالا بدست آمدند. برخی شواهد بدست آمده مانند انواع کتاب ، نوارهای فیلم و موسیقی می توانند مربوط به بانوان نیز باشند اما مواردی ماند سیگار ، مواد مخدر یا لوازم ورزشی مشخصا مربوط به مردان است. دو گروه دیگری که بر اساس بررسی کانتکست بم می توان به این دسته بندی اضافه نمود ، انجام فعالیتهای هیجانی (مانند موتورسواری) و اعمال تغییرات در بدن است.
جایگاه جنسیت در گذران اوقات فراغت
گروههای مختلف اجتماعی- اقتصادی بم زندگی را به شکلهای متفاوتی تجربه می کنند، در شبکه های اجتماعی متفاوتی وارد می شوند و تصویر متفاوتی از زیست جهان و در جهان بودن دارن(Meskell,2000:425). درین گروهها شکلهای کم و بیش متفاوتی از تفریحات و گذران اوقات فراغت در میان جوانان و نوجوانان وجود دارد.
از دوران بلوغ به بعد افراد نسبت به جنسیت خویش حساسیت نشان می دهند و شکلی از خودآگاهی نسبت به هویت جنسی در فرد شکل می گیرد. درین دوره اولین رفتارها و تجربه های جنسی آگاهانه بروز می یابند. پسران خواهان استقلال و صرف مدت زمان بیشتری در خارج از منزل هستند.گذران اوقات خارج از منزل بدو شکل اصلی اشتغال بکار یا گذران اوقات فراغت است. اشتغال بیش از آنکه از نظر اقتصادی مطرح باشد، در شکل دهی به هویت جوانان بعنوان مرد موثر است. (Dezhamkhooy;2008)
فعالیتهایی که در ساعات فراغت تحت عنوان تفریحات به آنها پرداخته می شود تنها جنبه تفریح و سرگرمی ندارد بلکه حاوی کدهای رفتاری و هویتی متناسب با جنسیت تعریف شده فرد است.آنچه که انجام آن در چنین ساعاتی برای مردان عادی و طبیعی بشمار می رود (مانند پرسه زدن در خیابان بشکل گروهی) برای زنان غیرمتعارف می باشد. گرایشات، طیف فعالیتها و محل پرداختن بدانها در مردان و پسران با زنان و دختران بشدت متفاوت است.این فعالیتها دنیای مردانه مردان راخلق می کند که با عدم ورود زنان به آن تعریف و متمایز میشود.
گذار از کودکی
آنچنانکه گذشت جنسیت افراد از بدو تولد برمبنای جنسیت بیولوژیک آنها تعیین می شود. قرار گرفتن در یک جنسی الزاما به معنای آن نیست که تمام ویژگیهای گروه بصورت ذاتی و بالفعل در فرد وجود دارد. مردانگی به معنای توانایی ابراز ویژگیها و رفتارهای مردانه تنها بر اساس جنسیت ذکور فرد محرز نمی شود بلکه مفهومی وابسته به کانتکست است(Treherne:1995) و تعریف آن وابسته یا یکسان با تعریف مرد نیست.(Conkey and Gero;1991)
در بم، مردانگی برای تمامی افرادی که بعنوان مرد مشخص می شوند بالقوه در نظر گرفته میشود که با انجام یکسری اعمال و رفتارها و فقدان یا حذف یکسری ویژگی ها بالفعل می شود. کسب هویت مردانه از دوران بلوغ به بعد موضوع توجه پسران می شود. بلوغ جنسی الزاما و بخودی خود بمنزله مردشدن افراد نیست .ساختار جنسی جامعه نسبت به برو زنشانه های ثانویه جنسی حساس است ، بروز این نشانه ها زمینه را برای تغییرات هویتی افراد مناسب می سازد. درین دوران با دگرگون شدن انتظارات از فرد بعنوان یک انسان بالغ ، تصویر فرد از خود نیز دگرگون می شود. (Sofaer Derevenski;1997)این دگرگونی شامل تغییرات فیزیولوژیک تا تغییرات رفتاری می شود.(Beaumont;2000)
تفریحات و سرگرمی ها درین دوران نقش مهمی در شکل گیری شخصیت مردان و تعریف آنان از مرد و مردانگی دارد و در فرایند هویت یابی با افزودن ابعاد جدید آنها را از پسربچه ها متمایز و بمردانی بالغ تبدیل می کند. بخش عمده اوقات فراغت خارج از منزل سپری می شود.بیشتر فعالیتهایی که درین ساعات انجام می شود ماهیتی گروهی دارد. (Casella,2004:176)
۱) مصرف سیگار و مواد مخدر: استعمال انوع مواد مخدر و نشئه کننده در میان مردان بالغ امری طبیعی است در حالی که برای زنان نامناسب و انحراف و کجروی بشمار می رود.اولین تجربه های استعمال مواد در سنین ۱۸ تا ۲۰ سالگی اتفاق می افتد. این تجربه ممکن است در برخی گروهها بویژه طبقه پایین زودتر اتفاق بیفتد. مصرف مواد مخدر بصورت” تفریحی” انجام می شود و حتی در منازل ممکن است بدین شیوه از مهمان پذیرایی شود.مصرف مواد درین شکل معمولا بصورت گروهی است .جوانان بعضا برای استعمال مواد به مناطق خوش آب و هوا مانند باغات و نخلستانها می روند.
