آموزش سواد مالی برای کودکان و نوجوانان (۶)

نیازها و خواسته‌ها

درک رابطه بین نیازها و خواسته‌ها یک مفهوم مهم و یکی از مهارت‌های ارزشمند و پرکاربرد زندگی در حوزه  اقتصاد برای آموزش به کودکان است. همه‌ی ما می‌دانیم که نیازها چیزهایی هستند که باید برای زنده ماندن آنها را داشته باشیم؛ چیزهایی که ما بدون آنها واقعاً نمی‌توانیم زندگی کنیم، از سوی دیگر می‌دانیم خواسته‌ها چیزهایی هستند که برای زنده ماندن ضروری نیستند و می‌توان بدون آنها زندگی کرد، اما ما تمایل داریم آنها را داشته باشیم. برای تهیه بعضی از نیازها و خواسته‌ها در هر زمان و مکان به هیچ وجه نیاز به پرداخت پول نیست مثلاً همه‌ی ما به هوا نیاز داریم اما مجبور نیستیم برای آن وجهی پرداخت کنیم.

به همین ترتیب، بعضی از نیازها و خواسته‌هایی بصورت خدمات وجود دارند که برای بهره‌مندی از آنها می‌توان پولی پرداخت نکرد با اینکه مراکزی در این زمینه وجود دارد که برای ارائه آن خدمات پول دریافت می‌کنند، به عنوان مثال همه‌ی ما به ورزش نیاز داریم تا سالم بمانیم، پس ما می‌توانیم آزادانه به خارج از خانه برویم و در اطراف خانه، در پارک و … قدم بزنیم و از امکانات عمومی پارک‌ها استفاده کنیم بدون آنکه پولی پرداخت بکنیم. هرچند هم برای داشتن بسیاری از خواسته‌ها و نیازها باید پول پرداخت کنیم.

نیازها: چیزهایی که ما برای زنده ماندن به آنها احتیاج داریم.

خواسته‌ها: چیزهایی که ما دوست داریم آنها را داشته باشیم.

نیازها شامل: لباس، غذای مقوی، مراقبت‌های پزشکی، جان‌پناه (خانه)، حمل و نقل و خدمات ابتدایی مانند آب و گرما و … .

برخی از خواسته‌ها عبارتند از: تلفن‌های همراه، لوازم بازی‌های الکترونیکی مانند ipod و ipad، طلا و جواهرات، مجله‌ها، فیلم‌ها، تلویزیون، اسباب‌بازی‌ها، بازی‌های ویدئویی و …

اکثر مردم کار می‌کنند و مشغول کسب درآمد هستند تا بتوانند چیزهایی که نیاز دارند و برخی از چیزهایی را که می‌خواهند بخرند. مگر اینکه آنها مبلغ نامحدودی پول داشته باشند (همانند عده‌ی محدودی از مردم). شما باید تفاوت میان نیازها و خواسته‌ها را درک کنید تا بتوانید پول خود را به صورت عاقلانه خرج کنید. گفتگویی را با فرزندتان شروع کنید و از او بپرسید چه اتفاقی می‌افتد اگر خانواده شما همه درآمدش را طی یک هفته برای خرید اسباب‌بازی و گردش در شهربازی خرج کند بدون اینکه هیچ غذایی بخرد یا سایر هزینه‌ها را پرداخت کند. توضیح دهید اگرچه امکان ندارد کسی به اسباب بازی نیاز داشته باشد ولی حتی اگر کسی هم واقعاً به اسباب‌بازی نیاز داشت، قبل از اینکه بخواهد اسباب‌بازی مورد نظر خود را بخرد باید پول تأمین نیازهایی از قبیل غذا، محل سکونت، لباس و … را پرداخت کند. نیازها و خواسته‌ها ممکن است کمی زیرکانه و مزورانه باشند. ممکن است خانواده شما از خودرو به صورت مرتب برای بردن بچه‌ها به مدرسه، رفتن به محل کار، رفتن به فروشگاه و انجام سایر کارهای روزمره استفاده می‌کند، بدیهی است در اغلب موارد مردم به یک ماشین نیاز دارند اما در بیشتر موارد مردم دوست دارند یک ماشین بزرگ‌تر، شیک‌تر و گران‌تر از آن چیزی داشته باشند که واقعاً مورد نیازشان است. بنابراین حتی اگر ضرورت وجود یک خودرو برای یک خانواده نیاز باشد در واقع همان خودرویی را می‌توان انتخاب کرد که اکثر مردم از آن استفاده می‌کنند.

