چهل و هفتمین نشست یکشنبه های انسان شناسی و فرهنگ با موضوع فرهنگ و فناوری اطلاعات[۱] و رونمایی از سایت جدید انسان شناسی و فرهنگ روز یکشنبه ۲۶ بهمن ماه ۱۳۹۳ در مرکز مشارکت های فرهنگی هنری شهرداری تهران برگزار شد . درابتدای این نشست فیلم انقلاب اُ.اس به کارگردانی « جی تی اس مور[۲]» به نمایش درآمد و در ادامه آقای مهندس بهرنگ نوروزی نیا کارشناس ، طراح و توسعه دهنده نرم افزارهای کامپیوتری و ازهمکاران انسان شناسی و فرهنگ با «موضوع اوپن سورس،تجربه ایران و جهان» و آقای مهندس نوید امامی از همکاران انسان شناسی وفرهنگ با موضوع «نرم افزارهای آزاد و زندگی روزمره » به سخنرانی پرداختند .درانتهای نشست پنلی با حضور دکتر فکوهی ، بهرنگ نوروزی نیا، نوید امامی و حامد جلیلوند به پرسش های حضار پاسخ داده شد و همچنین تشکر ویژه ای از همکاران انسان شناسی و فرهنگ صورت گرفت .
فیلم مستند انقلاب اُ.ِاس
نوشته‌های مرتبط
فیلم ۸۵ دقیقه ای «انقلاب اُ.اس » محصول سال ۲۰۰۱ آمریکا به کارگردانی «جی تی اس مور» به بیان باطن حرکت هکرها و طغیان آنها در مقابل مدل نرم افزارهای اختصاصی در مایکروسافت برای ایجاد گنو/ لینوکس و جنبش کد باز می پردازد. و مشخصا بر نرم افزارهای اوپن سورس تاکید دارد و به نوعی تاریخچه آن را مرور می کند . این فیلم مجموعه ای از مصاحبه با اشخاصی از جمله «ریچارد استالمن » برنامه نویس و بانی رویکردهای جدید در حوزه فناوری اطلاعات و بنیاد نرم‌افزارهای آزاد[۳]
ونویسنده مجوز جی پی ال[۴] و«اریک ریموند» برنامه نویس و تاریخ نگاراوپن سورس و مولف مقاله مهمی به نام کلیسا و بازارو یکی از بانیان اصلی اوپن سورس و« لینوس تروالدز» برنامه نویس هسته لینوکس است که به نوعی رقیب ویندوز[۵] به شمار می رود و بیشتر مورد استفاده سرورها می باشد . و نفر چهارم برنامه نویس دیگری است که مفهوم اوپن سورس را معنی کرده است و در نهایت دو نفر از سهامداران اصلی دو شرکت رِدهَت[۶] و A.D. Software است که بر روی رویکرد های اقتصادی و رابطه اوپن سورس و نرم‌افزار آزاد[۷] با بازار تاکید داشته اند . این فیلم در این نشست به دلیل محدودیت زمانی در ۳۷ دقیقه به نمایش درآمد.
بهرنگ نوروزی نیا: «اوپن سورس، تجربه ایران و جهان»
آقای نوروزی نیا با ارتباط دادن موضوع سخنرانی خود به فیلم نمایش داده شده در ابتدا به توضیح بخش های حذف شده آن پرداختند و بیان کردند که دربخش نهایی فیلم بحث درآمد زایی از طریق این سیستم مد نظر بوده است و در ادامه فیلم با ثبت مجموعه ای شرکت نرم افزاری و کار با آن ها این شرکت ها به عموم فروخته می شود و در طی این فرآیند فروش بهای آن رشد کرده و ده برابر آن قیمت اولیه می شود و چند میلیون دلار از فروش این شرکت ها به دست می آورند. و درانتهای فیلم پس از سه ماهه اول در گزارش درآمد مالی سهام آن ها به شدت افت کرده و به یک درصد می رسد و در بازار شکست می خورند . این فیلم در سال ۲۰۰۱ ساخته شده و چهارده سال از این موضوع گذشته و در این مدت تغییرات زیادی ایجاد شده است و نرم افزارهای زیادی به صورت اوپن سورس درآمده اند و در اینجا علت این امر را که چرا این اتفاق افتاد و از بین نرفتند را بیان می کنیم .
در ابتدا توضیح کوتاهی در رابطه با اصطلاحات کامپیوتر برای کسانی که شاید آشنایی چندانی با آن ها نداشته باشند مطرح می کنیم :
سخت افزار : کامپیوترها و دستگاه ها و موبایل هایی را شامل می شوند که با یک سری ۱و۰ کار می کنند و به این دلیل به آن ها دستگاه های دودویی می گویند.
نرم افزار: ۱و۰ هایی که روی سخت افزارها نصب می شوند و آن ها را هدایت می کنند را نرم افزار می گوییم .
زبان های برنامه نویسی : در این زبان از مجموعه ای قواعد نحوی و معنایی برای بیان یک برنامه کامپیوتری استفاده می شود و ازاین جهت که کارکردن با ۱و۰ ها و ایجاد کردن کد ها مقداری دشوارمی باشد زبان های برنامه نویسی را به وجود آوردند که در آن کدی را به یک زبان کمی نزدیکتر به خودمان بنویسیم وآن را به ۱و۰ ها تبدیل کنیم تا بتوانیم کار را توسعه دهیم .
کد منبع یا source code : کدی است که قابل خواندن برای انسان باشد و بتوان آن را درک و با آن کار کرد و کامپیوتر نمی تواند مستقیما آن را درک کند .
کد زبان ماشین : همان ۱و۰ ها را کد زبان ماشین می گویند.
کامپایلر: فرایند تبدیل source code به کد زبان ماشین را کامپایلر می گویند.
دیکامپایلر : این است که ازیک سری ۱و۰ به کد زبان خودمان برسیم . و از این جهت مهم است که در طی این فرایند یک سری از اطلاعات از بین می رود و نمی شود به راحتی به کدی رسید که بتوان آن را نگه داشت و تغییرش داد.
و مشکلی که وجود دارد مشکل تغییر نرم افزار است و اینکه چگونه این کار را انجام بدهید یکی از راه های آن این است که از سازنده آن نرم افزار بخواهید تا این تغییر را برای شما انجام بدهد . این کار نیاز به صرف هزینه زیادی دارد و در ضمن ممکن است که سازنده از انجام این کاربه دلیل مشتری های دیگری که دارد سرباز بزند. راه دیگر این است که شما خودتان این تغییر را به وجود بیاورید. آقای ریچارد استالمن جنبش نرم‌افزار آزاد را با این هدف به راه انداخت که نمی بایست به نرم افزار وابستگی وجود داشته باشد و اگر نرم افزاری کاری که مصرف کننده می خواهد را انجام ندهد او باید بتواند خودش این تغییر را در آن به وجود بیاورد. نکته دیگری که در این جنبش مطرح شد واژه free است . که این واژه در انگلیسی دارای دو معنی یکی به معنای آزادی و دیگری به معنای رایگان بودن می باشد و مشکلی که این موضوع ایجاد می کرد این بود که مصرف کنندگان تصور می کردند نرم‌افزار آزاد یک نرم افزار ارزان و ناکارآمد است و به این دلیل گروه دیگری نرم افزار اوپن سورس را ساختند که آن ابهام واژه Free را نداشت و می توانستند این موضوع را بهتر مطرح کنند .
اوپن سورس ها با مجوزی کار می کنند که برای شما یک سری اجازه ها و یک سری محدودیت هایی را قائل می شود برای مثال شاید شما را مجبوربکند که اگر تغییری را در نرم افزار به وجود آوردید باید به همان شکل آزاد آن را توزیع کنید که البته تمام مجوز ها به این صورت نیستند. مجوز های زیادی وجود دارند که می توان بر اساس نیاز برای کسی که می خواهد کارش را توسعه بدهد یکی از آن ها را انتخاب کند . امروزه کمتر نرم افزاری را می توان پیدا کرد که حداقل یک بخش آن اوپن سورس نباشد از جمله سیستم عامل ها مانند لینوکس که در فیلم هم مشاهده شد و کتابخانه ها و خیلی ابزار های دیگری که ما از آن ها در ساخت نرم افزاراستفاده می کنیم. قبل از اینکه بدانیم چرا اجتماع اوپن سورس ها گسترش پیدا کرد و از بین نرفت نرم افزارهای تجاری را توضیح می دهم که چه مشکلاتی داشته است و اینکه اوپن سورس چگونه توانست این مشکل را حل و ادامه پیدا کند. یکی از مشکلاتی که در این نرم افزارهای اقتصادی وجود دارد ناکارآمدی فرایند فروش است برای مثال اگر شما نرم افزاری داشته باشید و بخواهید آن را بفروشید فروشنده ماهری را نیاز داشتید تا این کار را برای شما انجام دهد و در کنار آن فروشنده می بایست مهندس فنی هم قرار بدهید تا بتواند چگونگی کار کردن این نرم افزار را توضیح بدهد و انجام این کار در سال هزینه زیادی را در بر دارد و علاوه بر این تیم مدیریتی هم ممکن است ناظر بر آن ها قرار بگیرد و در این صورت هزینه های فروش بسیار بالا خواهد بود. و اگر حتی به این صورت نباشد شاید نیاز به این باشد که بودجه بسیاری برای تبلیغات نرم افزار خود نیاز داشته باشید که باز در این مدل کار هزینه فروش بسیار بالا خواهد بود. مشکل دیگر پرداخت در آغاز کار است که شما در آغاز باید پولی را پرداخت کنید تا بتوانید از آن نرم افزار استفاده کنید که این کار خودش خرید را سخت می کند و خریدار در این حالت سعی می کند بررسی های بیشتری انجام دهد و دراین حالت ممکن است خرید را به عقب بیاندازد و یا از آن منصرف شود زیرا بعد از خرید مشتری به حال خودش رها می شود و او سعی می کند در طی مراحل خرید تا می تواند از فروشنده سواری بگیرد و نیازهایش را برطرف کند و هر سوالی دارد را به گردن فروشنده بیاندازد و از طرف دیگر به این دلیل که متقاضیان می دانند بهترین موقع خرید پایان دوره مالی است سعی می کنند خرید خود را در آن دوره انجام دهند تا بتوانند تخفیف بگیرند و کمتر هزینه کنند. مشکل دیگر افتادن در دام فروشنده است و این است که وقتی شما از یک فروشنده چیزی را خریداری کردید ممکن است که در دام او افتاده باشید و کنترل شما در دست آن فروشنده قرار گرفته باشد برای مثال اگر شما ویندوزی را خریداری کنید و با آن کار کنید بعد از آن دیگر نمی توانید هر نرم افزاری را روی آن نصب کنید برای مثال باید آفیس مایکروسافت را نصب کنید و در این صورت فایل های شما با فرمت ورد و اکسل مایکروسافت هستند و شما نمی توانید آن را در پلت‌فرم[۸] های دیگر قرار بدهید و در محیطی می مانید که مهاجرت از آن محیط بسیار کار سختی است . در این حالت کاربران تنها خریداران هستند و غیر از خریداران کسی دیگر کاربر این سیستم نیست و خیلی بازه محدودی حساب می شوند.
