فرهنگ انگلیسی آکسفورد

هاوارد جکسون

ترجمۀ فرهاد قربان‌زاده* و  سعید رفسنجانی‌نژاد**

در این مقاله به تاریخچۀ فرهنگ انگلیسی آکسفورد پرداخته شده‌ است. در ایران پژوهشگران گروه فرهنگ‌نویسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی مشغول تألیف فرهنگ جامع زبان فارسی هستند و در مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا نیز لغت‌نامۀ فارسی (منظور لغت‌نامۀ دهخدا نیست) درحال تألیف است. این دو فرهنگ، به‌مانند فرهنگ انگلیسی آکسفورد، در طبقۀ فرهنگ‌های «تاریخی» (historical) و «جامع» (comprehensive) قرار دارند. آگاهی مؤلفان این دو فرهنگ فارسی از تاریخچۀ فرهنگ انگلیسی آکسفورد، به‌ویژه اینکه چاپ نخست فرهنگ انگلیسی آکسفورد در ده جلد منتشر شده بوده و در ویراست‌های بعدی به حجم آن افزوده شده‌ است، ممکن است آنان را از برخی آرمانگرایی‌های دست‌نیافتنی بازدارد و موجب شود برنامه‌ریزی آنان برای حجم و تعداد نهایی مجلدات فرهنگ‌های فارسیِ یادشده همراه با واقع‌بینی و آینده‌نگری و منطبق با امکانات موجود و کمک‌های مالی در دسترس و تعداد پژوهشگران همکار باشد.

اثر پیش رو ترجمه‌ای است از:

Lexicography; An Introduction, Howard Jackson, London and New York, Routledge, 2002, chapter: 5: The New English Dictionary.

برای رعایت اختصار، گاه مثال‌ها یا چند سطر از متن را حذف کرده‌ایم. این حذفیات را، که تعداد آن‌ها هفت مورد است، با […] نشان داده‌ایم (مترجمان).

۱. انجمن واژه‌شناسی

در مهٔ سال ۱٨۴٢، در لندن، انجمنی به نام انجمن واژه‌شناسی (فقه‌اللغه)[۱] تأسیس شد که هدف آن پژوهش بر روی ساختار، خویشاوندی و تاریخ زبان‌ها و نیز شرح لغوی آثار نویسندگان یونان و روم باستان بود. در ۱٨۵٧، این انجمن اعلام کرد که فرهنگ‌های انگلیسی موجود از حیث در بر داشتن واژگان انگلیسی کاستی‌هایی دارند. یکی از این کاستی‌ها نبودِ واژه‌های قدیمی در فرهنگ‌ها بود. انجمن واژه‌شناسی هیئتی را برای گردآوری «واژه‌های ثبت‌نشده» تشکیل داد و همچنین گروهی از خوانندگان داوطلب را به‌کار گرفت تا متون را بخوانند و واژه‌های ثبت‌نشده در فرهنگ‌ها را استخراج کنند. هدف انجمن از این کارها انتشار ذیل یا تکمله‌ای بر فرهنگ‌های موجود بود.

در نوامبر همان سال، این انجمن دریافت که یکی از اعضای هیئت بررسی واژه‌های ثبت‌نشده، به نام ریچارد چِنِویکس ترنچ[۲]، سرپرست وست‌مینستر[۳]، دو مقاله دراین‌باره منتشر کرده‌است (هربرت کالریج[۴] و فردریک فورنیوال[۵] دو عضو دیگر این هیئت بودند). عنوان مقالۀ ترنچ «دربارۀ برخی کاستی‌های فرهنگ‌های انگلیسی ما»[۶] بود. ترنچ تقریباً هفت اِشکال را ذکر کرده بود و نظر داده بود که «تنها اساس درست» برای فرهنگ «اصل تاریخی» است. منظور او از این اصل، واژه‌شناسی تطبیقی جدید و «علمی»ای بود که پیش از آن به‌ویژه برای زبان آلمانی پایه‌گذاری شده بود. یاکوب[۷] و ویلهلم گریم[۸] پیش‌تر مشغول تألیف فرهنگ تاریخی آلمانی با عنوان Deutsches Wörterbuch بودند.

٢. ویراست نخست

مقالۀ ترنچ بر انجمن واژه‌شناسی تأثیر گذاشت و انجمن در ژانویۀ ۱٨۵٨، تصمیم گرفت که «فرهنگ جدید زبان انگلیسی با نظارت انجمن واژه‌شناسی تألیف شود». در سال بعد، انجمنْ «طرح پیشنهادی برای انتشار فرهنگ جدید انگلیسی به‌وسیلۀ انجمن واژه‌شناسی» را منتشر کرد. انجام این طرح نیازمند بررسی جامع واژه‌های انگلیسی از پایان قرن سیزدهم بود. به گفتۀ این انجمن:

«نخستین نیاز هر فرهنگ[۹] در بر داشتن تمام واژه‌هایی است که در ادبیات انگلیسی به‌کار رفته‌اند. در بررسی تک‌تک واژه‌ها، اصل تاریخی به‌شکل یکسانی اعمال خواهد شد.»

هربرت کالریج به سِمَت نخستین ویراستار این فرهنگ منصوب شد. با جذب خوانندگان داوطلب برای مطالعۀ آثار ادبی انگلیسی و یافتن شاهدهای مناسب، گام‌های نخست برداشته شد. کالریج مجموعه‌ای از قواعد کارآمد را برای ویرایش این فرهنگ تهیه کرد که در ۱٨۶٠ با عنوان «قواعد فرهنگ‌نگاشتی»[۱۰] منتشر شد. او به سل ریوی مبتلا بود و تب‌ولرز ناشی از نشستن با لباس‌های نمناک در جلسه‌های طولانی انجمن واژه‌شناسی بیماری‌اش را تشدید کرد و موجب شد یک سال بعد در سی‌ویک‌سالگی فوت کند.

فردریک فورنیوال، سومین عضو هیئت بررسی واژه‌های ثبت‌نشده، با سِمَت ویراستار، جانشین او شد. فورنیوال فعّال و پرجنب‌وجوش بود و توانایی مدیریتی خوبی نیز داشت، اما در همۀ کارها دخالت می‌کرد. او دستیاران ویرایش را به کار بر روی فرهنگ گماشت. کار این افراد گردآوری برگه‌های رسیده از خوانندگان بود و پیش از اینکه این برگه‌ها برای فورنیوال فرستاده شود، آن‌ها را تنظیم می‌کردند. او کم‌کم متوجه شد انجمن واژه‌شناسی چه کار عظیمی برعهده‌اش گذاشته‌است و در ۱٨۶٢ دوباره برای به‌کار گرفتن خوانندگانِ داوطلب فراخوان داد. او پیشنهاد کرد یک فرهنگ کوچک[۱۱] به‌عنوان صورت ابتداییِ فرهنگ اصلی آماده شود. با وجود این، مشخص شد این طرح نیز نیازمند کارهای بسیار است و ازاین‌رو، با شکست روبه‌رو شد.

