کدامین یک جهان عرب را تغییر شکل خواهند داد: مردم یا ایالات متحده آمریکا ؟

طارق علی ترجمه ی نوژن اعتضادالسلطنه

تصویر: طارق علی

مرحله نخست بهار عربی پایان یافته است.مرحله دوم آغاز شده است، در این مرحله تضمین و یا شکست جنبش اصیل مردمی در جریان است.
دورنمای چهل تکه جهان عرب از سلطنت های وابسته به غرب تا زوال دیکتاتوری های ملی و مراکز نفتی

تصویر: طارق علی

مرحله نخست بهار عربی پایان یافته است.مرحله دوم آغاز شده است، در این مرحله تضمین و یا شکست جنبش اصیل مردمی در جریان است.

دورنمای چهل تکه جهان عرب از سلطنت های وابسته به غرب تا زوال دیکتاتوری های ملی و مراکز نفتی امپراطوری که بعنوان دولتهای خلیج فارس شناخته می شوند، نتیجه تجربه سخت استعمارگری انگلیس-فرانسه بوده اند.این روند پس از جنگ جهانی دوم از طریق فرایند پیچیده انتقال امپراتوری به ایالات متحده آمریکا دنبال شد.نتیجه آن ایجاد ناسیونالیسم عربی رادیکال و ضد استعماری از یک سو و توسعه طلبی صهیونیستی از سوی دیگر در چارچوب وسیع تر جنگ سرد بود.
با پایان جنگ سرد واشنگتن متصدی منطقه خاورمیانه شد، ابتدا از طریق سلطان های محلی و سپس از طریق تاسیس پایگاههای نظامی و در نهایت از طریق اشغالگری مستقیم. دمکراسی هرگز وارد چارچوب خاورمیانه نشد، و همین امر شرایط را برای اسرائیلی ها فراهم ساخت تا به خود ببالند که آنها تنها واحه روشن در قلب تاریک عربی هستند.چگونه تمام این موارد از انتفاضه عربی که ۴ ماه پیش آغاز شد تاثیر پذیرفتند؟
در ماه ژانویه، خیابانهای عربی از خروش مردم متحدی طنین افکن شده بود که بی توجه به طبقه یا ایمان خود فریاد می زدند:” الشعب یرید اسقاط النظام” (مردم خواهان سقوط نظام هستند!) تصویری که از تونس تا قاهره، از صنعا تا بحرین جریان یافته است.این مردمان عرب هستند که با پای پیاده این تصاویر را به یکباره تکرار کرده اند.در ۱۴ ژانویه، هنگامی که جمعیت شعاردهنده تونسی در محل وزارت کشور تجمع کردند، رئیس جمهور تونس بن علی و خانواده اش به عربستان سعودی گریختند. در ۱۱ فوریه قیام ملی در مصر سبب سقوط دیکتاتوری حسنی مبارک شد و بدنبال آن شورش مردمی در لیبی و یمن حالت انفجاری به خود گرفت.
در عراق اشغال شده، تظاهر کنندگان به تظاهرات علیه دولت اشغالگر مالکی پرداختند و اخیرا علیه حضور نیروهای ایالات متحده امریکا و پایگاههای مستقر آن کشور در عراق دست به تظاهرات زده اند.اردن با اعتراضات سراسری و شورش قبیله ای به خود لرزیده است.معترضان در بحرین خواهان سرنگونی نظام سلطنتی هستند، واقعه ای که سعودی ها و پشتیبانان غربی شان را ترسانده است، آنان نمی توانند جهان عرب را بدون سلاطین تصور کنند.اکنون که من این مقاله را می نویسم، اشغالگری و خشونت بعثی ها در سوریه جریان دارد و مردم آن کشور تحت محاصره اند و برای بقایشان مبارزه می کنند.
عوامل دوگانه تعیین کننده قیام مردم در جهان عرب عامل اقتصادی که شامل بیکاری توده ها، افزایش قیمت ها و کمبود دسترسی به نیازهای اساسی از سویی و حفظ استراتژی قطعی ایالات متحده آمریکا در منطقه از سوی دیگر بوده است همانطوری که معاون رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، جو بایدن نیز نگرانی خود را از رویدادهای جاری در مصر و لیبی اظهار داشته است.در اینجا نگرانی از اسلامگرایی و از لحاظ سیاسی از :پارتی بازی، سرکوب، بازداشت و شکنجه است.مصر و رژیم سعودی، از پیمان شکنی خارج از کنترل دولتهای دمکراتیک در مورد پیامن صلح هراس دارند و واشنگتن، در حال حاضر در منحرف ساختن روند سیاسی بسوی تغییر هماهنگ و دقیق به نفع خود موفق بوده است، و در مصر این سیاست را از طریق وزیر دفاع رژیم مبارک و کارکنان رده بالای متمایل به آمریکا پیش برده است.