پول اضافی که برای خرید ماشین بزرگ‌تر یا مجلل‌تر خرج می‌شود، پولی است که می‌توان پس ‌انداز یا سرمایه‌گذاری کرده یا حتی صرف چیز دیگری شود.

غذا مثال دیگری است، همه‌ی ما به صورت مرتب به غذای مغذی نیاز داریم تا بتوانیم رشد کنیم و سالم بمانیم. برای مثال ما نیاز داریم که پروتئین، میوه، سبزیجات بخوریم تا انرژی، مواد معدنی و ویتامین‌ها را دریافت کنیم ما همچنین نیاز به نوشیدن مقدار زیادی مایعات داریم تا زنده بمانیم. اما آیا نیاز به بستنی داریم؟ آیا ما به نوشابه نیاز داریم؟ حتی اگر به آب و غذا برای زنده ماندن نیاز داشته باشیم، قطعاً به بستنی و نوشابه و ژله نیازی نداریم. بنابراین ما اینها را می‌خواهیم. نیازها و خواسته‌ها از شخصی به شخص دیگر و از خانواده‌ای به خانواده دیگر متفاوت است و این می‌تواند برای کودکان گیج‌کننده باشد. به عنوان مثال امکان دارد یک خانواده کم‌جمعیت شامل پدر و مادر و یک فرزند که هر یک از آنها دارای یک اتومبیل بزرگ لوکس مناسب هستند در همسایگی یک خانواده یک خانواده نسبتاً پرجمعیت شامل یک پدر و مادر و شش فرزند زندگی کنند که به سختی می‌توانند یک خودرو کوچک تهیه کنند. ممکن است در مثال دیگری، خانه‌های دو خانواده از نظر متراژ یکسان باشند اما یک خانواده با فرزندان بیشتر که به یک خانه بزرگ‌تر نیاز دارد به تأمین آن قادر نباشند و در همان متراژ زندگی کند. ممکن است همه‌ی اینها سوالاتی باشد که کودکان شما از شما می‌پرسند.

شما می‌توانید به اشکال گوناگون به فرزندانتان برای تمیز دادن میان نیازها و خواسته‌ها با مطرح کردن موضوعات مختلف یا از طریق مطالعه کردن مجلات مرتبط و سئوال کردن در مورد اینکه آنها چه چیزی را نیاز دارند و چه چیزی را می‌خواهند، کمک کنید. یا هنگامی که از فروشگاه خارج شدید از فرزندانتان بخواهید از میان اقلامی که خریداری کرده‌اید چیزهایی که نیاز بوده و چیزهایی که خواسته‌ایم را مشخص کند. در اینجا برای نشان دادن اینکه مبلغ محدودی در هفته یا ماه برای خرج کردن وجود دارد یک دایره بکشید و آن را به بخش‌های مورد نظر تقسیم کنید، و آنها را برای نشان دادن هزینه‌های مسکن، غذا و پوشاک و هزینه سایر اقلام اختیاری (خواسته‌ها) اختصاص دهید و نشان دهید که هزینه هر بخش چقدر است. رنگ‌آمیزی آن ممکن است برای فرزند شما سرگرم کننده باشد. امکان دارد نمودار شما چیزی شبیه به تصویر زیر به نظر برسد.

در این مرحله نیازی نیست که بچه‌های کوچک از همه اقلامی مطلع شوند که در بودجه خانواده شما جای دارد (نمودار بسیار ساده شده است) آنها فقط باید درک کنند که پول محدودی برای تأمین مالی هزینه‌ کالاها و خدماتی که خانواده شما در طول یک هفته یا یک ماه نیاز دارد، وجود دارد.