انسان شناسی و فزهنگ
انسان شناسی، علمی ترین رشته علوم انسانی و انسانی ترین رشته در علوم است.

نگاهی کوتاه به برخی آثار کیت کریگان (۱)

کیت کریگان[۱]، فارق التحصیل پست دکتری پژوهشی از دانشگاه آر.ام.آی.تی[۲] در ملبورن استرالیا است و در حال حاضر نیز مشغول به تدریس جامعه‌شناسی در دانشکده تحقیقات سیاسی و اجتماعی[۳] دانشگاه موناش[۴] می‌باشد. اکثر تحقیقات و آثار منتشر شده از او مبتنی بر بدن و فهم بدنمندی در طول زمان، مکان و فرهنگ است.

در عمدۀ آثار کریگان ما با برجسته‌کردن اخلاق اجتماعی، فن‌آوری‌ها و تفاسیر خاص پزشکی، تاریخ و فلسفۀ پزشکی، و ارائۀ تمثال‌های گوناگون بدنی مواجه هستیم. از جمله آثار کریگان که در این بحث، طی دو قسمت به معرفی کوتاهی از آنها خواهم پرداخت، می‌توان به کودکی جهانی: مباحث و مشکلات[۵] (۲۰۱۴)، مفاهیم کلیدی در بدن و جامعه[۶] (۲۰۱۲)، تئاتر بدن: نمایش مرگ و تجسم زندگی در ابتدای دوران مدرن لندن[۷] (۲۰۰۷) و جامعه‌شناسی بدن: انگاشت انتزاعی بدنمندی[۸] (۲۰۰۶) اشاره کرد.

کودکی جهانی: مباحث و مشکلات

کیت کریگان این کتاب را به همراهی دنیس کاثبرت[۹]؛ رئیس دانشکدۀ تحقیقاتِ تحصیلات تکمیلی دانشگاه آر.ام.آی.تی، نوشته‌است. این کتاب در دو بخش به تحریر درآمده؛ بخش اول به نظریات موجود در حوزۀ کودکی و تحلیل و بررسی آنها می‌پردازد و بخش دوم شامل مطالعات موردی کریگان و کاثبرت در این زمینه است. به نوعی می‌توان گفت که کتاب کودکی جهانی، کتابی بلند پروازانه و به شدت گسترده است؛ چراکه در این کتاب نویسندگان با استفاده از طیف متوع و وسیعی از رشته‌ها، از جمله تاریخ، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، مطالعات فرهنگی، مطالعات کوکان، آموزش، و حقوق و مطالعات توسعه، سعی در واکاوی مفاهیم مربوط به کودکان و دوران کودکی دارند. از طرفی نیز این کتاب در پوشش تاریخی خود، دربارۀ ظهور مفاهیم کودکان و کودکِ جهانی [۱۰]و تعامل حیاتی آن با نظریه پردازی دوران کودکی، مطالعات موردی مفصلی انجام می‌دهد. کریگان و کاثبرت در این کتاب از تحقیقات اصلی در حوزۀ بدنمندی، نظریه پردازی‌های دوران کودکی، سیاست‌های تعریف شده برای کودکان، استقرار و پذیرش فرزند [فرزند خواندگی]، و تشکیل خانواده استفاده می‌کنند تا در نهایت به شکلی انتقادی به ما نشان دهند؛ چگونه به دنبال ساخت مدرن دوران کودکی [که کم و بیش و به شکلی ناپایدار از اواخر قرن هجدهم پدید آمد]، و سرانجام ظهور تصویر کوک جهانی هنجاری[۱۱] در قرن بیستم، موجب شد تا سازمان ملل کنوانسیونی تحت عنوان حقوق کودکان را ثبت و به اجرا در آورد.

