معرفی کتاب در حوزۀ شهری تهران: سلسله کتابهای نیم رخ شهر/۹، حکمروایی شهری و مشارکت محله ای(محله بریانک- هفت چنار در تهران و سن بلز در پاریس)، نوشتۀ دکتر مینا سعیدی شهروزی، به سفارش اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، تیسا، ۱۳۹۱
پیشگفتار:
نوشته‌های مرتبط
با پیگیری روند بهسازی و نوسازی بسیاری از محلات شهر تهران، توسط شهرداری، که یکی از ارگان های مهم اجرایی در این زمینه محسوب می شد این امر مهم تلقی گردید که پروژه های اجرایی را در قالب مجموعه کتابهایی به چاپ برسانند. البته به دلیل آسیب پذیر بودن بسیاری از این محلات، رویکرد اجتماعی و نگاهی انسانی به تغییرات احراز شده در مرکز توجه قرار گرفته و بسیاری از کارهای منتشر شده از این دست هستند. بنابراین این مجموعه کتابها می تواند برای دانشجویان علوم اجتماعی در زمینۀ کارهای عملی نمونه های خوب مطالعاتی محسوب شود.
کتاب حاضر شامل:
– پیشگفتار
– مقدمه
و چهار فصل با عناوین؛
۱. معرفی دو محله
۲. هویت اجتماعی دو محله
۳. حاکمیت محلی و مدیریت شهری در دو محله
۴. مشارکت در طرح(بهسازی و بهبود کیفیت زندگی) در دو محله است.
مقدمه:
طرح مقایسه ای ( بهسازی و نوسازی دو محله آسیب پذیر بریانک – هفت چنار در منطقه ۱۰ تهران با سن بلز در منطقه ۲۰ پاریس)، در سال ۱۳۸۴، در چهارچوب تهیه طرح جامع شهر تهران به صورت طرح پایلوت علمی- عملی در منطقه ۱۰ را گروه دیده بان شهری انجمن ایران شناسی فرانسه در ایران، مشاورین طرح و معماری و دیده بان لرزه با همکاری شهرداری منطقه ۱۰ تعریف و اجرا کردند.
طرح پایلوت بریانک – هفت چنار جزو نخستین طرح های مداخله در بافت های فرسوده تهران با رویکرد مشارکت مردمی بود که از مهم ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– نگاه جدید به شیوۀ مداخله در بهسازی و نوسازی در بافت های فرسوده و پرتراکم شهری؛
– در نظر گرفتن ابعاد اجتماعی محله و توانمندسازی نهادهای دولتی و غیردولتی موجود در محله و استفاده از ظرفیت های اجتماعی- اقتصادی اهالی محله؛
– استفاده در دانش محلی برای شناخت وضع موجود و تعیین نیازها با استفاده از روش های آسیب شناسی مشارکتی
– حفظ و ارزشگذاری به میراث و ساختارکالبدی موجود و کاربری ها؛
– جلوگیری از جابه جایی توده اهالی و کاهش آن در اثر اجرای طرح های نوسازی و تشویق به ماندن اهالی در محله و مشارکت آنها در نوسازی؛
روش استفاده شده در این طرح روشی نو بوده که تلفیقی از روش های مشارکتی، مقایسه ای، چندرشته ای، پژوهشی و اجرایی را دربرداشت. این روش تلاش می کرد تا هم زمان با مطالعات میدانی، راهکارهای به دست آمده را به اجرا گذارد.
در مجموع می توان بیان داشت که طرح و کتاب مذکور، زوایای اجتماعی محله، به ویژه حاکمیت شهری و مشارکت مردمی را در این دو محله معرفی می کند و نشان می دهد که چگونه در طرحی مانند طرح پایلوت بریانک – هفت چنار از احساس تعلق اهالی به محله و از نهادهای موجود اعم از دولتی و غیردولتی، رسمی یا خودجوش می توان استفاده کرد تا طرحی از پایین به بالا را تا حد ممکن در محله پیاده کرد.
پرسش مبنایی مورد نظر در این بحث این است که جایگاه حمکروایی شهری و مشارکت محلی در ساماندهی شهری، رفع معضلات شهری و محله ها کجا است؟ چه طرح هایی در محله ها قابلیت اجرایی بیشتری دارند؟ و چگونه می توان با نهادهای فعال محلی برای اجرای طرح توسعه اجتماعی- فرهنگی محله همکاری کرد؟
هدف دیگر دراین کتاب معرفی محله سن بلز در پاریس است که مشخصات آن بی شباهت به محله بریانک نبوده است و تجربیات مداخله در آن در ۴۰ سال اخیر با تاکید بر نقش نهادها و حاکمیت شهری و نتایج به دست آمده از آزمون و خطاهایی که در آن رخ داده است، می تواند به مثابه طرحی پایه ای و مقایسه ای بررسی و از آن استفاده شود.