فورنیوال متوجه شد برخی متن‌های ادبی کهن‌ترِ انگلیسی تاکنون چاپ نشده‌اند. ازاین‌رو، انجمن متن‌های انگلیسی کهن[۱۲] را در ۱٨۶۴ تأسیس کرد. تمرکز این انجمن چاپ متن‌های پیش از ۱۵۵٨ بود که تا آن زمان منتشر نشده بودند. این متن‌ها منابع ضروری و ارزشمندی برای این فرهنگ محسوب می‌شدند. دیری نگذشت که علاقه‌های دیگر فورنیوال جایگزین دغدغه‌های پیشین وی شدند. درحالی‌که او به ویراستاران زیردست خود دلگرمی می‌داد، انرژی آن‌ها و خوانندگان روبه‌کاهش می‌رفت. درنتیجه، در گزارش سالیانۀ خود در ۱٨٧٢ به انجمن گفت: «پیشرفت ما خیلی کُند بوده ‌است و ارائۀ گزارش جدیدی با جزئیات بیشتر بیهوده است». فورنیوال به دنبال ویراستار دیگری می‌گشت تا جای خود را به او دهد و پس از اتخاذ دو رویکرد بی‌حاصل، با معلّمی با نام جیمز ماری[۱۳] ملاقات کرد که در مدرسۀ میل هیل[۱۴] در نورث‌لاندن[۱۵] تدریس می‌کرد و یکی از اعضای شورای انجمن واژه‌شناسی بود.

این فرهنگ افزون بر ویراستار به ناشر هم نیاز داشت. فورنیوال می‌خواست از هر دو جهت خیال خود را آسوده کند. مذاکرات او با مک‌میلان، که به انتشار فرهنگ‌ها علاقه‌مند بود، نتیجه‌بخش نبود، اما فورنیوال همچنان سعی می‌کرد موافقت ماری را برای پذیرفتن سمت ویراستار جلب کند و هم‌زمان نیز با انتشارات کیمبریج و دانشگاه آکسفورد رایزنی می‌کرد. ماری در ۱٨٧٨ به سمت ویراستار منصوب شد و در اول مارس ۱٨٧٩، انجمن واژه‌شناسی و انتشارات دانشگاه آکسفورد قراردادِ انتشار این فرهنگ را امضا کردند و قرار شد فرهنگی در چهار جلد و هفت‌هزار صفحه در ده سال تألیف شود. در گام نخست، همۀ داده‌هایی که همچنان در اختیار دستیاران ویرایش و برگه‌نویس‌ها بود، پس گرفته شد. پس از انجام این کار، ماری در حیاط خانه‌ای که میل هیل در اختیارش قرار داده بود، ساختمانی برای نگهداری برگه‌ها بنا کرد و نام آن را «اتاق کتابت»[۱۶] گذاشت.

ماری همچنان معلم تمام‌وقت بود، اما کار خود را به‌عنوان ویراستار آغاز کرد. او داده‌هایی را که فورنیوال در اختیارش قرار داده بود، دسته‌بندی کرد. این داده‌ها شامل تقریباً دومیلیون برگه می‌شد. ماری متوجه شد علاوه‌بر اینکه شاهدهای مورد نیاز برای تکمیل فرهنگ همچنان کاستی‌های زیادی دارند، بیشتر آن‌ها نیز نامناسبند. ازاین‌رو، طرح جدیدی برای برگه‌نویسی آغاز کرد و برای به‌کارگیری هزار برگه‌نویس در دوره‌ای سه‌ساله فراخوان داد. تقریباً هشت‌صد نفر در بریتانیا و بین چهارصد تا پانصد نفر در امریکای شمالی داوطلب شدند. […] ماری، طبق شیوه‌نامه‌ای واضح، از برگه‌نویس‌ها درخواست کرد به‌دنبال نقل‌قول‌هایی باشند که احتمال پدید آمدن واژه‌ای را نشان می‌دهند یا شاهدهایی را بیابند که واژه‌ها را تعریف می‌کنند یا به‌نوعی غیرمعمول‌اند. همچنین از آنان خواست که این شاهدها را در برگه‌های کاغذی ۴×۶ اینچ ارسال کنند و واژه‌ها را در گوشۀ بالا و سمت چپ و با اطلاعات کامل کتاب‌شناختی بنویسند. ماری پس از دریافت برگه‌ها، هزینۀ پستی ارسال آن‌ها را به برگه‌نویسان پرداخت می‌کرد. هنگامی که او این برگه‌ها را دریافت می‌کرد، با کمک دستیاران و فرزندانش (او یازده فرزند داشت) آن‌ها را دسته‌بندی می‌کرد و در قفسه‌های مربوط در «اتاق کتابت» قرار می‌داد. در این برنامۀ سه‌ساله، حدوداً یک‌میلیون برگه تهیه شد و در پایان، تقریباً پنج‌میلیون برگه برای ویراست نخست این فرهنگ گردآوری شد.

ماری همزمان با گردآوری داده‌های ضروری برای فرهنگ، سرگرم تدوین اصول زیربنایی ویرایش فرهنگ، ظاهر مدخل‌ها و موارد دیگر نیز بود. در فوریۀ ۱٨٨۴، نخستین بخش فرهنگ، شامل حرف A تا واژۀ Ant، منتشر شد. اگر می‌خواستند فرهنگ زودتر به سرانجام برسد (هدف ده‌سالۀ قبلی کنار گذاشته شده بود)، ماری باید زمان بیشتری به این طرح اختصاص می‌داد، البته به کمک هم نیاز داشت. در ۱٨٨۵، او ویراستار تمام‌وقت این فرهنگ شد و به آکسفورد آمد تا به محل انتشار فرهنگ نزدیک‌تر باشد. اتاق کتابت جدیدی در محوطۀ خانۀ او در خیابان بنبوری[۱۷]، شمارۀ ٧٨ ساخته شد. هنری بردلی[۱۸]، یکی از دستیاران وی، نیز به سمت کمک‌ویراستار منصوب شد.

