نگرشی نو بر تنوع فرهنگی در فضاهای عمومی

توسط ملیحه درگاهی در آبان ۴, ۱۳۹۲

نگرشی نو بر تنوع فرهنگی در فضاهای عمومی: با تأکید بر پارکهای شهری، نویسندگان: ستالو، دانا تاپلین و سوزان شلد، ترجمه ی واراز مرادی مسیحی؛ نازیلا رشید پور؛ علی ذوقی، تهران، سازمان فناوری و ارتباطات شهرداری، ۱۳۹۰
فضای شهری؛ فضای خالی میان ساختمان ها نیست بلکه مفهومی است که محیط فیزیکی، افراد، رویدادها و همچنین روابط میان آنها را نیز در بر می گیرد. در واقع فضای شهری و اتفاقاتی که در آن صورت می پذیرد آینه ی تمام نمای فرهنگ شهری محسوب می شود. فضاهای عمومی به مجموعه شرایط و عواملی اتلاق می گردد که زنده و پویا بوده و دارای فرهنگ و هویت و شخصیت باشند. این فضاها بایستی به گونه ای باشند که افراد با ویژگی های مختلف سنی، جنسی و فرهنگی بتوانند با حضور در آنها خواسته های خود را محقق ساخته و فعالیتهای متنوع مورد نیازشان را برآورده نمایند. فضای عمومی صرف نظر از اینکه بایستی شهرتی جهانی و یا محلی داشته باشد، به عنوان مکان ملاقات مردم، نمایانگر هویت یک جامعه بوده و متقابلا در هویت بخشی بدان نیز مؤثر است. فضاهای عمومی همگی برگرفته از ارزش ها، عادت ها و روش های زیستی گروههای فرهنگی بوده که برای زیستن در محیط های خاص به کار گرفته می شوند. از طریق تجزیه و تحلیل باورها و عادات بومی گروههای فرهنگی می توان دریافت که چرا آداب استفاده از فضاهای عمومی متفاوت است. به منظور استقبال گروههای اجتماعی از فضاهای عمومی لازم است به چند نکته توجه شود:
۱-دین و آیین و اعتقادات و ارزشهای الهی و انسانی در فضاهای عمومی مشخص و نمایان باشد. ۲-تصویر مردم و تاریخشان در فضاهای عمومی قابل رویت باشد. ۳-دسترسی تمام گروههای اجتماعی با لگوهای درآمدی مختلف در فضاهای عمومی مورد توجه قرار گیرد .۴-با در نظر گرفتن محدوده های امن و برخوردار از فضای کافی برای هر فرد، تعامل اجتماعی گروههای متنوع حفظ گردد. ۵-با توجه با تفاوتهای موجود در روش استفاده گروهها و طبقات اجتماعی مختلف از اماکن عمومی، در نتیجه حمایت از تنوع فرهنگی و اجتماعی الزامی است. ۶- به جهت ایجاد جاذبه بایستی فضاهای عمومی به طور مستمر مورد نوسازی و بازسازی قرار گیرد. ۷-به منظور ایجاد هویت جمعی و اشاعه فرهنگ، نمادهای اصیل فرهنگی و بومی مورد استفاده قرار گیرد.
ایجاد تنوع و گوناگونی به عقیده ی بسیاری از نطریه پردازان شهری یکی از عوامل مؤثر در موفقیت فضای عمومی و ایجاد سرزندگی در فضای شهری است. تا کنون در مقالات و کتب علمی مرتبط، بارها و بارها به ضرورت توجه به تنوع سنی، جنسی و اقتصادی در فضاهای عمومی اشاره شده، اما لزوم توجه به ایجاد و حفظ تنوع فرهنگی از مباحث جدید علمی است که اکنون همزمان با فرآیند جهانی شدن باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد به نحوی که شناخت علل جذابیت فضا و نحوه ی استفاده گروههای فرهنگی مختلف از آن می تواند به عنوان یکی از عوامل موفقیت یک فضای عمومی به شمار رود. وجود فرهنگ های متنوع در کشور ایران و هم زیستی مسالمت آمیز اقوام مختلف، ضرورت توجه به سلیقه، الگوهای رفتاری و فرهنگی را در طراحی فضاهای عمومی اشکار ساخته و بر درک روابط فرهنگ و فضا برای ایجاد مطلوبیت بیشتر تأکید می ورزد.