بیشتر رژیم های منطقه هنوز بر سرکار هستند.این پیامی کلیدی در مورد نیاز به ثبات و بازگشت به سر کار است که باعث توقف موج اعتراضی می شود.تب و تاب در صحنه مذاکرات میان واشنگتن و اخوان المسلمین ادامه دارد.اصلاحات تدریجی در قانون اساسی پیشین عملی شده و هنوز هم همان قانون حاکم است و مدل جنبش های عظیم اجتماعی آمریکای جنوبی که سازمان های سیاسی نوینی را ایجاد نموده اند، سازمانهایی که موجب کامیابی در انجام اصلاحات نهادینه شده اجتماعی شده اند با آنچه در جهان عرب جریان دارد فاصله بسیار دارد و بنابراین تاکنون هیچ چالش جدی ای در جهان عرب در رابطه با اقتصاد موجود مطرح نشده است.
جنبش توده ای در تونس و مصر هشیاری خود را حفظ کرده است، اما ابزارهای سیاسی کمی در دست است که منعکس کننده سیر وقوع رویدادها در اینده باشد.مرحله اول به پایان رسید، مرحله دوم که چرخش به عقب جنبش باشد آغاز شده است.بمباران لیبی توسط ناتو تلاش غرب به منظور بازیابی دمکراتیک ابتکار عمل پس از سرنگونی دیکتاتور ها در جاهای دیگر انجام شده است.راه حل انتخاب شده راه حلی اشتباه است که سبب کشتار همگانی صدها سرباز شده است، سربازانی که بسیاری از آنها به اجبار می جنگند و این اقدام به معمر قدافی اجازه می دهد تا در نمایشی مضحک خود را به عنوان یک ضد امپریالیست نشان دهد.
اکنون آنچه می توان گفت اینست که در پایان مردم لیبی بازنده هستند.لیبی یا میان دولت قذافی و مدافعان پست طرفدار غرب که از طریق بارزگانان برگزیده هدایت شده اند تقسیم شده و تجزیه می شود و یا آنکه غرب حکومت قذافی را واژگون می سازد و خود کنترل سراسر لیبی به همراه ذخایر عظیم نفتی اش را در دست خواهد گرفت.این مسائل نشان می دهند که دمکراسی در هیچ بخشی از خاورمیانه بسط نمی یابد.
در بحرین ایالات متحده آمریکا به مداخله سعودی ها به منظور شکست دمکرات های محلی، افزایش تندروی مذهبی، سازمان دهی به منظور انجام آزمایشات سری و در یک کلام قتل معترضان چراغ سبز نشان داده است.امروز بحرین یک زندان است، ترکیبی مسموم از گوانتانامو و عربستان سعودی.
در سوریه دستگاه امنیتی تحت رهبری خانواده اسد به کشتار می پردازند و بکار خود ادامه خواهند داد، اما قادر به شکست جنبشی دمکراتیک نیستند.مخالفت در سوریه تحت کنترل بنیاد گرایان دینی نیست بلکه شامل اتحاد وسیعی از تمامی لایه های اجتماعی بجز طبقه سرمایه داری می شود که وفادار به رژیم باقی مانده است.
برخلاف سایر کشورهای عربی بسیاری از روشنفکران سوری خانه نشین شده اند و یا آنکه تحت زندان و شکنجه قرار گرفته اند و سوسیالیست های سکولاری چون ریاض ترک (Riad Turk) و بسیاری دیگر بخشی از رهبری زیرزمینی در دمشق و حلب را تشکیل می دهند.هیچ کس در سوریه خواهان مداخله نظامی غرب نیست.آنها خواهان تکرار رویدادهای عراق و لیبی در سوریه نیستند.اسرائیلی ها و ایالات متحده خواهان باقی ماندن اسد در قدرت هستند همانطوری که خواهان حفظ قدرت در دستان مبارک بودند اما مهره ها هنوز در هوا هستند و می چرخند.
در یمن،سلطان مستبد آن کشور صدها شهروند را قتل عام کرده است اما در میان ارتش یمن شکاف وجود دارد و آمریکایی ها و سعودی ها هم چون برنامه ای که در مورد مصر اجرا کردند خواهان تشکیل اتحادی تازه در یمن هستند اما جنبش توده ای در مقابل با هر اندازه اتحادی با آنان مخالف است.
ایالات متحده بایستی به مجادله با فضای سیاسی جایگزین شده در جهان عرب بپردازد.هنوز برای پیش بینی نتیجه نهایی رویدادها زود است، تنها می توان گفت که این روند هنوز به پایان نرسیده است.

طارق علی از چهره های اصلی انترناسیونال چپ از دهه ۶۰ میلادی به شمار می رود، وی با نشریه گاردین از دهه ۷۰ میلادی تا به امروز همکاری کرده است هم چنین از پر سابقه ترین اعضای هیئت تحریریه نشریهNew Left Review بشمار می رود.تفسیرهای وی در مورد مسائل سیاسی اغلب نقاط جهان به چاپ رسیده آخرین کتاب طارق علی با نام “سندروم اوباما ” را انتشارات Verso منتشر کرده است.

نوژن اعتضادالسلطنه، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) است.

منبع گاردین
آ
درس منبع:

قابل مشاهده:
http://stopwarcoalition.org/who-will-reshape-the-arab-world-its-people-or-the-us/

منبع اصلی :
www.guardian.co.uk/…/2011/…/arab-politics-democracy-intervention