تصویر: اسمیت
اسمیت،آنتونی دی،(۱۳۸۳).ناسیونالیسم ،نظریه،ایدئولوژی،تاریخ.ترجمه منصور انصاری،تهران:موسسه مطالعات ملی.تمدن ایرانی.
نوشته‌های مرتبط
ناسیونالیسم پدیده ای فراگیر وجدیدی است که معمولا در زندگی روزمره انسان ها هم نمایان می شود.بطوری که انسان ها هرچه بیشتر بدنبال مقوله بندی محیط اطراف خود هستند و در تلاش برای نمایان کردن مرزهای خود و دیگری هستند.حتی در ادبیات روزمره انسان ها هم می توان آن را یافت مثلا زمانی که با فردی روبه رو می شویم که به مرزهای هویتی خود خیلی پایبند است می گوییم فلانی حس ناسیونالیستی قوی دارد.یا مثلا هنگامی در یک محیطی که افرادی با قومیت ها وفرهنگ های متفاوتی حضور دارندو تعدادی از آنها با زبان خاص قومی خود صحبت می کنند می گوییم فلانی حس ناسیونالیستی قوی دارد.به هرحال می توان ریشه های ناسیونالیسم را درزندگی روزمره افراد شناخت.زمانی که انسان از فرهنگ،زبان ،همبستگی ملی،غرور ملی،خودکفایی ملی صحبت به میان می آورد،معنا و ابعادمختلف ناسیونالیسم مهم بشمار می رود.ناسیونالیسم چه از بعد نظری وچه بعد مفهومی پدیده ای مربوط به عصر حاضر می باشد.آنتونی اسمیت در این کتاب تلاش کرده است بطور کلی خوانندگان را با مباحث ناسیونالیسم آشنا کند.به همین خاطر در ابتدا دست به تعاریفی از مفاهیم واصطلاحاتی زده است، تا هرچه بیشتر و بهتر این مفاهیم برای خواننده قابل فهم ودرک باشد. وی در فصل اول این کتاب مفاهیم ناسیونالیسم ،قوم،ملت،دولت ملی،هویت ملی را با رویکردی تاریخ نگارانه و جامعه شناختی تعریف کرده است.همچنین در این فصل به اختلاف نظر ها در مورد تعریف برخی از مفاهیم اشاره هایی می کند.به عنوان مثال مفهوم ملت را ازجمله مفاهیمی می داند که کمترین اشتراک را در تعریف میان اندیشمندان حوزه علوم اجتماعی و علوم سیاسی دارد.همچنین با یک گونه شناسی از این تعاریف آنها را به دوبعد ذهنی و عینی تقسیم کرده است.بطوری که برخی از اندیشمندان به ابعاد ذهنی در این تعاریف و برخی دیگرهم به ابعاد عینی توجه کرده اند.اسمیت هدف از تالیف این کتاب را آشنایی بیشتر علاقمندان به این حوزه می داند.وی ابعاد نظری ،تاریخی و ایدئولوژیک ناسیونالیسم و پارادایم های موجود در این حوزه را بسط و شرح می دهد.اسمیت در این کتاب به مباحث نظری و مطالعات تجربی با ذره بین تاریخی نگاه کرده است.حرکت اسمیت در این زمینه از ناسیونالیسم به مفهوم ملت و از طریق آن به ریشه های قومی گذشته است.یعنی حرکت از جدید به قدیم رفتن که در این مسیر ناسیونالیسم را به عنوان یک ایدئولوژی و همچنین یک جنبش و زبان نمادین معرفی می کند.وی برای روشن تر کردن مفهوم ناسیونالیسم به سرچشمه ها و تنوعات آن می پردازد.به همین خاطر مفاهیمی مرتبط با آن را مانند هویت ملی ،ملت و دولت ملی را تعریف می کند.از نظر اسمیت بخش اعظم مشکلات و بحران های سیاسی بین المللی بدلیل همین شور و هیجان احساسی قومی است که باعث نابودی بسیاری از انسان ها شده است.وی ناسیونالیسم را فقط به ابعاد سیاسی آن خلاصه نمی کند بلکه آن را یک امر فرهنگی اجتماعی می بیند.دلیل خود را هم این می داند که بخش زیادی از هنرمندان،روشنفکران،موسیقی دانان ومورخان در این پروژه نقش مهمی را ایفا کرده اند.نقش ناسیونالیسم به عنوان یک امر فرهنگی وفکری به گونه ای بوده است که توانسته بر بخش زیادی از مردم تاثیر بگذارد.این درحالی است که این تاثیر گذاری و قدرت در گذشته از طریق مذهب و امور مذهبی با مناسک خاص خود اعمال می شد.همچنین اسمیت مخالف این موضوع است که ما ناسیونالیسم و ایدئولوژی ناسیونالیستی را مختص به قشر نخبگان سیاسی و موقعیت وگفتمان آنها بدانیم.در حالی که اندیشه ناسیونالیستی بیش از هرچیز ازطریق میل و علاقه مردمی که حامل این مناسک واندیشه های ناسیونالیستی هستند بروز پیدا می کند و حتی می تواند باعث فشار و تحمیل اراده خود به قشر نخبگان شود. اسمیت درفصل سوم این کتاب پارادایم های موجود در این زمینه را از هم تفکیک و به رابطه آنها با هم توجه می کند همچنین نقدهایی را هم متوجه آنها می کند ودر پایان رویکرد نمادپردازی قومی خود را توضیح می دهد.وی به چهار پارادایم مدرنیسم ،جاوید انگاری،ازلی انگاری و نماد پردازی قومی اشاره می کند.اسمیت معتقد است اگر ما ملت ها را از یک طرف نه بسیار کهن وقدیمی و ازسویی دیگر نه بسیار مدرن ومتاخر بدانیم باید در پی ایجاد یک گفتمان تازه تری باشیم که این مشکلات وخلا را پر کند. وی چاره را تمرکز بر پارادایم نمادپردازی قومی می بیند که با ورود به دنیای درونی ناسیونالیسم و توجه به مسائل نمادینی مانند اسطوره،خاطرات و هویت مشترک می توان به درک صحیح تری از این موضوع دست یافت.در فصل چهارم اسمیت به نظریه ها وتبیین های چهار پارادایم در مورد ناسیونالیسم می پردازدو با طرح آنها سعی درآشکار کردن علت شکل گیری ملت ها و ناسیونالیسم از نگاه پارادایم های موجود می کند.وی در فصل پنجم به رابطه ی موجود در تاریخ ملت های مدرن،قرون وسطی و باستانی با رویکردهای متفاوت در پارادایم های موجود می پردازد.همچنین درادامه و دردفاع از پارادایم نمادپردازی قومی این موضوع را که ملت های امروزی براساس هسته های قومی گذشته شکل گرفته اند تشریح می کند و به نقش عوامل نمادین وفرهنگی مانند اسطوره ،خاطرات و ارزش و سنت تاکید می کند.در فصل آخر هم وی چشم انداز های موجود در زمینه ملت وناسیونالیسم را در دوره جهانی شدن و اختلاط هویت ها را بررسی می کند و به نقش تفسیر های نمادپردازانه قومی و پست مدرنیستی توجه می کند.
