برونیسلاو مالینوفسکی / برگردان: ملیحه درگاهی
دربارۀ نویسنده: برونیسلاو کاسپر مالینوفسکی[۱] در سال ۱۸۸۴ در کراکوف، اتریش‌ـ‌مجارستان (لهستان کنونی) چشم به جهان گشود. پدر و مادرش هر دو افرادی آکادمیک بودند، و به‌عنوان یک کودک وی از نظر تحصیلی درخشید. مالینوفسکی دکترای خود را در فلسفه، فیزیک و ریاضیات در سال ۱۹۰۸ از دانشگاه یاگیلونیا در کراکوف دریافت کرد. او در دانشگاه تحت نظارت امپراطوری فارغ‌التحصیل شد که بالاترین افتخار در امپراتوری اتریش‌ـ‌مجارستان محسوب می‌شود.
نوشته‌های مرتبط
مالینوفسکی دو سال بعد را در دانشگاه لایپزیگ گذراند، جایی که تحت‌تأثیر ویلهلم وونت و نظریه‌های روانشناسی عامیانه او قرار گرفت. او با شاخۀ زرین[۲] اثر سر جیمز فریزر آشنا شده بود که علاقۀ او به مردمان بدوی و میل به دنبال‌کردن انسان‌شناسی را در وی برانگیخت. در آن زمان، فریزر و دیگر نویسندگان بریتانیایی از شناخته‌شده‌ترین انسان‌شناسان محسوب می‌شدند، بنابراین در سال ۱۹۱۰ مالینوفسکی برای تحصیل در مدرسۀ اقتصاد لندن به انگلستان سفر کرد.
در سال ۱۹۱۴، مالینوفسکی به پاپوآ (Papua) سفر کرد و در آنجا کار میدانی را در مایلو (Mailu) و سپس، به گونه‌ای مشهورتر، در جزایر تروبریاند (Trobriand Islands) آغاز کرد. او چندین سفر میدانی به این منطقه انجام داد که برخی از آنها برای جلوگیری از مشکلات مهاجرت از یک مستعمرۀ استرالیا در طول جنگ جهانی اول تمدید شدند. طی این دوره بود که او کار میدانی خود را روی کولا (Kula) انجام داد.
تا سال ۱۹۲۲، مالینوفسکی دکترای علوم در انسان‌شناسی را دریافت کرده بود و در مدرسۀ اقتصاد لندن (LSE) تدریس می‌کرد. در آن سال مشهورترین اثر او، آرگوناتهای غرب اقیانوس آرام[۳] (۱۹۲۲) منتشر شد. این کتاب که در سطح جهانی به عنوان یک شاهکار شناخته می‌شود، سبب شد مالینوفسکی به یکی از شناخته‌شده‌ترین انسان‌شناسان جهان تبدیل شود. برای سه دهۀ بعد، مالینوفسکی LSE را به عنوان یکی از بزرگترین مراکز مردم‌شناسی بریتانیا تأسیس کرد. او دانشجویان بسیاری، از جمله آن‌هایی را که از مستعمره‌های بریتانیا بودند، تربیت کرد، که به شخصیت‌های برجسته در کشورهای خود تبدیل شدند.
مالینوفسکی به‌صورت متناوب در ایالات متحده تدریس می‌کرد و در سال ۱۹۳۳ و چندین سال پس از آن در دانشگاه کرنل مدرس بود. هنگامی که در یکی از این سفرها جنگ جهانی دوم آغاز شد، او در این کشور ماند و در دانشگاه ییل سمتی گرفت، اگرچه در طول جنگ وی به طور فعال با آرمان‌های پارتیزانی لهستان شناخته می‌شد.
حرفه او در ییل نسبت به گذشته از جذابیت کمتری برخوردار بود، اما این فرصت را به او داد تا طی سالهای ۱۹۴۰ و ۱۹۴۱ بازارهای دهقانی در مکزیک را مطالعه کند. برونیسلاو مالینوفسکی در سال ۱۹۴۲، در سن ۵۸ سالگی، از دنیا رفت.
گذشته از آرگوناتهای اقیانوس آرام غربی (۱۹۲۲)، به یادماندنی‌ترین آثار او شامل اسطوره در روانشناسی بدوی[۴](۱۹۲۶)، جنایت و عرف در جامعۀ وحشی[۵](۱۹۲۶)، روابط جنسی و سرکوب در جامعۀ وحشی[۶] (۱۹۲۷)، و زندگی جنسی وحشی‌ها در شمال غربی ملانزی[۷] (۱۹۲۹)، هستند.