آنچه در کتاب مورد نظر قرار گرفته مکان های عمومی واقعی، از جمله پارک های بزرگ منظر شهری است که طی دهه های گذشته در حاشیه ی شهر ها و همواره به صورت کاملا عمومی ساخته شده اند. بحث کتاب بازگشت به شرایط قدیمی و پرخطر پارک در سالهای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ نیست بلکه هدف نشان دادن میزان اهمیت حفظ تنوع فرهنگی است که باعث می شود این فضاها واقعا به یک فضای شهری تبدیل شوند. اعتقاد بر این است که بیشتر حامیان پارک ها نیز چنین دیدگاهی را نسبت به تنوع فرهنگی در فضاهای عمومی، دارا هستند. در عین حال بسیاری درک نمی کنند که بازسازی ها و تکنیک های مدیریت قاطعانه می تواند به عنوان عوامل تبعیض اجتماعی عمل کرده و باعث شود گروههای اجتماعی با نژادهای مختلف، مهاجرین، مردم فقیر، طبقه ی کارگر و تمامی کسانی که باید در مکان های عمومی شهر به اندازه ی افراد سفید پوست حضور یابند، از این حق محروم شوند. مثالی که در اینجا می توان به آن اشاره کرد پارک تاریخی – ملی استقلال است که در آن با محو شدن تصویر تاریخی و بناهای یادبود جامعه ی سیاه پوستان فیلادلفیا مواجه هستیم که سبب عدم استفاده ی مردم سیاه پوست از پارک شده است. در این مورد، فاکتورهای متعدد نهه تنها نمادهای جامعه ی سیاهان را پاک کرده بلکه منجر به ناپدید شدن آنها از واحدهای همسایگی مجاور پارک نیز شده است که در واقع سکونتگاه تاریخی سیاه پوستان بوده است.
کتاب حاضر که حاصل تلاش پانزده ساله ی گروه تحقیق فضاهای عمومی در ایلات متحده ی آمریکا می باشد علاوه بر مطرح نمودن مبانی نظری مرتبط، با معرفی روش تحقیق جدید “ریپ”، فرایند ارزیابی سریع قوم نگاری و کاربرد آن در مورد پژوهی پارکهای شهری، نمونه های ملموسی از نحوه ی ارزیابی کارکرد پارک ها به عنوان یک فضای عمومی با تنوع فرهنگی ارائه می دهد. با توجه به مبحث فضای عمومی و مفاهیم کتاب این اثر میان رشته ای بوده و مطالعه ی آن برای معماران، معماران منظر، طراحان و برنامه ریزان شهری و رشته های علوم انسانی مرتبط با قومم نگاری و انسان شناسی مفید خواهد بود.

فهرست مطالب:
پیشگفتار ناشر
مقدمه مترجم
فصل ۱: زندگی فرهنگی در فضاهای بزرگ شهری
فصل ۲: پارکهای شهری
-تاریخچه و زمینه ی اجتماعی
فصل ۳: پارک پراسپکت
-تنوع در معرض خطر
فصل ۴: طرح پل جزیره ی آلیس آیلند
-ارزشهای فرهنگی، راههای دسترسی به پارک و مسائل اقتصادی
فصل ۵: پارک ژاکوب ریس
فصل ۶: ساحل ارچارد در پارک خلیج پلهام
-پارکها و نمایش نمادین فرهنگی
فصل ۷:پارک ملی-تاریخی استقلال
-احیای تاریخ های پاک شده
فصل ۸: روشهای مربوط به انسان شناسی برای ارزیابی ارزشهای فرهنگی
فصل ۹: نتیجه گیری
-درسهایی درباره ی فرهنگ و تنوع