آقای نوروزی نیا در ادامه به ویژگی های مدل کسب و کار گشوده متن و یا اوپن سورس اشاره کردند و فرمودند که ویژگی اول خود آزمونی نرم افزاراست به این معنا که دیگر فروشنده ای در آنجا قرار ندارد و خود خریدار سعی می کند آن نرم افزار را برای خودش راه بیاندازد و کارکرد آن را برای خودش ارزیابی کند تا اگر برای او کاربرد داشت از آن استفاده کند در این حالت چون نیازی به فروشنده نیست هزینه های فروش نیزپایین می آید . یک مدل کسب و کار گشوده متن فروش پروانه تجاری است . بسیاری از نرم افزارهای اوپن سورس دارای پروانه دوگانه می باشند به این معنا که هم به صورت اوپن سورس و هم به صورت تجاری[۹] ارائه می شوند و انتخاب به عهده خریدار است که هر نوعی را که دوست داشت از آن استفاده کند که اگر اوپن سورس را پسندید می تواند آن را انتخاب کند و دیگر نیازی به پرداخت ندارد و اگر تجاری را انتخاب کند می تواند پروانه آن را خریداری کند . مدل دیگر آن فروش قرارداد پشتیبانی است و برای پشتیبانی هر سال درآمد کسب کند . ویژگی دیگر سواری مفت بگیرها هستند که این مدل مانند افرادی است که در هند بر روی قطار سوار می شوند و هیچ پولی بابت آن پرداخت نمی کنند و در همه نقاط دنیا هم مشاهده می شوند . در این مدل کسب و کار به شدت از آن ها استفاده می شود و به کار می آیند و نمونه آن این است که به خریداران بالقوه کمک می کنند به این دلیل که در خودآزمونی نرم افزاردر ابتدا فروشنده وجود نداشت وخریداران نیاز دارند که این نرم افزار را برای خودشان نصب کنند و هر سوالی که برای آن ها پیش می آید اگر در انجمن مطرح شود کسانی که free rider هستند می توانند به آن ها کمک کنند تا مشکل آن ها برطرف شود که این باعث می شود هم کار فروش انجام شود و هم هزینه ها کاهش پیدا بکند وچون به خریداران بالقوه کمک می کنند به صورت غیر مستقیم درآمد را افزایش می دهند . به free rider های دیگر هم کمک می کنند و به این شکل حجم کاربرهای گسترده می شود که موضوع مهمی می باشد و کاربران ،هم خریداران محسوب می شوند و هم free rider که این موضوع باعث افزایش فروش می شود و هنگامی که موردی کاربرهای بسیاری داشته باشد نشانه محبوبیت و خوب بودن آن است و باعث افزایش فروش آن می شود . ویژگی دیگر همکاری گسترده کاربرها در پیشبرد نرم افزار است به این معنا که بسیاری می توانند در توسعه و بهبود و پیشرفت آن نرم افزار کمک کنند . برای مثال در زمینه نرم افزارها می توان بومی سازی را نام برد که از همه جای دنیا می توانند کمک کنند و نرم افزار را بومی سازی بکنند مانند سیستم عامل لینوکس که در ایران گروهی آن را به فارسی تبدیل کردند تا بتوان در محیط فارسی هم از آن استفاده کرد. و منظور این است که کلا حجم زیادی کمک از همه جای دنیا به این افراد داده می شود و نیازی نیست هزینه خاصی برای آن بکنند و باز هم کاربرهای آن ها افزایش پیدا می کنند و به راحتی توسعه پیدا می کند و در این مدل دیگر دام فروشنده وجود ندارد و می توانند هر زمانی خواستند از این فروشنده جدا بشوند و خودشان نرم افزار را تغییر بدهند و یا می توانند از نرم افزار دیگری استفاده بکنند و فرمت ها یشان را تغییر بدهند. و به سادگی می توانند وارد بازار بشوند و اینطور در نظر بگیرید که هنگامی که نرم افزاری در بازاری شکل گرفته باشد به وجود آمدن نرم افزار جدیدی که بخواهد با آن رقابت کند بسیار دشواراست و هزینه زیادی را می طلبد. اما در اینجا بدون هیچ تبلیغات و هزینه خاصی می توانند به راحتی وارد بازار بشوند و با شرکت های بزرگ رقابت کنند . و از سمت دیگر این روش کسب و کار در گسترش نیرو به آن ها کمک بسیاری می کند به این دلیل که در این روش به راحتی می توانند نیرو پیدا بکنند. در مدل اختصاصی اگر بخواهند نیرویی پیدا کنند می بایست به دنبال شخصی باشند که برنامه نویس خوبی باشد و با ارزیابی کارش و با ریسک او را برای کار خود انتخاب کنند ولی دراین مدل همان کسانی که در حال کار کردن بر روی این نرم افزار به صورت رایگان هستند را می توانند هدایت کنند تا به صورت متمرکز برای آن ها کار کنند . از سمت دیگر کیفیت نرم افزار هم بسیار بالا می رود به این دلیل که همه چیز اوپن و باز است همه می توانند آن را مشاهده کنند و روی معماری و طراحی و پیاده سازی و همه جنبه های نرم افزار اظهار نظر کنند. برای مثال چند نمونه را بررسی می کنیم یک نمونه آن My Sql که یک بانک اطلاعاتی[۱۰] است و بانک اطلاعاتی یک پایگاه داده است که در آن داده های مختلف را ذخیره می کنند. مانند داده های بانکی یا داده های محتوای سایت انجمن که همه این ها را در یک پایگاه داده ذخیره می کنند. my sql در سال ۱۹۹۵ کارش را شروع کرد و زمانی که این کار را شروع کرد این بانک اطلاعاتی در دست دو شرکت بزرگ که یکی مایکروسافت و دیگری اوراکل بود قرار داشت. و به طور معمول اگر شخصی قصد نوشتن نرم افزاری را داشت با یکی از این دو شرکت کار می کرد و ورود به بازار بسیار دشوار بود. اما به وسیله اوپن سورس به راحتی توانست وارد بازار شده و با آن ها رقابت کند و آن پروانه دوگانه را هم دارا بود که هم به صورت تجاری و هم به صورت اوپن سورس فروخته می شد و از اوپن سورس به عنوان راهی برای بازاریابی استفاده کرد و آنقدررشد کرد که در سال ۲۰۰۸ شرکت دیگری به نام sun microsystems آن را به قیمت یک میلیون دلار خرید که چهارصد نفر کارمند داشت و هفتاد درصد آن ها به صورت از راه دور کار می کردند و یک نمونه موفق در زمینه اوپن سورس است . نمونه دیگر دروپال است که یک نرم افزار ساخت محتوا می باشد و بوسیله آن می توان سایت ساخت و برای مثال سایت انجمن انسان شناسی و فرهنگ با دروپال ساخته شده است و ابزار قدرتمندی است که حجم زیادی از کسانی که در زمینه نرم افزار فعال هستند با آن کار می کنند و خودشان هم به مقداری که توانسته اند در توسعه آن کمک کرده اند و پیمانه های بسیار زیادی هم تشکیل شده و کسب و کار های بسیاری هم دور آن شکل گرفته است و به عنوان مثال با فروختن سرویس دروپال و امکان راه اندازی سایت به دیگران به صورت خیلی سریع و ارزان در حال کسب درآمد هستند که به این گونه توسعه دهنده ها به یکدیگر کمک می کنند تا تجارت های دیگر هم رشد کنند و به این صورت محیط پویایی را به وجود آورده است . نمونه دیگر remark است که یک ابزار اوپن سورس است و به صورت رایگان از طریق Browser کار می کند و به این صورت است که کدی را در source آن می نویسیم و اسلایدهایی را برای ما می سازد و ویژگی آن گشوده[۱۱] بودن آن است که می توانستند هر تغییری که می خواسته اند روی آن بدهند . امروزه نرم افزار ها از روز نخست به صورت اوپن سورس وارد بازار می شوند و به این دلیل که اولا از ورود یک کپی ویا فقط اوپن سورس جلوگیری کنند به این معنا که اگر خودشان اوپن سورس باشند دیگر اجازه نمی دهند یک کپی اوپن سورس ازآن ها سبقت گرفته و بازار را بگیرد و از طرف دیگر به فروش آن ها بسیار کمک می کند و همان مزایایی که گفته شد که شامل کاهش هزینه های فروش و حجم بسیار زیاد کاربرهای آن ها و بالا رفتن کیفیت نرم افزار و پیدا کردن کارمند های بهتر،می شود و نگرانی به دام فروشنده افتادن را هم از بین می برند. محصولات قدیمی تر هم به مرور زمان به صورت اوپن سورس درآمده اند. به عنوان مثال Microsoft.Net که در این فیلم در مقابل اوپن سورس قرار داشت ۱۰ سال پیش ابزار آن یک ابزار برنامه نویسی اختصاصی بود وآن را تحت کنترل داشت اما اکنون دیگر اوپن سورس شده است و خود مایکروسافت به این صورت با آن کار می کند و کد آن در اختیار همه است و هم خودش و هم دیگران در پیشبرد آن کمک می کنند . اوپن سورس مزیت هایی هم برای برنامه نویس ها دارد و یکی از مزیت ها این است که از این طریق می توانند خودشان را به دیگران معرفی کنند و کارایی زیادی برای استخدام آن ها دارد زیرا فهمیدن اینکه کسی برنامه نویس خوبی است یا خیر کار بسیار دشواری می باشد و به این وسیله می توان او را ارزیابی کرد . یک ویژگی دیگر آن این است که افراد بسیاری که با این با نرم افزار ها فعالیت می کنند به این دلیل که مدت زیادی را با این نرم افزار ها ی گشوده متن کار کرده اند به آن احساس دین می کنند و سعی می کنند به گونه ای آن را جبران کنند و خودشان هم چیزی تولید کنند و در اختیار سایرین قرار دهند تا جامعه ای که در حال استفاده از آن هستند هم رشد پیدا کند و برای همه مفید باشد. چند مدل درآمدزایی هم در اینجا بیان می شود که یکی از آن ها کار با دوستان است که در آن یک عده دوست دور هم جمع شده و کدهایشان را به اشتراک می گذارند و از کدهای یکدیگر برای فروش سرویس به دیگران استفاده می کنند و از این جهت برای آن ها مزیت بسیاری دارد . دیگری کار را با همکاران است کسانی که دریک زمینه مشخصی کار می کنند می توانند بر روی یک پروژه متمرکز شده تا به اینگونه پروژه آن ها پیشرفت بهتری داشته باشد برای مثال درپروژه لینوکس که در زمینه سیستم عامل کار می کردند یک عده که در آن زمینه کارمی کردند بر روی این موضوع متمرکز شدند یا پروژه های دیگری از این قبیل . راه دیگردرآمد زایی فروش مستندات است و یکی از راه های آن فروش روش کار با آن محصولی است که یک سری مستنداتی را لازم دارد و یا فروش معماری و طراحی آن محصول و چگونگی کاربرد آن است و یا کتابی درباره محصولی که طرفداران زیادی پیدا می کند بنویسند و از طریق فروش آن کتاب درآمدزایی کنند. و راه دیگر، فروش پشتیبانی است که معمولا کسانی که نرم افزاری را می خرند به خصوص شرکت ها نیاز به شرکت پشتیبانی دارند که اگر به مشکلی برخوردند بتوانند سریع مشکلشان را به آن ها بگویند و از این طریق آن را برطرف کنند . فروش سخت افزار یک مدل دیگر درآمدزایی است . و این شرکت های سخت افزاری طرفدار اوپن سورس هستند زیرا از این طریق وابستگی آن ها به شرکت های نرم افزاری مثل مایکروسافت و اپل از بین می رود و تنها سخت افزار خود را می فروشند و همه آن مزیت های اوپن سورس مثل همکاری کاربران دیگر و از این قبیل را دارند . روش دیگر نفروختن نرم افزار است که منظور در اینجا شرکت هایی هستند که به شما سرویسی را ارائه می دهند برای مثال گوگل به شما هیچ وقت نرم افزاری نمی فروشد و به شما سرویس می دهد و از طریق تبلیغاتش درآمد کسب می کند و این شرکت ها هم طرفدار اوپن سورس هستند و تنها از مزیت های آن استفاده می کنند و درآمد آن ها از جای دیگری بدست می آید . نمونه دیگر اندروید است که سیستم عاملی است که بر روی گوشی های موبایل نصب می شود که آن را گوگل به کمک تیم کوچکی ساخته است و در اختیار همه شرکت های سخت افزاری مثل سامسونگ و ال جی هم قرار داده است که آن ها آن را به سادگی و رایگان بتوانند بر روی سخت افزارهای خود قرار دهند و بفروشند. و خود گوگل به این صورت درآمد کسب می کند که هرچقدر کاربران اندروید بیشتر باشند در نهایت با فروش تبلیغات و سرویس هایش درآمد بیشتری کسب می کند . فروش شک و تردید به معنای پروانه دوگانه داشتن است که هم پروانه اوپن سورس و هم پروانه تجاری ارائه می دهند و اظهار می کنند که این نرم افزار بسیار خوب و اوپن سورس است و اگر شما نمی دانید چیست تجاری آن را بخرید و سعی می کنند خریدار را به سمت نسخه تجاری هدایت کنند . و مدل دیگر آن خراب کردن نرم افزار است که در آن یک نسخه ساده و مجانی و کم ویژگی را به صورت اوپن سورس ارائه می دهند و کاربران را ترغیب می کنند تا این نسخه پولی و بزرگ و با ویژگی خوب را بخرند .