مالینوفسکی طی سالهای اقامت خود در جزایر تروبرویاند اساس روش خود یعنی مشاهدۀ همراه با مشارکت( Participant Observation ) را پایه ریزی کرد. این دگرگونی اساسی در روش که از آن به عنوان «انقلاب مالینوفسکی» یاد می شود به مالینوفسکی امکان داد که زبان این بومیان را به خوبی بیاموزد تا تمام جزئیات زندگی آنها را اعم از باورها و عقاید، رسم و آداب زندگی و مناسک آنها را با وسواسی مثال زدنی ثبت و ضبط کند. به علاوه مالینوفسکی را بی گمان باید پدر مکتب کارکردگرایی(Functionalism) دانست و سخن گفتن از وی بدون توجه به مبحث کارکردگرایی بی‌معناست.
به علاوه مالینوفسکی روش انسان‌شناسی اجتماعی یعنی اتنوگرافی (قوم نگاری) را طی جنگ جهانی اول، طرح ریزی کرد. این زمانی بود که او تحقیقات میدانی متمرکزی را در جزایر تروبریاند (Trobriand) مالزی، برای دوسال، انجام داد. کار میدانی متمرکز در محلی که انسان‌شناسان در میان مردم غریبه زندگی می کنند، معیاری برای انسان‌شناسی اجتماعی شد. کارکردگرایی مالینوفسکی بر نیازهای اجتماعی و زیستی افراد تأکید داشت، ایده‌هایی که دبلیو. اچ. ریورز (W.H. Rivers) آنها را در پیش گرفت. او عقیده داشت افراد در ابتدا نیاز به رابطۀ جنسی، پناهگاه و تغذیه داشتند و بدین ترتیب فرهنگ را برای برآوردن این نیازها و سایر نیازهایی که برآمده از این احتیاجات اولیه هستند، بوجود آوردند. هنگامی که نظریۀ وی عمومیت خود را از دست داده، شیوۀ کار میدانی او بدل به شیوه‌ای استاندارد در انسان‌شناسی شده است. مالینوفسکی بر مبنای این کار میدانی کتب بسیاری نوشت که مهمترین آنها آرگوناتهای غرب اقیانوس آرا (Argonauts Of The Western Pacific) (1922)، است.
آثار نخستین مبتنی بر رویکرد مالینوفسکی کتاب‌های (We The Tikopia 1936) از ریموند فیرث (Raymond Firth) و جادوگران دابو (Sorcerer’s Of Dobu) (1937) از ریو فورچن (Reo Fortune) هستند.
کتاب حاضر را می توان در زمره نوشته‌های «گاه به گاه» یا دست نوشته‌های مالینوفسکی قرار داد، سبکی که تا حد زیادی برای خوانندگان آثار او آشناست. نکته‌ای که در مورد روش مالینوفسکی مهم جلوه می کند مسئله تحلیل همزمان (Synchronic analysis) اوست. به این معنا که محقق درتحلیل خود یک برش همزمان را در نظر می گیرد. درحالیکه درروش تاریخی برای تحلیل پدیده‌ها بر گذشته و چگونگی تطور آنها و روابط علّی ناشی از گذشته تاکید می شد. روش او این است که جنبه‌ای از فرهنگ بدوی، همچون جادو، دین یا اسطوره را در نظر بگیرد و به جای پرداختن به آن در خلأ، آن را به عنوان عنصری زنده در متن زندگی روزمره انسان بدوی قرار دهد. در این کتاب به طور خاص، مالینوفسکی نه تنها در مورد اسطوره‌ای که با آن سروکار دارد بحث می کند، بلکه در مورد نحوه بیان آن، مناسبت مرتبط با آن و اینکه توسط چه کسی بیان می شود نیز صحبت می کند، و بدین ترتیب نشان می دهد که افسانه، اسطوره، سنت یا داستان چه معنایی برای بومیان تروبریاند دارد. همانطور که او بیان می کند، اسطوره یک واقعیت زندگی شده، یک نیروی فعالِ سخت کوش و یک منشور عملگرایانه از ایمان بدوی و خرد اخلاقی است.
مالینوفسکی خود در مورد این کتاب می‌نویسد:
پیشنهاد من این است که با ارزیابی فرهنگ معمول در ملانزی و با بررسی عقاید، سنت‌ها و رفتار این بومیان، نشان دهم که سنت مقدس و اسطوره، تا چه حد عمیقاً وارد حرفه و پیشه آنها می‌شود و چقدر رفتار اخلاقی و اجتماعی آنها را کنترل می‌کند. به عبارت دیگر، دکترین اثر حاضر این است که بین واژه، اسطوره‌ها و داستان مقدس یک قبیله از یک سو، و اعمال مناسکی، کردار اخلاقی، سازمان اجتماعی و حتی فعالیت‌های عملی آنها از سوی دیگر، ارتباط نزدیکی وجود دارد. در طول کتاب به منظور دستیابی به پیشینه‌ای برای توصیف خود از واقعیتهای ملانزی، وضعیت کنونی علم اسطوره‌شناسی را به اختصار تشریح خواهم کرد.
