پهنه های کلانشهری ۲۴: مونترال

ترجمه ملیحه درگاهی

مقدمه:

مونترال ((Montréal بزرگترین شهر در کانادای شرقی است و پس از پاریس دومین شهر بزرگ فرانسوی زبان در دنیا به شمار می آید. این شهر بر جزیره ای در تقاطع رودخانه های سنت لارنس (St. Lawrence) و اتاوا، در شمال ایالت نیویورک واقع شده است. مونترال مرکزی برای تجارت و داد و ستد است. زیستگاه حصاربندی شده ی هکیلاگا (Hochelaga) پیش از ورود اولین سیاحان سفید پوست همچون ژاک کارتیه (Cartier Jacques) در این منطقه وجود داشت. اقامت اروپاییان به سال ۱۶۴۲ هنگامیکه مزوننو (Maisonneuve) قلعه ی کوچک ویل ماری (Ville Marie) را در کنار رودخانه ی سنت لارنس تأسیس کرد، باز می گردد. نام مونترال برگرفته از ام تی. رویال (Mt. Royal) است؛ کوه با ابهتی که در مرکز شهر واقع شده. محل استقرار شهر برتری موقعیتی مونترال را در کشتیرانی، تولید و تا همین اواخر، امور مالی، تضمین کرده است.

اگرچه در حال حاضر صنایع تولیدی شهر کاهش یافته ولی مونترال همچنان بندر مهمی برای کشتی های اقیانوس پیما و کشتیرانی در راه دریایی سنت لارنس و دریاچه های بزرگ ( (Great Lakes زنجیره ای از ۵ دریاچه ی بزرگِ ساپریر (Superior )، میشیگان ((Michigan، هارن ((Huron، ایری ((Erie و انتاریو ((Ontario) محسوب می شود. اولین ساکنین مونترال فرانسوی بودند و اکنون جمعیت این شهر بین نخبگان تجاری انگلیسی زبان و طبقه کارگر فقیرتر فرانسوی زبان تقسیم شده است.

سیمای قومی مونترال و اهمیت این شهر هم در کانادای انگلیسی زبان و هم در کبک ((Québec تغییر کرده است. تحت فشار ملی گراهای کبک عمده ی بازرگانان و نخبگان انگلیسی زبانی که بر آنان حکمفرما بودند، روانه ی تورنتو (Toronto) و کانادای انگلیسی زبان شدند. شهر کبک، پایتخت استانی، از مونترال یعنی مرکز حیات سیاسی کبک، پیشی گرفته است. اگرچه مونترال و بویژه بخش شرقی شهر فرانسوی باقی مانده ولی طبقه ی متوسط فرانسوی زبان (Francophone) (فرد فرانسوی زبانی که فرانسوی زبان بومی و یا زبان مادری اش است) به سمت حومه های شهری نقل مکان کرده اند. مهاجرینی از اروپای شرقی و جنوبی و دیگر قسمتهای دنیا مونترال را از لحاظ قومی به شهری متنوع بدل کرده اند. شهر با دارا بودن رستورانها، تفرجگاهها، حوزه های همسایگی و ویژگی شهر قدیمی تر خود، همچنان مرکز فرهنگی مهم و مقصد جذابی برای توریستهای آمریکای شمالی و اروپایی است.  خیابانهای باریک سنگفرش شده، بناهای سنگی و شمار زیادی از کافه ها بیش از هر شهر آمریکای شمالی دیگری، البته به استثنا کبک، سیمایی اروپایی به مونترال قدیمی بخشیده است.

مردم:

شهر مونترال یک میلیون نفر جمعیت دارد ولی پهنه ی کلانشهری مونترال دارای ۳.۱ میلیون نفر جمعیت است که از این بین ۱.۷۵ میلیون نفر در ناحیه ی شهری مونترال زندگی می کنند. شهر از تنوع جمعیتی برخوردار است. بزرگترین گروه جمعیتی کبکی ها (کانادایی های فرانسوی زبان که جمعیتی در حدود ۳۱۹،۰۰۰ نفر دارند) و کانادایی های انگلیسی زبان (با جمعیتی در حدود ۳۰۱،۰۰۰ نفر) هستند، با این وجود مونترال جایگاه گروههای قومی و زبانی متعددی است. آمارهای سال ۱۹۹۶ شمار قابل توجهی از ایتالیایی ها (۸۴،۰۰۰)، ایرلندی ها (۴۳،۰۰۰)، اسکاتلندی ها (۲۶،۰۰۰)، یهودیان (۲۷،۰۰۰)، یونانیان (۲۰،۰۰۰)، چینی ها (۲۲،۰۰۰)، اهالی آسیای جنوبی (۲۷،۰۰۰)، هائیتی ها (۳۷،۰۰۰) و لبنانی ها (۱۴،۰۰۰) را گزارش می دهند. قریب به یک پنجم جمعیت (۲۰۴،۰۰۰) شهر ترکیبی از اقلیت های مشخص است. در حدود نیمی از ساکنین مونترال (۴۹۲،۰۰۰) دوزبانه هستند و بنابراین قابلیت این را دارند که به هر دو زبان رسمی کانادا صحبت کنند؛ ۳۷۰،۰۰۰ نفر دیگر فقط به فرانسه و ۱۰۰،۰۰۰ نفر باقیمانده نیز فقط به انگلیسی صحبت می کنند. این امر تحولی اساسی نسبت به گذشته را نشان می دهد، زمانیکه اکثریت کانادایی های انگلیسی زبان فقط به انگلیسی سخن می گفتند. هر چند شمار زیادی از فرانسوی زبان ها از هراس بسیاری از ملی گراهای کبکی در حال مهاجرت به حومه های شهری مونترال هستند. بدین ترتیب نسبت ساکنین فرانسوی زبان مونترال رو به کاهش است؛ اصرار کمتری برای بهره گیری از زبان فرانسوی در بارها، کافه ها و رستورانها وجود دارد.

