انسان شناسی و فزهنگ
انسان شناسی، علمی ترین رشته علوم انسانی و انسانی ترین رشته در علوم است.

علوان و العلوانیه و موقف دائره التراث الثقافی المحلی فی الاهواز

ینسب لحن العلوانیه الى مبدعه ومؤدیه الفنان الاهوازی علوان الشویع ویشکل هذا اللحن وما یصاحبه من غناء احد الرکائز الاساسیه للثقافه الشعبیه الاهوازیه ، وقد تجاوز هذا اللحن حدود بیئته لینتقل الى کل من العراق ،الکویت والبحرین،حیث کان للفنان الکویتی المعروف الراحل عبد الله فضاله دورا مهما فی هذا الانتقال، ولا یزال المطربون والملحنون فی هذه البلدان یتغنون بهذا اللحن و یعتبرونه لونا خاصا یعرف باسم منشده علوان الاهوازی .

ینسب لحن العلوانیه الى مبدعه ومؤدیه الفنان الاهوازی علوان الشویع ویشکل هذا اللحن وما یصاحبه من غناء احد الرکائز الاساسیه للثقافه الشعبیه الاهوازیه ، وقد تجاوز هذا اللحن حدود بیئته لینتقل الى کل من العراق ،الکویت والبحرین،حیث کان للفنان الکویتی المعروف الراحل عبد الله فضاله دورا مهما فی هذا الانتقال، ولا یزال المطربون والملحنون فی هذه البلدان یتغنون بهذا اللحن و یعتبرونه لونا خاصا یعرف باسم منشده علوان الاهوازی .(۱)

و فی مقابله صحفیه اجریت مع احد معاصریه وهوالشیخ عبدالواحد”کریم ” الباوی المولود فی قریه الدامغه سنه۱۹۴۴وهو ایضا من العازفین والفنانین الذین بذلوا قصارى جهودهم ومنذ نعومه اظافرهم من اجل الارتقاء بهذا الفن فی رده على سؤال متى التقى بالفنان علوان ،قال : لا اتذکرالتاریخ بالضبط ولکن ذلک یعود الى ایام شبابی عندما کان یفد الى بیتی عشاق هذا النوع من الفن وکان من بینهم الفنان علوان الشویع وکان رحمه الله علیه بالاضافه الى کونه مطربا وعازفا کان شاعرا شعبیا ایضا ، کما کان یمتاز بحسن الخلق والعزه والکرامه، فهوخلافا لاقرانه من المطربین انذاک الذین کانوا یتقاضون المال ازاء الحفلات التی یقیمونها ، الا ان علوان کان یتعفف عن اخذ الاجور واتذکر فی احد الایام عندما کنت ضیفا علیه حاولت ان اتکرم علیه بمبلغ من المال، الا انه امتنع عن اخذه وقال لی کیف تقبل ان استلم منک النقود وانت ضیفاعلی، لذلک کنت کلما اقوم بزیارته فی بیته اهدیه کمیه من حبوب القهوه وکان یتقبلها ویقدم لی شکره ثم یبتسم ویقول هذا هو الاسلوب الصحیح ، ومن ممیزاته الاخرى ایضا معرفته الفائقه بالشعر ، لذلک کان یلحن الشعر ویغنیه وفقا لطبیعته فیما اذا کان حماسیا ملحمیا او حزینا اوغرامیا .(۲)

اشاده المطربین الشعبیین العراقیین

ویقول الشیخ عبد الواحد ایضا ، اتذکرعندما قدم الى المنطقه قبل قیام الثوره المطرب الشعبی العراقی المعروف سلمان المنکوب قدمنا له احد اشرطه المرحوم علوان الشویع ، فما ان سمعه حتى قام وجلس ، ثم انحنى تقدیرا واحتراما لهذا الفنان، ثم قال: اقسم بالله ان هذا غناءا واقعیا ، ومثل هذه المواقف لا تنحصر بسلمان المنکوب وحده وانما هناک مطربون عراقیون شعبیون من امثال عبد الصاحب شراد و جواد وادی وداخل حسن وشهید کریم ممن قدموا الى الاهواز قبل الثوره قد مجدوا هذا المطرب و اشادو بما قدمه من عطاء فنی . (۳)

