معمای سرنوشت‌ها در عرشه کشتی آکواریوس

خواه از آفریقا بیایتد یا از خاورمیانه، مهاجران با بدبختی‌های یکسانی برای عبوراز مدیترانه دست و پنجه نرم می‌کنند.

جو بسیار سنگین وغم انگزی حاکم است. بوی سردرد آور بنزین، اثر تهوع روی کائوچو… زمانی که قایق نجات «آکواریوس» نزدیک کرجی بادی می‌شود ۱۳۶ مهاجر در آن چپانده شده‌اند، وارد دنیای دیگری می‌شوید: محلی که مرگ سعی در تسخیر آن دارد.

اینجا، آنچنانکه نمک روی گونه‌های شهادت می‌دهد، مردان در حالی که آب امواج را خالی می‌کردند گریسته‌اند؛ زنان درحالی که برای حفاظت کودکان آن‌ها را به بغل خود می‌فشردند دعا و شیون کرده‌اند. دوشنبه صبح ساعت ۷:۳۰، در حای که امدادگران SOSمدیترانه، NGO نجات در دریا که آکواریوس را کرایه کرده بودند مشغول به کار شده و جلیقه‌های نجات را توزیع کردند ولی هنوز فریاد‌های شبانه در امتداد دریا شنیده می‌شدند.

به سرعت ۲۷ زن و ۶ کودک از قایق پایین آورده شدند، یکی از آن‌ها به دلیل استنشاق زیاد بخار بنزین در وضعیت کما بود. هنگامی که مرلین، دختر ۲۷ ساله روی پل آکواریوس رسید، تلوتلو می‌خورد و پاهای له شده‌اش را که روی آن‌ها مردی از زمان حرکت از ساحل لیبی در حدود نیمه شب نشسته بود؛ نمی‌توانست حس کند.

بس از گذشت مدت زمان اندک و اشک‌های فراوان، حس زنده بودن کم کم در بین بازمانده‌ها جان گرفت.آکِر، ۳۴ ساله، شوهر مرلین چنین تعریف می کند: «قاچاقچی‌ها به ما گفته بودند که عبور دو یا سه ساعت طول خواهد کشید. بعد از چهار تا پنج ساعت هنوز در وسط آب‌ها بودیم، بنزین دیگر نداشتیم. خیلی ترسیده بودیم. همه آمدن مرگ سراغشان را می‌دیدند». در آن زمان، از انتخاب خود برای عزیمت که با انگیزه ازدواج با خانمی از قومیتی دیگر و ترک قوم و خویش بود پشیمان می‌شود.

اقدام خود برای خراب کردن پل‌های پشت سرش را چنین توضیح می‌دهد: «در عین حال، نمی‌توانستم برگردم. در لیبی، از زمان راه افتادن به قاچاقچی ۸۰۰ یورو برای خودم، ۹۰۰ یورو برای خانمم پرداخته بودم».

بعد ازچهار روز طوفان، ورود کرجی مرلین و شوهرش بازگشت مهاجران به مدیترانه را مشخص می‌کند. دوشنبه رکورد جدیدی بر جای نگذاشت و این نکته را به یاد می‌آورد که فصل مهاجرت در این مسیر که ۲۸۰۰ نفر در سال ۲۰۱۶ جان باخته‌اند بیشترین تعداد را داشته است. از اکتبر ۲۰۱۴ و پایان عملیان نجات ایتالیایی
«مار نوستروم» در مدیترانه امداد دولتی دیگر وجود ندارد و میزان قابل توجهی از کار برعهده NGOهاست. قایق‌های‌شان را نزدیک آب‌های قلمرو لیبی مستقر می‌کنند تا کرجی‌های منحرف شده از مسیر را در کوتاهترین زمان ممکن هدایت کنند. ناوهای Frontex یا عملیات Sophia بر علیه قاچاقچیان، استراتژی‌های دیگری در انجام ماموریت‌ها اتخاذ می‌کنند.

