همچنان که سرمایه‌ی اجتماعی نقش درخور ملاحظه‌ای در توسعه‌ی صنعتی دارد، از روند و کیفیت صنعتی‌شدن نیز تأثیر می‌پذیرد. به‌رغم تأثیرات مثبت سرمایه‌ی اجتماعی بر فرایند توسعه‌ی صنعتی، چگونگی تأثیر صنعتی‌شدن بر سطح و ساختار سرمایه‌ی اجتماعی شفافیت لازم را ندارد و این امر موجب ابهام در برایند تعامل میان این دو می‌شود. کتاب “سرمایه اجتماعی و توسعه صنعتی در ایران” با بررسی تعاملات بین این دو مقوله، در چارچوب نظریات اقتصادی و جامعه‌شناسی، الگویی را ارائه می‌کند که با استفاده از آن، تحلیل عمیق‌تر سازوکارهای تعامل بین سرمایه‌ی اجتماعی و توسعه‌ی صنعتی امکان‌پذیر می‌شود.
همچنان که سرمایه اجتماعی نقش درخور ملاحظه‌ای در توسعه صنعتی دارد، از روند و کیفیت صنعتی‌شدن نیز تأثیر می‌پذیرد. به‌رغم تأثیرات مثبت سرمایه اجتماعی بر فرایند توسعه صنعتی، چگونگی تأثیر صنعتی‌شدن بر سطح و ساختار سرمایه اجتماعی شفافیت لازم را ندارد و این امر موجب ابهام در برآیند تعامل میان این دو می‌شود. کتاب حاضر با بررسی تعاملات بین این دو مقوله، در چارچوب نظریات اقتصادی و جامعه‌شناسی، الگویی را ارائه می‌کند که با استفاده از آن، تحلیل عمیق‌تر سازوکارهای تعامل بین سرمایه اجتماعی و توسعه صنعتی امکان‌پذیر می‌شود.
نوشته‌های مرتبط
سرمایه اجتماعی دارای تعاریف گوناگونی است و از جمله آنها ، تعریف رابرت پوتنام ( پاتنام) استاد ایتالیایی الاصل دانشگاه هاروارد است که در مورد سرمایه های اجتماعی معتقد است : سرمایه اجتماعی ، عبارت است از آن جنبه هایی از سازمان اجتماعی ( از قبیل : هنجارها ، شبکه های اجتماعی و اعتماد متقابل) که همیاری و هماهنگی افراد را برای دستیابی به منافع مشترک ، تسهیل می کنند .
با توجه به این تعریف ، پوتنام ، نقش تعیین کننده ای برای سرمایه اجتماعی در جهت بهبود کیفیت زندگی روزمره و هر چه دلپذیرتر کردن آن قایل است . وی در این خصوص که چرا سرمایه اجتماعی از اهمیت برخوردار است، معتقد است :
الف . سرمایه اجتماعی به شهروندان این اجازه را می دهد که مسایل جمعی را ساده تر حل کنند . به عبارت دیگر ، مردم ، هنگامی که به صورت دسته جمعی کار می کنند ، معمولاً بهتر از موقعی که به صورت فردی کار می کنند ، از خود ، قابلیت و کارآیی نشان می دهند .
ب . سرمایه اجتماعی چرخ هایی را روغن کاری می کند که به جوامع این اجازه را می دهد که به آرامی و سهولت به سمت توسعه و پیشرفت ، حرکت کنند .
ج . سرمایه اجتماعی از طریق افزایش دانش ما ، شانس ما را برای بهره وری بیشتر از امکانات بالقوه موجود در جامعه بهبود می بخشد . در محیطی که افراد ، قابل اعتماد هستند و هر یک به مثابه فاعلی آگاه ، کنش های متقابلی را به طور مداوم با همشهریان خود تکرار می کنند ، انجام کارهای روزمره و معاملات اجتماعی ، هزینه های کمتری به دنبال دارد . مردمی که با دیگران روابطی پویا و قابل اعتماد دارند ، ویژگی هایی را در خود پرورش می دهند که برای جامعه سودمند است . در چنین جوامعی افراد ، مُدارای بیشتر ، بدگمانی و عیب جویی کمتر و همدلی افزون تری با سایر اعضای جامعه و بویژه با افراد محنت دیده دارند .