فهرست مطالب کتاب بصورت زیر است:
مقدمه
فصل اول
مفاهیم
(معانی ناسیونالیسم /تعاریف: ناسیونالیسم،قوم،ملت،دولت ملی،هویت ملی)
فصل دوم
ایدئولوژی ها
(ایده آل های بنیادین/ مفاهیم اصلی(هسته ای)/ ناسیونالیسم به مثابه فرهنگ ومذهب/ اراده باوری و اندام وارگی/ ناسیونالیسم های قومی ومدنی)
فصل سوم
پارادایم ها
(مدرنیسم/ جاوید انگاری/ ازلی انگاری / زیست شناسی وفرهنگ/ نقد ابزارانگارانه/ نماد پردازی قومی/ نتیجه گیری)
فصل چهارم
نظریه ها
(ایدئولوژی و نظام صنعتی/عقل و احساس/سیاست وفرهنگ/ساخت وباز تفسیر/نتیجه گیری)
فصل پنجم
تاریخ ها
(ملت های بزرگ،اقوام کوچک/ملت ها پیش از ناسیونالیسم/ملت ها محصول ناسیونالیسم هستند؟/ملت های ماقبل مدرن؟/منابع ناسیونالیسم/ملت های قومی ومدنی/ملت ها در عهد باستان؟/ملت ها در تاریخ؛یک دیدگاه بدیل/دسته های قومی واقوام/دولت های قومی وملت های اولیه/ملت های پادشاهی واشرافی /ملت های ناسیونالیستی انقلابی/نتیجه گیری)
فصل ششم
چشم اندازها
(گسترش ناسیونالیسم/اضمحلال دولت-ملت؟/هویت های مختلط؟/طوال ناسیونالیسم؟/جامعه مصرفی/فرهنگ جهانی؟بین المللی شدن ناسیونالیسم/تاریخ های قومی ناموزون/بنیان های مقدس /نتیجه گیری)
یادداشت ها
فهرست منابع
اسمیت،آنتونی دی،(۱۳۹۱).ناسیونالیسم ومدرنیسم:بررسی انتقادی نظریه های متاخر ملت وملی گرایی،ترجمه کاظم فیروزمند،تهران:انتشارات ثالث.
این کتاب در مورد یکی از پارادایم های مهم در زمینه ملت وملی گرایی تحت عنوان پارادایم مدرنیسم یا ابزارگرایی به بحث می پردازد.ابتدا از طریق تحلیل و شناخت ریشه های تفکر مدرنیسم کلاسیک می خواهد به مفروضات اصلی این پارادایم،الگوهایی نظری ورویکرد هایی که در این پارادایم وجود دارد دست یابد و سپس با یک نگاه بیرونی به نقد نظریه های موجود در این پارادایم می پردازد.همچنین با نشان دادن نقاط قوت وضعف نظریه های موجود در این رویکرد چالش های پارادایم مدرنیستی را آشکار می کند.همچنین اسمیت با کنکاش در نظرات و نقد هایی که سایر پارادایم های موجود به پارادایم مدرنیستی داشته اند به این نتیجه می رسد که برخی از رویکرد ها و پارادایم ها هستند که به کلی منکر تفکرات و نظریه های این پارادایم هستنداما بسیاری از متفکران پارادایم های دیگربعضی از مفروضات را پذیرفته و برخی را هم رد کرده اند.از نظر اسمیت این کتاب باعث گسترش بینش افراد در این حوزه و باعث روشن شدن جایگاه نظریه های مختلف در مطالعات مر بوط به این حوزه می شود.همچنین تمرکز اصلی این کتاب به نحوه ظهور و زوال پارادایم مدرنیستی به عنوان یکی از پارادایم های موجود در زمینه ملت و ملی گرایی است.اسمیت معتقد است که ملی گرایی در ابتدا به عنوان یک عنصر رهایی بخشی بود که تمایز ها را از میان برداشته و باعث ایجاد یک دولت ملت بر مبنای حق تعیین سرنوشت برای افراد جامعه خود شده است.این روند باعث از بین بردن انواع ساختار سلطنتی و مستبدانه شد.اما این روند بگونه ای دیگر پیش رفت بطوری که دیگر از مسیر منطقی خود خارج و ابزاری در دست رهبران و طبقات خاصی برای بکارگیری ایدئولوژی های خاص خود شد که نهایت آن را می توانیم در فجایع نسل کشی و نگاه های نژادپرستانه و فاشیستی ببینیم. این کتاب دارای دوبخش است که بخش اول آن در مورد انواع نظریه های مدرنیستی موجود در این پارادایم وبخش دوم شامل نظرات منتقدان وبدیل های آنها می باشد.فصل اول تلاش دارد با نشان دادن ویژگی های پارادایم کلاسیک به مفروضات و نحوه ظهور مدرنیسم کلاسیک دست یابد.همچنین در ادامه این فصل مدرنیسم کلاسیک تفکر مسلط در آرا ونظریات گذشته در مورد ملت ارگانیک را به زیر سوال می برد.فصل دوم به ابعاد فرهنگی-اجتماعی و نظرارنست گلنر در این زمینه توجه می کند.از نظر گلنر ملت ها پدیده های ضروری عصر مدرن هستند که ازطریق فرایند مدرنیزاسیون ایجاد می شوند.گلنر معتقد است که ملت ها چیزی جز تجلی فرهنگ والا تحصیل کردگان وانتقال این اندیشه وتفکر از طریق مدرسه به نسل بعد نیست که در این مسیر از طریق متخصصان و سیستم آموزشی همگانی حمایت می شود.در فصل بعد به نگاهی توجه می کند که در ایجاد ناسیونالیسم و ملت بیشترین نقش را به عوامل اقتصادی واجتماعی می دهد.در این بخش به نظرات افرادی مثل تام نیرن و مایکل هچتر توجه می کند.آنها معتقدند که عوامل اقتصادی واجتماعی جدیدی که مانند نظام سرمایه داری صنعتی،نابرابری منطقه ای و منازعات طبقاتی باعث شکل گیری ملت وناسیونالیسم می شود.اما در فصل چهارم اسمیت به نقش عوامل سیاسی توجه می کند.وی در این رویکرد معتقد است که ابعاد سیاسی وبخصوص دولت تخصصی شده مدرن و یا تقابل با دولت های استعماری وامپریالیستی نقش مهمی را در ایجاد ناسیونالیسم ایفا می کنند.در اینجا به نظریه پردازانی همچون چارلز تیلی،آنتونی گیدنز ومایکل مان وجان بریولی اشاره می کند.