در ۱٨٨٨، نخستین جلد فرهنگ، شامل حروف A و B، منتشر شد. ماری در مقدمه، علت طولانی شدن آن را شرح می‌دهد:

«آماده کردن این جلد بسیار بیشتر از آنچه مؤسسان پیش‌بینی می‌کردند به‌طول انجامید. به‌ویژه دو مسئله وقت زیادی از ما گرفت؛ نخست اینکه تألیف مدخل[۱۹]‌های طولانی‌تر، مانند مقاله‌های AT، BY، BUT، BE، BEAR و BREAK، روزها و گاهی حتی هفته‌ها زمان می‌برد. در آغاز کار، مواجه شدن با حجم انبوهی از هزاران شاهد دسته‌بندی‌نشده‌ای که به‌دست ما رسیده بود سختی‌ها و دشواری‌های بسیاری داشت. صِرفِ بررسی نتیجۀ کار ما، که تا حدودی با نظم انجام شده‌ است، وضعیتی را که در آن بوده‌ایم کامل نشان نمی‌دهد. در این قسمت از کار، کارکنان پیشین ما عملاً بی هیچ کمکی کار خود را انجام دادند؛ پیش از این، هیچ‌کس تلاش نکرده بود نگرشی منطقی و تاریخی از روند گسترش معنایی[۲۰] واژه‌های انگلیسی را عرضه کند. البته ما هم مدعی نیستیم که کار ما کامل است و باید اذعان کنیم که آن‌ها نیز با توجه به زمان و داده‌هایی که در اختیار داشته‌اند به بهترین شکل عمل کرده‌اند. موضوع زمان‌بر دیگر توصیف معنایی اصطلاحات[۲۱] مبهم بود. در برخی موارد، این اصطلاحات قدیمی یا معاصر بودند یا اینکه درحوزه‌هایی مانند تاریخ، آداب‌ورسوم، مُد، تجارت یا محصولات به‌کار می‌رفته‌اند. … به‌دست آوردن اطلاعات دست‌اول و معتبر دربارۀ این حوزه‌ها اغلب کاری عظیم و در برخی موارد طاقت‌فرسا بود.»

در مقدمه، از افراد زیادی، ازجمله دستیاران ویرایش که وقت خود را داوطلبانه صرف این فرهنگ کرده بودند و بسیاری از پژوهشگرانی که ماری گاهی با آن‌ها مشورت می‌کرد، تشکر کرده بودند. ماری نام همۀ برگه‌نویسانی را که بیش از یک‌هزار شاهد گرد آورده بودند، در فرهنگ ذکر کرد. او مقدمه را با این مطلب به‌پایان رساند:

«پس از همۀ این کمک‌ها و تلاش‌های بسیار زیاد برای تکمیل این فرهنگ، زمان همچنان رام‌نشدنی است. هنوز هم، مانند دوران دکتر جانسون[۲۲]، ضروری است که بر پژوهش‌ها محدویت‌هایی اعمال شود تا این اثر «به‌موقع پایان یابد، حتی اگر همچنان کامل نباشد». درنتیجه، پس از اتمام جلد نخست، هدف سرویراستار و پژوهشگران زیردست او این است که سرعت این روند را حفظ کنند تا بتوانند هر سال یک بخش تألیف کنند. آقای هنری بردلی (همان‌گونه که پیش‌تر اشاره کردیم، ایشان در تألیف جلد پیش رو همکاری کرده‌اند)، به همراه دستیاران خود، جداگانه برروی جلد سوم این فرهنگ کار می‌کنند. درنتیجه، ازاین‌پس، انتظار داریم سرعت تألیف این اثر دوبرابر شود.»

شاید ماری خوش‌بین بود، زیرا چهل سال دیگر طول کشید تا تألیف این فرهنگ به پایان برسد. ویلیام الکساندر کریجی[۲۳] که در ۱٩٠۱، به‌عنوان ویراستار سوم این فرهنگ منصوب شد، از ۱٨٩٧ با گروه بردلی همکاری می‌کرد. چارلز تالبوت اونیونز[۲۴] نیز چهارمین ویراستار این فرهنگ بود که در ۱٩۱۴ به این سِمَت منصوب شد. او از ۱٨٩۵ در تألیف این فرهنگ همکاری می‌کرد.

در ۱٩۱۴، هم‌زمان با انتشار جلد هشتم فرهنگ، جنگ جهانی اول نیز آغاز شد. این مسئله کاهش سرعت تألیف فرهنگ را در پی داشت، زیرا کارمندان فرهنگ داوطلبانه به نیروهای نظامی پیوستند. در ۱٩٠٨، جیمز ماری لقب سِر دریافت کرد و در ۱٩۱۵ در هفتادوهشت‌سالگی درگذشت. یک سال قبل از مرگ، به‌دلیل ابتلا به سرطان تحت درمان قرار گرفت و با بهبود نسبی توانست روی حرف T نیز کار کند. پس از چندی، به جنبْ‌آماس[۲۵] مبتلا شد و پس از سال‌ها کار روی فرهنگ موردعلاقۀ خود در ٢۶ ژوئیه درگذشت. هنری بردلی نیز اتمام این فرهنگ را ندید. او در ۱٩٢٣، پنج سال پیش از چاپ آخرین جلد، فوت کرد.

جدول ۱: «فرهنگ انگلیسی جدید براساس اصول تاریخی» بیشتر براساس داده‌های گردآوری‌شده در انجمن واژه‌شناسی پایه‌گذاری شد

فرهنگ انگلیسی جدید در ۴٨٧,۱۵ صفحه و دو برابر تخمین اولیه به‌ پایان رسید. در آغاز، حجم این فرهنگ را ٧ هزار صفحه پیش‌بینی کرده بودند. جیمز ماری تقریباً نیمی از کلّ فرهنگ، برابر با حدود ۲۰۷,۷ صفحه، را ویرایش کرد. از بیش از پنج‌میلیون شاهدی که گردآوری شده بود، ٢٠٠,٨۶۱,۱ شاهد در این فرهنگ استفاده شد. این فرهنگ ٢٠٠,٢۵٢ مدخل و ٨٠٠,۴۱۴ تعریف را در بر داشت. ۴۴ سال از زمان انتشار قسمت A-Ant در ۱٨٨۴ و هفتاد سال از زمان پیشنهاد انجمن واژه‌شناسی برای تألیف «فرهنگ جدید زبان انگلیسی» می‌گذشت.

در ۱٩٣٣، این فرهنگ با عنوان فرهنگ انگلیسی آکسفورد در دوازده جلد به‌همراه تکمله‌ای در ٨۶۶ صفحه بازچاپ شد. این مجموعه را کریجی و اونیونز، دو ویراستاری که هنوز در قید حیات بودند، ویرایش کردند. در تکمله، واژه‌ها و معنی‌هایی آمده بودند که در پنجاه سال اخیر وارد زبان انگلیسی شده بودند. برگه‌نویسان همچنان به فرستادن برگه‌های شاهد ادامه می‌دادند. آنان حتی برای واژه‌هایی که مدخل آن‌ها در جلدهای پیشین فرهنگ چاپ شده بود نیز این کار را انجام می‌دادند. این تکمله چیزهای دیگری نیز در بر داشت: واژ‌ه‌هایی با ریشه‌های جدید که آگاهانه یا برحسب اتفاق، از فرهنگ اصلی حذف شده بودند، شمار فراوانی از واژ‌ه‌های هنری و علمی، تعداد زیادی واژۀ محاوره‌ای و عامیانه، انبوهی از اَعلام[۲۶] و همچنین کاربرد واژه‌ها در انگلیسی امریکایی (کریجی یک فرهنگ تاریخی انگلیسیِ آمریکایی را ویرایش می‌کرد که در ۱٩٣۶ـ۱٩۴۴ منتشر شد).

