ونزوئلا: کودتایی در شرف تکوین
امی گودمن برگردان عاطفه اولیایی
در پی اعلام ترامپ به شناسایی خوان گویادو رهبر مخالفان به عنوان رهبر جدید نزوئلا، مادورو دولت ایالات متحده را متهم به برنامهریزی کودتا علیه این کشور کرد. گویادو، رئیس جدید مجلس ملی ونزوئلا، در جریان اعتراضات مخالفان، خود را رئیس جمهور دوره انتقالی معرفی کرده بود . اتحادیۀ اروپا، کانادا، و گروه لیما نیز در شناسایی وی به ترامپ پیوستند. بولسونارو(برزیل) گویادو را رئیس جمهور ونزوئلا خواند در حالی که خودد وی چنین ادعایی ندارد! . مکزیک، چین و اروگوئه از شناسایی گویادو سر زده و پیشنهاد مذاکرات بین دو جناح مخالف را داده اند. دراین مورد با میگل تینکر سالاس، استاد دانشکده ونویسنده کتاب «میراث پایدار: نفت، فرهنگ و جامعه در ونزوئلا» مصاحبهای ترتیب دادهایم. وی معتقد است: “این نه تنها در تاریخ ونزوئلا، بلکه در آمریکای لاتین بی سابقه است.”
امی گودمن: رئیس جمهور ونزوئلا، نیکولاس مادورو، که اخیرا دوباره برای یک دوره ۶ ساله انتخاب شد، در پاسخ تصمیم ترامپ، روابط سیاسی ونزوئلا را با ایالات متحده، طی سخنان اخیر خود قطع کرد:
«من به مردم آزاد و کشورهای جهان اعلام میکنم که به عنوان رئیس جمهور و رئیس دولت، در مقابل مردم قسم خوردهام که با احترام به استقلال، حاکمیت و صلح جمهوری، انجام وظایف کنم و در این راه، تصمیم گرفتم روابط سیاسی ونزوئلا را با دولت امپریالیستی ایالات متحده قطع کنم. … لهذا به کلیه کارمندان دیپلماتیک و کنسولی ایالات متحده آمریکا در ونزوئلا ۷۲ ساعت فرصت داده می شود تا این کشور را ترک کنند» (به نام مردم ونزوئلا امضا شد).
روسیه، چین، ترکیه، کوبا و بولیوی از جمله دیگر کشورهایی دیگر هستند که از مادوردو پشتیبانی می کنند.
پس از انتخاب گویادو به ریاست مجلس ملی و تلاش وی در در غاصب خواندن مادورو و در نهایت برکناری وی از ریاست جمهوری، ایالات متحده در هفته های اخیر ونزوئلا را تحت فشار قرار داده است.
روز تحلیف مادورو، پوپمئو وزیر امور خارجه ایالات متحده، رئیس مجلس ونزوئلا، گویادو را به تبریک به مادوروخواند، سپس اما جان بولتون، مشاور امنیت ملی ایالات متحده اعلام کرد، “ایالات متحده ادعای غیرقانونی نیکولاس مادورو، دیکتاتور ونزوئلا را به رسمیت نمیشناسد”. روز سه شنبه، معاون رئیس جمهور مایک پنس نیز پیامی ویدئویی به مردم ونزوئلا به این مضمون ارسال کرد:
«من مایک پنس، معاون رئیس جمهور ایالات متحده، از طرف دونالد ترامپ، رئیس جمهور و تمام مردم آمریکا، حمایت بیدریغ خود را از شما مردم ونزوئلا ابراز می دارم. نیکولاس مادورویک دیکتاتور است و ادعای ریاست جمهوریش مشروعیت ندارد.»
گودمن: پنس این ویدیو را یک روز قبل از آنکه گویادو اعلام ریاست جمهوری موقت کند، منتشر کرد.
