هفت دل انگیز: بررسی ارجاعات معنایی عدد هفت در سینما

عدد هفت در میان اعداد، عدد ویژه ای به حساب می آید. کافی ست در گوگل عدد هفت را جستجو کنیم تا چندین و چند مقاله ریز و درشت از منابع مختلف در خصوص معانی و رموز این عدد پیدا شود. عدد هفت در طی قرون متمادی بعضا مقدس، مرموز، بخت آور و یا طلسم شده به حساب آمده است. آنچه مسلم است اکثر معانی که برای عدد هفت تبیین شده ریشه در اسطوره و فرهنگ مردمان دارد و جنبه ای متافیزیکی به آن بخشیده است: «از میان اعداد، عدد هفت از دیرباز مورد توجه اقوام مختلف جهان بوده‌ و از میترائیسم سرچشمه گرفته است. وجود برخی عوامل طبیعی مانند تعداد سیاره‌های مکشوف جهان باستان و همچنین رنگ‌های اصلی امثال آن مؤید رجحان و جنبه مابعد طبیعی آن گردیده است» [فرهنگ معین]

عدد هفت زمینه معانی گسترده دارد.رد پای این عدد در ادیان مختلف،علوم طبیعی،ریاضیات و منطق،اساطیر،جغرافیا و… هست. «بسیاری از فرهنگ‌ها و تمدن‌های قدیم و جدید، برای عدد هفت احترامی بیش از سایر اعداد قائلند. ایام هفتگانه هفته در نظر بنی اسرائیل، طبقات آسمان و زمین در نظر مردم قدیم بابل، هفت بار زنده شدن انسان در مذهب برهما، هفت قدم همراهی عروس و داماد در هند، هفت فرشته مقرب زرتشتیان، هفت نر و ماده در تورات، هفت روح پلید و هفت گناه کبیره مسیحیت، طبقات هفتگانه آسمان در اسلام، هفت گاو لاغر و هفت گاو فربه در روایت حضرت یوسف در قرآن، قراء سبع (هفتگانه)، قرارگرفتن هفت قسمت بدن در سجده نماز مسلمانان بر زمین، هفت وادی سلوک در تصوف، هفت انسان نقش شده در بالای درب آرامگاه داریوش هخامنشی، هفت خوان رستم در شاهنامه، پله‌های هفتگانه آرامگاه کورش کبیر در پاسارگاد همگی از همین نمونه‌اند» [کتاب راز عدد هفت]

«هفت» بعد از اینکه در ادبیات دستمایه نوشته بسیاری از مولفین و نویسنده ها قرار گرفت، راه خود را به سینما هم باز کرد. فیلمهای زیادی در تاریخ سینما از زمینه های مختلف معنایی عدد هفت استفاده کرده اند که بعضا در زمره آثار درخشان محسوب می شوند. در ادامه هفت فیلم شاخص سینما با امتیاز بالا (در سایت IMDB ) که دارای زمینه های مختلف معنایی در حوزه معناشناسی عدد هفت هستند مورد بررسی قرار می گیرد.

هفت سامورایی (Seven Samurai)

( آکیرا کوروساوا) ۱۹۵۴

چهاردهمین و بلندترین فیلم آکیرا کورساوا؛ فیلمساز شهیر ژاپنی اگرچه از اسکار سهمی نداشت اما یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینما شد. هفت سامورایی در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم ها ( سایت IMDB ) به انتخاب کاربران در رتبه بیستم قرار گرفته است. «هفت» در این فیلم دارای زمینه های اجتماعی است. کوروساوا در هفت سامورایی دورانی را نشان می دهد که ژاپنی ها گرفتار قوانین سختگیرانه دوران فئودالی بودند. دورانی که هر کس چند راس اسب و مقداری زمین داشت می توانست چند سامورایی را به استخدام خود درآورد و فرمانروایی کند. «سامورایی‌ها سوارکارانی بسیار ماهر و در استفاده از شمشیر، کمان و نیزه زبردست بودند. پاداش آنان، بر خلاف نظامیان دیگر، برنج یا مواد غذایی بود» [ویکی پدیا]سامورایی ها بر خلاف نینجاها، رزم جویانی بودند که آشکارا و به دور از روشهای مخفیانه می جنگیدند. در «هفت سامورایی» که در بخشهایی از فیلم تبدیل به «هفتمین سامورایی» می شود، کوروساوا ماجرای دهکده ای بی رونق و اهالی فقیر آن را روایت می کند. آنها قصد دارند با استخدام چند سامورایی از شر غارتگران در امان بمانند.«هفت» در اساطیر ژاپن جزو اعداد مقدس است.کوروسا با تکیه بر همین موضوع و استفاده از پس زمینه شرایط اجتماعی ژاپن در دوره ارباب و رعیتی، هفت اسطوره خلق می کند.