به طور گسترده‌ای در غرب تریپولی کشتی آکواریوس، SOS مدیترانه همیشه برای اقدامات پی در پی در آماده باش هستند. همچنین آلبرتمیوردومو هشدار داد که امروزه امدادگران نگرانند: «همانند امداد‌های پیشین مهاجران دیگر تلفن همراه برای تماس با امدادگران ندارند». کمک‌رسانی به کرجی مرلین همانند مورد پیشین ۱۱ ژوییه، زمانی شروع شد که اکواریوس خودش متوجه آن‌ها شد نه اینکه در پی تماس برای امداد صورت بگیرد. این مسأله موجب پیچیدگی کار و افزایش خطرات می‌شود. قایق‌های نجات نمی‌توانند در محل حاظر شوند. پس، برای بهبود نیروها در اطراف تریپولی، مرکز هماهنگی امداد دریایی(MRCC) شهر رم، مرکز مسؤول نجات، هر روز با اقدام به گشت زنی بیشترین توجه و مواظبت ممکن را به عمل می آورند.

همچنین پزشکان بدون مرز، از عوامل همیشه حاظر در منطقه، به منظور حفظ استقلال و بی طرفی اقدام به جابه جایی نمی‌کنند و از طرف قایق‌های نظامی نیز این کار ممنوع اعلام شده است. قاعده‌ای که NGO در هر حال می‌پذیرد و در پرانتز قرار می‌دهد این است که: «اگر راه حل دیگری وجود ندارد یا اگر موجب پیش‌داوری در فعالیت امداد دریایی می‌شود». از آنجایی که SOS مدیترانه این امکان این پیش‌گیری را نداشت، دوشنبه ناو‌ها مسوولیت نجات یافتگان را برعهده گرفتند.

بعد ازمشخص شدن ماموریت امداد‌رسانی به مسافران کرجی مرلین، MRCC رم از آکواریوس درخواست می‌کند ۱۱۲ مهاجر جمع‌آوری شده از کشتی ایتالیایی را تحویل بگیرد. این انتقال با دشواری انجام شد، تماس جدیدی از طرف MRCC، آکواریوس را برای تحقیق درباره قایق چوبی را می‌فرستد که امکان جای دادن ۵۰۰ تا چند هزار نفر را در خود دارد.

کاپیتان الکساندر موروز که از او درخواست شده بود قبل از بازگشت و عزیمت کشتی پزشکان بدون مرز به شرق پایتخت لیبی، که در آنجا تنها قایق کرایه شده NGO است برود تا ۲۴۸ مهاجر را به Dignity-I منتقل کند، او می‌گوید: «خیلی زود معلوم شد که یک قایق ماهی‌گیری است».

سپس کشتی Dignity-I توانست با ۴۳۱ مهاجر که ده‌ها نفر از آن‌ها سوری بودند به سمت بندر پوزالو در سیسیل حرکت کند. خیلی زود است گفته شود که حضور این گروه اندک نشانی از بازگشت مهاجران سوری مدیترانه مرکزی بعد از توافق اروپا- ترکیه در ۲۰ مارس است. ملیت‌ها در این مسیر متنوع و گوناگون هستند. مارلین و همسر کامرونی‌اش موارد نادری نیستند. ملیت‌های گوناگون از آفریقای فرانسوی زبان، تابستان امسال از مدیترانه عبور کردند.

از ۲۱ آوریل از ۸۰۲۳ نفر توسط Dignity-I ، Bourbon-Argos ، دو قایق اجاره شده توسط پزشکان بدون مرز و همچنین آکواریوس جمع‌آوری شدند، کامرونی‌ها، مالی‌ها یا ساحل عاجی‌ها جزو کشور‌هایی هستند که مانند ادیتره، سودان یا سومالی به راحتی می‌توانندمهاجرت کنند. در طول سفر، مارلین در کنار دختری به نام آسمهنام که اهل ادیتره و ۲۲ ساله نشسته بود که «به دنبال زندگی آرام بود و مهم نیست که کدام کشور اروپایی باشد». هر دو قانع شده بودند که شرایط زندگی در اروپا هر طور باشد از زندگی که داشته‌اند بدتر نخواهد بود. با اینحال، یک از ان‌ها واجد شرایط پناهندگی و جابجایی از طریق مرکز پذیرش است ولی دیگری خیر.