حملات سیاسی آمریکا که در نهایت به منظور دستاندازی به نفت ونزوئلاست از دو دهه قبل در جریان بوده است.از زمانی که هوگو چاوز در اواخر سال ۱۹۹۹ میلادی رئیس جمهور شد، جان بولتون ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه را به عنوان “سران سه گانه استبداد” معرفی کرد. ماه سپتامبر، نیویورک تایمز گزارش داد که در ماه اوت، دولت ترامپ ملاقات های مخفی با افسران نظامی و شبه نظامی ونزوئلا برای بحث در مورد سرنگونی مادورو را پیش میبرده است. مادورو که حین سخنرانی مورد حمله یک پهباد قرار گرفت، جان سالم به در برد و ایالات متحده و کلمبیا را به طرح این حمله تروریستی متهم کرد.
این تلاطمات زمانی بر ونزوئلا وارد شد که که این کشور با بحران اقتصادی ناشی از کاهش قیمت نفت و تحریمهای گسترده ایالات متحده و تورمی بیش از یک میلیون درصد ( بر اساس گزارش صندوق بین پول )یعنی بالاترین میزان تورم در جهان روبرو بوده است. گزارشهای بسیاری نیز حاکی از کمبود مواد غذایی و پزشکی است. طبق برآورد سازمان ملل ۳ میلیون ونزوئلایی از سال ۲۰۱۵ تا کنون ونزوئلا را ترک کردهاند. امری که سازمان ملل متحد «مهاجرتی بیسابقه و دلیل بحران در آمریکای لاتین توصیف کرده است.»
میگل تینکر سالاس، استاد دانشکده پومونا، نویسنده میراث پایدار: نفت، فرهنگ و جامعه در ونزوئلا و همچنین کتاب ونزوئلا: آنچه که همه باید بدانند، از کلرمونت، کالیفرنیا و الفرد د زایاس، استاد حقوق دانشکده دیپلماسی ژنو و متخصص مستقل سازمان ملل که در سال ۲۰۱۷ از ونزوئلا دیدن کرده است در این مصاحبه شرکت دارند.
خوش آمدید! میگوئل تینکر سالاس، از شما به عنوان یک استاد ونزوئلایی در ایالات متحده شروع کنیم. ممکن است درمورد اوضاع فعلی ونزوئلا صحبت کنید؟ ایالات متحده رئیس جمهور جدید ونزوئلا را که نه انتخابی، بلکه خود ـ منتصب است به رسمیت می شناسد و به این جهت مادورو، ریئس جمهور انتخابی مردم، روابط کشورش را با ایالات متحده قطع کرده است..
سالاس: این اوضاعی بیسابقه است… نه تنها در تاریخ ونزوئلا، بلکه در آمریکای لاتین. به عنوان یک مورخ، فکر میکنم تنها مورد مشابه آن خلیج خوکها بود، که در آن بخشی از طرح ایالات متحده در پیاده کردن نیرو در کوبا، اعلام یک حکومت در تبعید مورد حمایت ایالات متحده بود. قرار شد این حکومت از ایالات متحده تقاضای کمک کند، سپس ایالات متحده نیز سربازان را برای سرنگونی حکومت مشروع روانه کند. این سناریو یی است که احتمالاً برای ونزوئلا نیز در نظر گرفتهاند و البته بستگی به تصمیم خوان گویادودارد. روشن است مادورو به هیچ وجه رئیس جمهور دیگری را نمی پذیرد. بنابراین این تلاشی است برای تشدید بحران و دو قطبی کردن کشور. مانند آن است که نانسی پلوسی، دونالد ترامپ را غاصب و فاسد بخواند ( زیرا که هشتصدهزار کارمند دولت را مورد آزار قرار کرده است) و خود را به عنوان رئیس جمهور آمریکا اعلام کند و توسط آلمان، انگلستان و فرانسه به رسمیت شناخته شود. این بیسابقه است. چنین راهکردی قادر به
حل و فصل مشکلات اساسی ونزوئلا نیست زیرا به مسائل اقتصادی و اجتماعی نمی پردازد و به سادگی راه مذاکره را که فکر میکنم تنها راه حل ممکن است، مسدود میکند.