seven (هفت)

(دیوید فینچر) ۱۹۹۵

فیلم «هفت» با بازی براد پیت، مورگان فریمن و کوین اسپیسی، یکی دیگر از فیلمهای ستایش شده در تاریخ سینماست.دومین ساخته داستانی دیوید فینچر تبدیل به یکی از پربحث ترین فیلمهای آن سال ها شد. یکی از مشهورترین منتقدین مجله فیلم سایت‌اندساوند در آن سال نوشت: «از زمان فیلم اضمحلال جورج اسلویزر تا به حال، هفت هولناک‌ترین پایان را دارد… و از زمان فیلم شکارچی انسان تا کنون پیچیده‌ترین و مشوش‌کننده‌ترین فیلم در ژانر قتل‌های زنجیره‌ای است.» [ویکی پدیا] فیلم هفت، یک تریلر روانشناسانه است. این فیلم در دسته بندی ژانرها، در زیرشاخه ژانر جنایی قرار می گیرد. «دیوید میلز (براد پیت)، که به تازگی انتقالی گرفته و ویلیام سامرست (مورگان فریمن)، که بزودی بازنشسته می‌شود هر دو کارآگاه‌های جنایی هستند که عمیقاً درگیر پرونده یک قاتل سریالی دگرآزار می‌شوند. قاتلی که قتل‌های خود را به دقت بر طبق هفت گناه کبیره طرح‌ریزی کرده است: شکم‌پرستی، طمع، تنبلی، خشم، غرور، شهوت و حسادت» [[IMDB «هفت» در فیلم هفت، زمینه دینی دارد. هفت گناه کبیره از دیدگاه کتاب مقدس مسیحیان. این هفت گناه در نهایت منجر به هفت قتل و جنایت می شود.در فیلم ارجاعات دینی دیگری هم به عدد هفت می شود. اتفاقات در هفت روز می افتد، هفت روز آخر کاری یک کارآگاه و هفت روز اول کاری یک کارآگاه دیگر. وعده نهایی سه شخصیت اصلی فیلم هم ساعت هفت تعیین می شود.

مهر هفتم (The Seventh Seal)

(اینگمار برگمان) ۱۹۵۷

مهر هفتم یا مهر و موم هفتم از فیلمهایی با معنی عمیق فلسفی است. این فیلم توانست جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره کن را به دست بیاورد. اینگمار برگمان کارگردان نام آشنای سوئدی با ساخت این فیلم توانایی های خود را در ساختن فیلمهای درونگرا و دارای معانی عمیق به خوبی نشان داد. برگمان نمایشنامه مهر هفتم را بین سال‌های ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۴ نوشت. او اولین بار این نمایشنامه را برای تئاتر نوشته بود.«در دوران قرون وسطا؛ شوالیه ای بنام «آنتونینوس بلوک» (با بازی فون سیدو)، از جنگهای صلیبی باز می گردد و از میان سرزمینی طاعون زده، که در آن جادوگران را زنده زنده می سوزانند می گذرد تا به خانه برسد.در میان آشفتگی های مذهبی و اخلاقیش «آنتونیوس» با مرگ ( آکرت) روبرو میشود که شنلی ساه برتن دارد و میخواهد او را با خود به دنیای مردگان ببرد. آنتونیوس، مرگ را به یک مسابقه شطرنج دعوت میکند و قول می گیرد که تا پایان مبارزه و مرگش به تعویق بیفتد ومرگ هم می پذیرد.طی چند ساعت پس از آن«آنتونیوس» با کسانی روبرو میشود که به خدا اعتقاد ندارند ؛ مثل ملازمش (بیورنستراند) و آنانی که ایمان دارند مثل گروه بازیگران سیار سرگردان و…» [[IMDB عدد هفت در فیلم برگمان ارجاعات فلسفی_دینی دارد،البته نه به مانند فیلم «هفت». برگمان چیزی از کتاب مقدس مطرح نمی کند بلکه مساله او در این فیلم عمیق تر است. او به چگونگی شناخت خدا و رابطه انسان و مرگ می پردازد.