٣. فرهنگ انگلیسی آکسفورد شامل چه چیزهایی است؟

پیش از اینکه بیشتر به تاریخچۀ فرهنگ انگلیسی آکسفورد بپردازیم، اجازه بدهید محتوای آنچه را جیمز ماری و ویراستاران پس از او گردآوری کرده‌اند بررسی کنیم. در مقدمۀ جلد ۱، ماری هدف‌های این فرهنگ را این‌گونه برشمرد:

«هدف این فرهنگ فراهم کردن تعداد مناسبی معنی، ریشه و تاریخچۀ واژه‌های زبان انگلیسی است که امروزه کاربرد همگانی دارند یا به‌عنوان واژه‌هایی که در هفت‌صد سال اخیر، کاربرد داشته‌اند بازشناخته شده‌اند. کوشیده‌ایم ۱. نشان دهیم تک‌تک واژه‌ها در چه زمانی، چگونه و به چه صورتی و با چه معنایی انگلیسی شده‌اند؛ و سپس صورت و معنیِ آن‌ها چه تغییراتی کرده‌است؛ کدام‌یک از کاربردهای واژه‌ها در طول زمان متروک شده‌اند و کدام‌یک همچنان به‌کار می‌روند؛ کدام کاربردهای واژه‌ها جدیدند و این کاربردهای جدید با چه فرایندی و در چه زمانی پدید آمده‌اند؛ ٢. نشان دهیم این واقعیت‌ها با استفاده از شاهدهایی از نخستین کاربرد یافت‌شدۀ واژه تا آخرین کاربرد آن یا تا دورۀ معاصر؛ معنی و تاریخچۀ این دست واژه‌ها را ذکر کنیم؛ ٣. به ریشۀ هر واژه، با تأکید بر واقعیت‌های تاریخی و مطابق با رو‌ش‌ها و دستاوردهای علم زبان‌شناسی نوین بپردازیم.»

هدف‌های فرهنگ انگلیسی آکسفورد همان چیزهایی بود که جانسون یک قرن پیش‌تر آرزویشان را داشت: دراختیار قرار دادنِ تاریخچه‌ای از تمام واژه‌هایی که از سال ۱۱۵٠ به بعد کاربرد داشته‌اند و تأیید کردن آن‌ها با شاهدهایی که تغییرها و گسترش‌های معنایی واژه‌ها را نشان می‌دهند، همچون تولد و مرگ واژه‌ها و معنی‌های آن‌ها را. بااین‌حال، فرهنگ انگلیسی آکسفورد کاملاً جامع نیست. درحالی‌که به‌نظر می‌رسید این فرهنگ توصیف‌گرا[۲۷] است (آنچه را هست ثبت می‌کند)، حساسیت‌های محافظه‌کارانه نیز در آن مشاهده می‌شد. بنابراین، برخی واژه‌هایی که امروزه برچسب «عامیانۀ بی‌ادبانه[۲۸]» می‌پذیرند و نیز واژه‌های علمی و فنی‌ای که تعدادی از آن‌ها در هنگام تألیف فرهنگ ساخته شده بودند، در فرهنگ درج نشدند. […]

اتکا به برگه‌نویسان داوطلب و توانایی متفاوت آن‌ها در تشخیص داده‌های مورد نیازی که می‌خواندند شاید بر نوع و گسترۀ پوشش این فرهنگ اثر گذاشته باشد. شاید هم دستور‌العمل‌های ماری نتوانسته باشد به آن‌ها کمک کند؛ همان‌گونه که خود او بعدها نیز اعلام کرد:

«برای “هر” واژه‌ای که کم‌کاربرد، قدیمی، منسوخ، جدید یا غیرعادی است یا به‌صورتی خاص به‌کار رفته شاهدی بیاورید.»

با وجود این، پژوهشگرانی که دستیار ویراستاران بودند و همچنین آن گروه از پژوهشگرانی که دربارۀ اطلاعات، به‌ویژه واژه‌های قدیمی یا فنی، نظر می‌دادند شاهدهایی را که برگه‌نویسان فرستاده بودند، بارها تکمیل می‌کردند.

ماری در نظر داشت تمام «واژه‌های رایج» انگلیسی را در فرهنگ بگنجاند. بااین‌حال، در بخش «توضیحات عمومی»[۲۹]، که جلد نخست فرهنگ با آن آغاز شده‌است، آشکارا می‌گوید این هدف تغییرپذیر است. […] ماری می‌پذیرد که این فرهنگ در حوزۀ علم و فلسفه، بیش از حوزۀ زبان عامیانه گسترش یافته‌ است، زیرا احتمال اینکه واژه‌های گروه نخست وارد نوشتار شوند بیشتر است، درحالی‌که واژه‌های گروه دوم در گفتار باقی خواهند ماند.

در فرهنگ انگلیسی آکسفورد، واژه‌ها به سه دسته تقسیم شده‌اند: واژه‌های «اصلی»، واژه‌های «وابسته»[۳۰] و «ترکیبات»[۳۱]. واژه‌های اصلی شامل همۀ مفردات می‌شود، خواه این واژه‌ها بسیط باشند، خواه مشتق. همچنین واژه‌های مرکّبی که «با توجه به معنی، تاریخچه یا اهمیت آن‌ها استدلال می‌شود که در مدخلی جداگانه ثبت شوند نیز جزء واژه‌های اصلی قرار داده شده‌اند. واژه‌های وابسته «گونه»[۳۲]‌ها و صورت‌های قدیمی واژه‌های اصلی هستند. این واژه‌ها یا بدساخت هستند یا وجودشان مشکوک است یا ادعا شده‌ است که در جایی به‌کار رفته‌اند. به هرحال، به هر دلیلی به این نتیجه رسیده‌اند که در فرهنگ ثبت شوند. برای نمونه، به موارد زیر توجه کنید:

Afforse, obs. variant of AFFORCE

Afforst, obs. variant of ATHIRST

Affrait, -ly, see AFFRAYITLY, AFRAID.

واژه‌های اصلی و وابسته در مجموعۀ الفبایی این فرهنگ، سرمدخل[۳۳] شده‌اند. واژه‌های وابسته، در مقایسه با واژه‌های اصلی، با حروف کوچک‌تری چاپ شده‌اند. ترکیب‌ها واژه‌هایی (مشتق و مرکّب) هستند که یا به تعریف نیازی ندارند یا می‌توان آن‌ها را «به‌طور خلاصه و مرتبط با واژه‌های هم‌ریشه[۳۴] توضیح داد». این ترکیب‌ها ذیل واژۀ اصلی‌ای که اولین عنصر آن‌هاست، آمده‌اند. اگر واژه‌ای بیش از دو هویت دستوری متفاوت داشته باشد، برای هر هویت دستوری، جداگانه مدخل شده‌ است، مانند brass که هم اسم است و هم فعل.

