انسان شناسی و فزهنگ
انسان شناسی، علمی ترین رشته علوم انسانی و انسانی ترین رشته در علوم است.

کنفرانس‌های تد: معرفی چهار کنفرانس با موضوع جهانی‌شدن

سازمان رسانه‌ای تد (TED) مجموعه کنفرانس‌هایی را در گستره‌ی موضوعی وسیع برگزار می‌کند. هرچند تمرکز اولیه‌‌ی TED بر موضوعات محدودی بود (که نام آن نیز از این موضوعات گرفته شدهTechnology, Entertainment, Design) سه حوزه‌ای که به عقیده گردانندگان این سازمان، «جهان ما را شکل داده است» اما امروزه حوزه‌ی موضوعی کنفرانس‌های تد گسترده‌تر شده است و «ایده‌های مهمی از هر رشته‌ای» را دربر می‌گیرد. دعوت از صاحب‌نظران دانشگاهی خلاق از یک‌سو، و از سوی دیگر، حضور افرادی که برخی از مهم‌ترین پدیده‌ها و رخدادهای عصر ما را خود تجربه کرده‌اند، به عنوان نمونه در موضوعاتی چون افراط‌گرایی‌های مذهبی، یا افرادی که نوآوری‌ها و خلاقیت‌هایی در حوزه‌های مختلف زندگی بشر انجام داده‌اند، سخنرانی‌های تد را درخور توجه کرده است. در این یادداشت، چهار نمونه از سخنرانی‌های تد را که به موضوع «جهانی‌شدن» مرتبط‌اند معرفی می‌کنم و شرح مختصری از هر یک به دست می‌دهم.

۱. جهانی‌شدن امرمحلی، محلی‌شدن امر جهانی

این سخنرانی توسط الشیخه المیاسه بنت حمد بن خلیفه آل ثانی (۱۹۸۳) خواهر امیر قطر و حامی هنرمندان و فیلم‌سازان قطری ایراد شده است. او در این سخنرانی از مدرن‌سازی قطر و تغییر درونی فرهنگ قطر سخن می‌گوید اما معتقد است که این مدرن‌سازی، با ارتباط مجدد با فرهنگ محلی‌شان مرتبط است. او ادامه می‌دهد که «ما می‌دانیم که مدرن‌سازی در حال وقوع است و قطر می‌خواهد که یک کشور مدرن باشد؛ ولی ما هم‌زمان با میراث عرب خود ارتباط مجدد برقرار کرده و آن را دوباره تحکیم می‌بخشیم». او این فرایند را، فرایند «رشد طبیعی» و تصمیم‌گیری آگاهانه برای رسیدن به «تعادل» می‌داند. در این فرایند، سنت اهمیت مضاعفی می‌یابد، چرا که با توسل به سنت قطر می‌تواند به یک هویت فرهنگی «متفاوت» دست یابد. در واقع الشیخه المیاسه معتقد است که از خلال سنت می‌توان به جهانی‌شدن امر محلی و محلی‌شدن امر جهانی دست یافت. او در ادامه با طرح این پرسش که «فرهنگ در قرن ۲۱ چه شکلی باید داشته باشد؟» به عواملی می‌پردازد که قطر را در رسیدن به این هدف یاری می‌رساند. تمرکز او در نائل آمدن به یک توسعه‌ی فرهنگی که همزمان با هم‌نوایی با جهانی‌شدن به هویت و سنت محلی نیز پایبند باشد، هنر و تجارب هنری هنرمندان قطری و دیگر کشورهای منطقه است.

(https://www.ted.com/talks/sheikha_al_mayassa_globalizing_the_local_localizing_the_global)

۲. فرهنگی جهانی برای مبارزه با افراط‌گرایی

مجید نواز، اسلام‌گرای افراطی‌ای بوده است که از سنین نوجوانی با سازمان‌های افراطی در ارتباط بوده و خود نیز در کشورهای مختلفی چون پاکستان و مصر فعال بوده است. او در این سخنرانی از امکان‌های جهانی‌ای نظیر رسانه‌های اجتماعی و استفاده‌ی حداکثری جریان‌های افراطی از آن‌ها برای ارتباط با سراسر جهان و گسترش‌شان و در عین حال از ضعف جریان‌های دموکراتیک، به ویژه در کشورهای اسلامی، در استفاده از این امکان‌های جهانی سخن می‌گوید. او با یک تقسیم‌بندی از تاریخ هویت شروع می‌کند، هویتی که در قرون وسطی با دین تعریف می‌شده، با ظهور دولت‌ملت‌های اولیه در اروپا با قومیت تعریف می‌شد و توسط دولت منعکس می‌شد و به موازات پیش رفتن در عصر جهانی‌شدن مردم می‌توانند از پیشینه‌های چندگانه‌ی نژادی و قومی برخوردار باشند اما در عین حال همه با هم در حقوق شهروندی برابر‌اند. او پس از این فرایندها و مراحل، از دوران نوظهوری می‌گوید که نیویورک‌تایمز آن را «عصر رفتار» نامیده است. دوره‌ی تعلقات فراملی که در آن هویت با ایده‌ها و روایت‌های فراملی تعریف می‌شود. این ایده‌ها و روایت‌ها با عبور از مرزها رفتار و نگرش افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. بعد از این مقدمه، نواز، کسانی که بیشترین سرمایه‌گذاری را بر عصر رفتار و تعلقات فراملی کرده‌اند، و بیشترین کسانی که از آن بهره برده‌اند، را افراط‌گریان معرفی می‌کند. او در ادامه، اسلام‌گرایان افراطی و راست‌گرایان فاشیست را گروه‌های عمده‌ای می‌داند که در استفاده از ابزارهای دیجیتالی جهانی بسیار خوب عمل کرده‌اند و آن چیزی که همیشه در آن افراط ورزیده‌اند را برقراری ارتباط در سراسر مرزها می‌داند. آن‌ها برای سازمان‌دهی خود، انتشار پیام خود و همچنین ایجاد یک پدیده‌ی کاملا جهانی از این ابزارهای جهانی‌شده استفاده می‌کنند. و این همان چیزی است که نواز جنبش‌های دموکراتیک را فاقد آن می‌داند. آن‌چنان که در دوران فعالیت‌اش در سازمان‌های افراط‌گرا، احساس می‌کرده که آن‌ها (جنبش‌های دموکراتیک) از گذشته‌ها بوده‌اند و منقرض شده‌اند. نواز که پدیده‌ای چون اسلام‌گرایی افراطی را پدیده جهانی و ورای مرزهای ملی می‌داند در ادامه به تبیین چگونگی ارتباط این جریان‌های افراطی با وسایل ارتباط جهانی می‌پردازد.