شواهد مصرف مواد از خانه خ. تختی بدست آمده، علاوه بر آن بانوی خانه در یادداشتهایش برای توصیف مصرف گروهی مواد توسط همسرش و دوستانش از واژه ” خوشگذرانی” استفاده می کند که نشاندهنده برداشت مردان ازین فرایند است.
مصرف دخانیاتی مانند سیگار نیز مختص مردان است اما استعمال آن در منزل بویژه در میان مردان میانسال و مسن طبیعی است، هرچند بنظر می رسد اولین تجربه های مصرف سیگار خارج از منزل اتفاق بیفتد.
بطور کلی باید اذعان نمود که هنجارها و ارزشهای اجتماعی طبقه پایین با دیگر گروهها در بم و حتی ایران متفاوت و بعضا در تعارض است بعنوان نمونه می توان از مصرف مواد مخدر در میان جوانان و نوجوانان این گروه یاد نمود که ابدا عملی ضد هنجار و غیر متعارف تلقی نمی شود.
۲) ورزش و فعالیتهای بدنی یا مهیج از دیگر فعالیتهای مورد توجه مردان است. در بیشتر این فعالیتها بدن در کانون توجه قرار دارد(Butler:1993). و در گروهای سنی نوجوانان و جوانان با هدف ایجاد تغییرات در ویژگیهای ظاهری و چهره افراد انجام می شود(Sorensen:1991); ورزش و انجام فعالیتهای پرتحرک که بدن راعضلانی و نیرومند جلوه میدهد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ورزش به منزله ابزاری در راستای انجام تغییرات در بدن عمل می کند. مادیت بدن که بشدت انعطاف پذیر و شکل پذیر است باعث می شود که با اعمال تغییرات آنرا بشکل مطلوب و دلخواه درآورد(Gill et.all,2005:41). . بدن به کانون نمایش مدل ایده آل و مطلوب تبدیل می شود(Joyce:2005). هدف تغییرات ایجاد بدنی ورزیده و قوی است که با تمرکز بر بافت ماهیچه ای بویژه در بازوها و سینه اعمال می شود. این تغییرات معمولا با یکسری ژستها و حالتهای خاص بویژه در راه رفتن یا حرف زدن همراه است. موتورسواری و پرسه زدن در خیابانها نیز از دیگر ژستها و حالتهایی است که با ارائه و نمایش تمهارتهای بدن در عموم همراه است.(Joyce;2000)
۳) تغییرات بدن: محلهای انجام خالکوبی در مردان معمولا پشت دست،ساق دست و بازوها است. خالکوبی در قسمتهایی انجام می شود که قابل دیدن است. خالکوبی فرایندی دردناک است که بصورت سنتی با سوزن و مواد مخصوص انجام میشود(Parker Pearson, 1999; Girshman, 1967) . در خالکوبی عموما اشعاری در رابطه با رفاقت،عشق یا حروف اول نام فرد مورد علاقه روی بدن نقر می شود. این مفاهیم بویژه در بستر فرهنگی ایران با مفهوم فردانگی همراه است. انجام خالکوبی بویژه در طبقه پایین بسیار رایج است.
با انجام خالکوبی تغییری دائمی در بدن اتفاق می افتد و نقش بطور دائمی روی بدن فرد باقی می ماند و به بخشی از وجود فرد تبدیل می شود. با توجه به ماندگاری و حضور همیشگی نقش بر بدن افرادآگاهانه و هدفمند به انجام آن می پردازندو ازین طریق ارزشها و ایده آلها را درونی و بر خود نقر می کنند.(Peniston-Bird;2003)
۴موسیقی: علاقه به موسیقی بویژه موسیقی پاپ و عامیانه بین جوانان بسیار رایج است. گوش دادن به موسیقی معمولا بخشی از فرایندهای یادشده است. پرسه ها و خیابان گردیها یا دور هم جمع شدن جوانان معمولا با موسیقی همراه است.