آقای نوروزی نیا در ادامه به چگونگی وضعیت ایران پرداختند و بیان کردند که در ایران بیشتر free rider هستیم و هیچ گاه برای نرم افزار هزینه پرداخت نمی کنیم و معمولا هم هیچ کاری بر روی آن انجام نمی دهیم و تنها از آن استفاده می کنیم . و مشکلی که وجود دارد مشکل پروانه و جواز و کپی رایت است که قانون خاصی در این مورد وجود ندارد تا از آن حمایت کند و به همین دلیل همه چیز اوپن سورس است و اگر هم نباشد فرق چندانی نمی کند اگر نرم افزاری در اختیار شما قرار بگیرد از آن استفاده می کنید و اگر نگیرد استفاده نمی کنید و در این حالت اوپن سورس بودن معنای خودش را از دست می دهد . برای اینکه استفاده از اوپن سورس به جامعه چیزی برگشت بدهد کمی همکاری شده است ومثال آن همان پروژه لینوکس فارسی است و فعالیت در این زمینه در همین حد بوده که این هم بیشتر برای ایرانیان مفید بوده است و نه برای نقاط دیگر. اما به مرور زمان در حال گسترش آن هستیم و کارهای بیشتری در حال انجام است تا ما هم بتوانیم به جامعه اوپن سورس بپیوندیم . ابزارهای کمی هستند که اوپن سورس ساخته شده باشند که معمولا در حد تقویم و ابزار های کوچک و ساده هستند و هیچ کسب و کار اوپن سورس هم به دلیل مشکل داشتن پروانه به وجود نیامده است . دانشگاه شریف مکانی بود که پروژه لینوکس فارسی را از آنجا شروع شد و جزو اولین کسانی بودند که دراین زمینه فعالیت کرده و یک مقدار هم به این جامعه کمک کردند اما اکنون وضعیت خوبی ندارد و هرکدام از این چهار دامنه که اینجا گذاشته ام (تصویر) زمانی سیستم عامل لینوکس فارسی بوده اند اما اکنون همه این دامنه ها برای فروش گذاشته شده و هیچ کاربردی نداشته اند . سازمان دیگری شکل گرفته است که قصد دارد سازمان های دولتی ایران را اوپن سورس کند و از سازمان ها برای انجام این کار حمایت می کند و یک دلیل آن این می تواند باشد که می خواهند وابستگی ما را به شرکت های آمریکایی کم کنند و دلیل دیگرش این می تواند باشد که اگر بخواهند روزی به سازمان تجارت جهانی بپیوندند و قانون کپی رایت را رعایت کنند مجبور نشوند هزینه زیادی بابت استفاده از این نرم افزار بدهند. و من فکر نمی کنم این دو دلیل موجهی باشند به این دلیل که بهتر بود فرهنگ سازی می کردند تا ما با قانون کپی رایت بیشتر آشنا بشویم.
موضوعات میان رشته ای ممکن است مقداری دردسرساز باشند . تبدیل مفاهیم فنی ای که نتیجه ساعت ها کار حوزه های تخصصی است به گفتمان های عمومی کار ساده ای نیست و تلاش ما در این جلسه براین بوده است که بتوانیم بنیان های فکری را که در حوزه فناوری وجود دارد و با مسائل اجتماعی در ارتباط است را توضیح بدهیم . باید در نظر داشته باشیم بسیاری از ابزارهایی که ما در حال حاضراستفاده می کنیم وامدار اوپن سورس و فرهنگ نرم‌افزار آزاد است و گوشی های جدید تماما اندرویدی هستند که طبیعتا اگر این تفکر وجود نداشت هزینه ای که ما برای داشتن آن ها باید می پرداختیم به مراتب بیشتر بود.
نوید امامی: «نرم افزارهای آزاد و زندگی روزمره»
مبحثی که قصد دارم خدمت شما ارائه بدهم از سه قسمت اصلی تشکیل شده است که شامل تاریخچه اینترنت و چیستی این موضوع است و دیگر اینکه نرم افزار آزاد چگونه بر روی جامعه تاثیر می گذارد و در نهایت تاثیر اینترنت ، نرم افزار آزاد و فرهنگ استفاده از نرم افزار بر روی زندگی روزمره ما در سه دهه اخیررا در بر می گیرد.
داستان از آنجا شروع می شود که درسال ۱۹۵۷ اتحاد جماهیر شوروی با فرستادن ماهواره Sputnik قدرت بزرگی را از خودش در آن دوره به جهانیان نشان می دهد و درآن زمان و دوره جنگ سرد به خصوص ایالات متحده از این موضوع احساس خطر می کنند و این نیاز احساس می شود که ایالات متحده بخواهد ساختارشبکه خود را قدرتمند تر بکند . برای اینکه دو کامپیوتر بتوانند با یکدیگر ارتباط داشته باشند در سال ۱۹۵۸دستگاهی به نام مودم اختراع شد که کارش این است که امواج آنالوگ و دیجیتال را به هم تبدیل و دو کامپیوتر را به هم متصل کند . کامپیوتر ها هم همانطور که آقای نوروزی نیا اشاره کردند با ۱و۰ با هم صحبت می کنند و از طرفی انسان هم باید بتواند با کامپیوتر صحبت بکند زبانی که انسان از طریق آن می تواند ۱و۰ ها را تحلیل بکند و به حروف الفبای زبان های خاص آن مثل حروف الفبای زبان انگلیسی و فرانسه تبدیل کند کد اصلی است که در سال ۱۹۶۳اختراع شد . و چیزی که ما امروزه به نام اینترنت می شناسیم در حقیقت یک پروژه نظامی بود که درابتدا ایالات متحده با راه اندازی چهار دانشگاه در سواحل غربی این شبکه را به هم متصل کرد به این معنا که خاستگاه اینترنت نظامی عملیاتی بود و برای عموم مردم طراحی نشده بود و سال ۱۹۶۶ نام پروژه ARPANET بود که به حقیقت پیوست. اتفاق بزرگی که در اینجا می افتد و در فیلم هم به آن اشاره می شود سیستم عاملی به نام یونیکس است که باعث می شود کاربران کامپیوتر خیلی راحت تر بتوانند از کامپیوتر و سخت افزاری که در آن روزها وجود داشته است استفاده بکنند. و برای اینکه بتوانیم درک بهتری نسبت به سخت افزارها در آن دوره داشته باشیم اتاقی مانند این را نظر بگیرید که به جای اینکه تک تک شما در آن نشسته باشید یک سری سخت افزار بزرگ درآن قرار داشته باشد و همه این ها قدرتی را به وجود می آورد که به اندازه گوشی های موبایلی که امروزه وجود دارد نبود و یونیکس باعث شد این سخت افزار بزرگ کوچک تر بشود و کاربران راحت تر بتوانند از آن استفاده بکنند . پیدایش ایمیل به سال ۱۹۷۲ باز می گردد که در آن انسان ها می توانستند از سیستم متداول پستی استفاده نکنند و یک هفته منتظر پاسخ نامه خود نباشند و با استفاده از ساختار شبکه ای که به وجود آمد می توانستند به راحتی در چند دقیقه پرسش خود را مطرح بکنند بدون اینکه از خانه و یا محل کار خود خارج بشوند . بخش اول به صورت مقدماتی و کوتاه چیستی اینترنت را مطرح می کرد و اینکه چه چیز باعث شد اینترنت به وجود بیاید . پس از جنگ جهانی دوم و سال ۱۹۴۵ دو قدرت برتر جنگ جهانی ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی بر سر مسائل هسته ای با هم مشکل پیدا کرده بودند و این تهدید در آن هااحساس می شد که اگر دیگری برای مثال ایالات متحده سایت های هسته ای شوروی را و یا برعکس بزند آن کشور از بین می رود و همه اطلاعات آن ها پخش می شود و اینترنت بستری بود که این اطلاعات را در چند جا به صورت نامتمرکز ذخیره بکند تا اگر یک داده از بین رفت کل داده یک کشور بزرگ از بین نرود .
در قسمت دوم همانطور که آقای نوروزی نیا هم اشاره کرد به نرم افزارهای آزاد می پردازد و اینکه چطور جنبش های اجتماعی را شکل داد و من بیشتر سعی می کنم به جنبه اجتماعی آن هم بپردازم . واژه گنو و چیزی که آقای استالمن به آن اشاره کرد در سال ۱۹۸۴ شکل گرفت و ایشان می خواستند سیستمی را طراحی بکنند که یونیکس نیست اما خیلی شبیه به یونیکس عمل می کند و قدرت های آن را دارد و در حقیقت آن نیست به همین دلیل از مخفف GNU’s Not Unix استفاده کردند که این عبارت را تشکیل می دهد .از آنجاییکه با دید فلسفی ای که استالمن نسبت به قضیه داشت مشخصا به تنهایی نمی توانست این جنبش را پیش ببرد و به بنیاد و موسسه ای نیاز بود که به صورت بلند مدت به قضیه نگاه بکند و کارهای بلند مدت و فلسفی آن را پیش ببرد همانطور که می توانست در کنار آن کار یک سری کمک [۱۲]ها از مردم بگیرد – و در ادامه راجع به آن ها بیشتر توضیح خواهم داد – و نام این بنیاد هم بنیاد نرم افزار آزاد بود که دو سال پس ازپروژه گنو شکل گرفت و اکنون در ایالات متحده واقع است . تقریبا در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی با شکل گیری جنبش نرم افزار آزاد و تقابل آن با شرکت هایی مثل مایکروسافت ، اپل و IBM و اینکه مردم به مرور می توانستند وارد شبکه بشوند و از آن استفاده بکنند یک سری تهدیدات هم به وجود می آمد از جمله اینکه فرض کنید اگر یک هنرمند عکاس قصد داشت عکس خود را در محیط مجازی منتشر کند ویا فعالیت هایی از این قبیل چه تضمینی وجود داشت که شخص دیگری آن عکس ها را به نام خودش ثبت نکند. و در این رابطه بنیادی به نام Frontier Foundation Electronic شکل گرفت که نام فارسی آن را می توانیم بنیاد جبهه دیجیتال یا چیزی مانند آن بگذاریم. و کار این بنیاد این بود که از ابتدای دهه نود کاربرانی که می خواستند از اینترنتی که در ادامه جزئیات آن را خواهم گفت استفاده بکنند این حق را برای آن ها قائل می شد که اگر مشکلی در رابطه با کارهای دنیای مجازی آن ها وجود داشت بتوانند در کشور خودشان ادعای مالکیت خود را نشان بدهند و دستشان به دعاوی حقوقی برسد و هرکس اجازه انجام هر کاری را نداشته باشد . اتفاقی که در سال نود افتاد و در فیلم هم به آن اشاره شد یک مهندس نرم افزار به نام لینوس تروالدز یک دهه پس از اینکه استالمن در سال ۸۴ سیستم عامل خودش را ساخته بود قطعه آخر پازل را به آن اضافه کرد و آن را کامل کرد. و نامی هم که به آن داد کاملا تصادفی بود و خودش هم نمی خواست این نام بر روی آن قرار بگیرد . این نام از ترکیب نام لینوس که نام خودش بود و یونیکس که خیلی به آن علاقه داشت به پیشنهاد یکی از دوستانش ساخته شد . که همنام سازنده آن و هم یادواره ای از یونیکس دهه هفتاد باشد. تا اینجا در رابطه با اینترنت برای عموم مردم اتفاق خاصی نمی افتد زیرا اینترنت یک پروژه تحقیقاتی بود که در صنایع و دانشگاه ها استفاده می شد