گشایش صفحه فرهنگ ایتالیایی در انسان شناسی و فرهنگ

سعیده بوغیری(گروه بین المللی و ترجمه)

ایتالیا مهد نوزایی جدید و عرصه ای بود که اندیشه های نو به ویژه از خلال هنر شکوفا شدند و به سراسر قاره اروپا راه یافتند. سنت ایتالیایی خود در ادامه سنتی بسیار باستانی قرار می گرفت که از رم و پیش از آن از یونان سرچشمه گرفته بود. هم از این رو، زبان و فرهنگ ایتالیایی از دیر باز تاثیر جهانی داشته است. ایتالیا به ویژه در زمینه هنرها از جمله سینما، نقاشی و پیکره سازی و معماری یکی از درخشان ترین تمدن های جهان کنونی به حساب می آید. انسان شناسی و فرهنگ با گشودن این صفحه بر آن است که روزنه ای به سوی این فرهنگ عظیم انسانی به مثابه میراثی برای تمام بشریت بگشاید و خوانندگان خود را با فرهنگ، هنر، ادبیات و سایر جنبه های این فرهنگ و همین طور زبان ایتالیایی آشنا کند. کارگاه های ترجمه در این صفحه نیز همچون سایر صفحات بین المللی سایت به رائه متون ایتالیایی با ترجمه انگلیسی آنها اختصاص خواهند داشت و در نخستین بخش از این صفحه گشایش بحثی خواهیم داشت درباره زبان ایتالیایی.

زبان ایتالیایی

زبان ایتالیایی به گروه زبان های با ریشه لاتین خانواده هندواروپایی تعلق دارد و دارای گویش های بسیار متنوعی نیز هست. زبان ایتالیایی مدرن نیز مانند بسیاری از زبان های ملی، گویشی است که “موفق” شده خود را به عنوان زبان خاص به ناحیه ای بسیار گسترده تر از ناحیه دارای گویش اصلی خود تحمیل کند. در حال حاضر، گویش مناطق توسکان (toscan)، فلورانس(Florence)، پیز (Pise) و سین (Sienne) است که نه مانند اغلب موارد به خاطر دلایل سیاسی، بلکه به دلیل پرستیژ فرهنگی خود، گویش غالب است.

گویش توسکان در حقیقت، زبانی است که دانته آلیگیری(Dante Alighieri)، فرانچسکو پترارکا (Petrarca Francesco) و جیووانی بوکاچیو (Giovanni Boccaccio) به عنوان سه نویسنده بزرگ ایتالیایی اواخر قرون وسطا به آن می نوشتند. نیز زبان شهر فلورانس که زیبایی معماری و تاریخ کامیاب آن شهره است. با اینهمه قواعد کلی دستور این زبان به زمان نوزایی و اصلاح زبان شناختی پیترو بمبو (Bembo Pietro) بازمی گردد.

پیش از گسترش جمهوری روم جدید، زبان اتروری (از نواحی ایتالیا) در توسکان و شمال لاتیوم صحبت می شد. اگرچه این زبان نتوانست در برابر تاثیر گسترده دنباله زبان لاتین، دوام بیاورد، اما شاید زبان توسکان را تحت تاثیر خود قرار داده باشد. با اینهمه وقایع بسیاری (برای نمونه تاریخ آخرین تایید کاربرد زبان اتروری در برابر زبان رومن توسکان) صحت این فرضیه را به تایید می رسانند. در مقابل، زبان اتروری نیز زبان لاتین را تحت تاثیر خود قرار داد: الفبای اتروری به عنوان پایه الفبای لاتین و نیز شمار زیاد از واژه های مرسوم با ریشه اتروری به شمار می رود.
در دوران فتوحات روم، زندگی ایتالیا، مانند بسیاری از بخش های دیگر اروپای غربی و مرکزی، به زبان لاتین سپری می شد. نظر به دوران دراز این امپراطوری، زبان لاتین، ریشه بسیاری از زبان های اروپا و زبان های رومن (با ریشه لاتین) را بناکرد و زبان های دیگر را نیز به ژرفی تحت تاثیر خود قرار داد. پس از سقوط امپراطوری روم غربی در قرن پنجم میلادی، توسکان ظهور اوستروگوت ها و نیز لومباردی ها را به خود دید که هردو از اقوام آلمانی اروپای شرقی و شمالی بودند. آنان این زبان را به میزان بسیار اندکی تحت تاثیر خود قرار دادند.
زبان ایتالیایی به طور خاص در ایتالیا و سنت مارین صحبت می شود و زبان رسمی آن به شمار می رود، اما در جنوب سوییس (تسین، Tessin) و (گریزونز،Grisons)، نیز زبان رسمی است که ۵/۶% اهالی سوییس نیز به آن صحبت می کنند. در واتیکان، بعد از زبان لاتین، در جایگاه دوم قرار دارد. به علاوه، جوامع ایتالیایی زبان پرشماری در کرواسی، اسلونی و یوگسلاوی سابق وجود دارند و در برخی شهرهای این نواحی نیز، ایتالیایی زبان رسمی است.
این زبان همچنین در فرانسه (کرس، نیس، مانتون، واله رویا و موناکو)، مالت، آلبانی، ایالات متحده -۴ میلیون گویشور-، آمریکای جنوبی (آرژانتین، برزیل، اوروگوئه)، اتیوپی، اریتره، لیبی- به عنوان زبان تجاری به همراه انگلیسی و سومالی صحبت می شود.
به نظر می رسد زبان ایتالیایی به این دلیل که به شدت در آرژانتین – محل مهاجران ایتالیایی- صحبت می شود، زبان اسپانیایی این ناحیه را به ژرفی تحت تاثیر قرار داده است.
الفبای ایتالیایی به ۲۱ عدد می رسد. حروف (j,k,w,x,y ) در این زبان وجود ندارد و تنها در واژه های عاریتی و برخی نام های کوچک استفاده می شوند. در املای این زبان نیز مانند زبان های کروات، اسپانیایی، پرتغالی، اسلونی، روسی، چک، اوکسیتان و نیز رومی، هرآنچه تلفظ می شود نوشته نیز می شود.

“در سوییس، دانش آموزان ایتالیایی زبان، در پایان سال اول دبستان، دیکته درستی دارند، حال آنکه فرانسه زبان ها حتی در سنین ۱۳-۱۲ سالگی نیز دارای اشتباهاتی در املای خود هستند. چرا؟ زیرا املای ایتالیایی ساده و منسجم است، حال آنکه در املای فرانسه، باید صورت واژگان را حفظ کرد بی آنکه بتوان به شیوه تلفظ آن ها تکیه داشت.” کلود پیرون، Claude Piron

گویش های پرشمار ایتالیایی- رومن را می توان بر اساس ریشه های مشترک زبان شناختی شان دسته بندی کرد. به این ترتیب همگی این زبان ها از لاتین نشات می گیرند، اما زبان های پیش از امپراطوری روم، بر اساس نواحی مورد نظر متفاوتند و اغلب، تطور گویش ها را نیز مشروط می سازند.
از این گویش ها می توان به ایتالیایی شمالی یا پادان (padan)، ایتالیایی مرکزی- جنوبی، گالو ایتالیایی، ونیزی، ایستریوت (Istriote)، ساساری، توسکان، گالوری و مولیزی (molisien) اشاره کرد.

شمار گویشوران زبان ایتالیایی رویهمرفته بین ۷۰ تا ۱۲۵ میلیون نفر است که این زبان را در رتبه هجدهم جهانی قرار می دهد. ایتالیایی یکی از زبان های رسمی اتحادیه اروپا نیز هست.