نتیجه گیری
مردانگی مفهومی سیال و منعطف است که می تواند به شکلهای مختلفی تعریف شود. مردانگی مفهومی ازپیش تعریف شده،انتزاعی و مطلق نیست بلکه در فرایند اعمال هرروزه افراد شکل می گیرد. تفریحات بعنوان بخشی از زندگی روزانه افراد درین فرایند نقشی فعال دارد. تفریحات معمولا بعنوان بخش غیرجدی و بی قائده زندگی قلمداد می شوند. بازیها و تفریحات نیز قواعدی دارند. قواعد زیست جهان ما بر تمام ابعاد زندگی ما حکومت می کنند. این قواعد تفریحات را به فرایندهایی جدی و هدفمند تبدیل می کنند. اوقات فراغت زمینه را برای تجربه،آزمایش و دخالت آگاهانه فرد در گزینش ابعاد هویتی مطلوب فراهم می کند. بدن سوبژه و ابژه بسیاری از تفریحات است.بخش عمده تصور افراد از خود از طریق مادیت بدن تعریف می شود. بدن کانون تجربه،تولید،بازتولید و نمایش ایده آلها و ارزشهای مطلوب فرد و جامعه است. سیالیت هویت به سیالیت بدن بازمیگردد. بدن چیزی ثابت و غیرقابل تغییر نیست بلکه منعطف و شکل پذیراست. گزینش ابعاد متناسب ساختارو اعمال تغییرات در بدن وجوه انتزاعی ساختار را مادی و ملموس می کند.درین فرایند بدن به محیط اطراف گسترش می یابد و مواد فرهنگی بخشی از مادیت بدن و هویت فرد را تشکیل می دهند(بهترین نمونه انجام خالکوبی است).
در بیشتر گروهها و افراد در سنین نوجوانی و جوانی، بدن در تجربه فرد از هویت مردانه که وجه عملی و آگاهانه می یابد ، نقشی کلیدی دارد. نحوه درگیر شدن بدن درین فرایند متفاوت است و به موقعیت اجتماعی افراد بستگی دارد.
در طبقات پایین بدن موضوع اعمال مهیج،دردناک یا پرخطرمانند خالکوبی و مصرف مواد می شود. رفتارهای مردانه درین گروه به شکلی نسبتا اغراق شده بروز می یابد که از جنبه نمایشی بالایی برخوردار است. خودآگاهی نسبت به هویت جنسی درین گروه عموما زودتر اتفاق می افتد که ممکن است با اشتغال زودهنگام و پذیرش بخشی از مسئولیت اداره خانواده بعنوان یک مرد در ارتباط باشد.
بطور کلی باید اذعان نمود که هنجارها و ارزشهای اجتماعی طبقه پایین با دیگر گروهها در بم و حتی ایران متفاوت و بعضا در تعارض است بعنوان نمونه می توان از مصرف مواد مخدر یاد نمود .
در طبقه بالا و متوسط بدن عموما موضوع تغییراتی قرار می گیرد که با تغییر شکل ظاهری بدن در ارتباط است. دست یافتن به هیکلی عضلانی و نیرومند بعنوان یک فرم ایده آل بدن را موضوع دستکاری می سازد.
با درگیر شدن افراد در اعمال مخاطره آمیزومهیج که نیازمند بروز شجاعت و تحمل درد است افراد ابعاد هویتی جدیدی کسب و در خود درونی می سازند که با حذف یا انکار یکسری ابعاد(مانند ویژگیهای کودکانه و وابستگی به خانواده) همراه است. دوران پس از بلوغ و جوانی بویژه تا پیش از ازدواج ، زمان تجربه و افزوده شدن ابعاد جدید به هویت ،شکل گیری شخصیت و اعلام هویت ازطریق نمایش تفاوت است. استراتژیهایی که افراد درین دوران انتخاب می کنند جنبه نمایشی و ارائه در مجامع عمومی را دارد و ورود افراد به دنیای مردان را آشکارا اعلام می دارد. محور این جهان ورزیده ساختن بدن،کسب و نمایش یکسری مهارتها ست که فرد را شایسته برچسب مرد بودن و مردانگی می سازد. این فرایند خروج آفراد را از کودکی و تبدیل به یک مرد بالغ تضمین و نمودار می سازد.