و خیلی در اختیار مردم نبود . در سال ۱۹۹۱ یک دانشمند بریتانیایی به نام «تیم برنرزلی» پروتکل و مجموعه دستورات و نرم افزارهای کامپیوتری را به وجود آورد که با استفاده از آن عموم مردم می توانستند از اینترنت استفاده بکنند و از این طریق یک شبکه بلندی به هم متصل می شد و واژه www که همه با آن آشنایی دارند مخفف world wide web یا تار جهانی است که به این معنا که اگر بخواهیم جهان را همچون تار عنکبوت در نظر بگیریم اتصالات کامپیوتر ها هم به این دلیل که مانند تارهای عنکبوت بسیار به هم تنیده هستند این نام را برای آن انتخاب کردند. و از آنجاست که اتفاقات جالبی شروع به رخ دادن می کند . همه شما با مفاهیمی مثل اینترنت اکسپلورر آشنا هستید و این یک براوزر بود که به وسیله آن می توانستید به وبگردی بپردازید برای مثال اگر بخواهید به سایت انسان شناسی بروید مرورگر خود را باز می کنید و آدرس این سایت را می نویسید و صفحه سایت برای شما باز می شود . اولین براوزری که به دنیا معرفی شد نرم افزاری به نام موزاییک بود که در سال ۱۹۹۳ به وجود آمد و از آنجاست که اتفاقات جالب ادامه پیدا می کند. در ابتدای شکل گرفتن وب با توجه به اینکه دانش آن هنوز در بین مردم گسترده نشده بود و قیمت آن هم به نسبت بالا بود راهکاری در نظر گرفتند برای اینکه چطور می شود در کشورهای مختلف ISP ها یا خدمات دهنده های اینترنتی که می خواهند به مردم اینترنت بدهند این کار را با حداقل قیمت انجام دهند و از طرفی کیفیت خوبی هم داشته باشند. نرم افزاری به نام Apache Web Server در سال ۱۹۹۴ به وجود آمد که شروع به تحقق بخشیدن به این ایده کرد و باعث شد با کمترین میزان هزینه و حتی رایگان در اختیار مردم قرار بگیرند .زیرا همانطور که گفتم نرم افزارهای اوپن سورس هم به صورت رایگان و هم تجاری وجود دارند . و این Apache Web Server این امکان را به وجود آورد که همه مردم دنیا با کمترین میزان هزینه چه برای خودشان و چه برای مجموعه ای که برای آن کار می کردند و برای دیگران یک وبسایت که به این نام معروف است ایجاد کنند . از سال ۱۹۹۱ که وب به وجود آمد تقریبا پنج سال می گذشت و اسنادی که در وب وجود داشت خیلی ساختار یافته نبود و طبقه بندی نمی شد و جای واحدی وجود نداشت که اگرفرض کنیم در کشورهای مختلف اتفاقی می افتاد اسناد آن از بین برود . در این حالت پروژه ای به نام اینترنت آرکایو یا بایگانی اینترنت شروع شد واین امکان را به وجود می آورد که هم اکنون اگر شما به سایت آن سر بزنید برای مثال اگر سایت انسان شناسی را در اینترنت آرکایو جستجو کنید داده های مربوط به هشت سال پیش آن از نسخه یک آن و اینکه از کدام نرم افزار استفاده می کرده است را به شما نشان می دهد و این امر به بایگانی اطلاعات کمک بسیاری می کند و هیچ حکومت مرکزی نمی تواند روی تمام داده های مردم که بر روی اینترنت قرار دارند کنترل داشته باشد . خاستگاه اقتصادی سیاسی و اجتماعی ماجرای اوپن سورس چهارده سال پس از سال ۱۹۸۴ یعنی در سال ۱۹۹۸ به صورت قانونی شروع و بیانیه ای امضا شد که شامل یک سری بند حقوقی بود که وارد آن موضوع نمی شویم . اما در کل جنبش اوپن سورس در سال ۱۹۹۸ شکل گرفت و یک تفاوت چهارده ساله بین جنبش نرم افزار آزاد سال ۱۹۸۴و جنبش اوپن سورس سال ۱۹۹۸ وجود دارد که مفاهیمی هم در کنار آن قرار دارد . اگر به لوگوی اوپن سورس دقت کنید همان حرف C است که نماد کپی رایت است . و در اینجا می خواهیم ماجرای کپی رایت و کپی لفت که در فیلم هم مطرح شد را بیان کنیم . کپی رایت درحوزه نرم افزار و صنعت IT و دنیای مجازی به این اشاره دارد که درمتنی که به شما داده می شود همان چیزهایی که درآن وجود دارد درست است و شما نمی توانید هیچ تغییری در آن به وجود بیاورید برای مثال شما نرم افزاری از مایکروسافت خریداری می کنید که بر روی لایسنس آن نوشته شده است که شما مجاز هستید فقط این کارها را بکنید و این کارها را به هیچ وجه نباید انجام بدهید و آقای استالمن در مقابل کپی رایت مفهومی را به وجود آورد و آن را کمی وارونه کرد و نام آن را کپی لفت گذاشت ومفهوم آن را هم تغییر داد به این معنا که من مجوزی به شما می دهم که به شما این آزادی را می دهد تا هر تغییری خواستید در آن به وجود بیاورید و طوری که کپی رایت می خواست همه را به صنعت IT محدود بکند کپی لفت قصد داشت که همه را از آن محدودیت ها آزاد بکند منتها از آنجاییکه این آزادی فقط در حد حرف بود و اینکه چگونه می توان آن را در صنعت IT پیاده سازی کرد و مردم بتوانند به آن گوش بدهند و از آن استفاده کنند کپی لفت ایده ای بود که نیاز به یک مجوز قانونی برای پیاده شدن داشت و مجوز قانونی ای که این کار را کرد GPL است که مخفف General public license است که در قسمتی از فیلم به آن اشاره شد و GPL خاستگاه حقوقی کپی لفت البته در کشورهایی که خودشان به صورت قانونی از کپی رایت حمایت می کنند است. همزمان با گسترش وب در دهه نود میلادی اتفاقات جالب دیگری هم از دید تجاری افتاد . شرکتی به نام Netscape که براوزر هایی مثل موزاییک می ساخت تصمیم گرفت دید تجاری خود را تغییر بدهد و از دید انحصاری به سمت اوپن سورس بیاید و این نکته ای بود که در فیلم اریک ریموند به آن اشاره کرد که چطور می توان از اوپن سورس کسب درآمد کرد. و نامی که برای این پروژه گذاشته شد موزیلا بود و اولین محصولی هم که به صورت عمومی منتشر کردند فایر فاکس بود . بنابراین خاستگاه فایرفاکس دهه نود است و اولین پروژه رسمی اوپن سورس دنیا به حساب می آید . این بنیاد البته پروژه های دیگری هم دارد اما اشاره ما به این مورد بود . و در سال ۱۹۹۸ اتفاق جالبی با ورود گوگل می افتد که تا آن هنگام اسنادی که در اینترنت وجود داشته اند همانطور که اشاره کردم ساختار یافته و به راحتی قابل جستجو نبوده اند و کاری که گوگل و موسسان آن انجام دادند این بود که با ابداع موتور جستجوی معروفشان باعث شدند دسترسی مردم عادی به سندی که می خواهند در اینترنت جستجو کنند بسیار راحت تر بشود. پس گوگل در سال ۱۹۹۸ موتور جستجویی ساخت که حجم عظیمی از داده ای که بر روی اینترنت در بیش از ۱۵۰ کشور وجود دارد بتوانند به راحتی دردسترس باشند. و امروز اگر شما بخواهید به دنبال مطلبی دراینترنت بگردید این احتمال که گزینه اول شما برای جستجو گوگل باشد بسیار زیاد است . پدیده ای که به لحاظ اجتماعی وب را بسیار درگیر خودش کرد مبحث وبلاگ نویسی بود . اینکه هر شخصی جدا از دنیا و شخصیت واقعی خودش می توانست یک شخصیت مجازی هم داشته باشد و دل نوشته های خودش را در هر حوزه ای در محیط اینترنت منتشر کند بدون ترس از اینکه مسئولیتی برای او ایجاد بکند و برای این کار نیازی به اجازه از کسی نداشت و خودش به راحتی می توانست آن را منتشر بکند . وبلاگ و چیزی که امروز به نام وبلاگ نویسی و مفاهیمی که از آن مشتق می شوند می شناسیم به لحاظ وب خیلی قدیمی نیستند و به حدودا پانزده یا شانزده سال پیش باز می گردد . این لوگوی معروفی که اگر با اینترنت کار کرده باشید به چشم شما ممکن است آشنا بیاید (تصویر) یک فناوری به نام Rss است که به شما این امکان را می دهد تا از هر سایت اینترنتی که مطلب تولید می کند مانند انسان شناسی و فرهنگ بدون اینکه به سایت بخواهیم مراجعه حضوری بکنیم و از طریق براوزر آن را ببینیم هر زمان که خواستیم محتویات آن از طریق نرم افزار هایی که برای این کار استفاده می شوند برای شما فرستاده بشود. یک سری نرم افزار به نام RssReader وجود دارد که شما این فرمت خاص فایل را به آن می دهید و تمام اطلاعات سایت را در اختیار شما قرار می دهد بدون اینکه شما بخواهید به سایت مراجعه کنید . اولین محصول اوپن سورس که تقریبا اوایل قرن ۲۱ به وجود آمد Rss بود . پیشتربه این موضوع اشاره کردم که چه تضمینی وجود دارد تا برای مثال یک هنرمند یا یک فعال یا هر کسی که در حوزه وب به نوعی نقش دارد آثارش را در هنگامی که در اینترنت منتشر می کند شخص دیگری از این موضوع سواستفاده نکند و آن ها را به نام خودش ثبت نکند. تا سال ۲۰۰۱هیچ مجوز حقوقی و قانونی ای برای این کار وجود نداشت و دراین سال یک گروه انسان خوش فکر برای این کار مجوز ساختند مانند کاری که آقای استالمن در سال ۱۹۸۴ و اریک ریموند در سال ۱۹۹۸ انجام دادند و نام آن را هم creative commons گذاشتند که مجموعه ای از مجوز ها است که به شما اجازه می دهد در محیط وب مطالب خودتان را منتشر بکنید بدون اینکه دغدغه این را داشته باشید که کسی آن را کپی کند و از آن علیه شما استفاده و سود تجاری ببرد . برای نمونه نشر آنلاین و نشر آزاد است که امروزه بسیار متداول می باشد و بیشتر به معنی رایگان است . به معنای کتاب های آزادی که درمحیط اینترنت منتشر می شوند و هر کاربر عادی به راحتی می تواند به مطالب آن دسترسی داشته باشد و نیازی نیست الزاما برای آن ها هزینه ای پرداخت کند و البته می تواند تجاری هم باشد .اما این سند حقوقی است که اجازه می دهد در استفاده از این فرصت آزادی که به کاربران داده می شود سواستفاده نشود. تقریبا در همان سال۲۰۰۱ یکی از بزرگترین مراکز داده دنیا به وجود می آید و آن پایگاه ویکی پدیا است که امروزه بیش از یک میلیارد مقاله در حوزه ها و زبان های مختلف در آن وجود دارد و هدف آن هم گسترش دانش آزاد بود و شعاری هم که بالای صفحه آن در سایت می توان دید دانشنامه آزاد است که همیشه هم به این آزادی پایبند است .
