انستیتوی میراث فرهنگی کرد، یکی از مراکز غیردولتی پرکار در زمینه ی جمع آوری فرهنگ و آثارمنقول بجامانده از کردها از سراسر دنیا، است که در شهر سلیمانیه در سال ۲۰۰۳ م. پایه گذاری شد و سپس در سال ۲۰۰۶ م. در شهر دهوک نیز یکی از شعبه های این انستیتو پایه گذاری شد. هم اکنون نمایندگی این انستیتو در روستاها و مناطق مختلف از جمله کشورهای سوریه، ایران و ترکیه نیز دایر میباشند.
انستیتوی میراث فرهنگی کُرد[۱] یکی از مراکز غیردولتی پرکار در زمینه ی جمع آوری فرهنگ و آثارمنقول بجامانده از کردها از سراسر دنیا، می باشد که در شهر سلیمانیه[۲] در سال ۲۰۰۳ م. پایه گذاری شد و سپس در سال ۲۰۰۶ م. در شهر دهوک[۳] نیز یکی از شعبه های این انستیتو پایه گذاری شد. هم اکنون نمایندگی این انستیتو در روستاها و مناطق مختلف از جمله کشورهای سوریه، ایران و ترکیه نیز دایر می باشند. هدف این انستیتو، جمع آوری، نگهداری و توسعه فرهنگ شفاهی[۴] و هنر کرد می باشد، که در تعریف کرد، تمامی اقلیت های زبانی، دینی و نژادی مناطق کردنشین را دربرمی گیرد. این مرکز خصوصا بر روی فرهنگ غیرنوشتاری کردها فعالیت می کند که جمع آوری آوازها، قصص و .. از فعالیت های این مرکز می باشد. لازم به ذکر است که نه تنها جمع آوری و حفاظت، بلکه تحلیل و بررسی اسناد، آوازها، اشیا و .. نیز از اهداف این مرکز میباشد تا بتواند که این میراث را به نسل های آتی نیز منتقل کند. سرپرستی این انستیتو برعهده استاد مظهر خالقی می باشد که خود ایشان از پرآوازه ترین هنرمندان کرد می باشند.
نوشته‌های مرتبط
از بخش های مختلف دایر در این انستیتو می توان به این موارد اشاره کرد:
• بخش آرشیو صدا و تصویر: که در آن مناسبت های فرهنگی، مناسک، آوازها و موسیقی های فولکلور، عکس ها و فیلم های مستند و … بصورت دیجیتال، جمع آوری و نگهداری می شوند. این مواد جهت انجام پژوهش، در دسترس افراد پژوهشگر قرارخواهندگرفت. قابل ذکر است که صدا و تصاویر موجود در این آرشیو، بیش از یک سده را پوشش میدهند.
• استودیوی صدا: که جهت ضبط تمامی تولیدات سمعی و بصری این انستیتو، با بهترین اجزیه، تجهیزشده است. همچنین قابل اجاره و نیز قابل استفاده جهت انجام برخی دوره های آوزشی مربوط می باشد.
• بخش تولید: مواد فرهنگی جمع آوری شده (اعم از صدا و تصویر و نوشتار) را بصورت فیلم مستند، کلیپ های هنری، موسیقی و یا کتاب، جهت استفاده عموم و فروش، درمی آورد. از جمله سی دی های تولید شده در زمینه ی موسیقی که شماره ی آنها به بیش ۴۳ عدد می رسد، می توان به این اسامی اشاره کرد: عایشه شان، گلبهار، سمیر زاخویی، ماملی، سیدعلی اصغر کردستانی، اندریوس باکوری، اودیشو و ده ها نام دیگر اشاره کرد. سی-دی های صدا-تصویر شاملِ فستیوال موسیقی کرد، صدای اِزدی خان، و … می باشد. از جمله فیلم های مستند تولیدشده این انستیتو، بنِشته تال، کوچ و بار، مسجدبزرگ سلیمانیه و … است. کتب منتشر شده توسط این مرکز تا سال ۲۰۱۳ م، صد و هفتاد عدد می باشد که برای مثال می توان از “ژ که‌له‌پوورێ کوردی/ حه‌یرانۆک”[۵]، “هه‌یامێ به‌رێ”[۶]، “رۆژمێرا کوردی و ده‌مناسین د گوتنێن مه‌زنان دا”[۷]، “حیکایه‌تی گیانداران(ره‌مزی مار)”[۸] و ده ها کتاب دیگر نام برد. زبان این کتاب ها متفاوت بوده و تنها زبان کردی را دربرنمی گیرد بلکه شامل چاپ کتاب به زبان های انگلیسی و عربی می باشد و همچنین کتب کردی تنها شامل کتب گویش سوارنی نمی باشد بلکه گویش ها و دیالکت های مختلف زبان کردی از جمله، هورامی، کلهوری، زازاکی، ماچو، کرمانجی و شَبَک را نیز دربر می گیرد. برپایی نمایشگاه، سمینار و کنسرت و فستیوال های موسیقی از دیگر فعالیت های این بخش است.