حوزه های همسایگی:

مونترال در ناحیه ای بین رودخانه ی سنت لارنس و کوه رویال گسترش یافته است. صنایع قدیمی تر در زمینهای کم ارتفاع غربی استقرار یافته اند. مونترال قدیمی، جایگاه ساکنین اولیه ی شهر، منطقه ای تاریخی شامل کافه ها و رستورانها است. مرکز معاصر شهر نیز در همین حوالی و بین بولوار رنه لیوِسک (René Lévesque) و شربروک (Sherbrooke) قرار دارد. پروژه های نوسازی شهری تحت نظارت شهردار ژان دراپ (Jean Drapeau) (1999-1916) بسیاری از ساختمانهای چند طبقه ی مدرن و شبکه ی گذرگاهی زیرزمینی متصل کننده ی مجموعه های خرید و اداری را جایگزین تعداد زیادی از ساختمانهای کم ارتفاع کرد. شهر مدرن کوه رویال را در بر گرفته است، پیکره ی یخی عظیمی که در مرکز جزیره ی مونترال جای دارد. محله های مسکونی از سیمایی مجزا برخوردارند. در شمال خیابان شربروک خیابانهای خطی با عمارتهای بزرگ در حال پیشروی به سمت کوه رویال و گسترش در بخش غربی کوه، ناحیه ای انگلیسی زبان در غرب هسته ی مرکزی شهر، هستند. قسمت غربی کوه بدل به مرکزی برای جمعیت انگلیسی زبان مونترال شده است. بخش شرقی مونترال منطقه ای فقیرنشین تر است و ساکنین آن غالبا فرانسوی زبان هستند. خانه های موجود در این قسمت عمدتا شامل ساختمانهای آپارتمانی سه طبقه بدون آسانسور با راه پله های بیرونی آهنی است. آنسوتر از غرب نتردام دو گراس (Notre Dame du Grace) واقع شده که جایگاه اقشار متوسط و جماعت مهاجرین است. یهودیان و بسیاری دیگر از جماعتهای مهاجرین عموما در مرکز شهر و امتداد بولوار سنت لارنس، شریان اصلی شمالی-جنوبی که شهر را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می کند، سکونت دارند. مناطق ایتالیایی نشین در بخشهای شمالی تر و در اطراف متروی ژان تالن (Jean Talon) قرار دارد. کوه رویال، در شمال کوهستانی با همین عنوان، عمدتا ناحیه ای انگلیسی زبان است. اوترمانت (Outremont) در مقابل ناحیه ای غالبا فرانسوی زبان است. لاوال (Laval)، واقع در جزیره ی عیسی (Jesus Island)، حومه شهری فرانسوی زبان نشین است. لانجویل (Longeuil) که در ساحل جنوبی سنت لارنس واقع شده محله ای مختلط است.

محیط:

مونترال از آب و هوایی درون مرزی برخوردار است. دمای هوا با میانگین ۳- درجه ی سانتی گراد در ماههای زمستان سرد است. مونترال با ۲۱۴ سانتی متر برفی که به طور سالانه دریافت می کند میزان بارش برفی بیش از موسکو دارد. در آوریل یا اکتبر دما تا ۱۱ درجه ی سانتی گراد افزایش می یابد، تابستانها نیز امکان دارد هوا گرم باشد. میانگین درجه ی حرارت در تابستان ۲۶ درجه ی سانتی گراد است.

کیفیت آب در رودخانه ی سنت لارنس با لایروبی دریاچه های بزرگ ارتقا یافته است. هرچند عدم وجود مجرای فاضلاب مشکلات آلودگی جدی را بوجود آورده است. بخشهایی از نواحی مرکزی و مناطق صنعتی قدیمی تر شهر که در حال حاضر متروکه و خالی از سکنه هستند تقابل مشخصی را با نواحی نوسازی شده ی مجاور خود ایجاد کرده اند. بادهای شایع آلودگی را از آنتاریو (Ontario) و غرب مرکزی آمریکا به این بخش منتقل می کنند.