امی گودمن: روز چهارشنبه، معاون رئیس جمهور مایک پنس با تریش ریگان مصاحبهای بدین مضمون کرد:
تریشا: بگذارید از شما درباره این موضوع بپرسم: برخی از سیاستهای رئیس جمهورانزواطلبانه تفسیر شده اند. مثلاً وی ابراز کرده است: ” ما احتیاج به حضور در مکانی نداریم که مورد نیازمان نیست. زیرا به غیر از به هدر دادن زمان، پول، منابع و غیره نیست. ” اما در مورد ونزوئلا هم او و هم شما فکر می کنید اخذ موضع مهم است، چرا؟
پنس : خب، رئیس جمهور ترامپ هیچ ابایی از ابراز این واقعیت ندارد که به حضور و درگیر شدن در چهار گوشه دنیا تمایل ندارد. اولین رئیس جمهو مان، جورج واشنگتن نیز، نگرانیهای مشابهی داشت؛ با این حال، رئیس جمهور همیشه دیدگاهی بسیار متفاوت از نیمکره ما داشته است. وی از مدتها پیش برای ایالات متحده مسئولیت ویژهای در حمایت از دموکراسی و آزادی در این نیمکره قائل بوده است.
امی گودمن: پروفسور میگل تینکر سالاس، پنس در مورد برخورد متفاوت ترامپ با کشورهای این نیمکره صحبت میکند! نظر شما چیست؟
سالاس: خب، واقعیت این است که دونالد ترامپ هیچ آگاهی و تجربهای در مورد آمریکای لاتین ندارد. او میتواند به آسانی از دیکتاتور هندوراس با آغوش باز استقبال کند، خوان اورلاندو هرناندز را، که خواستار برگزاری انتخابات در ونزوئلاست، در حالی که انتخابات خودش در فساد غوطه میخورد و حتی از دیدگاه ناظران ایالات متحده، غیرقانونی بود. ترامپ حامی جیمی موزالس در گواتمالا است، در حالی که در اینجا فرزندان خانوادههای پناهجو را از والدینشان جدا کرده و حتی در خواست پناهندگی سیاسی را دیگر نمیپذیرد. این پناهندهگان از شرایطی که بعضاً ایالات متحده در کشورشان ایجاد کرده فراری شدهاند.
واقعیت این است که این برنامهای است سیاسی که عمدتاً توسط نخبگان میامی یعنی مارکو روبیو، مایک پمپئو و جان بولتون طراحی شده است. همانطور که در نوامبر اعلام کردید، اینان خواستار از بین بردن آنچه که “سران سه گانه استبداد” مینامند، هستند و واضح بود که برای ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه، برنامهریری کردهاند. تصادفی نیست که این جریان روز ۲۳ ژانویه ۱۹۵۸ ، همین دیروز اتفاق افتاد که سالگرد برکناری مارکوس پرز حیمنز دیکتاتور بود. این رویدادی کاملاً هماهنگ شده بود و ما نیز شاهد تحقق گام به گام آن در هفتههای قبل از اعلام گویادو، سپس گروه لیما، بودیم . باید اشاره کنم که مکزیک و اروگوئه مانند اسپانیا و پرتغال پیشنهاد مذاکره دو طرف را دادهاند. بنابراین صداهای بدیلی وجود دارند که اوضاع را درک کرده و میدانند که استقلال ونزوئلا در خطر است. به نظر من برخورد ایالات متحده منشور سازمان ملل متحده را نادیده میگیرد. طبق معاهدات بینالمللی، کشورها در امور داخلی یکدیگر دخالت نمی کنند.
امی گودمن: و در عین حال OAS(۱) گویادو را به عنوان رئیس جمهور جدید شناخته است.
