منبع عکس: کتاب کارت پستال های ایرانٰ (مهرداد اسکویی)
نظریه ایرج افشار و مرحوم داریوش گل گلاب
نوشته‌های مرتبط
بنا بر نظر عقیده مرحوم افشار اولین عکسی که در ایران گرفته شده توسط ژول ریشار فرانسوی است همین نظر نیز مرحوم داریوش گل گلاب در مقدمه بررسی فن عکاسی آورده است.
۱. در اواسط سلطنت ناصرالدین شاه (۱۲۹۰ تا ۱۳۰۰ هجری قمری) پس از سفر دوم وی به فرنگ بعضی از همراهان شاه مختصر اطلعات از عکاسی بدست آوردندو در میان آنها معیرالمملالک که داماد شاه بود چند دوربین تهییه کرده و عکاسی می کرد.
۲. در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه برخی از اشخاصی که عکاسی می دانستتند چسزهایی یادگرفتند. حتی زنی فرانسوی معروف به مادام عباس به دستور شاه از زن های اندرون عکس بر میداشته است.
۳. شخصی معروف به صحاف باشی که کار عکاسی می کرده است و از محصلا اعزامی به اروپا بوده است.
۴. از اوایل سلطنت مطفرالدین شاه (۱۳۱۴ قمری) یکی از شاهزاده های خانواده جهانبانی به نا عبدالله میرزا در بالاخانه دارالفنون عکاسخانه ای دایر و فن عکاسی را متداول کرد. بسیاری از عکاسان بعدی از شاگردان او بودند. این عکاسخانه تا اوابل مشروطیت دایر بوده و همچنین عکاسی دیگر نیز بوده که کارهای عکاسی دربار مظفرالدین شاه را انجام می داده است و نامش میرزا ابراهیم خان عکاسباشی بوده است.
۵. در ۱۲۲۴ و ۱۳۲۵ در خیابان علاءالدوله یعنی فردوسی کنونی دو عکاسخانه یکی به نام آنتوان سوریوگین و دیگری به نام عکاسخانه مسنن دایر شد که بیشتر خارجیان به آن رجوع می کردند.
۶. در ۱۳۲۶ یکی از متخصصان عکاسخانه عبدالله میرزا به نام ایوانف که برای خود اسم ایرانی روسی خان را اختیار کرده بود در سفر به روسیه با یکی از شرکت های لوازم عکاسی در شهر ادسا به نام بومر قراردادی برای شیشه و مقوای عکاسی منقعد و در خابان علاءالدوله عکاسخانه ای دایر کرد. عکس های او همه دارای نشان روسی خان است و در انقلاب مشروطه و چندین سال بعد از آن مرک آزادی خواهان بود.
۷. از شاگردان عبدالله میرزا که در لابراتوار او کار می کردند دو نفر دیگر هم در اوایل سال ۱۳۰۰ شمسی عکاسخانه دیگر دایر کردندهر دو در خیابان ناصریه.
۸. مخبرالسلطنه مهدی قلی خان هدایت هم برای گراورسازی خود عکاسی می کرد و او میرزا علیخان گراورساز اولین گراورهای بر ورقه روی را در ایران تهیه کرد ولی به دلیل نداشتن مرکب و کاغذ لازم گراورها همیشه سیاه و محو بود.
۹. چاپخانه فاروس هم در سال های ۱۳۰۰ و ۱۳۰۱ شمسی برای گراورهای خود عکاسی دایر کرده بود و بیشتر به کارهای خود می پرداخت.
نظریه دانا استاین
۱. ریشارخان که در ۱۲۶۰ قمری به ایران آمده است.
۲. فوکتی مهندس ایتالیایی که سرپرست خط تلگراف تبریز – تهران بود و روش کلودیون را در ۱۲۶۴ به ایران آورد.
۳. لوئیجی پشه که فرماندهی کل قوای پیاده نطام ایران را بر عهده گرفت و در ۱۲۶۵ به ایران آمد و تا سال ۱۲۷۹ در ایران بود.
۴. لوئیجی مونتابونه از اعضای هیات سیاسی ایتالیا مه در تابستان ۱۲۷۹ به ایران آمده است.
۵. ارنست هولستر (۱۸۳۵ تا ۱۹۱۱) در سال ۱۲۸۰ به ایران آمد تا خطوط تلگراف سراسری ایران را ایجاد کند و به خواسته انگلیس خط تلگراف ایران را به هندوستان وصل کند. او در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه و اوایل مظفرالدین شاه حدود سه هزار عکس از نقاط مختلف ایران گرفت
۶. آنتوان سوریوگین روسی تبار مهاجر به ایران که از دهه ۱۲۸۷ / ۱۸۷۰ تا حدود ۱۳۳۹ / ۱۹۲۰ در تبریز و تهران و سایر نقاط ایران به عکاسی پرداخت. مجتبی مینوی به نقل از صادق هدایت پدرش را عکاس روسی و مادرش را ارمنی می نماد.
۷. نظریه شهریار عدل و یحیی ذکا به زبان فرانسه منتشر شده است ملک قاسم میرزا را اولین عکاس اولین عکاس در ایران به روش داگرئوتیپ معرفی می کند.
بر اساس نظریه بدری آتابای، و بر اساس فهرست آلبوم های کتابخانه سلطننتی اولین عکاس ایران را ناصرالدین شاه قاجار معرفی می کند.
منابع:
تاسک، پطر (۱۳۸۲). سیر تحول عکاسی، ترجمه محمد ستاری، تهران، سمت، چ ۲.
رودباری، مهدی (۱۳۹۲). تاریخ عکاسی در ایران، تهران.