در ادامه مباحث این کتاب اسمیت به عوامل ایدئولوژیک در ایجاد ناسیونالیسم توجه می کند که معتقد است عوامل ایدئولوژیک مانند یک مذهب سکولار یا مذهب جانشین است که باعث تغییراتی در زمینه باور ها و اندیشه ها می شود که در نهایت به ناسیونالیسم و تفکر ناسیونالیستی مشروعیت وقدرت می دهد.در فصل پایانی بخش نخست این کتاب اسمیت به شکل نسبتا متفاوتی از مدرنیسم توجه می کند که در آرای افرادی همچون هابز باوم و بندیکت اندرسون دیده می شود.این رویکرد معتقد است هرچند که ملت و ناسیونالیسم پدیده هایی مدرن هستند اما نباید از نوع کاملا اجتماعی ساخته شده آنها غافل بود.بطوری که در تعبیر بندیکت اندرسون “اجتماع های خیالی” ودر تعبیر هابز باوم “سنت های ابداعی” بکار گرفته شده است.در فصل اول از بخش دوم این کتاب اسمیت تلاش دارد تا نقد های مختلفی را که پارادایم مدرنیسم کلاسیک به بدیل های آن وارد کرده است را آشکار سازد.همچنین وی تلاش می کند تا نشان دهد که چرا پارادایم های ازلی باور و ابدی باور جایگزین مناسبی برای پارادایم مدرنیستی نیستند.یکی از آن دیدگاه هایی که مورد نقد قرار گرفته پارادایم ازلی انگاری و رویکرد زیست شناسی اجتماعی ون دن برگ است.همچنین نقد هایی توسط افرادی مانند پل براس به رویکرد های فرهنگی ازلی باوری که توسط گیرتز پرداخته می شود وارد می کند.همچنین افراد دیگری چون آرمسترانگ و استیون گراسبی به مدرن بودن ملت ها انتقاداتی وارد کرده اند.اما در فصل دوم از بخش دوم کتاب اسمیت از گروهی افراد نام می برد که با بررسی شواهدی مربوط به دوران پیش مدرن دریافته اند که ملت ها مربوط به عصر جدید نمی باشند.افرادمورخی از جمله هیو استن-واتسن،دارن مندلز،آدریان هستینگزوسوزان رینولد ازجمله این افراد هستند.سپس افرادی همچون اسمیت ،آرمسترانگ وجان هاچینسون به خصلت فرهنگی و نمادین ملی گرایی توجه می کنند.آنها مدافع رویکرد نمادپردازی قومی هستند که ملت و ریشه های آن را ناشی از خاطرات،اسطوره ها و نماد های گذشته ی مبتنی بر یک هسته قومی پیشین می دانند.در نهایت هم در فصل پایانی بخش دوم اسمیت به نقد های گذرا از بسیاری ازتحولات اخیر این رشته اشاره می کند.همچنین در این فصل به مباحثی از جمله هویت های چند رگه ناشی از جهانی شدن ،ملی گرایی در عصر جهانی شدن،خصلت مدنی یا قومی ملی گرایی و رابطه آن با دموکراسی لیبرال توجه می کند.
فهرست مطالب کتاب بصورت زیر است:
مقدمه:پارادایم مدرنیستی
ظهور وزوال ملی گرایی
ظهور وزوال مدرنیسم
۱- (ظهور مدرنیسم کلاسیک/ریشه های مدرنیسم کلاسیک/پارادایم مدرنیستی کلاسیک ملی گرایی)
بخش اول.انواع مدرنیسم
۲-(فرهنگ صنعت مداری / ملت وملی گرایی / جوامع کشاورزی باسواد وجوامع صنعتی/ از فرهنگ نازل به فرهنگ والا / ملی گرایی وصنعت مداری/ ملی گرایی و فرهنگ والا/ ملی گرایی و آموزش عمومی / ملی گرایی وتداوم تاریخی / ملی گرایی وگذشته قومی)
۳-(سرمایه داری وملی گرایی/ امپریالیسم وتوسعه نابرابر/ پوپولیسم ورمانتیسیم/ توسعه ی ناسیونالیسم زا/ مبنای اجتماعی ملی گرایی/ استعمار داخلی/ منطقه گرایی قومی/راهبرد های انتخاب عقلانی طبقه ممتاز /نفع وشور)
۴-(دولت وملت/ منابع مدرنیسم سیاسی/ دولت بازتابی/ ملت ورای دولت/ ملت ها ونظم بینا دولتی/ دولت وجنگ / یک نظریه سیاسی ملی گرایی،دولت و جامعه :پل زدن بر ورطه/ هویت وسیاست/ روشنفکران وایدئولوژی ملی گرایانه/ مدرنیسم سیاسی و تاریخ قومی/نتیجه)
۵- (منجی گرایی سیاسی/ مذهب سیاسی/ جوانان حاشیه ای/ کیش خدایان شریر/افیونی هزاره ای/ استعمار و روشنفکران/ هزاره باوری و پیشرفت/مذهب وتاریخ )
۶- (ابداع وتخیل/ابداع ملت ها/ملی گرایی قومی ومدنی /علقه های نیا ملی /ملت به مثابه سازه/تخیل ملت/اجتماع متخیل/سرمایه داری چاپ و بازنمایی/فداکاری همگانی)
بخش دوم.نقد ها وبدیل ها
۷- (ازلی باوری و ابدی باوری/ازلی باوری ۱:منایبت شمول/ ازلی باوری ۲:فرض شده های فرهنگی/ نقد ابزار گرایانه/ابدی باوری۱:استمرارقومی/ابدی باوری۲:قومیت دیرین،ملت های مدرن/ روانشناسی بستگی قومی /ملت بسیار کهن؟)
۸- ( سمبولیسم قومی / ملت های پیوسته کهن/ ملت های پیشا مدرن/ ملی گرایی فرهنگی وسیاسی/ همتافت های اسطوره –نماد/ چارچوب ظهور ملی/فرهنگ ومرز/ مشروعیت دوگانه / قوم ها سمبولیسم قومی/ سرچشمه های ملت وانواع آن/ ملاحظه سمبولیسم قومی)
۹- (فراسوی مدرنیسم / چند قومیتی،گذشته،وآینده/برنامه پساملی/تک تکگی وهویت های چند رگه/ جنسیت وملت/ لیبرالیسم وملی گرایی مدنی یا قومی/ ملی گرایی وجهانی شدن/ هویت ملی وفوق ملی گرایی/ ورای مدرنیسم/ نتیجه :مسائل پارادایم ها وچشم انداز های آینده/ مسائل/پارادایم ها/چشم انداز های آینده)
کتاب شناسی
Smith,Anthony D)2004( The Antiquity of Nations, United Kingdom:polity press.
