انسان شناسی و فزهنگ
انسان شناسی، علمی ترین رشته علوم انسانی و انسانی ترین رشته در علوم است.

معرفی کتاب “رحمت واسعه”

«می‌گویند مرحوم دربندی با آن فضلش در بالا سر حرم سیدالشهدا (علیه‌السلام)، داد می‌زد: یا حسین، بحق مادرت زهرا علیها‌السلام شمر را شفاعت مکن! سه دفعه بلند این را می‌گفت. به او می‌گفتند: آیا شفاعت شمر ممکن است؟ می‌گفت: چرا ممکن نیست؟ چرا محال است مظهر رحمت واسعه خدا هستند، ما چه می‌دانیم؟ ما قسمش می‌دهیم که این کار را نکند!!» گفتن و شنیدن درخصوص امام حسین (ع) و یاران ایشان قدمتی به طول تاریخ دارد. واقعه کربلا، آوردگاه حق و باطل و جغرافیای رخداد معجزه ایمان، از زمان وقوع آدمیان ژرف‌اندیش را به خود مشغول داشته است. محققان و اندیشمندان زیادی به این واقعه به‌خصوص امام حسین (ع) به‌عنوان شخصیت محوری در کربلا پرداخته‌اند[۱]. در این میان برخی از فقیهان و عالمان دینی اگرچه به‌طور مستقیم دارای تألیف و کتاب در این باره نیستند اما در خلال درس‌ها و گفتارهای خود به این واقعه مهم پرداخته‌اند. با توجه به اینکه این واقعه با زیست و زندگی عموم شیعیان آمیخته شده است، برای پی‌بردن چرایی برخی از دیدگاه و نظراتی که مردم درباره حوادث کربلا و شخصیت‌های مهم موثر این واقعه دارند، عالمان و واعظان و کسانی که منبع فکر و معرفت دینی برای مردم هستند ، منبع و مرجع مهمی محسوب می‌شوند.

رحمت واسعه خدا نام کتابی است که به همت مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی بهجت (قدس سره) چاپ شده است. این کتاب بیان خصایص و ویژگی‌های سید‌الشهدا و یاران ایشان است از زبان و بیان یکی از مراجع تقلید که به زیست اخلاقی و عرفانی شهره هستند. البته آنچه در این کتاب آمده تمامی سخنان این عالم بزرگوار درخصوص واقعه کربلا نیست. زیرا همان‌طور که در پیشگفتار کتاب آمده است دسترسی به بسیاری از سخنان ایشان هنوز میسر نشده است! و در صورت دستیابی در چاپ‌های بعد منتشر خواهد شد. نام این کتاب برگرفته از صحبت‌های مرحوم فاضل دربندی از عالمان برجسته اصولی و واعظ شیفته و عاشق امام حسین (ع) و صاحب اسرار الشهاده است که در پشت جلد کتاب نقش بسته است.

نظارت علمی کتاب بر عهده جمعی از شاگردان ایشان بوده است.کتاب در سه بخش اصلی تنظیم شده است؛ روایتی از سیره و روش آیت‌الله بهجت، گزیده‌ای از بیانات ایشان و پرسش‌ها و پاسخ‌ها. شوق زیارت روایتی از سیره و روش شرح از زندگانی این عالم و مرجع با تأکید بر سیره حسینی ایشان است. برای تنظیم و نگارش این بخش علاوه بر مصاحبه‌ها و مستندات موجود مصاحبه‌های جدیدی نیز با تمرکز بر حب و علاقه ایشان به امام حسین (ع) تدارک دیده‌شده و از آنها استفاده شده است. بخش دوم که مفصل‌ترین بخش کتاب است مجموعه بیانات شفاهی و مکتوب ایشان در خصوص ائمه بالخصوص امام سوم شیعیان است. بخش‌های شفاهی شامل صوت و تصویر دروس خارج و همچنین دیدارهای ایشان است. همچنین از تقریرات و نوشته‌های شاگردان ایشان نیز بهره برده شده است. تلاش شده است اصلاحات علمی و فنی که در دروس خارج ایشان بیان نموده ـ چون مخاطب ایشان طلاب سطوح بالا بوده‌اند ـ بدون تغییر در معنا و محتوا به‌گونه‌ای آورده و توضیح داده شود که برای عموم مخاطبین مطالب کتاب قابل استفاده شود. بدین منظور کتاب پر است از پاورقی‌های تحقیقی و ارجاعات و منابعی که مستند سخنان آیت‌الله بهجت است. این پاورقی‌ها سررشته خوبی است برای محققان و علاقه‌مندان حوزه عاشورا پژوهی. بخش دوم کتاب شامل این عناوین است: اشاراتی در باب محبت اهل‌بیت علیهم‌السلام، اشاراتی درباب خصایص اصحاب سید‌الشهدا علیهم‌السلام، اشاراتی درباب تاریخ سید‌الشهدا و اهل‌بیت آن حضرت علیهم‌السلام، اشاراتی در بیان خباثت و شقاوت دشمنان سید‌الشهدا علیهم‌السلام،اشاراتی درباب درس‌ها و عبرت‌های عاشورا، اشاراتی درباب فضائل و کرامات سیدالشهدا علیه‌السلام و اهل‌بیت آن حضرت، اشاراتی در باب آداب و فضایل زیارت سید‌الشهداء علیه‌السلام، اشاراتی درباب مجلس عزای سید‌الشهدا علیه‌السلام، اشاراتی درباب بایسته‌‌های منابر حسینی. پرسش‌ها و پاسخ‌‌ها نیز درواقع همان بیانات ایشان است که به خطر اسلوب خاصش ـ پرسش و پاسخ ـ به‌طور جداگانه آورده شده است. در انتهای کتاب نیز کتابنامه، فهرست اعلام و فهرست تفصیلی آمده است.

رحمت واسعه؛ بیان خصایص رحمت واسعه خدا، حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام (۱۳۹۴) قم: مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی بهجت (قدس سره)

 

[۱] . گزارشی کوتاه از کتابشناخت امام حسین را می‌توانید در کتاب از عاشورای حسین تا عاشورای شیعه (۱۳۹۴)، محمد اسفندیاری، ص۱۵۱-۱۴۵، تهران: انتشارات خیمه مشاهده نمایید.