سالاس: خوب، باید در نظر داشته باشیم که آقای آلماگرو، به عنوان رئیس او. ای. اس تلاش زیادی برای تغییر رژیم در ونزوئلا داشته است. دلیل ایجاد گروه لیما نیز ایجاد نهادی متشکل از محافظه کاران حکومت بود تا به عنوان گروه فشار عمل کند.
گودمن: روز چهارشنبه، خبرنگاری از ترامپ پرسید که آیا گزینههای نظامی را برای ونزوئلا در نظر دارد و او پاسخ داد: «برنامه خاصی نداریم اما همه گزینهها را در نظر میگیریم.» . پروفسور تینکر سالاس نظرتان چیست؟
سالاس: .خب، این به وضوح شامل تهدید نظامی نیز میشود. تکرار میکنم که موضوع بر سر مداخله است و البته پیشینه مداخله در ونزوئلا طولانی است و به کشف نفت در سال ۱۹۲۲ میرسد. آن زمان، روابط بین صنعت نفت ونزوئلا و دولت ایالات متحده و نیز بین جامعه و اقتصاد ایالات متحده از نوع همزیستی بوده است. پیشرفت صنعت نفت و معاملات نفتی دو کشور را به طرق گوناگون به هم مرتبط ساخت. بدین جهت این کشور کاملاً درگیر برنامه سازماندهی ونزوئلا طبق الگوی نهاد های آمریکایی شد. ونزوئلا تنها کشور آمریکای لاتین بود که تا دهه ۱۹۴۰ ورود سرمایه خارجی را مجاز میدانست. در نتیجه ونزوئلا در عین تبدیل شدن به صادر کننده نفت، وارد کننده مواد خوراکی نیز شد، امری که برای این کشور وابستگی فوقالعادهای ایجاد کرد.
امی گودمن: درست قبل از حمله سال ۲۰۰۳ به عراق، کشور نفتخیز خاورمیانه، بوش اصطلاح “محور شرارت” را سکهای رایج کرد، تا قبل از تهاجم در افکار عمومی، عراق را شایسته ویرانی و جنگ بنمایاند. سال ۱۹۵۳، کودتایی در کشور ثروتمند و نفتخیز دیگری در خاورمیانه، ایران، با بودجه سازمان سیا، رهبر دموکراتیک ومنتخب مردم، محمد مصدق را برکنار میکند وکرد و البته، در حال حاضر، ونزوئلا، کشور ثروتمند و نفتخیز دیگری در آمریکای لاتین به همین سرنوشت دچار خوهد شد. بولتن، ونزوئلا را یکی از “رهبران سهگانه استبداد” میداند. آیا این زمینهچینی برای برکناری مادورو نیست؟ایالات متحده ضربالعجل ۷۲ ساعته خروج مأموران سیاسی خود را ندیده گرفته است. آیا ادامه حضور کارکنان سیاسی در ونزوئلا برای مقابله با موقعیتی نیست که منجر به دخالت ایالات متحده شود؟
سالاس: شکی نیست که این یک حرکتی تاکتیکی است برای محاصره مادورو. میدانند که مادورو باید به نوعی پاسخگو شود چه در غیر این صورت پشتیبانی پایههای خود، اعتبار سیاسی و مشروعیتش را از دست میدهد و به همین دلیل به تحریک و تشدید اوضاع ادامه میدهند. پومپئو قبلاً اعلام کرده که دیپلماتهای ایالات متحده از این کشور خارج نخواهند شد. این وضعیت یادآور سوء استفاده ایالات متحده از بحران گرانادا وتهاجم به آن کشور به بهانه نجات دانشجویان پزشکی است. اما بزرگترین مداخله ایالات متحده در ونزوئلا فروش شیوه زندگی آمریکایی، عادات مصرفی و این مفهوم بود که ونزوئلا کشور ی استثنایی است. امری که وابستگی ونزوئلا را به ایالات متحده و صنعت نفت ایجاد و تشدید کرد، به طوری که در حال حاضر کمر کشور را شکسته است. این وابستگی به دلیل فقدان توسعه بخشهای دیگر اقتصاد، همراه با سوء مدیریت و بی پولی دولت مدورو، و تحریمهای ایالات متحده، که مانع دسترسی ونزوئلا به اعتبارات و پراخت بدهی های دولت است شرایط را در ونزوئلا وخیم کرده است. بنابراین، مجدداً، با جنبه دیگری از مداخله چندوجهی روبرو شدهایم. و سخن ترامپ در مورد در نظر داشتن همه گزینهها بسیار نگران کننده و یادآوری تهدید دائمی ایالات متحده و ایجاد بیثباتی در خارج و اکنون نیز در داخل است. بهترین سناریو، تنشزدایی و ایجاد آرامش برای سرگیری
مذاکره، با یاری واتیکان، مکزیک و اروگوئه است. این کشورها پیشنهاد یاری برای ایجاد زمینه گفتگو به امید دستیابی به صلح و آشتی را دادهاند.