کتاب قدمت ملت ها اثر آنتونی دی اسمیت
اسمیت این کتاب را با معرفی و بررسی پارادایم های مربوط به ناسیونالیسم شروع کرده است و در ادامه کتاب را به دو بخش نظری و تاریخی تقسیم می کند.تقسیم این کتاب به دوبخش نظری و تاریخی نشانگر اهمیت تلفیق دو نگاه تاریخی و جامعه شناختی اسمیت در بررسی ملت ها و ناسیونالیسم است که به خوبی در این کتاب با ارائه مثال هایی ازملت های ایران ،مصر،هند،چین ویونان نمایانگر شده است.کتاب قدمت ملت ها را می توان نقدی نظری وتاریخی بر پیکره تفکر اندیشمندان وابسته به پارادایم مدرنیستی دانست که بر سر جدید یا قدیم بودن ملت ها با پارادایم نماد پردازی قومی اسمیت هم عقیده نیستند.البته این نکته را باید اضافه کرد که نقد اسمیت برپارادایم مدرنیستی به معنی از بین بردن بنیان های فکری مدرنیستی در زمینه ناسیونالیسم نیست چرا که خود اسمیت هم تاحدودی به مدرن بودن ناسیونالیسم با مدرنیست ها هم عقیده است.در اولین فصل از بخش نظری این کتاب که به عنوان افسانه ملت مدرن است مهم ترین نقد خود را بر مدرنیست ها مبنی بر جدید بودن ملت ها وارد کرده است واز آن به عنوان افسانه مدرن بودن ملت ها یاد می کند.اسمیت این موضوع را با مصداق های تاریخی از کشورهایی همچون ایران،چین ،مصر و…نمایان می سازد.اسمیت معتقد است که برخی ملت ها هستند که در دوران ما قبل مدرن هم وجود داشته اند اما ناسیونالیسم را محصول شرایط مدرن می داند.دومین فصل این کتاب در مورد خاطره و مدرنیته است که در آن اسمیت نظریه ارنست گلنر را تشریح وسپس تفاوت های آن را با نظر خود ارائه می دهد.اسمیت برخلاف استاد خود اعتقادی به ضروری بودن ملت ها وناسیونالیسم در عصر مدرن ندارد و آن را با رویکرد تاریخی خود تشریح ونقد هایی را به گلنر وارد می سازد.اسمیت در فصل سوم از این کتاب به بحث منشا ملت به عنوان یک پدیده ساختگی یا تخیلی و یا بازسازی شده می پردازد.این فصل تحت عنوان ملت:اختراع شده ،تخیلی یا باز سازی شده؟ است که اسمیت در آن به نقد رویکردهای مدرنیستی بندیکت اندرسون و هابز باوم می پردازد.از نظر هابز باوم ملت ها چیزی جز سنت های ابداعی نیستند و هیچ گذشته ی دوری برای آنها وجود ندارد بلکه آنها محصول شرایط جدیدی می داند که نخبگان و رهبرانی از طریق مهندسی اجتماعی برای رسیدن به منافع خود دست به ملت سازی زده اند.همچنین اندرسون هم در این مسیر حرکت می کند ومعتقد است که ملت ها همان اجتماع های سیاسی خیالی اند که به نوعی جایگزین نظام های سلطنتی ومستبدانه شده اند.در پایان این فصل اسمیت با نگاه تاریخی وجامعه شناسانه خود تلاش می کند تا ریشه های ملت را در دوران گذشته نمایان سازد.در فصل چهارم از بخش نظری این کتاب اسمیت درباره ی ناسیونالیسم و نظریه های اجتماعی کلاسیک مباحثی را مطرح می کند.وی از نظریه پردازان بزرگی همچون کنت بخاطر نادیده گرفتن مقوله ناسیونالیسم انتقاد می کند.اسمیت ناسیونالیسم را یک جنبش ایدئولوژیک که هدف آن دستیابی وحفظ استقلال،وحدت وهویت برای مردمان یک جامعه است در نظر می گیرد.اما بخش دوم این کتاب شامل مباحث تاریخی می باشد که اسمیت هرچه بیشتر تلاش می کند تا با ارائه مصداق هایی تاریخی بر مباحث نظری خود صحه بگذارد.در اولین فصل از بخش تاریخی اسمیت با این سوال آغاز می کند که آیا در گذشته ملت ها وجود داشته اند؟ وی در این فصل تلاش می کند با بازگشت به دوران باستان و امپراتوری های بزرگ در ایران عصر هخامنشی ،مصر ،یونان ریشه های ملت را در آنها جستجو و برای نظریه پردازان مدرنیستی آنها را آشکار کند.وی برخلاف دیدگاه اروپا محور تلاش دارد تا تفکر مدرنیست ها در زمینه مدرن بودن ملت ها را خاص جوامع اروپایی بداند و در این مسیر بسیاری از ملت ها را متعلق به دوران باستان از جمله ایران،مصر،یونان می داند.اسمیت در فصل ششم این کتاب که تحت عنوان جنگ وقومیت است به رابطه بین جنگ و قومیت می پردازد.همچنین وی به تاثیر جنگ در هویت قومی وانسجام قومی می پردازد و در ادامه به موضوعاتی همچون نقش انقلاب ،تاثیر جنگ جهانی اول و دوم در مسائل قومی اشاره می کند.فصل هفتم کتاب به ریشه های ملت اختصاص دارد.در این فصل اسمیت بر رویکرد تاریخی خود تاکید و معتقد به ریشه داشتن برخی ملت های امروزی در دوران باستان است.وی با بررسی این موضوع که در جهان امروزی بسیاری از نخبگان و رهبران سیاسی با بازگشت به گذشته قومی در تلاش برای ایجاد حس ناسیونالیستی به عنوان یک ایدئولوژی در رسیدن به اهداف خود و بسیج توده هستند.فصل هشتم تحت عنوان عصر طلایی و زنده شدن ناسیونالیسم است.اسمیت در این فصل در پی این موضوع است که چگونه رهبران ونخبگان سیاسی با بازگشت به دوران اوج امپراتوری های بزرگ قدرتمند در تلاش برای ایجاد ناسیونالیم و آگاهی ملی هستند.فصل نهم این کتاب به نام رمانتیسیم و ناسیونالیسم یکی دیگر از مقالات اسمیت است که به رابطه آنها باهم و اینکه مفروضات ومفاهیم رمانتیسیم هسته اصلی دکترین ناسیونالیستی را تشکیل می داد توجه می کند.در مجموع اسمیت در این کتاب هر چه بیشتر سعی بر این دارد تا با تلفیق رویکرد نظری با رویکرد و مصداق های تاریخی ابعاد مختلف ملت وناسیونالیسم را روشن کند.
