مردم نگاری سفر: گزارشی از ایران امروز

توسط نعمت اله فاضلی در فروردین ۱۱, ۱۳۹۱

در تابستان امسال سفر یک ماهه خانوادگی به برخی شهرهای ایران داشتیم. می خواهم برخی مشاهدات و تفسیرهایم از «تجربه های زیسته» این سفر را به نحو کوتاه بنویسم. امیدوارم ثبت و بیان این مشاهدات برای دیگران هم جالب باشد. بهر حال نوشتن برایم همواره فعالیت حرفه ای و مردم نگارانه است. نوشتن نشانه ای از زنده بودن و علامت فعال بودن حیات فکری همه آنهایی است که شعلی دانشگاهی دارند. قبلاً این نوع مطالب را برای انتشار در وبلاگ و وب سایتم می نوشتم. تجربه نشانم داد که مطالب مردم نگارانه مخاطبان زیادی دارد. امسال وقتی کتاب «مردم نگاری سفر: توصیفی انسان شناختی از جامعه و فرهنگ غرب» منتشر شد، توانست بسرعت مخاطبان زیادی پیدا کند. معنی این استقبال آن بود که سبک نگارش مردم نگارانه مبتنی بر سفرنامه نویسی در ایران خواهان دارد. مردم نگاری سفر علاوه بر این که دلنشین است و به دلیل سبک روایی مورد پسند عامه است، نوعی شناخت جامعه و فرهنگ نیز می باشد. از اینرو به نظرم رسید انتشار این مطلب برای ستون «مطالعات فرهنگی ایرانی» شرق نیز مناسب می باشد.

در این سفر سعی کرده ام گردشگر باشم تا انسان شناس. از اینرو قصد ندارم با تحلیل های طولانی و خسته کننده در زمینه هر چیزی، بحث و گفتگوی طولانی کنم. البته ممکن است نتوانم به این وعده و هدفم چندان وفادار بمانم، زیرا دشوار است سال ها تجربه نوشتن انسان شناسانه را یکباره کنار گذاشت. گاه تحلیل ها و توصیف ها خودشان بر ذهن انسان هجوم می آورند و اختیار قلم را ناخواسته از نویسنده می ربایند. ولی تلاش می کنم توصیف هایی گذرا از برخی نکاتی که ارزش مطرح شدن در عرصه عمومی را دارد ارائه کنم. نمی خواهم از چیزهای دیدنی و شنیدنی در ایران یا مناطقی که سفر کردیم، صحبت کنم. شاید توانایی چنین شیوه روایت کردن را هم نداشته باشم، زیرا لازمه اینگونه روایت نویسی داشتن تجربه و تبحر در زمینه روزنامه نگاری و ادبیات است که از آن محرومم.
همچنین در نظر ندارم روایتی کاملاً شخصی یا خانوادگی از این سفر بنویسم. از اینرو، اگرچه بطور معمول و به نحو اجتناب ناپذیر از تجربه های شخصی و خانوادگی سخن می گویم، اما هدفم چیز دیگری است: هدفم کمک به شناخت بخشی از فرهنگ و جامعه امروز ایران آنگونه ای که در یک سفر قابل دیدن و مشاهده است، می باشد. با در نظر داشتن این هدف طبیعتاً بسیاری از تجربه های عاطفی، خانوادگی و شخصی که ارتباطی به فهم و شناخت فرهنگ و جامعه ایران ندارند، از قلم افتاده اند. همچنین نظم و ترتیب رخدادها و مشاهدات چندان مراعات نشده اند.

نوشته‌های مرتبط