مدخل واژۀ اصلی شامل چهار بخش است: تشخیص[۳۵]، صرف[۳۶]، معنی[۳۷] و شاهدها[۳۸]. بخش تشخیص با املای واژه آغاز می‌شود: در سرمدخل، صورت رایج معمول به‌صورت سیاه[۳۹] و با حرفِ اول بزرگ آمده‌است. املاهای رایج جایگزین پس از سرمدخل قرار دارند، مانند Jowl, jole. پیش از واژه‌هایی که به نظر می‌رسیده قدیمی‌اند نشانۀ صلیب (†) آمده‌است، مانند Kask† (به معنی «فعال» و «قوی»). پیش از برخی واژه‌ها نشانۀ «||» قرار گرفته که نشان‌دهندۀ بومی شدن واژه‌ها در زبان است. واژه‌ها با توجه به این اصطلاح‌ها طبقه‌بندی شده‌اند: «طبیعی»[۴۰]، «مقیم»[۴۱]، «بیگانه»[۴۲] و «اتفاقی»[۴۳].

گروه «طبیعی» شامل همۀ واژه‌های «بومی» (با ریشۀ آنگلوساکسن[۴۴] آن‌ها) و وام‌واژه‌های «کاملاً طبیعی‌شده‌ای» است که دیگر املا، تلفظ یا تصریف آن‌ها خاستگاه زبانی‌شان را نشان نمی‌دهد (مانند gas و street). گروه «مقیم» شامل وام‌واژه‌هایی است که کاربرد آن‌ها در زبان طبیعی شده‌ است، ولی املا، تلفظ یا تصریف آن‌ها خاستگاه زبانی‌شان را نشان می‌دهد (مانند crèche و locus). گروه «بیگانه» شامل وام‌واژه‌هایی است که برای اشاره به اشیا، عنوان‌ها و مانند آن‌ها به‌کار می‌روند. این واژ‌ه‌ها پرکاربردند، اما معادل انگلیسی ندارند (مانند intifada و Knesset). واژه‌های «اتفاقی» مانند واژه‌های بیگانه‌اند، با این تفاوت که کم‌کاربردند و فقط گاهی، مثلاً در سفرنامه‌ها، یافت می‌شوند. واژه‌های مقیم، بیگانه و اتفاقی که بیشتر آن‌ها بیگانه‌اند، با نشانۀ || نشان داده شده‌اند، چنان‌که ||Hemiplegia و ||Kursaal.

پس از سرمدخل و املاهای گوناگون آن، تلفظ آمده‌ است که در کمانک قرار دارد. ماری در بخش توضیحات عمومی، چنین آورده‌است: «تلفظْ صورت یا صورت‌های زنده و واقعی واژه است، یعنی خود واژه. صورتی که املای رایج تنها نمادی از آن است». فرهنگ انگلیسی آکسفورد پیش از تدوین الفبای آوانگاری بین‌المللی تألیف شد و ماری برای تلفظ واژه‌ها زحمات فراوانی کشید و از توصیه‌های علمی بهره برد تا توانست برای نشان دادن تلفظ واژه‌ها نظام آوانویسی دقیقی تدوین کند. پس از تلفظ، «هویت دستوری» قرار دارد. اگر واژه‌ای قطعاً اسم باشد، برچسبی به آن داده نمی‌شود. درغیراین‌صورت، از برچسب sb استفاده می‌شود (sb کوتاه‌شدۀ substantive است که در گذشته، برای اشاره به «اسم» به‌کار می‌رفت). اگر واژه‌ای در حوزه یا موضوع خاصی به‌کار رود (مانند Mus. که به Music اشاره دارد)، پس از برچسب هویت دستوری، برچسب مشخصات[۴۵] می‌آید. برچسب دیگری که ممکن است پس از برچسب مشخصات بیاید، برچسب «وضعیت[۴۶]» است، مانند «منسوخ[۴۷]»، «قدیمی[۴۸]»، «محاوره‌ای[۴۹]»، «گویشی[۵۰]» (ازآنجاکه واژه‌های گویشی معمولاً در این فرهنگ گنجانده نمی‌شود، این برچسب نشان می‌دهد که واژۀ مورد نظر «تنها در زمان کنونی گویشی است و پیش‌تر کاربرد عام داشته‌است»)، و «کم‌کاربرد[۵۱]».

اگر املای واژه‌ای تغییر کند یا املاهای قدیمی متفاوتی داشته باشد، این املاهای قبلی آورده شده‌اند. همچنین اگر املاها با شماره مشخص شده باشند، از برچسب Forms استفاده شده‌است، مانندِ

Housing Forms: 5 howsynge, husynge, 7 howzen, 7-9 howsing, 7- housing.

این شماره‌ها به قرن اشاره دارد. بنابراین، ۵ یعنی «قرن پانزدهم» و ۷-۹ یعنی «از قرن هفدهم تا نوزدهم» و غیره. ۱ به «آنگلوساکسن» و پیش از قرن دوازدهم اختصاص دارد. آخرین اطلاعی که در قسمت تشخیص وجود دارد، «تصریف» اسم‌ها و فعل‌های بی‌قاعده است.

در بخش «صرف» هر مدخل، «صورت تاریخی» واژه ثبت شده‌است. این بخش اطلاعات زیر را در بر دارد: ریشه‌شناسی (یعنی زبان مبدأ آن‌ها)، هرگونه تغییرات بعدی برروی واژه در زبان انگلیسی، و هرگونه اطلاعات گوناگون دربارۀ تاریخ واژه. همۀ این اطلاعات در قلاب آمده‌است. […]

در هر مدخل، قسمت صرفْ «تاریخچۀ صورت» واژه و قسمت معنی تاریخچۀ معنی واژه را نشان می‌دهد. اگر واژه‌ای بیش از یک معنی داشته باشد، معنی‌ها از ابتدا تا انتهای مدخل به‌ترتیب با شماره نشان داده شده‌اند. گاهی واژه در بیش از یک شاخۀ[۵۲] معنایی مستقل گسترش یافته ‌است. دراین‌صورت، این شاخه‌ها با عددهای رومی شماره‌گذاری شده‌اند (مانند I، II و III)، اما شمارۀ معنی‌های شاخۀ دوم به‌ترتیب پس از شمارۀ معنی‌های شاخۀ اول ادامه می‌یابد. اگر معنایی تفکیک شده باشد، این تفکیک‌ها با حروف کوچک الفبا (مانند a، b، c و غیره) مشخص شده‌اند. پیش از معنی‌های قدیمی، به‌مانند واژه‌های قدیمی، نشانۀ صلیب (†) آورده شده‌است. پیش از معنی‌هایی که نشان‌دهندۀ کاربردهای نادرست و خَلط کردن کاربرد واژه‌ها هستند، نشانۀ ¶ آمده‌است. […]

هر معنی تعریف خود را دارد. پس از تعریف، شاهدهایی با ترتیب تاریخی آمده ‌است. نخستین شاهد کهن‌ترین کاربرد یافت‌شده از واژه را در معنی مورد نظر نشان می‌دهد و اگر واژه‌ای قدیمی شده باشد، آخرین شاهد آخرین کاربرد یافت‌شده را نشان می‌دهد. هدف این بوده ‌است که برای هر معنیِ واژه، در هر قرن، تقریباً یک شاهد آورده شود. […]

با توجه به منابع و امکاناتی که در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در اختیار جیمز ماری و دستیاران و کارمندانش بود، فرهنگ انگلیسی آکسفورد، با وجود همۀ کاستی‌هایش، در حوزۀ فرهنگ‌نویسی، اثری است ماندگار. این فرهنگ به چندین نسل از دانشجویان زبان انگلیسی که برای یافتن اطلاعات مورد نیاز خود این فرهنگ را می‌کاویدند، کمک بسیاری کرده ‌است. هرچند به‌نظر می‌رسید ویراست ۱٩٣٣ این اثر برای سالیان سال نسخۀ کاملی خواهد بود، اما پس از انتشار فرهنگ انگلیسی آکسفورد همه‌چیز بسیار تغییر کرد.