در سراسر این کتاب تلاش کرده‌ام تا ثابت کنم اسطوره بیش از هر چیز یک نیروی فرهنگی است؛ اما فقط همین نیست. بدیهی است که اسطوره یک روایت نیز هست، و بنابراین جنبۀ ادبی خود را دارد ـ جنبه‌ای که بیشتر محققین بی‌جهت بر آن تأکید کرده‌‌اند، اما بااین‌وجود، نباید به طور کامل از آن غفلت نمود. اسطوره حاوی ریشه‌های حماسی، عاشقانه و تراژدی مرتبط با آینده است؛ و به‌واسطه نبوغ خلاقانه مردم و هنر آگاهانه تمدن در آنها به‌کاررفته است. دیده‌ایم که برخی از اسطوره‌ها فقط گزاره‌هایی خشک و مختصر هستند که به‌ندرت با یکدیگر پیوندی دارند و هیچ حادثۀ دراماتیکی را شامل نمی‌شوند. برخی دیگر، مانند اسطورۀ عشق یا اسطورۀ جادوی قایقرانی و دریانوردی در مرزهای خارج از سرزمین، داستان‌هایی هستند که به‌گونه‌ای برجسته دراماتیک محسوب می‌شوند. اگر فضا اجازه می‌داد، می‌توانستم حماسه‌ای طولانی و مفصل از قهرمان فرهنگی، توداوا، را تکرار کنم که یک غول را می‌کشد، انتقام مادرش را می‌گیرد و عهده‌دار تعدادی از وظایف فرهنگی می‌شود. [۱] با مقایسه چنین داستان‌هایی، شاید بتوان نشان داد که چرا اسطوره در برخی از اشکالش، خود را به شرح و بسط ادبی متعاقب واگذار می‌کند و چرا برخی از اشکال دیگر آن از نظر هنری عقیم باقی می‌مانند. صِرف تقدم جامعه‌شناختی، عنوان حقوقی و اثبات اصل‌ونسب و ادعاهای محلی، چندان زیاد به قلمرو عواطف انسانی منتهی نمی‌شود و بنابراین فاقد عناصر ارزش ادبی است. از سوی دیگر، ایمان، چه به سحر و جادو و چه به دین، با عمیق‌ترین امیال انسان؛ بیم‌ها و امیدهای او، احساسات و عواطف او، پیوند تنگاتنگی دارد. اسطوره‌های عشق و مرگ، داستان‌‌های ازدست‌دادن جاودانگی، گذشت دوران طلایی، و تبعید از بهشت، اسطوره‌های محارم و جادوگری با همان عناصری که وارد اشکال هنری تراژدی می‌شوند، یعنی غزل و روایت عاشقانه، بازی می‌کنند. نظریۀ ما، یعنی نظریۀ کارکرد فرهنگی اسطوره، با درنظرگرفتن رابطۀ نزدیک آن با باور و نشان‌دادن پیوند تنگاتنگ میان آیین و سنت، می‌تواند به ما در تعمیق درک امکانات ادبی داستان وحشی کمک کند.
کتاب «اسطوره در روانشناسی بدوی» که در اسفندماه سال ۱۴۰۲ توسط انتشارات یکشنبه به چاپ رسیده است، شامل پنج فصل به شرح ذیل است:
فصل اول: نقش اسطوره در زندگی
فصل دوم: اسطوره منشأ
فصل سوم: اسطوره‌های مرگ و چرخه مکرر زندگی
فصل چهارم: اسطوره‌های جادو
فصل پنجم: نتیجه‌گیری
[۱] برای دیدن یکی از قسمت‌های اصلی اسطوره توداوا، رجوع کنید به:
۲۰۹-۲۱۰ of the author’s “Complex and Myth in Mother-right” in Psyche, Vol. V., Jan. 1925.
[۱]Bronislaw Kasper Malinowski .
[۲]The Golden Bough .
[۳]Argonauts of the Western Pacific .
[۴] Myth in Primitive Psychology.
[۵] Crime and Custom in Savage Society.
[۶]Sex and Repression in Savage Society .
[۷] The Sexual life of Savages in North-Western Melanesia