در رابطه با واژه free نکته کوچکی اضافه می کنم زیرا همانطور که آقای نوروزی نیا اشاره کردند به این دلیل که این واژه در انگلیسی ابهام دارد گروهی از افراد از معادل فرانسوی آن استفاده می کنند که به اسم لیبره شناخته می شود و این واژه در زبان فرانسه مشخصا به حق آزادی بر می گردد و دیگر معنای رایگان بودن را نمی دهد بنابراین گاهی به جای نرم‌افزار آزاد از لیبره استفاده می شود و یا هر جایی که واژه free به آزادی اشاره می کند واژه لیبره هم می آید . راجع به دروپال که آقای نوروزی نیا توضیح دادند و در ادامه جلسه پرسش و پاسخ و ارائه سایت بیشتر با آن آشنا می شویم این نکته را اضافه می کنم که در سال ۲۰۰۱ به وجود آمد و اکنون ۱۴ سال از تولد این نرم افزار می گذرد که با استفاده از آن انسان شناسی و فرهنگ طی نسخه های مختلف ساخته شده است. در حوزه وبلاگ نویسی نرم افزاری به نام WordPress وجود دارد که اوپن سورس است و به هر فردی اجازه می دهد به هر منظوری از این نرم افزار درحوزه وبلاگ نویسی استفاده بکند.در رابطه با دروپال و WordPress آمار خوبی می شود ارائه داد که به ترتیب بیش از بیست میلیون از وبسایت های دنیا با دروپال و بیش از صدو بیست میلیون آن ها با WordPress ساخته شده است و و این اختلاف صد میلیونی البته نباید باعث بشود که یکی را بر دیگری ترجیح بدهیم زیرا حوزه های کاربرد آن ها متفاوت است . با ظهور وبلاگ نویسی در اواخر دهه نود میلادی مشخصا بسیاری از افراد از نرم افزار های وبلاگ نویسی استفاده می کرده اند کمااینکه پنج سال بعد از آن چنین چیزی به وجود آمد . یک توضیح کوچک در رابطه با مجموعه این نرم افزارهایی که معرفی کردم و اتفاقاتی که در این سه دهه اخیر افتاد و اینکه چطور روند زندگی افراد را تحت تاثیر قرار داد این است که در دو سه نمونه ای که به شما خواهم گفت گروهی نرم افزار هستند که جزو نرم افزار آزاد به حساب نمی آیند و آن شرایطی که در فیلم به آن اشاره شد و در ارائه قبلی بود دارا نیستند یک سری نرم افزار انحصاری هستند که صرفا کارها را به خوبی پیش برده اند و نمی شود آن ها را نادیده گرفت از جمله نرم افزار گوگل مپس است که اگر گذری به وبسایت آن داشته باشید امکاناتی در اختیار شما قرار می دهد که از استفاده از هر نقشه فیزیکی شما را بی نیاز می کند و یکی از مزایای نرم افزار هم همین است که شما در آن بتوانید استفاده از کاغذ را به حداقل برسانید و دوستانی که در حوزه محیط زیست فعالیت می کنند از این بابت خیلی خوشحال می شوند و از این نرم افزار ها استقبال می کنند . سال ۲۰۰۷ تولد اندروید بود و شرکتی هم که آن را در اختیار گرفت گوگل بود که امروزه اکثر خانواده های ایرانی هم به لحاظ قیمتی که نرم افزار دارد و هم به لحاظ کاربرد آن بیشتراز محصولات شرکت اپل یا مایکروسافت از این نرم افزار استفاده می کنند و مجموعه ای از خانواده نرم افزارهای غیر آزاد ولی پرکاربرد است . دو محصول از اپل که به ترتیب درسال های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۰ روانه بازار شدند و یکی گوشی آیفون ، تلفن هوشمند اپل و دیگری هم تبلت بود که سه سال بعد آمد و باعث شد که مردم دیگربه کامپیوترهای رومیزی خودشان محدود نباشند . برای مثال به راحتی می توان همزمان که در شهر در حال قدم زدن هستید به اینترنت هم دسترسی داشته باشید و این یکی از مزایای خوبی بود که شرکت ها در ابتدای قرن ۲۱ در این چهارده پانزده سال معرفی کردند و آن ها الزاما آزاد هم نبودند و نسخه های تجاری و بسیار پرقیمتی هم بودند . در انتها آماری را از کشور چین به شما نشان می دهم که روند رشد کاربران موبایل این کشور است و من منظورم را از دستگاه موبایل خیلی واضح بگویم که هر دستگاهی که اولا قابل حمل باشد و دوما قابلیت اتصال به اینترنت را داشته باشد از جمله تلفون های هوشمند ، تبلت ها و لپ تاپی که در اینجا قرار دارد را موبایل می گویند و مشخصا کامپیوترهای رومیزی یا سرورها در این دسته بندی قرار نمی گیرند . کشور چین به طور مشخص طی رشد جمعیتی که در این ۵۰ سال اخیر داشت در سال ۲۰۱۰ آماری از آن گرفتند که محور عمودی تعداد کاربران آن و محور افقی روند رشد استفاده کاربران از دستگاه های موبایل در طی این سال ها را نشان می دهد و این رشد در سال ۲۰۱۰ به بیشترین میزان خودش می رسد و چیزی حدود بیش از ۴۵۰ میلیون کاربر موبایل در این کشور وجود دارد و به عنوان کشوری که درصد زیادی از جمعیت دنیا را تشکیل می دهد بیشترین میزان استفاده از اینترنت را در میان کاربرانش هم دارد. و به این دلیل این را نشان دادم تا تاثیر فناوری به خصوص در قرن ۲۱ برای کاربران موبایل کمی قابل لمس بشود . راجع به ایران آمار خاصی پیدا نکردم زیرا به صورت رسمی در جایی منتشر نمی شود و در خاورمیانه هم این آمار کم است و ترجیحا از چین آمارارائه دادم . و در انتها توضیح کوچکی در رابطه با تفاوتی که آن دو نرم افزار آزاد و نرم افزار اوپن سورس به صورت عمده با هم دارند بدهم و آن این است که هردو دسته از نرم افزارها به لحاظ فناوری خیلی قوی هستند و ایده های پیاده سازی یکسانی دارند و از یک دیدگاه اجتماعی و فلسفی هم می آیند منتها یک تفاوت عمده ای که دارند در نرم افزار آزاد ، آزادی کاربر و حق استفاده از فناوری های دیجیتال و در نرم افزار های اوپن سورس راحتی استفاده از نرم افزار و قدرتی که در اختیار کاربر قرار دارد بیشتر در نظراست و غیر از این اکثر اوقات به لحاظ فنی یکسان هستند برای مثال دروپال که سایت انسان شناسی بر اساس آن پیش رفته است یک نرم افزار اوپن سورس است که آزاد هم هست و اوپن سورس را ترجمه نمی کنم که ابهام پیش نیاید . سخن آخرم اینکه اگر نگاهی به تفکر فلسفی آقای استالمن داشته باشیم و اینکه چطور می شود از سنین کودکی این شیوه اشتراک گذاری را در همه زمینه ها به فرزندان آموزش داد درمی یابیم که خود او هم از کودکی به صورت خیلی ساده یاد گرفته است که شکلاتش را با دیگران به اشتراک بگذارد .
حامد جلیلوند: دنباله جریان فرهنگی یاریگری در جهان فناوری…
آقای جلیلوند با تشکر از سخنرانان سعی کردند بحث را کمی از موضوعات فنی خارج کنند و آن را در علوم اجتماعی بررسی کنند ایشان بحث را با نام بردن از یکی از بزرگان انسان شناسی ایران آقای دکتر مرتضی فرهادی آغازکردند و این چنین فرمودند که ایشان کتابی به نام انسان شناسی یاریگری دارند و در مقدمه آن آقای فرهادی از کم شدن میزان رویکردهای یاری گرایانه در برابر رویکرد های ستیزه جویانه ابراز نگرانی می کنند. اما با توجه به این فیلم در قلب دنیای مدرن یک جریان یاریگری را با توجه به ادبیات آقای فرهادی مشاهده می کنیم . ودر اینجا می خواهم از تقسیم سه گانه آقای فرهادی استفاده کنم و نگاهی به تحولی که در دنیا به وجود آمده است داشته باشم . آقای فرهادی یاریگری را سه دسته می کند : خود یاری ، همیاری و در نهایت دیگر یاری . یک مثال خیلی معروف در زمینه خودیاری این است که هرکس کار خودش را در جمع انجام دهد برای مثال با هم گردو پاک کنیم و این مثالی برای جامعه سنتی است زیرا رویکرد آقای فرهادی در مطالعاتش رویکرد سنتی بوده است . نمونه بارز همیاری به اشتراک گذاشتن شیر یا همیاری کردن برای برداشت محصول است . و دیگر یاری را به نوعی از یک نگاه خیرخواهانه که در آن ما به دیگری کمک می کنیم به امید اینکه جهان بهتری داشته باشیم تعریف می کند .
جالب اینجاست که نرم‌افزار آزاد و اوپن سورس ترکیبی از هر سه است به این معنا که نمی توانیم آن را یکی از این سه در نظر بگیریم. زمانی که یک نرم افزار آزاد نوشته می شود فرد برای اولین بار این کار را برای خودش انجام می دهد و بعد این کار را برای یک اجتماع انجام می دهد بنابراین به نوعی نرم‌افزار آزاد یک خود یاری است . اما در عین حال به این دلیل که آن را با دیگران به اشتراک می گذارد و این امید را دارد که از محصولاتی که آن ها نوشته اند استفاده بکند نوعی همیاری است . و در نهایت دیگر یاری را هم شامل می شود به خصوص در جایی که استالمن اشاره می کند به اینکه چطور می شود یک جهان بهتری داشت با نگاه موجود در رویکرد فلسفی که نرم‌افزار آزاد و اوپن سورس دارند. پس شاید حداقل برای خود من جذاب باشد که تحولات تکنولوژیک دست کم با آن رویکردهای ماتریالیستی که متفکران علوم اجتماعی از آن صحبت می کنند توانسته است به نوعی حتی آن مشارکت کلاسیک را دگرگون بکند و نوع جدیدی از همیاری را برای ما ممکن سازد. دوستان من در مورد تفاوت بین دو گفتمان نرم افزارهای انحصاری و نرم افزار های آزاد صحبت کردند و باز می خواهم در اینجا از رویکرد اجتماعی کمک بگیرم و اینکه چه تفاوتی بین نرم افزار های انحصاری ، آزاد و اوپن سورس است را توضیح بدهم . اگر ما دو گفتمان مقابل را به عنوان تز و آنتی تز در نظر بگیریم نرم افزارهای انحصاری که مشخصا رویکرد اقتصاد آزاد را پیگیری می کنند به عنوان تزدر برابر نرم افزارهای آزاد که به نوعی از جهان ضد منطق اقتصاد آزاد تعلق دارند مشاهده می کنیم که جهان ها و نهاد های متفاوتی ساخته شده است. در این میان می‌توان اوپن سورس را نوعی سنتر در نظر گرفت که تلاش می‌کند جایی میان این دو گفتمان را تعریف کنید. مایکروسافت به طور مشخص تعین مادی رویکرد نرم افزارهای انحصاری است و چیزی شبیه به یک امپراطوری است با قدرت بسیار زیاد و یک سازمان یافتگی با مدیریت در معنای کلاسیک آن. و هرچه زمان می گذرد به سمت یک مجموعه بزرگتر و گسترده تر پیش می رود . در مقابل رویکردهای نرم‌افزار آزاد به نوعی به یک سیستم باز و اگربخواهم از ادبیات اریک ریموند استفاده کنم به بازار تعلق دارد . ریموند به جای استفاده از سیستم مدیریتی واژه کلیسا را به کار می برد . شکوه کلیساهای قرون وسطی را می توانید تصور کنید با معماری های بسیار عظیم که بیش از هر چیز نشان دهنده دارایی و قدرت این سیستم است که بعدا می توانیم آن را در ساختمان های جهانی ببینیم . برای مثال برج های دوقلو که نماد قدرت هستند و می خواهند این را نشان بدهند و تعین یک سازمان با منطق اقتصاد آزاد هستند . در مقابل بیناد نرم افزارهای آزاد درآمدی ندارد و کل بودجه آن از یک فراخوان حمایت مالی کمکتامین می شود که به صورت سالیانه در آغاز هر سال بودجه را برآورد می کند که هرکس بخواهد می تواند به آن کمک کند و محصول دو چیز متفاوت است که یکی ویندوز و مجموعه نرم افزارهای متعلق به آن و دیگری لینوکس. و برای مقایسه همین بس که اگر می توانیم اینترنت داشته باشیم به این دلیل است که سیستم عامل های اوپن سورس وجود دارند وبیش از ۹۸ درصد از سیستم عامل های کامپیوترهای اصلی که اینترنت را می سازند غیر از ویندوز است و بلکه دقیق تر اگر بخواهم بگویم سیستم های مبتنی بر لینوکس است . بنابراین اگر امروزه می توانیم از اینترنت استفاده کنیم علاوه بر گوشی های همراهمان در معنای بسیار عام تر آن به این دلیل است که روزی اندیشه ای که از منطق بازار تبعیت می کرد شکل گرفت و دنیای جدید ما را ساخت .