۴. تکمله‌ها و ویراست دوم

در تکملۀ چاپ ۱٩٣٣، تنها گزیده‌ای از داده‌ها به بخش‌های پیشین فرهنگ افزوده شد. در دهۀ ۱٩۵٠، انتشارات دانشگاه آکسفورد تصمیم گرفت کار برروی تکملۀ جدیدی را آغاز کند. این تکمله مندرجات فرهنگ را تکمیل کرده و در آن به واژه‌هایی که پس از انتشار این اثر وارد زبان شده بودند نیز پرداخته شده‌است. در ۱٩۵٧، دبلیو. ای. کریجی درگذشت و از همان سال، با نظارت رابرت بورچفیلد[۵۳]، ویراستار جانشین او، ادامۀ تکملۀ تألیف می‌شد. او در ۱٩٢٣، در نیوزیلند متولد شد، اما از ۱٩۵٠ در دانشگاه آکسفورد کار می‌کرد. در این دانشگاه، با سی. تی. اونیونز آشنا شد و اونیونز او را به‌سوی فرهنگ‌نویسی سوق داد.

قرار بود تکمله‌ای که به سرپرستی بورچفیلد تهیه شده بود، با تکملۀ چاپ ۱٩٣٣ ادغام و جایگزین آن شود. همچنین پیش‌بینی می‌شد این بخش در مدت هفت سال تألیف و در یک جلد منتشر شود، ولی در ۱٩۶۵، تخمین زدند این تکمله به سه جلد بالغ شود. در نهایت، این اثر در ۱٩٧٢ – ۱٩٨۶ در چهار جلد، به این صورت منتشر شد: جلد ۱ (۱٩٧٢): A-G، جلد ٢ (۱٩٧۶): H-N، جلد ٣ (۱٩٨٢): O-Scz، جلد ۴ (۱٩٨۶): Se-Z.

در ۱٩۵٧، بورچفیلد برنامۀ برگه‌نویسی تازه‌ای پایه‌گذاری کرد و در مقدمۀ جلد اول تکمله، نوشت یک‌ونیم‌میلیون شاهد استخراج کرده‌اند. این شاهدها «از هر نوع متنی که از ۱٨٨۴ به بعد نوشته شده، گردآوری شده‌است». این برنامۀ برگه‌نویسی متون در مقایسه با فرهنگ انگلیسی آکسفوردِ اصلی حوزه‌های گسترده‌تری را پوشش می‌داد:

«ما به آن دسته از متن‌های انگلیسیِ غیربریتانیایی که بیشتر در امریکای شمالی، استرالیا، نیوزلند، آفریقای جنوبی، هند و پاکستان نوشته شده‌اند، مراجعه کردیم. کوشیدیم واژه‌های مهم و دیرپا و پایدار همۀ رشته‌های دانشگاهی، ازجمله رشته‌های تازه‌تأسیسی مانند جامعه‌شناسی، زبان‌شناسی و دانش رایانه، را که در کتاب‌های درسی و مجله‌ها به‌کار رفته بودند، استخراج کنیم.»

بورچفیلد همچنین به گنجاندن «بسیاری از واژه‌های محاوره‌ای و بی‌ادبانه‌ای که به مسائل جنسی و قضای حاجت مربوط‌اند» اشاره کرده‌است.

در تکمله، برخلاف فرهنگ انگلیسی آکسفورد، دیگر میان واژه‌های «اصلی» و «وابسته» تمایزی گذاشته نشده‌است. البته نظام برچسب‌گذاری واژه‌ها، مانند «قدیمی» و «منسوخ»، همچنان به‌کار گرفته شد. کاربرد برچسب‌های موضوعی نیز بسیار گسترده‌تر شده‌است: یکی از جهت واژگان روبه‌گسترش و تخصصی علمی و دیگر از این جهت که «برخی موضوعات علمی آنچنان تخصصی شده بودند که دیگر نمی‌شد آن‌ها را برای افراد غیرمتخصص توضیح داد». تکمله روی‌هم‌رفته ۶٩ هزار مدخل با بیش از نیم‌میلیون شاهد را در بر داشت.

در اوایل دهۀ ۱٩٨٠ که کم‌کم بورچفیلد اثر خود را به پایان می‌رساند، انتشارت دانشگاه آکسفورد تصمیم گرفت گام بعدی را در راستای ارتقای کیفیِ فرهنگ آکسفورد بردارد. در ۱٩٨۴، پروژۀ فرهنگ انگلیسی آکسفورد جدید رقم خورد. هدف از انجام این پروژه، انتشار الکترونیکی این فرهنگ بود. پیشنهاد شد فرهنگ انگلیسی آکسفورد و تکملۀ بورچفیلد به‌صورت متن الکترونیکی واحدی انتشار یابند. همچنین، این پروژه به تألیف دومین ویراست چاپی فرهنگ انگلیسی منجر شد. در ۱٩٨۴، ادموند وینر[۵۴] به سِمَتِ ویراستاری این فرهنگ انتخاب شد و در ۱٩٨۶ نیز جان سیمپسون دستیار او شد. این دو روی روند انجام این طرح نظارت داشتند.

عرضۀ این فرهنگ و تکملۀ آن به‌صورت الکترونیکی کار پرزحمتی بود که همکاری سازمان‌های گوناگونی را در هر دو سوی اقیانوس اطلس ایجاب می‌کرد: شرکت بین‌المللی کامپیوتاپرینت[۵۵] در فرت واشینگتن،[۵۶] پنسیلوانیا؛ دانشگاه واترلو[۵۷] در کانادا؛ و شرکت بریتانیایی آی‌بی‌ام؛ و همچنین انتشارات دانشگاه آکسفورد. در این پروژه، برای وارد کردن متن این فرهنگ به رایانه، از بیش از ۱٢٠ حروف‌نگار استفاده شد‌. پیچیدگی و تنوّع قلم‌های این فرهنگ اجازۀ استفاده از ابزارهای اسکن را نمی‌داد. ازاین‌رو، حدود پنجاه نمونه‌خوان کار حروف‌نگاران را بررسی می‌کردند. ادموند وینر و جان سیمپسون به همراه کارمندان فرهنگ‌نویس خود در آکسفورد فرهنگ الکترونیکی را اصلاح و ویرایش کردند و همچنین حدود پنج‌هزار واژۀ جدید را نیز به این فرهنگ افزودند و بدین ترتیب، ویراست دوم فرهنگ انگلیسی آکسفورد تألیف شد. یکی دیگر از تغییرات، کنار گذاشتن نظام آوانویسی ماری در بخش تلفّظ بود. در این زمان، دیگر الفبای آوانگاری بین‌المللی نظام معیار فرهنگ‌نویسی شده بود.