فهرست مطالب
مقدمه (پارادایم های ناسیونالیسم)
بخش اول:نظری
افسانه ملت مدرن
خاطره ومدرنیته
ملت:اختراع شده ،تخیلی یا باز سازی شده؟
ناسیونالیسم و نظریه های اجتماعی کلاسیک
بخش دوم:تاریخی
۵-آیا ملت های باستانی وجود دارند؟
۶- جنگ وقومیت
۷- ریشه های ملت ها
۸-عصر طلایی وزنده شدن ناسیونالیسم
۹-رمانتیسیم وناسیونالیسم
اسطوره ها وخاطرات ملت
آنتونی دی اسمیت استاد بازنشسته مدرسه اقتصاد وعلوم سیاسی لندن از جمله اندیشمندان مهم درحوزه ناسیونالیسم ،قومیت وملت است که تلاش بسیاری را در این حوزه ها انجام داده است. از او آثار متعددی در حوزه های نامبرده منتشر شده است که یکی ازاین کتاب ها اسطوره ها وخاطرات ملت است که با رویکرد نماد پردازی خود سعی در ارائه ی نظریه خود می کند.اسمیت از جمله اندیشمندانی است که با انتقاد از دو پارادایم ازلی انگاری و مدرنیستی بدنبال تبیین مسئله ملت،ملی گرایی به عنوان پدیده های قدیمی وکهن است.وی به همین منظور رویکردی را تحت عنوان نمادپردازی قومی در برابر پارادایم مدرنیستی ونوگرا بوجود آورد که در آن به ریشه های ماقبل مدرن ملت ها ،اسطوره ها وخاطرات مشترک توجه می کند.کتاب اسطوره ها وخاطرات ملت دارای دوبخش است که بخش اول آن تحت عنوان تاریخ قومی و هویت ملی و بخش دوم آن اسطوره ها وخاطرات ملت های مدرن نام گذاری شده است.بخش اول این کتاب را یک مقدمه و پنج فصل دیگردر بر می گیرد وبخش دوم آن هم شامل پنج فصل می باشد.تمرکز بیشتر بخش اول به مباحث نظری و تاریخی است در حالی که بخش دوم بر مباحث تجربی ومعاصر تاکید دارد. اسمیت در مقدمه بخش اول در پی پاسخ به سوال های مهمی بر آمده است. ملت ها از کجا بوجود آمده اند؟ علت جذبه ناسیونالیسم چیست؟چرا خیلی از افراد امروزه می خواهند خود را فدای ملت و فرهنگ خود کنند؟ با توجه به این پرسش ها اسمیت سعی کرده است تا بارویکرد “نمادپردازی قومی” خود به تبیین این مسائل بپردازد.اسمیت در ادامه به مولفه های رویکرد نمادپردازی قومی خود به عنوان یک رویکرد تاریخی می پردازد.از جمله مولفه هایی که در این مقدمه اسمیت به آنها پرداخته است می توان به موارد زیر اشاره کرد. ۱-هویت های مدرن ناشی از بازکشف عناصر نهفته در اسطوره ها،خاطرات،نماد ها وسنت های قومی گذشته اند.۲- ملت ها پدیده هایی تاریخی هستند که باید آنها را از طریق ارتباط با گذشته قومی شان بشناسیم.۳- توجه عنصر زمان در شناخت ملت ها ازطریق ارتباط میان زمان گذشته ،حال وآینده. ۴- ملت ها وناسیونالیسم بر پایه بنیان های قومی نمایان می شوند ۵- عناصر ارتباطی و ایجاد پیوند میان اعضای قومی وملت ها فرهنگی و نمادی هستند.