دکتر فکوهی: فناوری، حوزه‌ای خارج از فرهنگ نیست
دکتر فکوهی در ابتدا از همه دوستانی که در این مدت حداقل شش ماهه به صورت متراکم در ساخت سایت جدید شرکت داشته اند تشکر کردند و در ادامه افزودند : بیشتر از دو سال است که ایده نوسازی سایت مطرح است و در این جلسه همانطور که مشاهده کردید به بحث های فنی پرداخته شد اما آنجایی که ما به یک نتیجه درست می رسیم و نتیجه ای که می تواند در یک سیستم اجتماعی چشم اندازهای روشنی و یا حداقلی را باز بکند جایی است که فناوری یا تکنولوژِی خودش به عنوان بخشی از فرهنگ مطرح می شود و چیزی بوده است که از ابتدا وجود داشته است و امروزه هم وجود دارد به این معنا که فناوری چیزی خارج از فرهنگ نیست و بخشی از خود فرهنگ است . به دلایل مختلفی از جمله دلایل اقتصادی و سرمایه داری در قرن نوزدهم فناوری از فرهنگ جدا می شود و در بازار جدید مرکانتیلیسم یا بازار گرایی که از قرن نوزدهم شاهد آن هستیم تلاش می شود تا فناوری از سیستم فرهنگ جدا شود و به چیزی تبدیل شود که به خودی خود وجود دارد و ربطی به فرهنگ ندارد و این جریان نزدیک به دو قرن ادامه پیدا می کند و همانطور که در صحبت های بسیار خوبی دوستان نشان دادند به تدریج کسانی که دارای پایه های فرهنگی بودند اما در عین حال مهندس و تکنسین هم بودند و مسائل فنی و فلسفی را به خوبی درک می کردند از فناوری به سمت ریشه های فلسفی فناوری برگشت کردند و توانستند این مساله را درک کنند و آن چیزی که امروز به نظر من به رغم تمام خطراتی که سیستم های فناوری پیشرفته اطلاعاتی ما را تهدید می کنند و بهترین مثال آن چیزی است که جورج اورول در کتاب ۱۹۸۴ خودش ترسیم می کند که جهان اورولی است که همه تحت کنترل هستند و یک جهان کابوس وار است یعنی جهانی که هیچ کس نمی تواند کاری کند بدون اینکه کنترل بشود و یک جهان بسیار خشونت آمیز می باشد که اصل آن نفرت است و عشق در آن از بین رفته است . این تصویر اورولی است که در سال ۱۹۸۴ ارائه می شود و البته اورول این را بسیار بر مفهوم زبان و مفهوم مدل روسی مبتنی کرده است . اما این اتفاق عملا در سال های بعد می افتد و ما به طرف چنین جهانی رفته ایم. اما درهمین جهان که امروز به شدت تحت تاثیر فناوری اطلاعاتی است اگر روزنه هایی برای آزادی وجود دارد به دلیل وجود همین اندیشه هایی است که سعی شده است داخل این فناوری رگه های آزادی پیدا بکند و ما بدانیم چطور می توانیم این فناوری را داشته باشیم در عین حال که آزادی خودمان را از دست ندهیم . منتها نکته اولی که وجود دارد و در فلسفه انسان شناسی و فرهنگ هم در ابتدا وجود داشت این است که این ذهنیت را از خودمان دور کنیم که بازگشتی امکان دارد . هیچ بازگشتی امکان ندارد و نه به این معنا که امروز امکان ندارد بلکه از اولش هم امکان نداشت و روسو که به قول معروف پدربزرگ انسان شناس ها است در همان دوره خودش حدود سیصد سال پیش بیان کرد که انسان یک بار از طبیعت جدا شد و خودش را بدبخت کرد و دیگر هرگز نمی تواند به طبیعت باز گردد و به نوعی از بهشت اخراج شد و از همان زمان روسو این مساله را مطرح کرد که از این به بعد دیگر مساله ، برگشت به طبیعت نیست و مساله این است که انسان چقدر بتواند این نگون بختی خودش را مدیریت کند که کمتر یا بیشتر نگون بخت باشد اما در اینکه نگون بخت است هیچ جای تردیدی نیست و ماهی ها همیشه از انسان ها خوشبخت تر بوده و خواهند بود . منتها روسو در واقع در اینجا متوقف نمی شود روسو کسی است که در عین حال که تزنگون بختی انسان را مطرح می کند بلافاصله تز مدیریت سیاسی یا قرارداد اجتماعی را هم مطرح می کند . و بیان می کند اکنون که ما به صورت جامعه درآمده ایم باید درست زندگی کنیم . بنابراین من فکر می کنم همه کسانی که چه فنی و چه غیر فنی هستند اولین نکته ای که باید در نظر بگیرند این است که بازگشت به جهان گذشته غیر ممکن است . چنین چیزی اصولا غیر ممکن است و به هیچ عنوان امکان پذیر نیست و می شود میزان رشد را مدیریت کرد و اشکال آن را تغییر داد . سیستم هایی که ما ساخته ایم جز به وسیله سیستم های اطلاعات قابل اداره کردن نیستند ازبرقی که در اینجا جریان دارد و آبی که در لوله ها وجود دارد و زباله هایی که از شهر خارج می شود تا تمام سیستم های حمل ونقل شهری و همه چیزهای دیگری که تصور کنید به وسیله نرم افزارهای بزرگی اداره می شود که سیستم را کنترل می کنند . و البته این خطر وجود دارد که این نرم افزار ها از بیرون مونوپولیت بشوند . امروزه به راحتی می توان برق یک کشور را قطع کرد و برای مثال کافی است برق تهران برای ۴۸ ساخت قطع شود تا ما هزاران سال به عقب برگردیم . و منتها اینکه برق قطع نمی شود نکته بسیار مهمی است که به دلایل فناورانه نیست به این دلیل است که فناوری در داخل خودش روزنه های آزادی را ایجاد می کند که از سیستم های فرهنگی است . اوپن سورس که در اینجا مطرح شد روزنه های آزادی است که در داخل سیستم فناوری به وجود آمده است . و در داخل سیستم علمی هم همین اتفاق افتاد و دوستان در نرم افزارهایی که از آن ها نام بردند آن را به خوبی نشان دادند در فلسفه گوگل حداقل در ابتدا این مساله آزادی دسترسی به همه اطلاعات به صورت قابل فهم وجود داشت . و سپس پروژه ویکی پدیا به وجود آمد به این دلیل که به همه این آزادی را بدهد تا بتوانند راجع به هر چیزی که می خواهند اطلاعات داشته باشند و حتی سد زبانی مانعی در این قضیه نشود و امروزه ویکی پدیا به اکثر زبان های دنیا منتشر می شود و هر کسی می تواند به آن رجوع کند و راجع به همه مسائل اطلاعات به دست بیاورد . این آزادی فلسفه ای بوده است که در انسان شناسی و فرهنگ از ابتدا وجود داشته است و ما جزو گروهی بودیم که از ابتدا فکر می کردیم اشکال فرهنگی ایران و اینکه نتوانستیم رشدی که می خواهیم داشته باشیم در این نیست که در حوزه های نخبه مشکل داریم و در این نیست که برای مثال ما مهندسانی به قدرتمندی قویترین مهندسان جهان نداریم و یا حتی دانشمندانی در زمینه های دیگر .مشکل اساسی سیستم عمومی فرهنگ است که ضعیف است . ضعیف بودن سیستم عمومی فرهنگ افراد نخبه را می کشد و از بین می برد و میانگین سیستم را پایین می آورد و هدفی که انسان شناسی و فرهنگ داشته است این است که بتواند این فرهنگ عمومی را رشد بدهد و در عین حال به طرف پروژه وصل شدن حوزه های مختلف فرهنگ به یکدیگر برود . این پروژه هنگامی که در انسان شناسی و فرهنگ مطرح شد در ابتدا مورد تمسخر واقع شد به خصوص به شخص من به این دلیل که یک دانشگاهی که باید از تخصص دفاع بکند در یک سایت فرض کنید بیست حوزه مختلف ورودی ایجاد کند . و بیان می کردند که چنین سایتی به هیچ وجه موفق نخواهد شد و تنها جایگاهی می شود تا دانشجویان بتوانند در آن مطلب بگذارند . اما این پروژه نشان داد که این اتفاق می تواند بیفتد و افراد متخصص در آن شرکت دارند و همینطور سعی می کردند این پروژه را خیلی به پول ارتباط بدهند و ما می خواستیم به صورت سیستماتیک ثابت کنیم که پول نیست که این را اداره می کند. کمااینکه امروز انسان شناسی و فرهنگ پربیننده ترین سایت فارسی در حوزه فرهنگی در کل دنیا است و بودجه ای که در واقع در کل سال گذشته صرف انسان شناسی و فرهنگ شده است بسیار پایین بوده است و این نشان می دهد که پول آنقدر موثر نیست . و سایت هایی هستند که میلیاردها هزینه بر می دارند و به هیچ عنوان این کارایی را نداشته اند . و مهم این است که ما افراد متخصص را قانع کرده ایم تا با هم کار کنند و یک ارزشی را ایجاد کنند که تا امروز این سایت دوازده میلیون بازدید کننده در طول هشت سال داشته است .و به طور روزانه حدود ده هزار بازدید از شصت یا هفتاد کشوردر دنیا دارد که البته در حدود شصت درصد از آن ها در ایران متمرکز است و سی یا چهل درصد آن ها از کشورهای دیگر هستند . و شصت درصد از آن ها از طریق سیستم گوگل وارد این سایت می شوند به این معنا که کسانی هستند که به دنبال چیزی می گردند و گوگل آن ها را به طرف سایت انسان شناسی و فرهنگ هدایت می کند . اینکه سی یا چهل درصد از ایرانیانی که در خارج از ایران هستند و به بالاترین منابع دسترسی دارند به یک سایت ایرانی که در آن ایرانیان کار می کنند مراجعه می کنند به نظر من افتخار بزرگی برای این دوستانی است که در این سایت فعالیت می کنند . منتها ما با قابلیت هایی که بسیار بیشتر از آن چیزی است که در حال انجام آن هستیم سعی نکردیم از هر طریقی کسب درآمد بکنیم . و در اینجا فرصت نیست تا به مباحثی که در همین حوزه اوپن سورس به وسیله دوستان انجام گرفته است را توضیح بدهیم که چه رابطه ای باید بین تامین مالی و استفاده از فناوری ها وجود داشته باشد . در اینجا مواضع خیلی متفاوت بوده است و موضعی که ما در انسان شناسی و فرهنگ داشتیم این است که به دنبال تامین مالی هستیم اما نه به هر قیمتی . بنابراین بسیاری از امکاناتی را که ممکن است ما بتوانیم اکنون عرضه کنیم به عقب می اندازیم تا زمانی که تامین مالی بتواند به شکل سالم انجام بگیرد و یا داوطلب به اندازه کافی داشته باشیم .و این نکته بسیار مهمی است و ما بسیار خوشوقت هستیم که آقای نوروزی نیا و آقای امامی از دوستان ما هستند که سایت را به شکلی درآورده اند که من می توانم ادعا کنم از لحاظ استاندارد ها ی بین المللی در علوم اجتماعی جزو یکی ازبهترین سایت های جهان باشد. و این نمونه اول ، سایت فارسی است که بعدا سایت های غیر از فارسی انسان شناسی و فرهنگ هم از همین ماه به وسیله تیم هایی که به آن زبان تسلط دارند افتتاح می شوند و ما آن ها را معرفی خواهیم کرد . اما این کاری است که اگر به طور فرض ما دوستانی را پیدا نمی کردیم که این کار را برای ما به صورت داوطلبانه انجام بدهند انجام نمی دادیم و این فلسفه انسان شناسی و فرهنگ است . و این کاری که انجام شده است به طور قطع از سر علاقه و اشتیاق و دلبستگی به این مجموعه انجام شده است و به نظر من این دوتیپ کار است که با هم به هیچ وجه قابل مقایسه نیست . و انسان شناسی و فرهنگ را که شما به صورت مجله وسایت مشاهده می کنید دارای بیش از سی هزار مطلب و یک میلیون صفحه است و در پشت این کار که امروز بنا به معرفی آن است یک سیستم مهندسی فوق پیشرفته است که در واقع این را کنترل می کند و دلیل اصلی موفقیت آن هم همین سیستم مهندسی است به این معنا که ما خودمان را از لحاظ مهندسی به کمک دوستانمان توانسته ایم در سطح جهانی قرار بدهیم .
