مد و فرهنگ (۲)

مد، لباس و فرهنگ: لباس، پوشش سر، تزئینات بدن و کفش در دوران‌های مختلف

سارا پندرگاست و تام پندرگاست برگردان گلاره نیک‌آیین

فرهنگ وپوشش در آسیای باستان
در زمانهای نه چندان دور مردم غرب درک بسیار پایینی نسبت به انواع پوششها در آسیا داشتند .تصاویر موجود از پوشش آسیاییها بیشتر مربوط به سبک پوشش مردم معمولی ژاپن است که غالبا لباسی به نام کیمونو یا لباس های بلند با آستین های گشاد بود. مردمان چین سبک مائو میپوشیدند که دوخت ساده ورنگ های یکنواختی داشت و همچنین مورد علاقه حزب کمونیست بود. در واقع مردمان آسیا سنت پوشش شان به اندازه فرهنگ غربیها غنی و متنوع بود. آشنایی با سنن پوشش آسیا به دلایلی محدود ماند.
تفاوت در زبان و فرهنگ باعث شد مطالعه فرهنگ آسیا برای تاریخ شناسان غربی دشوار شود .فرهنگ چین به دلایلی سیاسی در قرون بیست و بیست یکم برای تاریخ شناسان غربی آشنا بود و به دلیل فقر ملت پول زیادی برای تحقیقات باستان شناسی هزینه نشد ،ولی سنت پوشش ژاپن به دلیل ثروتمند بودن مردم و احترامشان به رسوم وتحقیقات شناخته تر شد.