افزون بر اینکه جابه‌جایی نسخۀ لوح فشردۀ فرهنگ انگلیسی آکسفورد آسان‌تر بود، این نسخه امکانات جست‌وجویی را فراهم می‌آورد که نسخۀ چاپی فاقد آن بود. برای نمونه، هریک از بخش‌های مدخل را می‌شود به‌صورت مجزّا جست‌وجو کرد: سرمدخل، تعریف، ریشه و شاهد. خود شاهدها را نیز می‌شود براساس ویژگی‌های زیر جست‌وجو کرد: «تاریخ»، «نویسنده»، «اثر» و «متن». جست‌وجوی «ریشه» همۀ واژه‌هایی را دراختیار قرار می‌دهد که خاستگاه زبانی مشترکی دارند یا دقیق‌تر بگوییم، همۀ واژه‌هایی که به دلایل گوناگون در بخش ریشه‌شناسی زبان مشترکی دارند. برای نمونه، جست‌وجوی Russ (روسی) ۴٧٣ مورد را نشان می‌دهد. جست‌وجوی «تاریخی» تاریخ شاهد را نشان می‌دهد. جست‌وجوگر «نویسنده» همۀ شاهدهای برگرفته از آثار یک نویسنده را در اختیار کاربران قرار می‌دهد و جست‌وجوگر «اثر» شاهدهای یک انتشارات را ارائه می‌دهد.

هرچند، جست‌وجو در فرهنگ انگلیسی آکسفورد خالی از اشکال هم نیست. جست‌وجوها ناهماهنگی‌های زیادی را در کدگزاری آشکار می‌کند. علت این ناهماهنگی‌ها بی‌تردید بازۀ زمانی تألیف این فرهنگ و شمار ویراستاران و ویراستاران زیردست آن است. برای نمونه، اگر بخواهید همۀ شاهدهای هملت شکسپیر را بیابید، باید بدانید که این کتاب با اختصار Ham. ثبت شده‌است. همچنین اگر Ham. را جست‌وجو کنید نتایجی اضافی مانند ‘B’ham Daily Post نیز یافت می‌شود. با وجود این، اگر این فرهنگ را ابزاری پژوهشی برای بررسی زبان انگلیسی و تاریخ آن در نظر بگیریم، جست‌وجوهای الکترونیکی کاربردهای بسیار بیشتری از آن را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. اگرچه ناهماهنگی‌ها و خطاهای زیادی نیز باید اصلاح شود. این اصلاحات هدف بعدی پروژۀ فرهنگ انگلیسی آکسفورد جدید خواهد بود.

۵. ویراست سوم

از ۱٩٩٣ به بعد، گروه فرهنگ انگلیسی آکسفورد (با حدود ۱٢٠ کارمند) وظیفۀ ویرایش کلّ فرهنگ را برعهده گرفت. هدف آنان انتشار ویراست سوم این کتاب در ٢٠۱٠ بود[۵۸]. این کار ایجاب می‌کند این گروه موارد زیر را انجام دهند: بررسی تمامی واژه‌های فرهنگ، اصلاح تعریف‌ها در صورت لزوم، بازبینی تلفّظ‌ها، بازنگری ریشه‌ها با استفاده از دستاوردهای علمی جدید و ارزیابی دوبارۀ شاهدها، که خود جست‌وجوی شاهدهای پیشین را به دنبال دارد. همچنین پیش‌بینی می‌شود هزاران واژۀ جدید نیز به فهرست واژگان این فرهنگ افزوده شود. سه جلد «ضمیمه[۵۹]» به‌صورت چاپی منتشر شده ‌است. نه‌تنها کارمندانْ بازبینی و پژوهش خود را در خانه انجام می‌دهند، با پژوهشگران دیگر در سراسر جهان نیز در ارتباط‌اند. این ارتباط اغلب با رایانامه برقرار می‌شود. پژوهشگران برای گرفتن اطلاعات، در وبگاه اینترنتی <oed.com> و خبرنامه‌های خود، به‌طور منظّم، درخواست‌هایی منتشر می‌کنند. جان سیمپسون[۶۰] سرویراستار فرهنگ انگلیسی آکسفورد٣ است و ادموند واینر[۶۱] «سرپرستی بخش واژه‌شناسی» را برعهده دارد.

در این فاصله، فرهنگ انگلیسی آکسفورد از مارس ٢٠٠٠ به‌صورت برخط نیز منتشر شده‌است، هم‌زمان با ویرایش فرهنگ انگلیسی آکسفورد٣، این اصلاحات به‌صورت برخط در دسترس قرار می‌گیرد. ویرایش فرهنگ از حرف M آغاز شد و در هر فصل، حدود یک‌هزار مدخل ویرایش‌شده به فرهنگ افزوده می‌شود. مشترکان می‌توانند هر مدخل فرهنگ انگلیسی آکسفورد٣ را با فرهنگ انگلیسی آکسفورد٢ مقایسه کنند. ویراستاران دریافته‌اند که فرایند ویرایش، درعمل، دو برابر حجم متن فرهنگ است. مقدمۀ ویراست سوم پیش‌تر به‌صورت برخط در اینترنت موجود بود. در این مقدمه، اصول و شیوه‌های تألیف این ویراست شرح داده شده‌ است. یکی از کارهای اصلی درمورد فرهنگْ روزآمدسازی و تکمیل شاهدهاست. برای برخی واژه‌ها شاهد کهن‌تری نیز پیدا شده ‌است. گاهی این شاهدها نشان می‌دهند واژۀ مورد نظر در زمان‌هایی بسیار دورتر از آنچه تاکنون پنداشته می‌شد به‌کار می‌رفته‌اند. برای نمونه، اکنون آشکار شده‌است که واژۀ Magnificat «(سرود کلیسایی) مانیفیکا، تمجید» در انگلیسی باستان نیز به‌کار می‌رفته‌است. واژۀ macaroon «بیسکویت بادامی یا نارگیلی» در انگلیسی میانه نیز وجود داشته‌است، درحالی‌که پیش‌تر گمان می‌شد این واژه متعلّق به انگلیسی نوِ متقدّم است.