اسمیت در فصل اول کتاب با عنوان “ناسیونالیسم ومورخان” به رابطه ی میان ناسیونالیسم ومورخانی که در پی تبیین و توصیف آن هستند می پردازد.از نظر اسمیت مورخان از جمله کسانی هستند که ملت را پدیده ای ساختگی و ناشی ازتلاش نخبگان سیاسی و قومی فعال می دانند که هیچ ریشه ای در گذشته ندارند.همچنین آنها به مدرن بودن ناسیونالیسم اعتقاد دارند.در فصل دوم اسمیت به نقش اسطوره ها در ایجاد هویت ملی و ارتباط آنها با هم می پردازد. وی معتقد است که هیچ جامعه ای را نمی توان تصور کرد که بدون داشتن چنین اسطوره هایی که در خاطرات مشترک افراد آن و بصورت نمادها نمایان شده است دوام داشته باشد.فصل چهارم این کتاب با عنوان ” مسئله هویت ملی در دوران باستان،قرون وسطی و مدرن ” به مباحثی همچون کشف تمایزات و شباهت های میان هویت های فرهنگی مشترک در دوران مدرن و ماقبل مدرن می پردازد و معتقد است که باید با تعاریف دقیق مفاهیم به درک روشنی در این زمینه نائل شویم.اسمیت همچنین با تعاریف مفاهیمی چون ملت،ناسیونالیسم وقومیت بدنبال تدقیق تبیین خود می باشد ومعتقد است که ناسیونالیسم قومی چه در دوران ماقبل مدرن وچه در دوران مدرن وجود داشته و اگر چه ملت پدیده ای مدرن بشمار می رود اما ریشه های آن به دوران ماقبل مدرن باز می گردد.اسمیت در فصل چهارم که با عنوان “مردمان برگزیده؛چرا گروه های قومی زنده می مانند” سعی در تبیین این مسئله دارد که نباید به مسائلی همچون منازعات قومی ،جنبش های ملی گرا و…به عنوان مشکلاتی ناشی از شرایط جدید ومعاصر نگریست بلکه باید با ذره بین تاریخی دست به تبیین آنها زد.وی این مسئله را ناشی از اسطوره برگزیده قومی می داند ودر پایان چهار الگوی بقای قومی را شناسایی می کند : ۱-پادشاهی- دودمانی ۲- جمعی –همگانی ۳-مهاجرتی –مهاجر نشین ۴- پراکندگی- بازگشت .اسمیت در آخرین فصل از بخش اول که با عنوان ملت وچشم انداز قومی مشخص می شود به ارتباط سرزمین مقدس قومی و منازعات و درگیری ها توجه می کند.وی معتقد است که دیدگاه مدرنیستی نتوانسته است بین یک سرزمین به عنوان مرز هویتی یک ملت وقومیت با فرهنگ وحافظه مشترک مردم آن منطقه ارتباط برقرار کند.مقدس بودن سرزمین برای اقوام به این معنی است که آنها با خاطرات ،اسطوره ها وفرهنگ مشترک خود مرزهای هویتی خود را ترسیم و نسبت به آن وفادارند و چنانچه بخشی از آن در تصرف دیگری باشد آنها حاضرند برای حفظ سرزمین مقدس خود جان خود را فدا کنند.در فصل ششم از این کتاب اسمیت به نقش ناسیونالیسم در بازسازی ملت ها توجه می کند و در این مسیر نگاه پارادایم های موجود را مورد نقد قرار می دهد.وی پرسش هایی را مبنی بر قدیم یا جدید بودن ملت ها،نقش نخبگان در ایجاد ملت ،تاثیر ناسیونالیسم در شکل گیری ملت ها وبالعکس مطرح می کند.از نظر اسمیت پارادایم های مختلف با نگاه های متفاوت نسبت به این پرسش ها پاسخ متفاوت می دهند.برخی ها به مدرن بودن ملت ها و برخی دیگر بر ریشه داشتن ملت ها در دوران گذشته توجه دارند.اما اسمیت به این پارادایم ها انتقاد می کند و معتقد است که نقش ناسیونالیست ها مهندسی اجتماعی یا دفاع از یک ملت جعلی نیست بلکه آنها با بازگشت به ریشه های گذشته و کهن ملت ها سعی در بازتولید جامعه خود دارند.در فصل هفتم اسمیت به “ناسیونالیسم قومی و مشکل اقلیت ها” توجه می کند.از نظراسمیت ناسیونالیسم قومی باعث بوجود آمدن مشکلاتی در میان اقلیت ها شده که نتیجه آن افزایش روند مهاجرت ها در سراسر جهان شده است. وی معتقد است که ناسیونالیسم قومی که با بسیج هر چه بیشتر توده انجام گرفته باعث پررنگ شدن هرچه بیشترمرز های هویتی درون قومیت ها وهمچنین طرد عناصر بیگانه در میان آنها شده است که ممکن است باعث نابودی اقلیت ها شود وتنها می توان ازطریق تضعیف ناسیونالیسم قومی باعث عدم نابودی و حفظ اقلیت ها شویم.اسمیت در فصل هشتم کتاب به مسئله صهیونیسم و ناسیونالیسم آن توجه می کند و به نقد دو رویکرد موجود در این زمینه می پردازد.این دو رویکردشامل این دو مورد می باشد: ۱- نگاه داخلی به تجربه تاریخی یهود دارد که صهیونیسم را پدیده ای خاص می داند ۲- نگاه خارجی که آن را در چارچوب ناسیونالیستی اروپا می نگرد.اما اسمیت در تحلیل ناسیونالیسم یهود به نقش حافظه ی جمعی و بازگشت به سرزمین اصلی خود توجه می کند.در فصل نهم اسمیت به “هویت ملی و ایده ی وحدت اروپا ” توجه می کند.از نظر اسمیت عواملی باعث عدم یکپارچکی و وحدت اروپا می شوند که از جمله آنها می توان به فرهنگ متفاوت،اقلیت های مختلف،زبان متفاوت،خاطرات متفاوت ، تقسیمات مذهبی درون مسیحیت و شکاف مذهبی اشاره کرد.در نهایت در فصل پایانی این کتاب اسمیت به موضوع احیا ی دوباره ملی گرایی ونقش اسطوره و خاطرات در بازتولید ملت ها می پردازد.