تا اوایل قرن بیست ویک تاریخ مد موضوع بی اهمیتی تلقی میشد وبرای محققان جالب توجه نبود .اما امروزه با رشد تحقیقات و ترجمه آثار آسیای ، اصل واساس آداب پوشش در فرهنگ اصلی آسیایی چین و ژاپن بهتر درک و شناخته شده است.
پیراهنهای باستانی چین
جوامع سازمان یافته در چین همزمان با مصر و بین النهرین و عراق امروزی اوایل سال ۵۰۰۰(ق.م) ظهور کردند . حدود سال ۱۸۷۵(ق.م) مردمان اولین سلسلههای چین و مناطق زیادی به اندازه کافی رشد کرده بودند و آماده سازمان یافتن بودند.جوامع سازمان یافته به وسیله افراد یک خانواده خاص حکمرانی میشدند.
این خاندان ژیا{۱} (۱۵۵۰-۱۸۷۵)(ق.م) با تعداد کمی از سبکهای اولیه پیراهن ها چینی دیده میشد ، بیشتر مردم پوشش سادهای داشتند که شامل لباس کوتاه یا کت به اسم سن (san) وشلوار گشاد به اسم( ku) میشد.
با توجه به فصلهای سال san ها کوتاه ، یا زیر کمر ویا بلندتر تا نزدیکی قوزک پا بود .اولین سبک معروف دیگر از این پوششها یقه ماندارین بود که یه سبک خاص چینی بود که حاشیه ای نوار مانند دور گردن دارد و دکمه هایش از روی گردن باز میشوند. لباسهای مرسوم قشر مرفه جامعه که شامل امپراطور و خانوادهاش،اشرافزادگان و تعداد زیادی از دولتیها لباسهای بلند و گشاد که به آن ردا میگفتند و بلوزهای آستین بلند و آزاد که از پشت بسته میشد بودند.
برش و مدل دقیق این رداها در طول تاریخ چین تغییرات اساسی یافت .اوایل آستین ها تنگتر بودند با گذشت زمان آزادتر شدند. برخی اوقات این رداها کمربند داشتند و سفت بسته میشدند در حالی که برخی اوقات کمر بند آزاد روی کمر میایستاد، این لباسهایا از وسط کمر میخورد و بسته میشد یا از سمت راست و هیچ وقت از سمت چپ بسته نمی شد لباسهایی که از سمت چپ بسته میشدند نماد قوم بربرها بود .جنس این رداها اکثرا ابریشم بود اما بعضیاوقات برا ی نشان دادن صرفه جو بودن خود یا بیان یک موضوع سیاسی دستور میدادندکه لباسها را از پارچههای دیگر بدوزند. در زمان سلسله کینگ ( ) ردایی با طرح اژدها دوختند وآن نمادی از لباس حکو متیان شد .
مردم در زمانهای گذشته چین برای دوختن لباس از کنف استفاده میکردند.کنف ،تارهایی بود که از گیاه بلندی در آسیا به دست میآمد و شبیه به جنس لنین است .با شروع سلسله سا نگ (sang) کتون به عنوان مواد اولیه لباسهای مردم متوسط جایگزین کنف شد . کتون راحتتررنگ میشد وهمچنین راحتتر تولید میشد . در فصول بعد به لباسها لایه اضافه میشد اما لباسهادر فصلهای مختلف تغییر زیادی نمی کردند.قشر مرفه جامعه طرفدار پارچه ابریشم بودند .ابریشم به وسیله ریسیدن کرم ابریشم که در درختهای توت زندگی میکردند به دست میآمد وپارچه گران و لطیفی بود که به دلیل درخشندگی و راحتیاش همچون گنجی بود .ابریشم در رنگهای مختلف وجود داشت. پشم یکی از انواع پارچهها بود که چینیها از استفاده از آن دوری میکردند زیرا از زمانهای گذشته پشم مورد استفاده بربرها که غیر چینی محسوب می شدند ، بود . استفاده از پشم به وسیله غیر چینیها آنقدر زیاد بود که تا قرن بیستم طول کشید.
پوشش چینیهاهمیشه به دلیل رنگ و طراحی خاصش مورد احترام قرار میگرفت. لباسهایی که امپراطور میپوشید بسیار مورد اهمیت بود .بر طبق نوشته والریا استیل و جان ماجر نویسنده کتاب چین زیبا وشیک (( شرق وغرب به هم میرسند)) پوشش ابزاری برای نشان دادن رابحه جادویی قدرت بود که به وسیله آن امپراطور ها دنیا را فرمانروایی میکردند. به علاوه پوشش راهی برای تشخیص افراد متمدن را از وحشی، زنان از مردان ، ثروتمندان از فقیران وهمچنین افراد شایسته را از غیر شایسته بود .
از اوایل قرن سوم (ق.م) شواهد کتبی نشان از آن داشت که امپراطوران برای هر زمان مشخص از سال رنگ خاصی از لباس را میپوشیدند ، برای مثال ،رنگ زرد برای تابستان بود و به این صورت تغییر فصلها نمایان میشود . قوانین سختی برای پوشش وضع شده بود که تمایز واضع بین قشرهای مختلف جامعه را نشان میداد. و برای فقرا توهین بزرگی بود که لباسهای پر زرق وبرق و مزین شده بپوشند.
چین ولباسهای مدرن
چین عادات سنتی خود را برای زمان بسیار طولانی دقیقا تا قرن بیستم حفظ کرد . بعد از آن با شروع سال ۱۹۱۱، نوع پوشش چین کاملا تغییر یا فت .انقلابی که بوسیله sun-yat-sen (1925-1866) رهبری شد ،امپراطورpu yi را سرنگون کرد و در نهایت لباسهای غربی وارد چین شد .(( لباسهای غربی در طول قرن نوزدهم ممنوع بودند)) بسیاری از مردمان چین با مد غرب سازگار شدند. سبک cheang sam برای خانمها ترکیبی از سبک غربی و چینی بود و بسیار پر طرفدار شده بود. در سال ۹۴۹ اگر چه به دلیل جنگ داخلی دولت چین کمونیستی شد ،(( کمونیسم یک سیستم دولتی است که در آن دولت اقتصاد را کنترل میکند و تمام اموال و دارایی ها به طور مساوی بین مردم تقسیم میشود.)).
در دولت کمونیست ،لباسهای غربی ممنوع شد . دولت جدید ، که امروزه در چین حکومت میکند ، یک لباس اصلی به نام mai suit مرسوم کردند ((mao اسم پادشاه بعد از حکومت کمونیست است )) tse- tung(1976-1893) که سبک آن یک شلوار ساده ویک بلوز گشاد با یقه ماندارین و دو جیب در قسمت سینه بود . افراد از اقشار مختلف در کل چین سبک maoمی پوشیدند واین یکنواختی کسل کننده این سبک نشان دهنده این بود که هیچ تفاوتی بین اقشار مختلف جامعه وجود ندارد .با پیشرفت چین در بیست سال آخر قرن بیستم ، برخی از لباسهای غربی شروع به ظاهر شدن کردند، اما برای افراد زیادی سبک مائو به منظور استفاده روزانه باقی ماند.
ژاپن
اگرچه ما میدانیم مردمانی که در جزایر اولیه ژاپن زندگی میکردند همان کسانی بودند که کشور ژاپن امروزی را در اوایل سال ۱۳۰۰۰ قبل از میلاد بنا کردند. ولی اولین اطالاعات معتبر از فرهنگ ژاپن با شروع تاثیر گذاری چین روی ژاپن شروع شد، در قرن ۶ میلادی ژاپن سنت های زیادی از چین را تقلید کرد که شامل قوانین فرامانروایان، کاشت برنج، مذهب بلودا و بسیاری از سنت های پوشش بود. سنت های مختلف پوشش شامل ردا (لباس های بلند و گشاد) برای اقشار ثروتمند و شلوار تو تونیک ساده برای فقیران بود. رد طول دوره هاین بین سالهای ۷۹۴ تا ۱۱۸۵ میلادی در حالی که اقشار سطح پایین جامعه لباس های ساده ای مانند شلوار و بلوزهای گشاد برای مردان و به جای شلوار بر ای زنان دامن های گشاد استفاده میشد، افراد سطح بالاتر و اشراف زادگان شروع به ایجاد سبک خاصی از پوشش کردند.