توجه بیش از اندازه به ظاهر بدن و الگوهای رفتاری نمایشی و مخاطره آمیز شکلی از بحران را در دوران بلوغ در نوجوانان به نمایش می گذارد. فرایند بلوغ برخلاف برخی جوامع به آرامی و به تدریج اتفاق نمی افتد بلکه برای فرد بصورت دوره ای پرتنش همراه با دگردیسی شخصیتی ظاهر می شود. افراد برای فاصله گرفتن از کودکی و ابراز و اعلام کدهای هویتی جدید خویش درگیر فرایندهایی( مانند اعتیاد) می شوند که در بستر فرهنگی کلی جامعه پذیرفته نمی باشد.
سپاسگذاری
از دکتر لیلا پاپلی یزدی مدیر پروژه باستان شناسی معاصر بم و همکارانم خانم مریم نعیمی و آقای مسعود رحمتی صمیمانه سپاسگذاری می کنم.
منابع فارسی.
ریتزر، جی،(۱۳۸۰)، نظریه های معاصر جامعه شناسی، محسن ثلاثی،تهران: نشر علمی.
Bibliography
Beaumont, L., 2000. The social status and artistic presentation of adolescence in fifth century Athens, in : , J., Sofaer Derevenski (Ed.) , Children and material culture : pp.39-52. London and Newyork: Routledge.
Butler, J., 1993. Bodies that matter : on discursive limits of sex. Newyork: Routledge.
Casella, E. C., 2004. Games, sports and what not: Regulation of leisure and the production of social identities in nineteenth century America , in: E. C., Casella & C., Fowler (Eds.), The archaeology of changing and plural identities:163-183. USA: Springer.
Conkey, M. & J. Gero. 1991. Tensions, pluralities and engendering archaeology: An introduction to women and prehistory, in J. M. Gero & M. W. Conkey (Eds.) Engendering archaeology: Women and prehistory : pp. 3-30. Cambridge : Blackwell .
Costin, C. L., 1996. Exploring The Relationship Between Gender and Craft in Complex Societies, in: R. Wright (Ed) Gender and Archaeology: pp. 111-45. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Dezhamkhooy, Maryam. 2008. The role of body in constructing feminine identity, paper presented at 30th TAG, University of Southamptonm England.
Dowson, T., 2000. Why queer archaeology? An introduction. World archaeology 32 (2): 161-165.
Garazhian, O. & L. Papoli Yazdi. 2008. Mortuary practices in Bam after the earthquake: An ethnoarchaeological study. Journal of Social Archaeology 8(1), 94-112.
Gill, R. & K. Henwood & , C. McLean. 2005. Body projects and the regulation of normative masculinity. Body and Society 11(1), 37-62.
Girshman, 1946. Iranian art. Tehran: Bongahe nashr.
Joyce, R. A., 2000. A precolumbian gaze: male sexuality among the ancient Maya, in: R. A. Schmidth & B. L.Voss (Eds.) Archaeologies of sexuality. pp. 263-283. London :Routledge.
Joyce, R. A., 2005. Archaeology of the body. Annual Review of Anthropology 34, 139-158.
Mann, P., (2005). .Active Tectonics and Seismic Hazards of Puerto Rico, the Virgin Islands, and Offshore Areas. Geological Society of America Special Paper 385, 115–۳۸.
Meskell, L., 1998. An archaeology of social relations in an Egyptian village. Journal of Archaeological Method and Theory 5(3), 209-243.
(Eds. ) Archaeologies of sexuality . pp. 253-262. London: Routledge.
Meskell, L., 2000. Cycles of life and death: narrative homology and archaeological realities. World Archaeology 31(3), 423-441.
Parker Pearson, M., 1999. The archaeology of death and burial . Gloucestshire: Sutton publishing,.
Peniston-Bird, C., 2003. Classifying the body in the second world war: Biritish men in and out of uniform. Body and Society 9(4), 31-48.
Sofaer Derevenski, J., 1997. Linking age and gender as social variables. EAZ (Ethnogr – Archaol.Z.) 38, 485-493.
Sorensen, M. L, 1991. The construction of gender through appearance, in: D. Walde& N. D. Willows (Eds) The archaeology of gender : proceedings of the 22nd Annual Chacmool Conference. pp. 121-9. Calgary: University of Calgary .
Treherne, P., 1995. The warrior,s beauty: The masculine body and self-identity in Bronze-age Europe. Journal of Europian Archaeology 3.1, 105-144.
Voss, B. L., 2007. Feminisms, queer theories and the archaeological study of past sexualities, in: T. Insoll, (Ed) The archaeology of identities. pp. 124-36. London and Newyork: Routledge.
Westkott, M., 1979. Feminist criticism of social sciences. Harvard Educational Review 49, 422-430.
مریم دژم خوی دانشجوی دوره دکتری باستان شناسی تاریخی دانشگاه تهران است.
نشانی الکترونیکی: mdezhamkhooy@gmail.com