• کتابخانه: کتابخانه انستیتو سعی بر آن داشته تا تمامی کتب و نوشتار و اسناد و مجلات مربوط به فرهنگ و میراث کوردها و مناطق کردنشین را جمع آوری نماید. تا سال ۲۰۱۳م.، تعداد کتب این کتابخانه بیش از ۸۰۰۰ عدد بوده است و کتب این کتابخانه به زبان های مختلف کردی، انگلیسی، فارسی، ترکی، عربی و … میباشد. که این بخش نیز برای استفاده عموم، چه به شیوه ی مراجعه ی مستقیم و چه از طریق کتابخانه ی اینترنتی، آزاد می-باشد.
• سالن نمایش: این سالن در سال ۲۰۱۳م. آماده بهره برداری گشته و نقش مهمی در اهمیت دادن به نمایش های موسیقی و دیگر فعالیت های هنری و همچنین تبادل فرهنگی دارد.
• بخش توسعه: همزمان با حفاظت فرهنگ و آثار شفاهی گذشته در بخش آرشیو انستیتو، استفاده از ابزار و آلات الکترونیکی و تکنینک های مدرن، جهت توسعه و پیشبرد فرهنگ کرد، از دیگر فعالیت های این بخش است. برای مثال، نوای شمشال چوپان روستایی کرد “قاله مَره”[۹]، با ارکسترای زه دار، تالیف می گردد تا بدینوسیله گامی در جهت ارایه ی موسیقی کردی در قالبی علمی و نوین برداشته شود.
• بخش ارتباطات عمومی: از دیگر بخش های انستیتوی میراث کرد، بخش ارتباطات عمومی است که امکان برقراری ارتباط با این مرکز را از طریق شماره تلفن ۰۰۹۶۴۵۳۳۲۰۴۲۳۲ و یا ۰۰۹۶۴۵۳۳۲۱۰۱۲۷ از یکشنبه تا پنجشنبه از ساعت ۸ تا ۳ بعدازظهر فراهم می سازند.
این مرکز سی دی ها و کتاب های بسیاری را تولید و منتشرکرده است که می توان آنها را از فروشگاه دایر در خود این انستیتو و یا نمایندگی های آنها در سطح شهر، تهیه نمود. همچنین انستیتوی میراث کرد برآنست که در سال ۲۰۱۴م. دست به انتشار فصلنامه ای علمی-پژوهشی در ارتباط با فرهنگ و هنر کردی بزند، لذا علاقه-مندان می توانند از هماکنون آثار خود را به زبان کردی، به آدرس khi _2003@hotmail.com ایمیل فرمایند. همچنین پایگاه اینترنتی این انستیتو www.KHI03.com می باشد.
آدرس این انستیتو در شهر سلیمانیه بدین شرح است: خیابان پیرمگرون، جنب پارک آزادی و در شهر دهوک : بلوار ۱۰۰۴، خیابان شَماموک ۸ می باشد.
دیگر آدرسهای اینترنتی این انستیتو به قرار زیر است:
مدیریتانستیتو: manager@khi03.com
چاپوتوزیع: publish@khi03.com
کتابخانه: library@khi03.com
صداوتصویر: audvid@khi03.com
شعبه یدهوک: dihok@khi03.com
[۱] Kurdish Heritage Institute (KHI) به زبان کردی : ئه نستیتیوتی که له پوری کورد /
[۲] بخش خودمختار شمال عراق
[۳] Dihok
[۴] Oral Culture
[۵] – از میراث کرد/ حَیرانوک
[۶] – روزگاران گذشته
[۷] – گاهشماری کردی و زمانشناسی در گفتار بزرگان
[۸] – داستان جانوران(رمز مار)
[۹] – بهنامترین شمشال نواز کرد، که در زمینهی نوازندگی هیچ دورهی آموزشی را نگذرانده بود.
