کتاب وابی سابی (برای هنرمندان، طراحان، شاعران و فیلسوفان) اثر لنونارد کورن، ترجمه فاطمه کاوندی و فاطمه چهرگان، نظر نظر
مقدمه کتاب:
نوشته‌های مرتبط
وابی–سابی (۱) زیبایی اشیای معیوب، زوال‌پذیر و ناقص است.
زیبایی اشیای ساده و محقر.
زیبایی اشیای غیرمتعارف و نامرسوم.
ویرانی یک زیبایی. بی‌شک انگیزه‌ی نوشتن این کتاب، توجه گسترده به مراسم چای در ژاپن بود. زیبایی‌شناسی ژاپنی وابی–سابی ارتباطی فراوان با مراسم چای دارد و این رویداد حاکی از تجربه‌ی عمیق وابی–سابی است. هیروشی تشی‌گاهارا (۲)؛ ایمتو(۳) ی (استاد اعظم) مدرسه‌ی گل‌آرایی سوگتسو (۴) به سه آرشیتکت بسیار معروف و مدگرای ژاپنی مأموریت داد تا برداشت خود را از محلی جهت مراسم صرف چای طراحی کنند و بسازند. ضمناً تشی‌گاهارا خودش نیز می‌خواست طرح چهارم را بسازد. من پس از تقریباً سه ساعت سفر با قطار و اتوبوس از دفتر کارم در توکیو، به محل رویداد رسیدم، محوطه‌ی اقامت‌گاه تابستانی سلطنتی قدیمی. برخلاف تصورم، در آنجا با جشن باشکوه و پرزرق و برقی مواجه شدم، نمایشی زیبا و برازنده که متأسفانه به سختی می‌شد ردی از وابی–سابی در آن دید. چای‌خانه‌ای از الیاف ابریشم، ظاهراً ساخته شده از کاغذ، که به نظر شبیه یک چتر پلاستیکی سفید بود که بوی آن را هم می‌داد. کنارش سازه‌‌ای مرکب از شیشه، فولاد و چوب کاملاً شبیه به یک ساختمان بلند اداری قرار داشت. چای‌خانه‌ای که انتظار داشتم به ویژگی‌های وابی–سابی نزدیک باشد با افزودنی‌های بی‌دلیلِ پست‌مدرن تزیین شده بود. مواجهه با این واقعیت که وابی–سابی، آنچه زمانی نماد زیبایی‌شناسی برجسته‌ی ژاپنی و مراسم شناخته شده‌ی چای بود در معرض نابود شدن – شده؟– است، مرا آزرده کرد.
درست است که زیبایی وابی–سابی برای همه خوشایند نیست؛ اما به نظرم به نفع همه‌ی ماست که از نابودی کامل وابی–سابی جلوگیری شود. تنوع فرهنگی زیست‌بوم اجتماعی وضعیتی مطلوب است، به خصوص در تقابل با روند پرشتاب دیجیتالی کردن یکپارچه‌ی تمام تجربه‌های حسی، که در آن مخاطب الکترونیکی میان تجربه و مشاهده قرار دارد و همه‌ی نشانه‌های آن به صورت یکسان رمزگذاری شده است.
در ژاپن، برخلاف اروپا و به میزان کمتری آمریکا، اشیای کوچک گرانقیمت که از نمادهای فرهنگی برخوردارند همچنان حفظ شده‌اند. به این ترتیب این اواخر در ژاپن، حفظ یک دنیا زیبایی از نابودی، نه تنها حفاظت از اشیاء یا ساختمان‌های خاص، بلکه زنده نگه‌داشتن ایدئولوژی زیبایی‌شناسی شکننده؛ به هر شکل ممکن، مشهود است. از آنجا که وابی–سابی به راحتی قابل تقلیل به عبارات ساده یا فرمول‌بندی، بدونِ از میان بردن ذات آن نیست، به واقع حفظ آن به امری ناامیدکننده بدل شده است.
زیبایی ایده‌آلیستی. من نیز همانند بسیاری از هم‌دوره‌ای‌‌هایم، ابتدا، اواخر دهه‌ی شصت، در جستجوهای معنوی زمان جوانی‌ام درباره‌ی وابی–سابی چیزهایی دانسته بودم. در آن زمان، فرهنگ سنتی ژاپن، با پاسخ‌های «عمیق» به سخت‌ترین سؤالات زندگی، مرا شیفته‌ی خود ساخته بود. به نظر من وابی–سابی نمونه‌ی عالی زیبایی‌شناختی براساس طبیعت بود که معیار شعور و تناسب هنر زندگی را بازسازی می‌کرد. وابی–سابی معضل هنری مرا حل کرد؛ این که چطور اشیایی زیبا خلق کنیم بدون آنکه از ماده‌گرایی نومیدکننده‌ای که معمولاً چنین اعمال خلاقانه‌ای را احاطه می‌کنند، آزرده شویم. وابی–سابی –عمیق، چندبعدی و گیج‌کننده–چونان پادزهری عالی در مقابل سبک زیبایی فراگیر غلط‌اندازی که با ظاهری خوب و باطنی بی‌محتوا ظاهر شده بود، قرار گرفت؛ سبکی که به نظر می‌رسید داشت حساسیت جامعه‌ی آمریکایی را از بین می‌برد. از آن پس، باور کردم به اینکه وابی–سابی به بسیاری از ضد‌زیبایی‌شناختی‌های قاطعی مربوط است که به شکلی تغییرناپذیر از روح‌های جوان خلاق و نوگرا نشأت می‌گیرد مانند: بیت (۵)، پانک(۶)، گرانج (۷) یا هر چیز دیگری که بعدها نامیده می‌شد.
درباره نویسنده:
درباره‌ی نویسنده: لئونارد کورن دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی معماری بود اما هرگز بنایی نساخت -به جز یک چایخانه‌ی ژاپنی عجیب و غریب- چراکه عقیده داشت اشیایی در اندازه‌های بزرگ و ماندگار از لحاظ فلسفی بسیار آزاردهنده‌تر از آن هستند که طراحی شوند. در عوض او مجله‌ی WET: Gourmet Bathing یکی ازاولین مجله‌های آوانگارد دهه‌ی ۱۹۷۰ را منتشر کرد. آن زمان کورن چندین کتاب درباره‌ی طراحی (چیدمان اشیا: رساله‌ای در باب قرار دادن اشیا) و زیبایی‌شناسی (منظورت کدام زیبایی‌شناسی است: ۱۰ شرح و تعریف) را تألیف کرده است.
پی نوشت:
۱- Wabi-sabi
۲- Hiroshi Teshigahara
۳- iemoto
۴- Sogetsu
۵- beat
۶- punk
۷- grunge