رونمایی سایت جدید انسان شناسی و فرهنگ
در این قسمت از نشست آقای جلیلوند به معرفی سایت جدید انسان شناسی و فرهنگ پرداختند و به این صورت توضیح دادند که ویرایش فعلی سایت، چهارمین ویرایش سایت انسان شناسی و فرهنگ است و من می خواهم در شروع داستان نگاهی کوتاه به تاریخچه آن داشته باشم . شروع آن در سال ۱۳۸۴ بود و اولین تجربه یک وبلاگ به نام انسان شناسان بود و یک ویرایش منتشر نشده از سایت دکتر فکوهی که سامان فکوهی این کار را انجام داده بود. و ویرایش اول آن هم همان سال ۱۳۸۴ انجام شده بود. سال ۱۳۸۵ ویرایش دوم سایت فکوهی با ASP بالا آمد و این کار مشترک من و آقای نوروزی نیا بود و پرتال انسان شناسی ایران که بر دروپال ۴ و۷ مبتنی بود و اولین تجربه آشنایی ما با اوپن سورس سال ۱۳۸۵ بود و تا اینجا سه ویرایش از سایت را می بینید و در سال ۱۳۸۶ ویرایش سوم سایت دکتر فکوهی بالا آمد که بر دروپال ۵ و ۱۲ مبتنی بود و پرتال انسان شناسی هم به ورژن جدید آن به عنوان خانه انسان شناسی ایران ارتقا یافت .دراین حدود بود که تقریبا این سه جریان وبلاگ انسان شناسان ،خانه انسان شناسان و سایت دکتر فکوهی و کسانی که در آن فعالیت داشتند تصمیم گرفتند از این کارهای موازی پرهیز کنند و در کنار هم قرار بگیرند و نتیجه آن انسان شناسی و فرهنگ بود که در اواخر سال ۱۳۸۶ با تغییر دامنه و یک سری کارهای فنی به این شکلی که در قسمت سمت چپ تصویرمی بینید به حیات خود ادامه داد . اواخر سال ۱۳۸۶ اتفاقی برای سایت افتاد و سرور سایت به طور کل نابود شد و چیزی حدود ۶۰ درصد مطالب از بین رفت . بعد از آن همکاران فنی انسان شناسی وفرهنگ که شامل چهار نفر می شدند سعی کردند از طریق گوگل مطالب را پیدا و تمام سایت را از اول بنویسند .و در اواخر سال ۸۶ با یک فاجعه روبرو بودیم . و این دوره تا به امروز گذشت که چهارمین ویرایش انسان شناسی و فرهنگ را با این ظاهری که مشاهده می کنید با آدرس anthropology.ir می توانید ببینید و در کنار سایت فعلی یک لوگو اضافه شده است. و ویرایش فعلی ما از آنجایی که پلت‌فرم اصلی دسترسی به اینترنت امروزه موبایل است مبتنی بر ویژگی های سازگار با موبایل است و من البته باید توضیح آن را به دوستان واگذار کنم اما به دلیل کمبود وقت و از آنجایی که فکر می کنم مباحث فنی را به اندازه کافی مرور کرده ایم به این بحث ادامه نمی دهم . در این ویرایش سعی کرده ایم پروژه های انسان شناسی و فرهنگ را هم اضافه کنیم. یکی از نکاتی که در گرافیک سایت وجود داشت و به دلیل گله دوستان مبنی بر شلوغ بودن سایت بود سعی کردیم با یک دسته بندی جدید داده ها را متمایز کنیم و دسترسی ها را تا حدودی در کادرهایی که در قسمت پایین سایت قرار دارد سازمان دهی کنیم. و بخش های جدیدی مانند بخش عکس و فیلم و صدا اضافه شده است که در آینده نزدیک و احتمالا اوایل سال آینده می توانیم فایل های صوتی را از اینجا دانلود کنیم . و در داخل هرکدام از بخش ها شما به شاخه های مختلف دسترسی خواهید داشت و نکته جالبی که در اینجا سعی کرده ایم اضافه کنیم این است که در کنار مطالب ، پروفایل کاربرها را هم داشته باشیم و به تمام کاربرها یک آدرس اختصاصی داده می شود و تمام دوستان ما در اینجا می توانند یک سایت شخصی داشته باشند که البته برای بعضی از عزیزان از جمله دکتر نیک گهر و چند تن دیگر سایت های ویژه ای را در نظر داریم و امیدوار هستیم که در یک بازه حدودا ۶ ماه بتوانیم ذیل انسان شناسی و فرهنگ آن ها را هم فعال کنیم . یکشنبه های انسان شناسی و فرهنگ به یک شیوه کاملا سازمان دهی شده ای در دسترس شما قرار می گیرد . نگارخانه و تاریخ فرهنگی که پروژه مفقود مانده انسان شناسی و فرهنگ است و داده های آن را منتشر خواهیم کرد و مصاحبه ای که با آقای دکتر نیک گهر صورت گرفته و همینطور کتاب آقای ستاری تقریبا آماده شده است و به زودی منتشر خواهد شد و بسیاری از مطالبی که به این پروژه و پروژه تاریخ فرهنگی ایران مدرن مربوط است در واقع از این بخش در دسترس دوستان قرار خواهد گرفت . و من این معرفی را با سرعت انجام دادم به این دلیل که می خواهم با گذراز جلوه های ظاهری سایت به یک نکته دیگر اشاره کنم و آن سایت های بین المللی انسان شناسی و فرهنگ است با آدرس int.anthropology.ir که نمونه انگلیسی آن تقریبا در دسترس است و نمونه های دیگر آن از حدود فروردین یا اردیبهشت سال بعد به همت دوستانمان که به صورت داوطلبانه در این امر همکاری داشته اند فعال خواهد شد . و دوستان ما این فعالیت ها را به نوعی با اندیشه ای بسیار نزدیک به اندیشه نرم‌افزار آزاد که تلاشی است برای ساختن جهانی بهتر انجام دادند .و امیدواریم ازخلال مشارکت همه ما در دسترس قرار بگیرد. و در بخش آخر قصد داریم از دوستانمان که در طی این سال ها بی دریغ از ما حمایت کردند تشکر ویژه ای داشته باشیم .
پرسش و پاسخ
پرسش از بهرنگ نوروزی نیا: آیا این نوع نگاه ، رویکرد اوپن سورس یا نرم‌افزار آزاد داشتن به مهندسی نقشی در زندگی خصوصی شما داشته است یا خیر؟
پاسخ : تا به حال به این موضوع فکر نکرده ام اما می توانم اینگونه توضیح بدهم که نه در زندگی شخصی بلکه در زندگی کاری من تاثیر بسیاری داشته است زیرا خودم هم مقداری نرم افزارهای آزاد ساخته ام و وقتی شما از نرم افزارهای آزاد استفاده می کنید احساس دینی به آن ها پیدا خواهید کرد که باید به جامعه چیزی را برگردانید اما اینکه در زندگی شخصی من تاثیر داشته است یا خیر در حال حاضر مثالی در ذهن ندارم.
پرسش ازنوید امامی: شما چطور با نرم افزارهای آزاد آشنا شدید و وارد این رویکرد از نرم افزار شدید زیرا تا آنجاییکه اطلاع دارم بخش قابل توجهی از برنامه نویس ها بیشتر رویکرد انحصاری دارند ؟
پاسخ نوید امامی: بعد از مدتی که با نرم افزارهای مایکروسافت و برای این شرکت کار می کردم بر سر پروژه ای قصد انجام کاری را داشتم که امکان انجام دادن آن با نرم افزاری که مایکروسافت در اختیار من گذاشته بود نبود و این شرکت همچنین اجازه بهبود بخشیدن به این نرم افزار را به من نمی داد با اینکه من در ایران بودم و امکان دسترسی به تیم فنی آن ها به طور مستقیم برای من وجود نداشت . و این سوال برای من به وجود آمد که چرا یک شرکت میلیارد دلاری که می تواند به دولت خودش وام بدهد این اجازه را نمی دهد که یک نفر نرم افزار خودش را بهتر کند و از آن سود ببرد و این بنیاد فکری از آنجا برای من به وجود آمد که چرا اینچنین رویکردهای انحصاری ای وجود دارد و در این زمینه مطالعه کردم و دریافتم که از اواسط دهه ۸۰ میلادی همچنین رویکردهایی وجود داشته است . و شروع آن برای من از یک تجربه شخصی بوده است .
پرسش از نوید امامی : آیا نرم افزارهای آزاد در ایران گروه های خاصی را تشکیل می دهند ؟
پاسخ نوید امامی : نرم افزار آزاد به صورت کلی در سطح جهانی یک سری یوزر گروپ دارد و من در رابطه با لینوکس می توانم این را بگویم که گروه های کاربری لینوکس وجود دارند که خوشبختانه در ایران در استان های مختلف هم فعال هستند و گروهی انسان خوش ذوق و به قول اریک ریموند هکر شپشو با تشکیل گروه هایی این مسائل را با هم مطرح می کنند . و این گروه های کاربری در تهران ، زنجان ، کرج و شهرهای مختلف دیگر وجود دارد . اما آمار آن نسبت به کشورهای عربی پایین است و کشورهای اروپایی و آمریکایی هم که جای خود دارند.
پرسش از بهرنگ نوروزی نیا: در مورد نگاه مهندسان ایرانی به نرم افزارهای اوپن سورس و نرم‌افزار آزاد و اینکه نزد آن ها مقبولیت دارد یا خیر و چرا ؟
پاسخ بهرنگ نوروزی نیا : قطعا مقبولیت دارد زیرا رایگان است و همه از آن استفاده می کنند اما اکنون به سمتی آمده ایم که ما هم برای خارج نرم افزار تولید کنیم و این خیلی مهم است که لایسنس آن را رعایت کنیم و به همین دلیل کسانی که نرم افزار برای خارج تولید می کنند به جواز آن خیلی دقت می کنند که اگر اوپن سورس است جواز آن چیست و مهم این است که لایسنس های مناسبی باشد که بتوان با آن کار کرد زیرا از هر لایسنسی نمی توان به عنوان ابزاری برای توسعه کار استفاده کرد . خیلی از افراد هم به این سمت می روند که از نرم افزارهای باز استفاده کنند برای مثال بازار اندروید در ایران به شدت در حال رشد است و خیلی از کاربران در این نرم افزار در حال توسعه هستند . و خیلی از نرم افزارهای آزاد در حال حاضر فروخته می شوند و به نظر من خبر خوبی است که نرم افزار خریداری می شود و تا قبل از این همه نرم افزارها را کپی می کردند .
پاسخ دکتر فکوهی: در ابتدا رقمی را به این دلیل که به عنوان تیپی از نتیجه گیری مهم می باشد اعلام می کنم که ما در سال های آینده با چه موقعیتی روبرو خواهیم بود و منظور من از سال های آینده سال های خیلی دوری نیست سال هایی که می توانیم بگوییم پنج تا ده سال آینده را تشکیل می دهند و اکنون نیز به این دلیل که آقای امامی مساله را مطرح کردند تعداد موبایل هایی که در ایران وجود دارد حدود ۵۸ میلیون است که این تعداد ایران را از لحاظ تعداد موبایل درجهان در رده بیست و چهارم قرار می دهد و برای اینکه مقایسه ای هم داشته باشیم در فرانسه تعداد موبایل ها ۶۲ میلیون است و در این رده بندی در رتبه بیست ویکم قرار دارد و بنابراین می بینیم که فاصله چندانی وجود ندارد . همانطور که گفته شد نرم افزاری که به صورت گسترده در موبایل وجود دارد اندروید است که نرم افزار اوپن سورس استفاده از اینترنت است و به همین جهت هم در سایت جدید سه طراحی وجود دارد به این معنا که یک طراحی برای کامپیوتر و یک طراحی برای تبلت و یک طراحی برای موبایل شده است و استفاده کاملا راحتی می توان با موبایل از سایت کرد که قبلا امکان پذیر نبود و اینکه چرا این مساله اهمیت دارد به این دلیل است که مطالعاتی که در حال حاضر چه از جانب فناوری و چه از جانب سیستم های اجتماعی در حال مطرح شدن است این است که احتمالا بین پنج تا ده سال آینده کل سیستم های اطلاعاتی که مورد استفاده مردم هستند که اینترنت را به صورت عمده شامل می شود از لحاظ سخت افزاری به موبایل منتقل خواهند شد به این معنا که موبایل هایی که ممکن است از این چیزی که هم اکنون وجود دارد کمی بزرگتر باشند (چیزی بین موبایل و تبلت) که البته نمونه های آن هم اکنون هم در دسترس است اما از سال آینده نمونه های جدید آن خواهد آمد که این امکان را می دهد که تقریبا با یک موبایل بشود هر کاری که قبلا با یک کامپیوتر انجام می شد، انجام داد . و همانطور که آقای امامی گفتند تجسم کنید که این اتفاق در ۵۰ سال پیش به اندازه این اتاق فضا نیاز داشت و یک هزینه میلیونی را برای کسی که می خواست این کار را انجام بدهد در بر می گرفت . و این است که جامعه ای که ما در پنج تا ده سال آینده خواهیم داشت جامعه ای خواهد بود که شبکه های کاملا آزاد اطلاعات در آن گردش خواهند کرد و هیچ چیزی نمی تواند مانع گردش این اطلاعات بشود و متاسفانه امروز در کشور ما وقت زیادی در حال اتلاف شدن است و ما این را به مراتب تکرار می کنیم که به هیچ وجه از لحاظ فناورانه چنین چیزی امکان پذیر نیست که سیستم های اطلاعات بسته بشود و در مورد سیستم های دانش هم به همین صورت است . سیستم های دانش همانطور که انسان شناسی و فرهنگ هم نشان داده است سیستم هایی نیستند که امروز از انحصار بتوانند منشا بگیرند. و سیستم های بین المللی دانش این موضوع را فهمیده اند و فکر می کنم itunes هم یکی ازهمین سیستم های اوپن سورس است که از طریق اندروید هم به آن می توان دسترسی داشت و بر روی آن تقریبا تمام دانشگاه های جهان ، کلاس های آن ها ، جزواتشان و هرچیزی که بتوانید تصور کنید قرار دارد . بنابراین دانش، امروز بر اساس محور انحصار و عدم توزیع نیست که مطرح می شود بلکه بر اساس سیستم توزیع است که مطرح می شود . و این خبر خوش آخر را هم می توانم بدهم که بر اساس همین فلسفه اوپن سورس انتشارات انسان شناسی و فرهنگ هم شروع به کار خواهد کرد که بر اساس انتشار رایگان و کامل کتاب کار خودش را انجام خواهد داد . و امروز برای بسیاری از نویسندگان مساله این است که کتاب هایی که خودشان نوشته اند کتاب هایی است که دیگران به صورت آزاد به روی اینترنت قرار می دهند بدون اینکه هیچ کنترلی بر روی آن باشد و ما این کاررا به صورت خیلی رسمی با دبیران مجموعه انجام خواهیم داد . و این انتشارات از لحاظ علمی کاملا معتبر و آزاد است و اینکه مسائل مالی چطور انجام خواهد شد بحث کاملا جداگانه و پیچیده ای است که راه حل هایی برای آن پیدا کرده ایم و به همان صورت که امروز بسیاری از کسانی که با اوپن سورس در سطح جهانی کار می کنند توانسته اند این کار را انجام بدهند. و می توانم بگویم مشکل هرگز از ابتدا این نبوده است که این کار از لحاظ مالی امکان پذیر نبوده باشد و مشکل بحثی بوده است که فوکومی کند به این معنا که دانش تا به امروز به عنوان یک ابزار برای کنترل و ایجاد سلطه استفاده شده است و این موضوع در حال شکسته شدن است ومساله مالی یک بهانه بوده است و همیشه امکان تامین مالی برای سیستم های اوپن سورس وجود دارد به این شرط که افراد واقعا این همت را از خودشان نشان بدهند .
