فروهشتگى ده و کژبالشى شهر ایرانى (کاهندگى فرهنگ تولیدى و افزایندگى فرهنگ مصرفى در ایران)
شهرى، سازمان‌هاى غیررسمى و نیمه‌رسمى اصناف و پیشهوران و کارگاه‌هاى تولید سنتى و متعاقب آن از کل فرهنگ تولیدى فاصله گرفته‌اند و به تدریج به فضاهاى شبه‌اشرافى، میراث‌خوارى خام‌فروشى و فرهنگ مصرفى فزاینده خو گرفته و نزدیک شده‌اند.
فرهادی، مرتضی (۱۳۹۰)، فروهشتگى ده و کژبالشى شهر ایرانى (کاهندگى فرهنگ تولیدى و افزایندگى فرهنگ مصرفى در ایران)، پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، دوره ۱، شماره ۲، صص: ۲۸ـ ۷.
نوشته‌های مرتبط
این نوشته از منظر انسانشناسى اقتصادى، نگاهى متفاوت با مردمشناسان کلاسیک مکتب نوسازى به ده ایرانى به مثابه زادگاه فرهنگ تولیدى و کار دارد و به برخى عوامل موثر در فروهشتگى ده و دگرگونى و تقلیل ساختار تولیدى شهرهاى ایران اشاره می‌کند. در یک صد سال اخیر، ایرانیان با شتابى فزاینده از فضاهاى تولیدى در ده، ایل، فضاهاى کشتکارى، دامدارى، و همزمان از فضاى تولیدات و صنایع شهرى، سازمان‌هاى غیررسمى و نیمه‌رسمى اصناف و پیشهوران و کارگاه‌هاى تولید سنتى و متعاقب آن از کل فرهنگ تولیدى فاصله گرفته‌اند و به تدریج به فضاهاى شبه‌اشرافى، میراث‌خوارى خام‌فروشى و فرهنگ مصرفى فزاینده خو گرفته و نزدیک شده‌اند. این دگرگونىها در نوع ارتباط ما با جهان و قدرت غالب جهانى و نظام سوداگرىِ همزاد با پانصد سال استعمار اتفاق افتاده است. ایران از نخستین جوامع تولید‌کننده جهان و داراى فرهنگ تولیدى پیچیده و کارآمد بوده است، اما مسائل تاریخى، اجتماعى و اقتصادى- سیاسى بر اقتصاد و فرهنگ جوامع توسعه‌نیافته دارای ذخایر زیرزمینى و به ویژه سوختهاى فسیلى، و از آن جمله ایران تأثیرات غالباً زیانبخش و ناموزون گذاشته است، که یکى از برجستهترین آن‌ها تخریب فرهنگ تولیدى به طور اعم و فرهنگ کار به شکل اخص آن است. تخریب فرهنگ تولیدى و کار روستایى با روش مردمشناسانه در ایران با تحلیل روستاها و تورم شهرها قابل مشاهده است. روندى که با کاهش جمعیت روستایى و افزایش جمعیت شهرنشینى در کشورهاى توسعه‌یافته هم شکل اما به هیچ وجه هم معنا نبوده است. این نوشته با توضیح تفاوتهاى بنیادى در این عبور از ده به شهر در کشورهایى نظیر ما نشان مىدهد که چنین مقایسه‌های ترجمهاى در علوم اجتماعى ما تا چه اندازه غیر قابل قبول است. همچنین در این نوشته به تغییرات مفهومى کار در فرهنگ ایرانى پرداخته و به ده به عنوان سرچشمه فرهنگ تولیدى و کار مولد در ایران نگاه شده است.
کلیدواژگان: تولید سنتی، ده، شهرنشینی، فرهنگ تولیدی، فرهنگ مصرفی.
این مقاله ابتدا در نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران به چاپ رسیده است و سپس در پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران با آدرس http://ijar.ut.ac.ir/?_action=articleInfo&article=30600&vol=4212 در دسترس عموم قرار گرفته است. انسان‌شناسی و فرهنگ با هدف فراهم آوردن امکان مطالعه مقاله‌های ارزشمند علمی- پژوهشی اقدام به بازنشر این مقاله کرده است.
برای خواندن مقاله در زیر کلیک کنید:
ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ»
http://www.anthropology.ir/node/21139
پیوست اندازه
Microsoft Office document icon ۲۰۰۸۸.doc 198 KB