در برابر ویروسی که انواع آن چندین قرن است در میان انسان‌ها وجود دارد و دستکم از بیست سال پیش و با اهمیت پیدا کردن هر چه بیشتر چین در اقتصاد و مبادلات جهانی از «سارس» تا «کرونا» در انواع گوناگونش، همیشه تعداد زیادی از افراد را بیمار کرده و گاه همچون هر بلای دیگری به کام مرگ کشیده است، انواع و اقسام راه‌حل‌ها داده شده است. اغلب این راه حل‌ها، بهداشتی هستند، و نه فقط امروز بلکه همیشه باید رعایت شوند، ولی روشن است که امروز به دلیل شیوع بیماری به خصوص برای افراد شکننده (مسن، یا با پیشینه بیماری) رعایت شان لازم‌تر هستند. اما باید دانست نه انتظار «کشف» معجزه آسایی هست (زیرا با یک ویروس روبرو هستیم نه با یک میکروب زنده )، نه با وضعیتی روبروییم که خطر این بیماری بیشتر یا حتی در حد بیماری ها و آلودگی‌های بسیار سهمگین‌تری باشد که در هوا و تصادفات شهری و سایر خطرات زندگی روزمره ما را تهدید کنند. و تازه سخنی از خطر فروپاشی اخلاقی که به نظرم بزرگترین تهدید زندگی کنونی برای همه ما است، چیزی نمی گویم. با توجه به این نکات، این بیماری بسیار کمتر از آنچه تصور می شود، خطرناک است. اما در اینجا قصد من نه نفی و کم اهمیت جلوه دادن اقدامات پیشگیرانه بهداشتی است و نه نفی لزوم پایداری دقیق به آنها. بلکه صرفا مایلم یک پیشنهاد تکمیلی به دوستان بدهم و آن نوعی «روزه خبری» است، یعنی پرهیز کردن از شنیدن و تکرار کردن اخباری و انواع نوشته ها و حتی شوخی ها که خواندن و دیدن و دانستن یا نداستن آنها هیچ گرهی را در زندگی شما نمی گشاید. این نکته را نیز تنها درباره بیماری نمی گویم، بلکه درباره تمام مسائل دیگر نیز به آن باور دارم. هر کدام از ما می توانیم به یک یا چند نفر فرد مطمئن، مطلع و واقعا دارای شناخت، اعتماد داشته باشیم که برای کسب خبر به او رجوع کنیم. یا به چند منبع خبری به ویژه منابع خبری بین المللی معتبر اعتماد کنیم که کاملا حتی برای کسانی که زبان ندانند، از طریق ترجمه‌های همزمان اتوماتیک، روی شبکه های اینترنت قابل دسترس هستند. «روزه خبری» به معنای آن نیست که به اخبار بی توجه باشیم بلکه به این معناست که اولا انتظار خبر معجزه آسایی را نداشته باشیم، و ثانیا همه وارد بهداشتی را که بارها تکرار شده بنا بر سبک زندگی خود رعایت کنیم اما وقت اندکی بیشتر (شاید در حد حداکثر ده دقیقه) را صرف اخبار نکنیم و حتی اگر از آن هم بگذریم شاید بهتر باشد. پرسش این است پس چه بکنیم: پاسخ هم قرن ها است روشن است :به زیبایی ها روی بیاوریم: موسیقی، نقاشی، کتاب‌هایی که دوست داریم، نوشتن، خلاقیت هنری و حتی تماشای فیلم هایی درباره زندگی و همه امیدها و شادی هایش. این به باور من مهم ترین عاملی است که می تواند به دوام آوردن در بدترین شرایط بحرانی به همه انسان‌ها کمک کند و در تاریخ نیز چنین بوده. اگر کاری برای سلامت خود یا دیگران با استفاده و رعایت موارد بهداشتی بر میآید، به هیچ وجه دریغ نکنیم. اما شکی نداشته باشیم که راه حل در برابر این بیماری، مثل هر بیماری دیگری، تن دادن به واهمه و هراس و شایعات و شنیدن اخباری که اغلب قادر به تحلیل درست آنها نیستیم و اغلب نادرست و حتی دروغ هستند، نیست. زندگی با تمام زیبایی هایش، زندگی طبیعت با زیبایی های بی نهایتش، و زندگی انسان‌ها با معجزه هایی که به صورت هنر و سرگذشت و داستان و تخیل به وجود آورده اند، بهترین داروهایی هستند که به همه دوستان پیشنهاد می کنم. دلیلی ندارد به دنبال خبرهای بد و هراس آور باشیم، آن ها خود، راهشان را برای رسیدن به ما پیدا می کنند. برعکس راه را بر زیبایی ها باز بگذاریم.
استاد انسان‌شناسی دانشگاه تهران و مدیر موسسه انسان‌شناسی و فرهنگ