آموزش:

مونترال با توجه به شاخصه ی دوزبانگی اش دارای مدارس و دانشگاههای هم انگلیسی و هم فرانسوی زبان است. تا همین چندی پیش اغلب دانش آموزان انگلیسی زبان در مدارس پروتستان که عمدتا – ولی نه منحصرا- انگلیسی زبان بودند درس می خواندند در حالیکه دانش آموزان فرانسوی زبان در مدارس کاتولیک به تحصیل می پرداختند. هر چند استان کبک مدارس خود را نه بر طبق مرزبندیهای دینی بلکه براساس ویژگیهای زبانشناختی به رسمیت شناخته است. دانش موزان تا مرحله ی ۱۱ در مدارس عمومی تحصیل می کنند و پس از آن برای گذراندن ۲ سال مطالعاتی دیگر به مدارس تخصصی تر (CGEPS) می روند.

مونترال دارای دو دانشگاه فرانسوی زبان و دو دانشگاه انگلیسی زبان است. دانشگاه مونترال، قدیمی ترین و برجسته ترین دانشگاه فرانسوی زبان، از محوطه ی وسیعی در کناره ی شمالی کوه رویال برخوردار است. دانشگاه کبکِ مونترال (UQAM) در قسمت مرکزی شهر و در تقاطع خیابانهای سنت کاترین (St. Catherine) و سنت دنیس (St. Denis) واقع شده است. مک جیل (McGill) دانشگاه انگلیسی زبان مهمی است که پردیس های اصلی آن بین خیابان شربروک و کوه رویال قرار گرفته اند. کانکوردیا (Cancordia) دانشگاه کوچکی است که در غرب واقع شده. شمار زیادی از دانشجویان در آپارتمانهای اقلیت نشین مک جیل که بین پردیسهای دانشگاه مک جیل و خیابان دنیس و در شمال خیابان شربروک واقع شده اند، مستقر هستند.

به علاوه ی این چهار دانشگاه مونترال همچنین جایگاه کتابخانه ی ملی (Biblioteque Nationale)، کتابخانه ی اصلی کبک، که در ساختمانهای مجاور دانشگاه کبک مونترال قرار گرفته، است. مک جیل جذب کننده ی دانشجویانی از سرتاسر کشور و ایالات متحده است و دانشگاه مونترال دانشجویانی را از تمامی بخشهای استان کبک جذب می کند. کانکوردیا و دانشگاه کبک مونترال نیز عموما درصد بیشتری از دانشجویان محلی را ثبت نام می کنند.

هنرهای نمایشی:

مونترال مرکز مهمی برای موسیقی، رقص و تئاتر به زبان فرانسوی است. قصر هنر (Place des Arts) چندین سالن تئاتر بزرگ و نمایشگاه را شامل می شود و همچنین خانه ای برای ارکستر سمفونی مونترال، اپرای مونترال، باله های باشکوه کانادایی (Les Grandes Ballets Canadiens)، فوکس فولتز (Feux Follets) و شمار زیادی از مجموعه های نمایشی و  کوارتت(گروههای موسیقی چهارتایی) است. از جمله شرکتهای تئاتری شامل نووُ موند (Nouveau mond) و ریدو ور (Rideau-Vert) هستند. کلوبها و جشنهای پی در پیِ مکملی که به طور منظم ارائه می شوند تضمین کننده ی این هستند که موسیقی به سهولت برای هر ذائقه ای فراهم است.

منبع:

Junior Worldmark Encyclopedia of World Cities, U.X.L staff, 2000

Email:malihedargahi@yahoo.com

پهنه های کلانشهری (۱): تعریف             http://www.anthropology.ir/node/11263

(۲) توکیو                                           http://www.anthropology.ir/node/11348

(۳) مکزیکو سیتی                               http://www.anthropology.ir/node/11428

(۴) سئول                                         http://www.anthropology.ir/node/11504

(۵) نیویورک                                       http://www.anthropology.ir/node/11645

(۶) جاکارتا                                        http://www.anthropology.ir/node/11758

(۷) بمبمئی                                      http://www.anthropology.ir/node/11868

(۸) دهلی                                        http://www.anthropology.ir/node/11943

(۹) کیوتو                                         http://www.anthropology.ir/node/12042

(۱۰) سائوپائولو                                 http://www.anthropology.ir/node/12169

(۱۱) مانیل                                       http://www.anthropology.ir/node/12242

(۱۲) هنگ کنگ                                http://www.anthropology.ir/node/12383

(۱۳) شانگهای                                 http://www.anthropology.ir/node/12446

(۱۴) لس آنجلس                              http://www.anthropology.ir/node/12594

(۱۵) لندن                                     http://www.anthropology.ir/node/12680

(۱۶) قاهره                                   http://www.anthropology.ir/node/12849

(۱۷) بوینس آیرس                      http://www.anthropology.ir/node/13034

(۱۸) پاریس                                  http://www.anthropology.ir/node/13109

(۱۹)شیکاگو                           http://www.anthropology.ir/node/13202

(۲۰) مادرید                                                       http://www.anthropology.ir/node/13367

انجمن انسانشناسی کانادا                http://www.anthropology.ir/node/6672

زبان فرانسه و کشورهای فرانسه زبان    http://www.anthropology.ir/node/808

گفتگو با خانم ژنویو لوپاژ سخنگوی انجمن زنان مسلمان کبک

http://www.anthropology.ir/node/1509