فرهنگ و طبیعت دو حوزه بههمپیوسته هستند و حوزههای مختلف طبیعی همچون کویر، جنگل و دریا هرکدام فرهنگهای خاص خود را ساختهاند و یا بستری هستند که جلوههای فرهنگی گوناگونی را در خود جایدادهاند. ایران سرزمینی است که اقلیمهای مختلفی را در خود جایداده است، در این تنوع اقلیمی میتوان فرهنگهای مختلفی را مشاهده کرد.این فرهنگهای پیوند خورده با طبیعت اما کمتر مورد کندوکاو روشمند قرارگرفتهاند تا بتوان چارچوبی علمی برای آنها مشاهده کرد. خلیجفارس پهنه فرهنگی وسیعی از جنوب ایران را در برگرفته است و ساحلنشینان خلیجفارس سالهای متمادی در تعامل با دریا زیستهاند، در این زیست هم دریا بستری برای معیشت این اقوام ساحلنشین بوده است و هم اینکه دریا آنها را با ساحلنشینان سواحل جنوبی خلیجفارس و دریاهای دور پیوند داده است. پیوندی که باید در نمودهای فرهنگی همچون آیینها، باورها و شیوههای معیشت جستجو کرد. کندوکاو در این نمودها و شناخت بسترهای پیدایش و دگرگونی آنها نیازمند بهرهگیری از روشهای علمی انسانشناسی است که تاکنون کمتر در این زمینه شاهد تألیفها و نمونههای عملی بودهایم. بنیامین انصاری نسب که کارشناسی ارشد جامعهشناسی فرهنگی است نگاه و تجربهای عملی در انسانشناسی آیینهای دریایی ساحلنشینان خلیجفارس داشته است که در قالب کتابی با همین عنوان یعنی انسانشناسی آیینهای دریایی از سوی نشر اوان در بهار ۱۳۹۶ منتشرشده و روانه بازار شده است. این کتاب حوزه مطالعات میدانی و مطالعات نظری را پیوند داده است و ازآنجاکه نگارنده خود در سواحل خلیجفارس میزید و با فرهنگ بومیان آشنا است توانسته است نگاهی از درون و ملموسانه به موضوعات موردمطالعه خود داشته باشد.
کتاب با عناوین آیینها فصلبندی شده است که در آن نگارنده پس از مقدمه به شرح تاریخچه دریانوردی ایرانیان در سواحل خلیجفارس و انواع جهازها و لنج های دریانوردان ایرانی پرداخته است. پسازآن انصاری نسب به تعریف نظری انسانشناسی دریایی میپردازد و در ادامه این بحث دو بخش را بهطور کاملتر توضیح میدهد که شامل ساختار جامعه دریانوردان و همچنین موسیقی در آیینهای دریایی است. این دو موضوع از نگاه نگارنده نقش کلیدی در شکلگیری و کارکرد آیینهای موردنظر دارد.
نوشتههای مرتبط
در فصل دیگر نگارنده با نگاهی به آیینهای دریایی جنوب ایران، پنج آیین شاخص که بیشتر در مناطقی همچون بندرلنگه، بندرکنگ و جزیره قشم رایج است را ضمن معرفی به تحلیل گذاشته است قابلذکر آن است که مردمنگاری این آیینها بهطور دقیق و کامل و استفاده از روش نشانهشناسی کاربردی نخستین بار است که در این کتاب به نگارش درمیآید. آیینهای ذکرشده عبارت است از: آیین دریامابر، آیین اوشار، آیین نوروزصیاد، آیین رزیف(رقص خیزران) و آیین یامال.
این کتاب میتواند آغازی برای مطالعات دقیق و علمی آیینها و نمودهای فرهنگی جنوب ایران باشد که مغفول مانده است و کمتر به ثبت و ضبط درآمدهاند.
کتاب انسانشناسی آیینهای دریایی در۹۶ صفحه توسط نشر اوان منتشرشده است و در دسترس علاقهمندان قرارگرفته است.