لباس اصلی کسودو، تی شرت های آستین کوتاه که از جلو باز می شدند و هاکایما همان شلوارهای بلند بودند. کسودو در نهایت به لباس اصلی مرد استفاده ژاپن تبدیل شد که به ان کیونو میگویند. کیمونو به معنی وسیله ای برای پوشش است. کیمونو ژاپنی لباس مخصوص بلند و گشادی چینی هاست و زند و مرد میتوانند بپوشند. کیمونو لباس بلندی است که obi یا sash (کمربند مخصوص ژاپنی) دور کمرش بسته میشود.کیمونو برای شرایط مختلف مدل های متفاوتی دارد که مدل های مختلفی از لباس های سنتی ژاپنی را شامل میشود مانند hoari, ho,kataginuو kinu. یکی از ویژگی های بارز لباس های ژاپنی دقت ویژه در جزییات برش و زیبای پارچه است.
یکی از مهمترین تاثیرها بر روی مد ژاپن از سمت ساموراییی ها بود. آنها جنگچویان زنده ای بودند که در حفظ قدرت فرمانروایان مختلف ژاپن نقش داشتند. سامورایی ها از طبقه اجتماعی خاصی بودند و قوانین سنت های خیلی پیچیده مناسب موفقیت های تشریفاتی را وضع کردند.
دسته دیگر از افراد جامعه که اغلب خانم و به eisha «رقاص ژاپنی» معروف بوددند و مردم را سرگرم میکردند تاثیر به سزایی روی لباس های ژاپنی داشتند.
اولین بار که ژاپنی ها در ممعرض پوشش غربی قرار گرفتند سال ۱۵۴۲ بود. در آن زمان تجار انگلیسی و پرتغالی به ژاپن می آمدند اما تا اواخر قرن نوزدهم مردم ژاپن می آمدند اما تا اواخر قرن نوزدهم مردم ژاپن سبک غربی را نپذیرفتند. و در آخر قرن بیستم بیشتر مردمان چین سبک غربی را پذیرفتند پوشش غربی کت و شلوار برای مردان و دامن و بلوز برای خانم ها سبک روزمره شد ولی لباس سنتی بخش مهمی از فرهنگستان باقی مانده که برای مجالس عروسی و عزا پوشیده می شد.

اذامه دارد …