قاره هفتم (The Seventh Continent)

(میشائیل هانکه) ۱۹۸۹

قاره هفتم اولین فیلم بلند سینمایی میشائیل هانکه، کارگردان اتریشی است که در سال ۱۹۸۹ ساخته شده است.کارگردان مطرح اتریشی آخرین بار با فیلم «عشق» جایزه نخل طلایی جشنواره کن را به دست آورد. « قاره هفتم، داستان سه سال از زندگی یک خانواده کاملا معمولی و طبقه متوسط اتریشی را روایت می‌کند. پدر مهندس است. مادر چشم‌پزشک است و با برادرش کار می‌کند. آنها دختر کوچکی دارند. در نیم ساعت اول فیلم، تقریباً صورت هیچ‌کدام از بازیگران نشان داده نمی‌شود. تنها تصاویر بسته‌ای از دست‌ها، پاها و … را می‌بینیم که به کارهای روزمره مشغولند. کم‌کم صورت‌ها را می‌بینیم و از نشانه‌ها درمی‌یابیم که اوضاع این خانواده چندان هم روبه‌راه نیست. مادر در ماشین ناگهان زیر گریه می‌زند. دختربچه در مدرسه وانمود می‌کند کور شده‌است و … تا این که پایان غیرمنتظره فیلم رقم می‌خورد. آنها تصمیم می‌گیرند با هم خودکشی کنند.» [ویکی پدیا] فیلم براساس ماجرای واقعی ساخته شده است که هانکه در روزنامه خوانده بود. ابتدا قرار بود فیلم به صورت فلش بک و از دید جورج ساخته شود ولی چنین امکانی فراهم نشد، سپس میشاییل هانکه تصمیم گرفت فیلم را براساس ساختاری بسازد که در آن سه روز از زندگی این خانواده در سال های ۱۹۸۷، ۱۹۸۸ و ۱۹۸۹ به نمایش داده شود، بر همین اساس او فیلم نامه را در ۴ هفته نوشت.«هفت» در این فیلم ارجاع جغرافیایی دارد. عنوان فیلم «قاره هفتم» به استرالیا اشاره می‌کند. جایی که گاه ‌و‌ بیگاه به عنوان مفری برای خانواده از آن یاد می‌شود.

هفت زندگی (Seven Pounds)

(گابریل موچینو) ۲۰۰۸

«هفت زندگی» یکی از فیلمهایی است که ویل اسمیت در آن بازی تاثیرگذاری دارد. هفتمین ساخته گابریل موچینو ایتالیایی تبدیل به یکی از بهترین فیلم های او شد. در داستان فیلم هفت زندگی آمده است: « دو سال پیش، تیم توماس (ویل اسمیت) باعث ایجاد یک تصادف با ماشین شده است؛ هفت نفر می‌میرند: شش غریبه و نامزد او، سارا جنسن (رابین لی). تیم تصمیم به جبران می‌گیرد. او در نظر دارد که زندگی هفت آدم خوب را نجات دهد. یک سال بعد از تصادف، او شغل خود را که مهندسی فضانوردی است را رها می‌کند» [ویکی پدیا] عدد «هفت» در این فیلم ارجاعات داستانی و دینی دارد. داستان این فیلم بر گرفته از نمایشنامه «تاجر ونیزی» شکسپیر و قضایای بدهی یک فرد و تقسیم کردن تکه گوشت بین هفت نفر است.

هفت عروس برای هفت برادر (Seven Brides for Seven Brothers)

(استنلی داونن) ۱۹۵۴

فیلم «هفت عروس…» فیلمی موزیکال و شاد است. هفتمین ساخته استنلی دانن در چندین بخش نامزد دریافت جایزه اسکار شد اما در نهایت موزیک متن این فیلم اسکار گرفت. «دانن» کارگردان آمریکایی است. او تبحر خاصی در ساخت فیلمهای موزیکال دارد تا آنجا که دیوید کوئینلن، تاریخ‌نگار سینما او را «سلطان موزیکال‌های هالیوود» نامیده‌است.[ویکی پدیا]