فهرست مطالب کتاب بصورت زیر است:
بخش اول ( تاریخ قومی و هویت ملی)
مقدمه
فصل اول (ناسیونالیسم ومورخان)
فصل دوم (هویت ملی و اسطوره های مورد غفلت قومی)
فصل سوم (مسئله هویت ملی:دوران باستان،قرون وسطی،مدرن)
فصل چهارم(مردمان برگزیده؛چرا گروه های قومی زنده می مانند)
فصل پنجم(ملت وچشم انداز قومی)
بخش دوم (اسطوره ها وخاطرات ملت های مدرن)
فصل ششم (خوراک آمایی یا زمین شناسی؟ نقش ناسیونالیسم در بازساخت ملت ها)
فصل هفتم(ناسیونالیسم قومی و مسئله ی اقلیت ها)
فصل هشتم(صهیونیسم و ناسیونالیسم پراکنده یهودیان)
فصل نهم(هویت ملی و ایده ی وحدت اروپا)
فصل دهم(تجدید حیات ملی گرایی ؟اسطوره وخاطره در احیای ملت ها)
اسمیت،آنتونی دی،هاچینسون،جان،(۱۳۸۶).ملی گرایی،ترجمه مصطفی یونسی و علی مرشدی زاد،تهران:انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
کتاب ملی گرایی ازجمله کتاب هایی است که آنتونی دی اسمیت به همراه جان هاچینسون تالیف کرده اند.از آنجایی که اسمیت یک رویکرد تاریخی و فرهنگی نسبت به مسائل ملت وملی گرایی داشته با جان هاچینسونی در این کتاب همکاری کرده است که در حوزه تاریخ سیاسی و فرهنگی اروپا تخصص داشته است .بنابراین نقطه اشتراک در بین این دونظریه پرداز تاکید بر ابعاد تاریخی و فرهنگی در زمینه ناسیونالیسم وملت است.کتاب حاضر شامل ۳فصل می باشد.قبل از شروع فصل اول اسمیت وهاچینسون به تعریف و تحلیلی از مفاهیم ملت،ملی گرایی پرداخته اند.آنها معتقدند که یکی از مشکلات اساس در مطالعه ملت وملی گرایی عدم توافق بر سر تعاریف مفاهیم اساسی در این حوزه است.این مشکل در هنگام تعریف از ملت بیش از ملی گرایی آشکار شده است.در این میان دو دیدگاه در تعریف از مفهوم ملت وجود دارد که عده ای بر ابعاد ذهنی همچون خاطرات و اسطوره تاکید می کنند و برخی هم بر ابعاد عینی مانند سرزمین و زبان توجه دارند.در تعریف از ملی گرایی هم عده ای بر جنبه فرهنگی آن توجه می کنند و عده ای دیگر بر ویژگی سیاسی بودن ناسیونالیسم تاکید دارند. در اینکه ناسیونالیسم یک پدیده ای مدرن و حاصل برخی شرایط در اواخرقرن هیجدهم می باشد در میان اندیشمندان این حوزه اجماع وجود دارد.در قدم بعدی نویسندگان این کتاب به خاستگاه های ناسیونالیسم و اینکه از چه زمانی این گفتمان بوجود آمده می پردازند.اکثر تاریخ دانان در اینکه ناسیونالیسم در نیمه دوم قرن هجدهم و با اتفاقاتی همچون تجزیه لهستان،استقلال آمریکا،انقلاب فرانسه در آمریکای شمالی و اروپای غربی آغاز شد توافق دارند.در قسمت بعد این کتاب اسمیت وهاچینسون در مورد انواع ملی گرایی مباحثی را مطرح می کنند.آنها در این زمینه به ناسیونالیسم هایی که مبنای سیاسی و یا فرهنگی دارند اشاره می کند.از نظر آنها ناسیونالیسم های سیاسی برای ایجاد تغییر و دستیابی به قدرت شکل می گیرند.این در حالی است که دغدغه اصلی ناسیونالیسم های فرهنگی هویت یابی فرهنگی،هماهنگی اجتماعی و همچنین اهداف اخلاقی است.از طرفی دیگر به ناسیونالیسم های رهایی بخش و ضداستعماری که بدنبال استقلال و ایجاد دولت ملی هستند اشاره می کند.در این میان به ناسیونالیسم هایی با مبنای قومی هم می پردازد که علاوه بر استقلال وهویت فرهنگی بدنبال ایجاد دولت-ملت هایی بر مبنای قوم مسلط خود هستند.در بخش بعدی این کتاب مبحث احیای ملی گرایی مطرح می شود.ازنظر اسمیت مجموعه اتفاقاتی که در طول روند ناسیونالیسم(ازاواخر قرن ۱۸تا عصر حاضر)به عنوان یک پدیده ی مدرن رخ داده است به هیچ وجه باعث منزوی شدن تفکر ناسیونالیستی نشده است.نه تنها ما شاهد عدم گسترش ناسیونالیسم در نقاط مختلف جهان نبوده ایم بلکه گسترش ناسیونالیسم محصور در مرزهای اروپا نشده و نقاط مختلف جهان با آن دسته وپنجه نرم می کنند.برای روشن تر شدن این موضوع می توانیم به مجموعه تحولات در فرایند استعمار زدایی و جنبش های هویت بخش و استقلال طلبانه ی کشورهای مستعمره اشاره کرد که هر چه بیشتر بدنبال آشکار کردن هویت فرهنگی و در پس آن ایجاد دولت ملی با مرزهای مشخص بوده اند.این روند در کشور های آسیایی و آفریقایی شدت بیشتری گرفت و آنها از طریق الگو های اروپایی سعی در ملت سازی کرده اند.این شرایط باعث ملت سازی هایی در میان گروه های قومی در اروپا شده است که آنها هرچه بیشتر با بکارگیری از اسطوره ها ونمادهای کلاسیک اروپا سعی در استقلال فرهنگی و در شرایط ممکن استقلال سیاسی می کنند.این موضوع حتی در استقلال کشور های وابسته به اتحاد جماهیر شوروی سابق هم حکم می کند.با این شرایط حرف زدن از، از بین رفتن ناسیونالیسم سخنی بیهوده خواهد بود.در فصل اول این کتاب که تحت عنوان “مساله تعریف” است سعی می شود مفاهیم مهم ملت و ملی گرایی را از نگاه اندیشمندان مختلف و در هفت بخش بررسی کند.در این میان اندیشمندانی همچون ارنست رنان،ژوزف استالین،ماکس وبر،کارل دویچ،کلیفورد گیرتز،آنتونی گیدنز،واکر کانر به تعاریف وتحلیل های متفاوتی از این مفاهیم دست پیدا کرده اند.