ویرایش جدید سایت انسان شناسی و فرهنگ تقریبا قابل دسترس است اما انتشار رسمی آن هفته آینده خواهد بود و سایت جایگزین خواهد شد و در یک بازه حدودا شش ماهه یک بازبینی محتوایی خواهد شد و تنظیم کردن فاکتورهای محتوایی که انجام دادن آن ها ضرورت داشته است زمان بسیاری می برد و یک گروه حدودا چهل نفره نزدیک به یک ماه و حتی بیشتر در حال انجام این کار هستند اما حدود ۳۰ درصد کار پیش رفته است و ۷۰ در صد آن هنوز باقی مانده است و برای اینکه بتواند به فرم نهایی خودش در بیاید به زمان به مراتب بیشتری نیاز است و حدود شش ماه بازه آزمایشی خواهد بود که از ابتدای هفته آینده شروع خواهد شد و در این زمان از همه دوستان خواهش می شود که هر مشکلی که وجود دارد را با عنوان پیشنهاد به آدرس anthropology.ir@gmail.com و یا آدرس دوستان دیگری که در انسان شناسی و فرهنگ فعالیت می کنند ایمیل کنند. و در یک بازه حدودا شش ماهه و نهایتا هشت ماه آینده ویرایش نهایی انسان شناسی و فرهنگ را که حوزه های مختلف را بهتر از نمونه فعلی در بر خواهد گرفت در اختیار دوستان قرار خواهد گرفت.
تشکر از همکاران و همراهان سایت جدید
در پایان نشست دکتر فکوهی نام دوستانی که در راه اندازی سایت جدید نقش داشتند ذکر و تشکر کردند که در طول چند هفته اخیر بعد از اینکه کارهای مهندسی اولیه سایت به انجام رسید یک تیم محتوایی از دوستان در نقاط مختلف تشکیل شد که می بایست چند صد هزار صفحه مطلب را از سایت قدیم به سایت جدید منتقل می کردند . و نام دوستانی که در این زمینه کمک کرده اند : مجید ابراهیم پور ، معصومه ارشد ، رضا اسکندری ، یاسمن اوحدی ، قاسم منصور آل کثیر، محمد باغی، بهناز بوذری ، پرنیا پژوهش فر، مرضیه جعفری، سمیه جیریایی، ابوالفضل حاجی زادگان، فاطمه خضری، ملیحه درگاهی، زکیه دهقانی، زهره دودانگه، مژگان دولت آبادی، رضا رجبی، مبینا روحی، ملیکا زندیچی، محمد شلیله، رامتین شهبازی، آرمان شهرکی، مهسا شیخان، لیلا صالحی تبار، محسن صف شکن، ناهید عبدلی، منیژه غزنویان، مانی کلانی، طیبه کوچکزایی، شایسته مدنی، حسام مقدم، زهرا بلوکی، زهره نظام محله،الهام نظری، آریا نوری، محسن نوزعیم ، مرجان والا که در کشورهای مختلف این کار را انجام دادند.
در آخرین مرحله هم از خانم مهسا شیخان که سهم بسیار زیادی در سایت انگلیسی زبان انسان شناسی و فرهنگ داشته اند تشکر شد و بیان شد که سایت انگلیسی زبان انسان شناسی و فرهنگ الگوی سایت های دیگر انسان شناسی و فرهنگ به زبان های مختلف است . و همینطور دکتر فکوهی در حوزه گرافیک سایت هم از افسانه کامران و همسر ایشان مهدی منادی تشکر کردند و تشکر ویژه ای همراه با هدایایی از آقای هومن نوروزی نیا و آقای بهرنگ نوروزی نیا و آقای نوید امامی از دوستان مهندس که زحمات بسیار زیادی از ابتدای کار تا به اینجا متحمل شده اند ، شد . و تشکر آخر را هم دکتر فکوهی از آقای جلیلوند و سامان فکوهی کردند که از ابتدا همراه انسان شناسی و فرهنگ بوده اند . دکتر فکوهی در انتها با تشکر از همه دوستانی که باعث رشد این مجموعه شدند نشست را به پایان بردند .
در حاشیه مراسم
جلسه در ساعت ۶:۴۵ بعد از ظهر به پایان رسید و حاضران درحین پذیرایی، فرصتی برای آشنایی بیشتر و گپ و گفت پیدا کردند.
[۱] IT
[۲] J.T.S.Moore
[۳] Free Software Foundation
[۴] GPL
[۵] Windows
[۶] Red hat
[۷] free software
[۸] Platform
[۹] Commercial
[۱۰] database
[۱۱] open
[۱۲] Donation
برای مشاهده گزارش یکشنبه‌های قبلی می‌توانید از لینک‌های زیر، اقدام کنید:
گزارش نشست نخست: سکونتگاه های غیر رسمی در ایران (۲۱ مهر ۱۳۹۲)
http://www.anthropology.ir/node/19994
گزارش نشست دوم: کردارشناسی جانوری و شهر (۲۸ مهر ۱۳۹۲)
http://www.anthropology.ir/node/20060
گزارش نشست سوم: نقد نظریه فرهنگ فقر و مطالعه ای بر فقر و همبستگی (۵ آبان ۱۳۹۲)
http://anthropology.ir/node/20170
گزارش نشست چهارم: دین، شهر و هویت (۱۲ آبان ۱۳۹۲)
http://www.anthropology.ir/node/20271
گزارش نشست پنجم: کالایی شدن، سرمایه مالی و هنر(۱۹ آبان ۱۳۹۲)
http://anthropology.ir/node/20376
گزارش نشست ششم: نشانه شناسی و معنا ( ۲۶ آبان ۱۳۹۲)
http://www.anthropology.ir/node/20472
گزارش نشست هفتم: پیامدهای اجتماعی طرح‌های توسعه‌ای ( ۳ آذر ۱۳۹۲)
http://anthropology.ir/node/20470
تقدیر از استاد محمد تهامی نژاد در هشتمین نشست یکشنبه های انسان شناسی و فرهنگ
http://anthropology.ir/node/20668
گزارش نشست هشتم: نگاهی به تاریخ فیلم مستند (۱۰ آذر ۱۳۹۲)
http://anthropology.ir/node/20704
گزارش نشست نهم: فرهنگ و محیط زیست (۱۷ آذر ۱۳۹۲)
http://www.anthropology.ir/node/20798
گزارش نشست دهم: هنـر و شهـر (۲۴ آذر ۱۳۹۲)
http://anthropology.ir/node/20934
گزارش نشست یازدهم: تهران، هنر مفهومی (۱ دی ۱۳۹۲)
http://anthropology.ir/node/21013
گزارش نشست دوازدهم: چالش های باستان شناسی معاصر (۸ دی ۱۳۹۲)
http://anthropology.ir/node/21094
گزارش نشست سیزدهم: نشانه شناسی و فرهنگ (۱۵ دی ۱۳۹۲)
http://anthropology.ir/node/21218
گزارش نشست چهاردهم: زبان و شهر (۲۲ دی ۱۳۹۲)
http://anthropology.ir/node/21327
گزارش نشست پانزدهم: اولوهیت زن و تندیسکهای پیشاتاریخ (۶ بهمن ۱۳۹۲)/
http://anthropology.ir/node/21559
گزارش نشست شانزدهم: فضایی شدن مفهوم جهان سوم و مسائل آن؛ مورد ایران(۱۳ بهمن ۱۳۹۲)
http://anthropology.ir/node/21749
گزارش نشست هفدهم: تاریخ فرهنگی ایران معاصر(۲۰ بهمن ۱۳۹۲)
http://anthropology.ir/node/21855
گزارش نشست هجدهم: خانواده و مصرف فرهنگی (۲۷ بهمن ۱۳۹۲)
http://anthropology.ir/node/21857
گزارش نشست نوزدهم: جامعه و فرهنگ بلوچ؛ ساختارها و چشم اندازها (۴ اسفند ۱۳۹۲)
http://www.anthropology.ir/node/22152
گزارش نشست بیستم: نگاهی به تاریخ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (۱۱ اسفند ۱۳۹۲)
http://www.anthropology.ir/node/22211
گزارش نشست بیست و یکم: «آیین‌های نوروزی» و تقدیر از علی بلوک‌باشی (۱۷ فروردین ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/22487
گزارش بیست و دومین یکشنبه انسان‌شناسی و فرهنگ: ترویج علم در ایران (۲۴ فروردین ۱۳۹۳)
http:/anthropology.ir/node/22587
گزارش نشست بیست و سوم: «اپرای عروسکی» (۳۱ فروردین ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/22673
گزارش نشست بیست و چهارم: «تعریف و نوع شناسی رابطه اجتماعی و تقدیر از عبدالحسین نیک گهر» (۷ اردیبهشت ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/22839
گزارش نشست بیست و پنجم: «اقتصاد و فرهنگ» (۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/22941
گزارش نشست بیست و ششم: «معنویت در شهر» (۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/23130
گزارش نشست بیست و هفتم: «مرمت شهری» (۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/23253
گزارش نشست بیست و هشتم: «انسان شناسی بدن» (۴ خرداد ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/23357
گزارش نشست بیست و نهم: فرهنگ گیلان (۱۱ خرداد ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/23216
گزارش نشست سی‌‌ام: ساز و فرهنگ (۱۸ خرداد ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/23319
گزارش نشست سی و یکم: خانه و فرهنگ (۲۵ خرداد ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/23736
گزارش نشست سی و دوم: انسان‌شناسی خانه و فضاهای درونی (۴ آبان ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/25463
گزارش نشست سی و سوم: انسان‌شناسی تصویری و امر مناسکی (۱۱ آبان ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/25632
گزارش نشست سی و چهارم: پخش سه مستند با موضوع تاریخ (۱۸ آبان ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/25678
گزارش نشست سی و پنجم: پخش سه مستند با موضوع شهر (۲۵ آبان ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/25792
گزارش نشست سی و ششم: سه نسل مستندسازان ایران، در گفتگوی محمد تهامی‌نژاد، ناصر فکوهی و یاسر خیر ( ۲ آذر ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/25948
گزارش نشست سی و هفتم: بحران‌های طبیعی و شهر (۹ آذر ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/26187
گزارش نشست سی و هشتم: نشانه، جنسیت و شهر (۱۶ آذر ۱۳۹۳)
http://www.anthropology.ir/node/26309
گزارش نشست سی و نهم: فرهنگ و مصرف آب (۲۳ آذر ۱۳۹۳)
http://www.anthropology.ir/node/26385
گزارش نشست چهلم: زبان و قدرت (۷ دی ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/26485
گزارش نشست چهل و یکم: شهر و فضا (۱۴ دی ۱۳۹۳)
http://www.anthropology.ir/node/26760
گزارش نشست چهل و دوم: انسان‌شناسی زیستی (۲۱ دی ۱۳۹۳)
http://www.anthropology.ir/node/26798
گزارش نشست چهل و سوم: شهر و کالبد (۲۸ دی ۱۳۹۳)
http://www.anthropology.ir/node/27129
گزارش نشست چهل و پنجم: شهر و سلامت (۱۲ بهمن ۱۳۹۳)
http://www.anthropology.ir/node/27112
گزارش نشست چهل و ششم: شهر و آموزش (۱۹ بهمن ۱۳۹۳)
http://anthropology.ir/node/27329