داده‌های جدید از طریق چهار برنامۀ اصلی خواندن متون به‌دست مسئولان بخش ویرایش می‌رسد. این برنامه موارد ذیل را پوشش می‌دهد: منابع قرن نوزدهم و بیستم بریتانیایی و آمریکای شمالی، متن‌های متعلّق به دوران نوِ متقدّم تا قرن نوزدهم، مقاله‌های پژوهشی دربارۀ تحلیل واژگان زبان انگلیسی و اطلاعاتی دربارۀ دیگر طرح‌های فرهنگ‌نویسی که مشترکان خاص گردآوری می‌کنند. افزون‌براین، در منابع الکترونیکی، مانند نسخه‌های برخط روزنامه‌ها و پایگاه داده‌های متن‌های کامل ادبی و آثار دیگر، جست‌وجو می‌شود تا بتوانند داده‌های مفیدی گردآوری کنند. همچنین دست‌اندرکاران فرهنگ می‌کوشند گونه‌های متنوّع‌تری از زبان انگلیسی در سراسر جهان را پوشش دهند و به اصطلاحات علمی نیز با دقت بیشتری توجه کنند.

سیمپسون در پایان مقدمۀ خود، برخی تصوّرها دربارۀ فرهنگ انگلیسی آکسفورد را نادرست می‌داند:

«دربارۀ فرهنگ انگلیسی آکسفورد افسانه‌های زیادی وجود دارد. طبق یکی از شایع‌ترین این افسانه‌ها، همۀ واژه‌ها و همۀ معنی‌هایِ تمامی واژه‌های به‌کاررفته در گوشه‌ای از زبان انگلیسی در این فرهنگ یافت می‌شود. چنین چیزی هرگز امکان ندارد. در ویرایش کنونی فرهنگ، ویراستاران بسیاری از اصطلاحاتی را که پیش‌تر در فرهنگ نیامده بوده‌است می‌افزایند. هرچند، باید این موضوع را خوب درک کنیم که در بر داشتن کامل همۀ عناصر زبان انگلیسی آرزویی واهی است. بااین‌حال، در چهارچوب محدودیت‌های معقول، مندرجات این فرهنگ بی‌تردید جامع است.»

برخی معمولاً ادعا می‌کنند «واژه» زمانی «واژه» محسوب می‌شود که در «این فرهنگ» ثبت شده باشد (وگرنه، آن واژه «انگلیسی» نیست). این رویکرد شاید در بازی‌های زبانی منطقی باشد، اما در دیگر موقعیت‌ها پذیرفتنی نیست. طرفداران این دیدگاه انتظار دارند فرهنگ‌ها تنها انگلیسی «درست‌وحسابی[۶۲]» را توصیف کنند، درحالی‌که فرهنگ‌ها ممکن است شامل واژه‌های عامیانه، غیررسمی و تخصصی‌ای باشند که این افراد آن‌ها را «درست‌وحسابی» ندانند. این نوع واژه‌ها معمولاً براساس سیاق زبانی خود برچسب‌گذاری می‌شوند. در اینجا شاید این پرسش مطرح شود که «در زبان انگلیسی، چه تعداد واژه وجود دارد؟» با مراجعه به فرهنگ‌ها نمی‌توان به این پرسش پاسخ داد.

«طبق یکی دیگر از افسانه‌ها، همۀ واژه‌های موجود در این فرهنگ (یا همۀ فرهنگ‌ها) کامل بررسی شده ‌است. این حالت نیز، مانند موضوع پیشین، در متنی محدود امکان‌پذیر نیست. از لحاظ فلسفی، نکتۀ مهم‌تر اینکه مؤلفان هر فرهنگی تلاش می‌کنند اطلاعات را به‌گونه‌ای ذکر کنند که برای کاربران قابل‌استفاده باشد. … کاربران باید … فرهنگ انگلیسی آکسفورد را راهنمای مناسبی درزمینۀ تاریخچه و معنی واژ‌ه‌های زبان انگلیسی بدانند، نه فهرست جامع و کاملی از تمام تفاوت‌های ظریف ممکن.»

از زمانی که انجمن واژه‌شناسی در ۱٨۵٨، تصمیم گرفت طرح «فرهنگ انگلیسی جدید براساس اصول تاریخی» را عملی کند، فرهنگ انگلیسی آکسفورد راه درازی پیموده‌ است. با کمک رسانه‌های الکترونیکی جدید و با به‌کار بستن روش‌های جدید علمی و پژوهشی، این فرهنگ روزبه‌روز اطلاعات تاریخی زبان انگلیسی را بهتر و بیشتر از گذشته دراختیار قرار می‌دهد.

سومین ویراست این اثر به واقعیت رساندن رؤیای جیمز ماری را نوید می‌دهد. جیمز آرزو داشت این فرهنگ به سطح مطلوبی از دقت و انسجام برسد، اما رؤیای او به‌علت نبود امکانات کافی عملی نشد، اما میراث او فراتر از هرچیز دیگر برای نسل‌های بعدی به‌یادگار مانده‌است.

* فرهنگ‌نویس

** دانش‌آموختۀ دکتری زبان‌شناسی از دانشگاه علامه طباطبایی

[۱]. Philological Society

[۲]. Richard Chenevix Trench

[۳]. Westminster

[۴]. Herbert Coleridge

[۵]. Frederick Furnivall

[۶]. On Some Deficiencies Our English Dictionaries

[۷]. Jakob

[۸]. Wilhelm Grimm

[۹]. lexicon

[۱۰]. Canones Lexicographici

[۱۱]. concise dictionary

[۱۲]. Early English Text Society

[۱۳]. James Murray [British English: /ˈmʌri/, American English: /ˈmər-ē, ˈmə-rē/]

[۱۴]. Mill Hill School

[۱۵]. North London

[۱۶]. Scriptorium

[۱۷]. Banbury Road

[۱۸]. Henry Bradley

[۱۹]. article

[۲۰]. sense-development

[۲۱]. terms

[۲۲]. Dr. [Samuel] Johnson, فرهنگ‌نویس بریتانیایی (۱٧٠٩ـ۱٧٨۴)

[۲۳]. William Alexander Craigie

[۲۴]. Charles Talbut Onions

[۲۵]. pleurisy

[۲۶]. proper names

[۲۷]. descriptivist

[۲۸]. coarse slang

[۲۹]. General Explanations

[۳۰]. Subordinate

[۳۱]. Combinations

[۳۲]. variant

[۳۳]. headword

[۳۴]. cognate

[۳۵]. Identification

[۳۶]. Morphology

[۳۷]. Signification

[۳۸]. Illustrative Quotations

[۳۹]. bold

[۴۰]. natural

[۴۱]. denizen

[۴۲]. alien

[۴۳]. causal

[۴۴]. Anglo-Saxon

[۴۵]. specification

[۴۶]. status

[۴۷]. Obs. (obsolete)

[۴۸]. arch. (archaic)

[۴۹]. colloq. (colloquial)

[۵۰]. dial. (dialect)

[۵۱]. rare

[۵۲]. branch

[۵۳]. Robert Burchfield

[۵۴]. Edmund Weiner

[۵۵]. International Computaprint Corporation

[۵۶]. Fort Washington

[۵۷]. Waterloo

[۵۸]. ویراست سوم این اثر تاکنون (سال ٢٠۱٨) منتشر نشده‌است.

[۵۹]. Additions

[۶۰]. John Simpson

[۶۱]. Edmund Weiner

[۶۲]. proper