بخش اول این کتاب علاوه بر بررسی نظریات موجود در این حوزه، یک تحلیل انتقادی گسترده از کلیۀ رویکردهای علوم اجتماعی در زمینۀ تحلیل کودکی و دوران کودکی به ما ارئه می‌دهد. و در بخش دوم، کریگان و کاثبرت از طریق مطالعات موردی‌ که انجام می‌دهند، مفهوم کودکِ جهانی را دربرابر تجارب زیستۀ کودکان در سراسر جهان آزمایش و تحلیل می‌کنند. تجاربی که در این بخش بواسطۀ نویسندگان بررسی می‌شوند شامل؛ تجربه‌های کوکان در مهاجرت‌های اجباری، کودک – سربازان در جنگ‌ها، یتیمان و کودکانی با تجربه‌های پزشکی – زیستی است.چنانکه پیش تر نیز اشاره شد نویسنگان برای تحلیل و بررسی این موارد طیف گسترده‌ای از رشته‌ها را به کار گرفته‌اند تا درنهایت به اجماعی دربارۀ مفاهیم کودک، دوران کودکی و ایده‌آل‌های کودکان دست یابند. با این کار، کریگان و کاثبرت موفق شده‌اند تا به بینش‌ها و دیدگاه‌های جدیدی در زمینۀ کودکان و دوران کودکی به ما ارائه دهند. همچنین مسألۀ رشد کودکان و مسأله‌ساز بودن این قضیه در جامعه نیز از دید نویسندگان پنهان نیست وعلاوه بر بررسی این مسأله، مفهوم هویت زیسته کودکان هم در این کتاب به دقت بررسی شده‌است. در آخرین فصل نیز نویسندگان به طور انتقادی دربارۀ فرصت‌های فن آوری زیست – پزشکی که باعث ایجاد کمال در افراد می‌شود، وارد بحث می‌شوند و معنای این کمال گرایی و رابطۀ آن با هویت را برای کودکانی که در نسل‌های بعد متولد خواهند شد، تحلیل می‌کنند.

فهرست کتاب

بخش اول: ایده‌های کلیدی و رویکردهای نظری در مطالعۀ کودکان و دوران کودکی

فصل اول (شناخت کودکان: نظریه و روشدر مطالعۀ دوران کودکی)

فصل دوم (کودک چیست: ساخت معنا برای کودکان و دوران کودکی)

فصل سوم (کودکیِ جهانی: کودکان به عنوان ابژه‌های ملی و نگرانی‌ جهانی)

فصل چهارم (کنوانسیون حقوق کودک و ساخت کودک جهانی هنجاری)

بخش دوم: مطالعات موردی در معنای کودکان و دوران کودکی

فصل پنجم (عادت‌واره‌های دوران کودکی: خانه، مدرسه، کار)

فصل ششم (کودکان و فاجعه: کودک سربازان و یتیمان)

فصل هفتم (کودک و ملت: مطالعات موردی در باب آزار، شکنجه و حذف اجباری کودکان توسط دولت)

فصل هشتم (ارزش کودکان)

فصل نهم (کودکان آینده: هویت و کمال‌پذیری)

 