توضیحات تکمیلی مترجم
حمله ۱۱ سپتامبر به برج های دوقلو در نیویورک، توجه شدید ایالات متحده را به خاورمیانه معطوف کرد و این خود فرصتی برای نفس تازه کردن نیروهای مترقی آمریکای لاتین برای کسب قدرت شد. پس از به خون کشیدن و ویرانی خاورمیانه، ایالات متحده در سر براندازی حکومتهای مردمگرای آمریکای لاتین را دارد و اکنون نظر به ونزوئلا دوخته است. پمپئو تعهد کرده است ۲۰ میلیون دلار برای کمک به مخالفان به ونزوئلا بفرستد تا جبران کمبود شدید مواد غذایی شود.
با این که مادورو منتخب مردم است، از ایجاد دگرگونیهای لازم برای جوابگویی به نیازهای مشروع جامعه ناتوان بوده است. چنین شرایطی برکناری وی را آسانتر و لوث مداخله خارجی را کم رنگ ساخته است. عروسک خیمهشب بازی که قرار است جایگزین مادورو شود، گویادو، تحصیل کرده دانشگاه جرج واشنگتن و از راستترین طیف سیاسی برخاسته است. نظرات نژادپرستانه، زنستیز، بیگانهستیزوی همراه انزجار شدید وی از اقشار فقیر و شیفتگی بی حدش برای سران نظامی روزنه امیدی برای حال و آینده ونزوئلا نیست.
متخصص سابق ملل متحد، آفرو دِ زایا که سال ۲۰۱۷ از ونزوئلا دیدن کرده است، نیز برنامهریزی برای کودتا در ونزوئلا را خلاف قوانین بینالمللی خواند. ایالات متحده توانسته با ارعاب اقتصادی، کانادا را مجبور به حمایت از این کودتا نماید. فاجعهای یادآور کودتا در ایران ( علیه مصدق ۱۹۵۳)، در شیلی ( علیه آلنده در ۱۹۷۲ ) در پاناما ( علیه نتونیو نوریگا توسط ریگان)، در هایتی (علیه آریسیتد) و در هندوراس ( علیه مانویل زلایا) است. فهرست طولانی است. اگر چه هنوز نمیتوان این مداخله را کودتایی کامل و قطعی خواند، نباید از نظر دور داشت که ایجاد عدم ثبات، شکاف در ارتش (که حربهای دیگر در دست مداخلهگران است) و از طرف دیگر طرفداری حد اقل ۸ میلیون ونزوئلایی از حکومت مادورو که در مبارزه با کودتا دست به اسلحه خواهند برد، به راحتی میتواند به جنگ داخلی بیانجامد.در این میان هیچکدام از مقامات آمریکایی حاضر به گفتگو با طرفداران مادورو نیستند. فراموشی تاریخ جزبه تکرار مفتضحانه و فاجعهآمیز آن نمیانجامد.
https://www.democracynow.org/
OAS: Organization for American States(۱)
http://www.oas.org/en/about/who_we_are.asp