(https://www.ted.com/talks/maajid_nawaz_a_global_culture_to_fight_extremism)

۳. از من نپرس اهل کجا هستم، بپرس اهل کدام محل هستم.

تایا سلاسی در این سخنرانی مسأله‌ی ارجاع هویت فرد به یک دولت‌ملی را به چالش می‌کشد. او که در انگلستان به دنیا آمده و در ایالات متحده بزرگ شده و والدینش در آفریقا زیسته‌اند، در معرفی خود با مشکلی روبروست. گاه او را اهل انگستان می‌خوانند، گاه اهل ایالات متحده و گاه اهل نیجریه و غنا. برخی نیز او را «چند ملیتی» معرفی می‌کنند. اما او معتقد است که چندملیتی صفت مناسبی برای انسان نیست و بیشتر برای توصیف شرکت‌هایی چون نایکی مناسب است. در عین حال، او خود را به هیچ یک از ملت‌هایی که نام برده شد، متعلق نمی‌داند. «چگونه می‌توانم اهل یک ملت باشم؟ چگونه یک انسان می‌تواند از یک مفهوم آمده باشد؟». او ادامه می‌دهد که گفتن اینکه اهل چه کشوری هستم، اشاره به این نکته دارد که کشور امری مطلق، طبیعی و نقطه‌ای ثابت در زمان و مکان است. در حالی که پدر و مادر سلاسی، «از کشورهایی آمده‌اند که زمان تولدشان وجود نداشتند». او که در دوره‌ی کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل خوانده، معتقد است که کشورها بیش از هر چیز واحد استقلال قدرت‌ها هستند و نمی‌توان تاریخ و فرهنگ را که پدیده‌هایی واقعی هستند بر یک پدیده‌ی ساختگی، کشور، نسبت داد. او در پی ترسیم هویتی که در آن فرهنگ بر کشور برتری داشته باشد، به این نتیجه می‌رسد که «همه‌ی تجربه‌ها محلی هستند….همه‌ی هویت‌ها تجربه هستند»، تجربه‌های محلی و در معرفی خود و این که از کجا آمده است به جای نام بردن از کشور یا کشورهایی می‌گوید: «من محلی هستم، من چندمحلی (multi-local) هستم». او در ادامه به شرح این درک جدید می‌پردازد و آن را برای مخاطبان‌اش تبیین می‌کند. شرح و تبیین تجربه‌هایی که او در زندگی‌اش از فرهنگ‌های مختلف داشته است، تجربه‌های چندگانه و چندسویه‌ای که هویت او را ساخته‌اند.

(https://www.ted.com/talks/taiye_selasi_don_t_ask_where_i_m_from_ask_where_i_m_a_local)

۴. ملی‌گرایی در برابر جهانی‌گرایی: شکاف سیاسی جدید

این برنامه‌ی تد، اولین دوره‌ی گفت‌وگوهای این سازمان است که به عکس برنامه‌های قبلی که همگی سخنرانی بودند، بر پایه‌ی گفت‌وگو و پرسش و پاسخ طرح‌ریزی شده است. در این گفت‌وگوی یک ساعته یووال نوح حراری، مورخ، با مسأله‌ی ظهور ترامپ و جهانی که فردی همچون او می‌تواند در آن رئیس جمهور ایالات متحده شود آغاز می‌کند و در کل گفت‌وگو با ردگیری اینکه جهان ما به کدام سو می‌رود به موضوعات مختلفی می‌پردازد که این گفتگو را به یکی از جذاب‌ترین و در عین حال قابل توجه‌ترین برنامه‌های تد تبدیل کرده است. حراری، با «داستان» جهانی‌شدن آغاز می‌کند، پیش از آن با اینکه ذهن ما برای درک دنیای پیرامون‌اش از رخدادها و وقایع پیرامونی داستانی می‌سازد تا جهان و رخدادهای آن برای او معنادار شود. او در ادامه با برشمردن دست‌آوردهای تاریخی بشر در این دوره، به الزاماتی که از قِبل آن به وجود آمده‌اند سخن می‌گوید، از جمله یک حاکمیت جهانی. او در ادامه و برای به دست دادن شرحی از تاریخ انسان از هومو ساپینس‌ها آغاز می‌کند و به دوره‌ی پیدایش کشاورزی می‌رسد و همین مسیر را تا پیش‌بینی آینده‌ی بشر ادامه می‌دهد. آینده‌ای که می‌تواند در سایه‌ی دستاوردهای تکنولوژیکی نگران‌کننده باشد. در نهایت، برای توصیف این گفتگو باید گفت نگرش متفاوت حراری و دانش چندسویه‌ی او این گفتگو را بسیار جذاب، چالشی و درخور تأمل ساخته است.

(https://www.ted.com/talks/yuval_noah_harari_nationalism_vs_globalism_the_new_political_divide)