مفاهیم کلیدی در بدن و جامعه

نزدیک به سه دهه است که جامعه‌شناسی بدن، تبدیل به یکی از زیرشاخه‌های شناخته شده و مهم در علوم اجتماعی شده‌است. از همین رو کیت کریگان دست به نوشتن کتابی زده که بیشتر شکل یک راهنمای کلی و عمومی در مطالعات بدن دارد. این کتاب به نوعی نیازهای اولیه، ابزارها و راهنمایی‌های لازم برای مطالعه و نوشتن در مورد بدن و یک دید کلی راجع به بیشتر جنبه‌های مطالعۀ بدن را برای خواننده فراهم می آورد. کریگان برای تهیه و نوشتن هر مفهوم در این کتاب، بررسی گسترده و چندجانبه‌ای انجام داده است. با این حال خواندن کتاب ساده است و در هر بخش مثال‌های جالب توجه و سودمندی تعبیه شده‌است.اگر بخواهیم نگاهی به ساختار فیزیکی کتاب بیندازیم؛ باید گفت کریگان چهل و سه گروه از مفاهیم را در این کتاب بررسی و به هرکدام، یک فصل اختصاص می‌دهد. او در ابتدای هر فصل یک تعریف ساده و کوتاه از مفهوم مورد نظر، برای داشتن درکی کلی به ما ارائه می‌دهد. سپس شروع به بررسی نمونه‌های واقعی و تاریخی آن مفهوم خاص در زمینه‌‌های اجتماعی می‌کند و اگر نظریاتی حول محور هر کدام موجود باشد، آنها را بررسی یا به دقت به سایر مفاهیم مرتبط ارجاع می‌دهد. سرانجام در یک پاراگراف کوتاه لیستی از منابع را برای مطالعۀ بیشتر معرفی می‌کند و در انتهای هر فصل نیز منابع مورد استفاده‌اش را می بینیم. کریگان در این کتاب، هم مفاهیم نظری انتزاعی را به خوبی بررسی و تحلیل کرده و هم تجربیات گوناگون در حوزۀ بدنمندی در اجتماع را به خوبی پوشش داده است. می‎توان گفت کریگان در این کتاب اغلب مباحث موجود حول محور بدن را پوشش داده است و شاید یکی از نقاط قوت کتاب، کار جالب کریگان است که در انتهای هر بخش به شیوه‌ای موثر، راهنمایی‌های جامعی برای مطالعات بیشتر کرده است. درنهایت می‌توان گفت این کتاب چه برای دانشجویان کارشناسی و چه تحصیلات تکمیلی راهنمای جامع و سودمندی در حوزۀ بدن است.

مفاهیم بحث شده در کتاب:

سالخوردگی و کودکی/ بی‌اشتهایی، پرخوری، چاقی/ ظاهر و زیبایی/ فرآیندهای تمدن‌سازی/ طبقه، کاست/ لباس/ استعمار، پسااستعمار/ مصرف/ سایبورگ/ مرگ و مردن/ تمایز/ ناتوانی، توانایی/ گفتمان/ دوگانگی/ احساس/ فمینیسم/ غذا و خوردن/ جنس، جنسیت/ ژنتیک/ حرکات و عادات/ عادت‌واره/ سلامتی و بیماری/ هویت/ رسانه و ارائه/ پزشکی و علم/ اصلاح، بدقوارگی/ طبیعت، فرهنگ/ درد/ خلاقیت/ پدیدارشناسی/ قدرت/ خصوصی و عمومی/ روانکاوی/ کوییر[۱۲]/ نژاد، قمومیت/ دین/ تولیدمثل/ سکسوالیته/ ورزش/ تکنولوژی/ خشونت/ کار/ جوانان و کودکان

 

منابع

Global Childhoods: Issues and Debates, Kate Cregan and Denise Cuthbert, SAGE Publications Ltd, 2014

Key Concepts in Body and Society, Kate Cregan, SAGE Publications Ltd, 2012

sagepub.com

northernrenaissance.org

academic.oup.com

 

 

[۱] Kate Cregan

[۲] RMIT University

[۳] School of Political and Social Inquiry

[۴] Monash University

[۵] Global Childhoods: Issues and Debates

[۶]Key Concepts in Body and Society

[۷] The Theatre of the Body: Staging Death and Embodying Life in Early Modern London

[۸] Sociology of the Body: Mapping the Abstraction of Embodiment

[۹] Denise Cuthbert

دنیس کاثبرت در زمینه‌های فرزند خواندگی، حذف کودک بومی، مدیریت کودکان در کودک آزاری، و سیاست‌های گوناگون و بازار خرید و فروش کودکان در فرزند خواندگی مطالب زیادی منتشر کرده‌است.

[۱۰] global child

[۱۱] normative global child

[۱۲] Queer