در کل می توان سرمایه اجتماعی را به عنوان سرمایه ای در پیشبرد اهداف و به عنوان الگویی در روابط انسانی و تعاملات به کار برد . واقعیت ، این است که نهادها ، سازمان ها و شرکت ها ، در خلأ نمی توانند چیزی بیاموزند ، نوآوری داشته باشند و یا امکانات و قابلیت هایی را برای خود ایجاد کنند؛ بلکه آنها به تعاملات رسمی و غیر رسمی با یکدیگر متکی هستند .
به کارگیری تکنولوژی های جدید ، با یک نقش مکمل که همان شبکه سازی و به جریان افتادن اطلاعات در میان شرکت ها و در درون صنعت های مشابه است ، تقویت می شود و در این جاست که شرکت ها همواره تلاش می کنند تا از منابع موجود در بازار ، بهتر از سایر رقبای خود استفاده کنند و در بازاری که همه چیز برای همگان فراهم است ، سهم بیشتری داشته باشند که این به توانایی آنان در ایجاد فضای رقابتی در بازار و سپس بهره برداری هوشمندانه از آن بستگی دارد و هر شرکتی به شرطی پیروز می شود که در این رقابت بسیار نزدیک بتواند به تقاضای موجود ، اندکی بهتر از دیگران پاسخ دهد و درست به همین دلیل ، تمامی شرکت ها به دنبال منبعی برای پیشی گرفتن در این رقابت اند و این منبع را می توان یکی از نیازهای اساسی شرکت ها بیان کرد .
سرمایه اجتماعی ، چیزی قابل خرید و فروش و یا پیدا کردنی نیست . شرکت هایی که از سرمایه اجتماعی بالایی بهره مند هستند ، یک امتیاز رقابتی برایشان به دست می آید که به آنها اجازه می دهد تا سایر اشکال سرمایه را بهتر با یکدیگر ترکیب کنند و به شکل کارآمدتری از آنها استفاده نمایند .
سرمایه اجتماعی جهت پایبندی به تصمیمات جمعی و توافقات به دست آمده ، در افراد ، تعهد ایجاد می کند ، فرصت های موجود برای انجام دادن اعمال غیرقانونی را کاهش می دهد، گردش اطلاعات را برای همه افرادِ درگیر در مجموعه ممکن می سازد ، سهم بردن آنان را از این داده ها افزایش می دهد . بدین ترتیب ، همه طرف های معامله ، خود را تحت پوشش موج بلندی از اعتماد و شفافیت اطلاعاتی قرار می دهند . این سرمایه هنگامی مورد توجه بیشتر قرار می گیرد که بدانیم فرآیند جهانی شدن ، تقسیم کار را تعمیق بخشیده و نیاز به ایجاد هماهنگی میان شرکت ها را بیشتر کرده است به علاوه ، سرمایه های اجتماعی ، از طریق افزایش آگاهی باعث می شوند که سازماندهی شرکت ها ، برای رسیدن به هدف اصلی ـ که بالا رفتن سود و توسعه شرکت یا واحد صنعتی است ـ افزایش یابد .
کتاب “سرمایه اجتماعی و توسعه صنعتی در ایران” در هشت فصل توسط ابوالقاسم مهدوی و حمیدعزیز محمدلو تالیف، و چاپ نخست آن توسط نشر نی در سال ۱۳۹۵ در ۲۶۴ صفحه منتشر شده است، که فصل اول درباره کلیاتی درمورد سرمایه اجتماعی و توسعه صنعتی، فصل دوم به سرمایه اجتماعی و مسیری برای نیل به توسعه صنعتی پایدار می‌پردازد، فصل سوم درباره سرمایه اجتماعی و سطوح تعاملات صنعتی است، فصل چهارم به صنعتی شدن، تقویت یا تضعیف سرمایه اجتماعی اختصاص دارد، فصل پنجم درخصوص تحولات ساختار سرمایه اجتماعی در فرآیند صنعتی شدن است، فصل ششم درمورد چارچوبی برای تحلیل تعامل توسعه صنعتی و سرمایه اجتماعی است، فصل هفتم به سرمایه اجتماعی حلقه مفقوده توسعه صنعتی در ایران اختصاص دارد و فصل هشتم هم درباره صنعتی شدن و پیامدهای آن برای سرمایه اجتماعی در ایران است.