در این میان برای مثال گیدنز ملت را بدون وجود دولت بی اهمیت می داند و معتقد است زمانی می توانیم از ملت سخن به میان آوریم که یک دولت با یک سرزمین وقدرت حاکمیتی مشخص و در پس آن یک نظام سیاسی مشخص اداره شود.یا در اندیشه گیرتز عوامل فرهنگی همچون زبان،آداب و رسوم،دین ،نژاد،پیوند های خونی فرضی مهم تلقی می شود.اما در فصل دوم این کتاب با عنوان “نظریه های ملی گرایی ” نظریه هایی در زمینه ملت و ملی گرایی از دیدگاه نظریه پردازانی همچون الی کدوری،ارنست گلنر،تام نیرن،اریک هابس باوم،پل براس،بندیکت اندرسون،پیر ون دن برگ،جان بریولی، آنتونی دی اسمیت وجان هاچینسون ارائه شده است.یکی از مزایای این فصل این است که خواننده با دیدگاه های متنوعی از مکاتب فکری مختلف آشنا می شود.در این میان اندیشمندان مدرنیستی همچون بندیکت اندرسون وهابس باومی هستند که ملت ها و ملی گرایی را محصول شرایط مدرن می دانند.اندرسون با بکارگیری مفهوم جماعت های تصوری به مدرن و ساختگی بودن ملت ها پایبند است و هابس باوم هم معتقد است که ملت ها حاصل یک مهندسی اجتماعی و سنت های ابداعی هستند.در این فصل تام نیرن بر ابعاد اقتصادی واجتماعی جدیدی مانند سرمایه داری صنعتی و تضاد طبقات و..توجه می کند.اما در طرف مقابل افرادی همچون اسمیت بر ریشه های ماقبل مدرن ملت ها توجه می کنند و معتقد است که برخی ملت ها دارای ریشه های قدیمی هستند و باید آنها را از طریق رویکرد نماد پردازی قومی به عنوان یک رویکرد فرهنگی وتاریخی شناخت.هاچینسون هم بیشترین تلاش خود را صرف تمایز میان ملی گرایی فرهنگی و ملی گرایی سیاسی می کند.گلنر هم به عنوان یکی دیگر از نظریه پردازان این فصل برداشتی اجتماعی –فرهنگی از ناسیونالیسم و ملت ارائه می دهد.او این مسائل را پدیده ی ضروری عصر حاضر می داند وملت ها را تجلیات فرهنگ والای نخبگان وتحصیل کردگانی می داند که ازطریق مدرسه و نظام آموزش همگانی مورد حمایت قرار می گیرند و این روند مهر تاییدی بر نظام صنعتی می زند و این نظام صنعتی هم ناسیونالیسم را تولید می کند.در نهایت اسمیت وهاچینسون در فصل آخر این کتاب که تحت عنوان ظهور ملت ها می باشد به نظریه های اندیشمندان مختلف در زمینه پیدایش ملت ها توجه می کند.
فهرست مطالب کتاب بصورت زیر است:
معرفی نویسندگان
دیباچه
مقدمه
مفاهیم اساسی
خاستگاه های ناسیونالیسم
انواع ملی گرایی
احیای ملی گرایی
فصل اول: مساله تعریف
در آمد
۱-چیستی ملت/ارنست رنان
۲-ملت چیست؟/ژوزف استالین
۳-ملت/ماکس وبر
۴-ملی گرایی وارتباطات اجتماعی/کارل دویچ
۵-پیوند های دیرین و مدنی/کلیفورد گیرتز
۶- ملت به عنوان صاحب قدرت/آنتونی گیدنز
۷-یک ملت ،یک دولت،یک گروه قومی و…است/واکر کانر
فصل دوم:نظریه های ملی گرایی
در آمد
۸-ملی گرایی وحق تعیین سرنوشت/الی کدوری
۹-ملی گرایی ونوسازی/ارنست گلنر
۱۰-ملی گرایی وفرهنگ های برتر/ارنست گلنر
۱۱-دردسرهای توسعه/تام نیرن
۱۲-ملت به عنوان سنتی ابداعی/اریک هابس باوم
۱۳- رقابت نخبگان وصورت بندی ملت/پل براس
۱۴-اجتماعات خیالی/بندیکت اندرسون
۱۵-چشم اندازی اجتماعی-زیست شناسانه/پیر ون دن برگ
۱۶- منابع ایدئولوژی ملی گرایی/جان بریولی
۱۷- بحران مشروعیت دوگانه/آنتونی د.اسمیت
۱۸-ملی گرایی فرهنگی و نوزایی اخلاقی/جان هاچینسون
فصل سوم : ظهور ملت ها
در آمد
۱۹- ملت های قدیم و جدید/هوگ ستون-واتسون
۲۰- گرایش های پادشاهی و جوامع قرون وسطایی / سوزان رینولدز
۲۱- ملت های پیش از ملی گرایی /جان آرمسترانگ
۲۲-خاستگاه های ملل-ادغام بوروکراتیک /آنتونی د. اسمیت
۲۳- زمان ملت شدن کی است؟/والکر کانر
۲۴-انواع ناسیونالیسم های غربی و شرقی/هانس کوهن
۲۵-انواع ناسیونالیسم اروپایی/لیاگرین فلد
۲۶-ناسیونالیسم در اروپای شرقی /پیترسوگار
۲۷-ظهور ناسیونالیسم قومی-زبانی/اریک هابس باوم
۲۸-جنبش های قومی-منطثه ای در غرب/ میشل هچتر و کارگارت لوی
۲۹- پیش قراولان مختلط ملی گرایی/بندیکت اندرسون
۳۰- خدایان تاریک ومناسک آنها/الی کدوری
۳۱-تاریخ ملی و مطرودین/ پارتا شاترچی
۳۲- اسلام وناسیونالیسم / فرانبس رابینسون
۳۳- ایدئولوژی های توسعه تاخیری/ ماری ماتوسیان
۳۴- ساخت استعماری ملل آفریقایی / کرافوردیونگ
۳۵- دولت و ملت در اندیشه آفریقایی/بنیامین نویبرگر
۳۶-ملی گرای اقتصادی در دولت های جدید/هری جانسن
۳۷- سه مرحله ناسیونالیسم/ادوارد اچ. کار
۳۸-ظهور سیستم ملت-دولت/آلفرد کبال
۳۹-اروپا وسیتم بین المللی دولت /چارلز تیلی
۴۰-جنگ وملت ها/ میشل هوارد
۴۱- تنش قومی در غرب/آرند لیپهارت
۴۲-منطق جدایی طلب ها/دونالد هروتیس
۴۳-چالش های واپس گیری و تجزیه طلبی/جیمز مایال
۴۴-به سوی دنیای پسا کمونیستی/جان آرمسترانگ
۴۵- ناسیونالیسم قومی و فراصنعتی گرایی/آنتونی اچ ریچموند
۴۶- ظهور مجدد هنجار قومی/ویلیام اچ.مک نیل
۴۷-روایتی از ملت/همی بهابها
۴۸-زنان وملت-دولت/فلویا آنتیاس ونیراپوال-دیوپس
۴۹- اروپایی بودن:کارزار فرهنگی جدید/فیلیپ شلزینگر
برای مشاهده متن کامل همراه تصاویر جلد گتاب ها فایل پیوست را ببینید
