زهرا رضایی
مقدمه:
نوشتههای مرتبط
شهر آمل به عنوان یکی از قدیمی ترین شهرهای تاریخی و باستانی مازندران شناخته می شود که اساتید، دانشمندان و افراد معروفی از این شهر به دنیا آمده اند. در طی زمان های متفاوت تغییرات فرهنگی، اجتماعی و شهری مهمی داشته و از این لحاظ مورد مناسبی جهت بررسی به عنوان موضوع انسان شناسی می باشد. پژوهش ارائه شده در قالب یک بررسی تاریخی-اسنادی صورت پذیرفته است.
لازم به ذکر است با توجه به گستردگی موضوع، مطالب ارائه شده اجمالی و نگاهی گذرا به موقعیت خاص آمل می باشد.
وجه تسمیه و تاریخچه:
نام یکی از اقوام ساکن کرانه جنوبی دریای مازندران آمارد بودهاست. نام شهر آمل در مازندران را دگرگونشده نام آمارد دانستهاند. واژه آمل که گونه دیگر آن آموی است، احتمالاً از قبیله باستانی (آ) مردها یا (آ) ماردها گرفته شدهاست. مورخان باستانی غربی نام این قبیله را مردی یا آمردی آوردهاند. آماردها قومی نیرومند و جنگجو بودهاند و ناحیه فعلی آمل را به عنوان مرکز خود انتخاب نموده و نام خود را بر نهادند و بعدها واژه «آماردها» به سبب کثرت تلفظ به آملد، آمرد و «آمل» بدل شد. نیز وجه تسمیه این شهر به سبب بنیانگذار خود «آمله» نیز میتواند باشد، چنانکه در تاریخ طبرستان ابن اسفندیار آمده است و در جای دیگر پیرنیا میگوید این قوم مهاجر بادیه نشین بودهاند که به تاخت و تاز در اراضی اقوام دیگر میپرداختند و به روزگار کوروش تا حوالی ماد پراکنده گردیده بودند، آمردها در حدود سه هزار سال پیش از میلاد نیز در حال پیدا نمودن سرزمین بودهاند. در اطلسشناسی آمدهاست، آمل از سرزمینهای قدیمی بوده و دیرینگی آن به درازای بلندی میرسد و مردمانش از آمردها هستند که اولین قوم در کنار دریای پارساند.
این شهر معروف به شهر علم و فلسفه و تاریخ، شهر بام ایران، شهر هزار سنگر شهر مادها و اولین شهر علویان است. واژه آمل، حرف «آ» در زبان ایرانیان قدیم کاربرد «ضد» داشته و «مُل» به معنی مرگ و «آمل» ترکیبی از ضد مرگ مانند امرداد و مرداد است. آمل به معنی بی مرگ است یعنی تو را مرگ مباد. هفت شهر، آمرداد، آموی و آمله نیز دیگر نامهای آمل در طول تاریخ بودهاست. بام ایران اشاره به دماوند است که در بخش لاریجان شهرستان آمل قرار دارد. همچنین آملی به عنوان دروازه ورود شمال ایران نیز شناخته میشود. بر روی سکههای ساسانی، نام شهرهایی که سکه در آنجا زده شده با علامت اختصاری مشخص گردیدهاست، اِم علامت شهر آمل بودهاست.
برای مشاهده ادامه مطلب و زیرنویس ها فایل پیوستی زیر ملاحظه شود:
شهر آمل—-