در داستان فیلم آمده است: «آدام» (کیل)، در مزرعه‌ای کوهستانی، سرپرستی شش برادر کوچک‌تر از خودش را به‌عهده دارد. او با پیشخدمتی به‌نام «میلی» (پوئل) آشنا می‌شود و بلافاصله با او ازدواج می‌کند. «میلی» پس از ورود به خانه هفت برادر، برای تربیت کردن آنان دچار مشکلاتی می‌شود. تا این‌که در راه تعلیم و تربیتشان به موفقیت می‌رسد و حالا شش برادر «آدام» نیز تصمیم به ازدواج می‌گیرند. با این همه، شش دختر مورد نظر شش برادر، چندان در دسترس نیستند و برادران با الهام از داستان «زنان سابین» دخترها را می‌دزدند و به خانه خود می‌آورند. پشت‌سر خود نیز راه طوری مسدود می‌کنند که تا پایان فصل زمستان، مردم شهر امکان عبور و نجات دخترها را پیدا نکنند… [[IMDB

«هفت» در این فیلم به اسطوره های دوران یونان باستان ارجاع داده شده است. چنانچه می بینیم فیلمنامه نیز بر اساس داستانی از آن دوران نوشته شده. فیلم هفت عروس برای هفت برادر از موزیکال های معروف تاریخ سینماست.

هفت سال در تبت (Seven Years in Tibet)

(ژان-ژاک آنو) ۱۹۹۷

«هفت سال در تبت» نام فیلم درامی است که در سال ۱۹۹۷ به کارگردانی ژان-ژاک آنو و بر پایه کتابی با همین نام نوشته هاینریش هارر ساخته شد. ستاره این فیلم براد پیت بازیگر شهیر آمریکایی ست. این فیلم هشتمین فیلم کارگردان فرانسوی آن است. ژاک آنو تاکنون جوایز زیادی از جشنواره های متعدد برای ساخت آثارش گرفته است. در داستان فیلم آمده است: « سال ۱۹۳۹. هاینریش هارر (پیت)، کوه‌نورد قهرمان اتریشی و عضو حزب نازی برای فتح قله‌ای در هیمالیا به تبت می‌رود. اما نظامیان انگلیسی او و دوست کوه‌نوردش، پیتر آوفشنایتر (تولیس) را اسیر می‌کنند به یکی از اردوگاه‌های اسرای جنگی در هند می‌فرستند. آن دو موفق به فرار می‌شوند و به لهاسا می‌روند و به دالائی‌لامای نوجوان (وانگچوک) پناه می‌برند که مشتاق دانستن درباره غرب است….» [IMDB] فیلم در زمان اکران با اعتراض های فراوانی از سوی دولت چین رو به رو شد. آنها معتقد بودند افسران چینی چهره منفی در این فیلم دارند. راجر ایبرت منتقد سرشناس فقید هالیوودی شجاعت و بلند پروازی فیلم به همراه نماهای گرفته شده را مورد تحسین قرار داد اما یادآور شد فیلم به لحاظ شخصیت پردازی در موارد چندان باور پذیر نیست [ویکی پدیا]

«هفت» در این فیلم ارجاعات اساطیری و عرفانی دارد. «در چین هفت عدد خوش شانسی است چرا که صدای تلفظ آن شبیه کلمات چینی به معنای کلمه طلوع و زندگی است.همچنین در آیین بودا هفت عدد عروج است و گفته می شود بودا در زمان تولدش هفت گام برداشته است.» [سایت مهر]

منابع:

_فرهنگ معین، انتشارات: امیرکبیر، سال ۱۳۷۵

_ راز عدد هفت، تألیف: مهدی نصیری دهقان، انتشارات: ابتکار دانش، چاپ سوم، سال ۱۳۹۱

_ ویکی پدیا

http://www.imdb.com/?ref_=nv_home_

در این سایت کاربر می‌تواند به فیلم مورد نظرش امتیازی بین ۱ تا ۱۰ بدهد. این سیستم باعث می‌شود اطلاعات کاملاً دقیقی از یک فیلم به دست بیاید. به عنوان مثال، اگر فیلمی یک میلیون رای بگیرد، آن‌ها جمع و تقسیم بر یک میلیون می‌شوند که نشان‌دهنده دقت زیاد این سیستم است.

_ http://www.mehrnews.com/news/2267280/3-%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D8%A8%D9%88%D8%A8-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A7-%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86