کتاب نظریه پیچیدگی و فلسفه تعلیم و تربیت متشکل از پانزده مقاله و پیشگفتار از صاحب‌نظران بین‌المللی که به موضوع نظریه پیچیدگی پرداخته‌اند که در کتاب با عنوان Complexity Theory and the Philosophy of Education که در سال ۲۰۰۸ توسط انتشارات ویلی ـ بلک ول به چاپ رسیده است. این کتاب به همت و تلاش دکتر محمد تلخابی و دکتر رضا محمدی‌چابکی ترجمه‌شده و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم نیز اقدام به نشر آن نموده است. مارک میسون (دانشگاه هنگ‌کنگ) به‌عنوان ویراستار کتاب تلاش نموده مجموعه‌ای منسجم و درخور و شایسته در موضوع نظریه پیچیدگی و فلسفه تعلیم و تربیت، که حوزه اصلی کار و پژوهش خود او نیز است، ارائه دهد. مایکل پیترز (دانشگاه ایلینوی) در پیشگفتار کتاب معتقد است محصول کار میسون «مقدمه‌ای جامع و پرمعنی برای معرفی نظریه پیچیدگی در پژوهش و فلسفه تعلیم و تربیت است.» کتاب در پانزده فصل سامان‌یافته است. «پنج فصل برای معرفی و مباحث مقدماتی؛ دو فصل برای بررسی مسائل نظریه پیچیدگی و فلسفه تعلیم و تربیت ؛ پنج فصل جهت بررسی نظریه پیچیدگی و پژوهش تربیتی؛ و بالاخره سه فصل نیز برای بررسی نظریه پیچیدگی و برنامه درسی.» در فصل اول ویراستار مجموعه چرایی پرداختن به موضع پیچیدگی را به بحث گذاشته و در مورد فصل‌های مجموعه توضیحاتی را ارائه کرده است. درواقع این فصل مدخلی است برای آشنایی با کتاب. فلسفه تعلیم و تریت و چالش نظریه پیچیدگی فصل دوم کتاب را تشکیل می‌دهد که توسط کیث موریسون (موسسه بین دانشگاهی مکائو) به نگارش در آمده است. چیستی نظریه پیچیدگی، نظریه پیچیدگی و تعلیم و تربیت، نظریه پیچیدگی و پژوهش تربیتی، چالش‌های نظریه پیچیدگی برای فلسفه تعلیم و تربیت موضوعاتی هستند که در فصل بدان پرداخته می‌شود. فصل سوم کتاب، نظریه پیچیدگی و پیامدهای آن برای اصلاحات آموزشی از سوی مارک میسن (دانشگاه هنگ‌کنگ) به نگارش درآمده است. نظریه پیچیدگی، نظریه پیچیدگی و اصلاح آموزشی را مورد بررسی قرار داده و در جمع‌بندی پانزده عالمی شرایط ظهور این نظریه را بیان می‌کند.
فصل چهارم کتاب با عنوان پیچیدگی و تعلیم و تربیت: مقارنه‌های حیاتی به قلم برنت دیویس (دانشگاه بریتیش کلمبیا) است. تلاش مؤلف در این فصل بر این نکته قرارگرفته که یک گفتمان تربیتی شایسته را برای تأمل درباره علم پیچیدگی مطرح نماید. سه نسل از نظریه‌های پیچیدگی: اختلافات و ابهامات نوشته مایکل الهادف – جونز (مدرس دانشگاه کلمبیاـ دانشسرای معلمان؛ مرکز پژوهش اکسیرایس؛ دانشگاه پاریس) است که فصل پنجم را تشکیل می‌دهد. اینا سیمتسکس (دانشگاه نیوکاسل، استرالیا) سهمش در نگارش این کتاب فصل ششم با عنوان بازخوانی دیوی از منظر علوم پیچیدگی: در باب منطق خلاق تعلیم و تربیت است. فوکو در مقام نظریه‌پرداز پیچیدگی: غلبه بر مسائل تحلیلی فلسفی کلاسیک عنوان فصل هفتم است که مارک اولیسن (دانشگاه سوری) آن را به نگارش درآورده است. فصل هشتم کتاب نظام‌های پیچیده و تحول در تعلیم و تربیت: به سوی یک برنامه پژوهشی جدید نوشته جی لمک (دانشگاه میشیگان) و نورا سابلی (موسسه تحقیقاتی اس.آر.آی) است. سؤال که نویسنده تلاش می‌کند در این فصل به آن پاسخ دهد که چگونه می‌توان با استفاده سودمند از مفاهیم و روش‌های حاصل از نظام‌های پیچیده و پویا، به تحلیل تحولات نظام‌مند در تعلیم و تربیت پرداخت. تحقیق درباره انسان و نظریه پیچیدگی عنوان فصل نهم کتاب است که آن را جیمز هورن (دانشگاه مان‌موث) نوشته است. پیچیدگی و صدق در پژوهش تربیتی نوشته مایک رادفورد (دانشگاه کلیسای مسیح کانتربری) فصل دهم کتاب را تشکیل داده است. تقدم تطابق، تطابق و کناره‌گیری از واقعیت، پیچیدگی و تطابق از موضوعاتی است که در این فصل بدان پرداخته‌شده است.
نوشته‌های مرتبط
تامسین هیگس (دانشگاه استرالینگ) فصل یازدهم کتاب را با عنوان دانش باید زمینه‌ای باشد: پیامدهای ممکن نظریه و نظام‌های پویا در پژوهش تربیتی به نگارش درآورده است. نویسنده تلاش می‌کند که «پس از نگاهی اجمالی به شیوه‌ها و معرفت‌شناسی‌های مختلفی که با استفاده از مفاهیم دوگانه کمی و کیفی درهم ادغام‌شده‌اند، به کشف روابط انتقادی در خصوص تحلیل داده‌ها» بپردازد. لسلی کوهن (دانشگاه سیدنی غربی) در فصل دوازدهم با تأملی انتقادی تلاش می‌کند که پیچیدگی و پژوهش تربیتی را بررسی نماید. پیچیدگی و فرهنگ برنامه درسی عنوان فصل سیزدهم کتاب است که ویلیام دال (دانشگاه دولتی لویزیانا، باتون روژ) آن را به نگارش در آورده است. فصل چهاردهم با عنوان از بازنمایی تا نوپدیدی: چالش پیچیدگی در معرفت شناسی آموزش مدرسه‌ای است که توسط سه نفر به نگارش درآمده است. دانش و بازنمود، تعلیم و تربیت به‌مثابه فعالیت باز / نمودگرا، چالش پیچیدگی با بازنمایی، قواعد و مرزهای سیستم‌های پیچیده، بازنمودگرایی در برابر تطابق کارکردی، چالش پیچیدگی با نمود، فهم خطی در برابر فهم غیرخطی از زمانی بودن، فهم دانش به واسطه پیچیدگی، دانش و وابستگی بنیادی و دلالت‌هایی برای آموزش مدرسه‌ای موضوعاتی که است که خواننده کتاب در این فصل با آن آشنا می‌شود. تربیت آگاهی از طریق تجربه‌های ادبی فصل پانزدهم و نهایی کتاب است که آن را دنیس سومارا (دانشگاه آلبرتا)، ربکا لوس ـ کپلر (دانشگاه کویین) و تامی ایفتادی (دانشگاه آلبرتا) به نگارش درآمده است.
احمد ملکوتی،
کارشناس پژوهشی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
http://anthropology.ir/node/26734