الباحث قاسم منصور آل کثیر یحذر

وفی مقابله أجرتها وکاله الطلاب الجامعیین الإیرانیین “ایسنا” للأخبار مع الباحث الاهوازی فی مجال الأنثروبولوجیا الأستاذ قاسم أل کثیر قال فیها :أن هناک خطر جدی یتهدد الموسیقى العلوانیه والتی هی موطنها ایران وتحدیدا مقاطعه خوزستان على حد تعبیره ، وفی هذه المقابله قال السید أل کثیر أن موسیقى کل إقلیم من الأقالیم الإیرانیه تشکل جزءا هاما من ثقافه ذلک الإقلیم ،وان موسیقى العلوانیه تعتبر من الموسیقى العربیه وهی احدى الألحان الغنائیه المعروفه والأکثر شعبیه فی جنوب غرب البلاد وقد تجاوزت سمعتها الحدود، ألا أنها الیوم أصبحت تواجه الخطر وذلک نتیجه التجاهل والإهمال من جانب المسؤولین القائمین على تسجیل التراث الثقافی المحلی من جهه والتهدید من قبل دول الجوار التی تحاول توثیق هذا النوع من الغناء باسمها جهه أخرى .

مؤتمر شاهرود یتجاهل

وأضاف هذا الباحث قائلا: فی العام الماضی انعقد فی مدینه شاهرود المؤتمر السابع العام لتسجیل الثقافه الوطنیه ،وقد قدم لهذا المؤتمر ۲۹۰ ملفا من قبل الأقالیم تتضمنان المیراث الروحی الثقافی لتلک الأقالیم ،ألا انه لم یرد فیها أی ذکر لا للحن ولا لأسلوب غناء العلوانیه ، لذلک نأمل من المسؤولین العاملین فی هذا المجال توثیق هذا النمط الموسیقى لکی لا یکون مصیره کمصیر موسیقى ” العاشقین ” و ” التار ” التی سجلت بأسماء دول أخرى وهی فی الحقیقه موسیقى إیرانیه .

و یضیف أل کثیر قائلا: فی الآونه الأخیره نشر الباحث العراقی المعروف فی مجال الموسیقى الشعبیه والریفیه الأستاذ یحیى الجابری بحثا فی جریده الحیاه الصادره عام ۲۰۱۱ نسب من خلاله لحن الموسیقى العلوانیه إلى سکان البادیه العراقیه والسوریه ، فی حین أن الفنانین والملحنین فی هذه البلدان یعرفون معرفه کامله أن هذا اللحن ، أی العلوانیه ینسب لمبدعه المرحوم “علوان الشویع “وهو اهوازی عاش ومات فی هذه المنطقه .

و أثناء المقابله حمل السید أل کثیر مسؤولیه ذلک على عاتق المسؤولین القائمین على دائره الشؤون الثقافه فی إقلیم خوزستان وقال: حتى المسؤولین عن الثقافه فی خوزستان ،حیث یعتبر علوان من أهل تلک البلاد ، تجاهلوا کلیا هذا المطرب ، ولربما مرد هذا التجاهل یعود إلى عدم معرفتهم بفنون العامه من الناس وکذلک ضعف علاقاتهم مع الشرائح الداخلیه للمجتمع ، وقد وصل الأمر بهم إلى تجاهل اسم هذا الفنان، بحیث لم نجد له أی ذکر فی أی مؤتمر ثقافی .

ویضیف هذا الباحث ، أن الملحن و الباحث الموسیقى السید محمد رضا درویشی مؤلف موسوعه الألحان الإیرانیه کتب حول العلوانیه قائلا: أن لحن العلوانیه یؤکد على الترابط والصله بین ثقافات البلاد على اختلاف أنواعها ،ویرى أیضا ،أن علوان من بین افضل المطربین الذین عزفوا وانشدوا على الرباب .

فی الختام أضاف أل کثیر قائلا: أننا نتطلع وعبر تسجیل التراث الروحی لثقافات البلاد أن نرتقی بالنظره تجاه الغیر وإخراجها من الضبابیه لتکون اکثر شفافیه و هی بمثابه تمرین لنظره مبنیه على قواعد الثقه والثقه المتبادله فیما بیننا ، وثمه میزه أخرى لمزیا تسجیل التراث الروحی هی ” أن تحل الرؤیه” المشترکه ” بدلا من “الرؤیه عن بعد” وأن تحل أیضا معرفه الآخر بدل الخوف منه .

هوامش :

(۱) لمزید من الاطلاع راجع بالفارسیه ، علوانیه تار وبود این دیار للباحث الاهوازی قاسم منصور آل کثیر ، الرابط

http://anthropology.ir/node/17101

(۲) گفتوگو با شیخ “کریم باوی” استاد ربابه نواز ، الرابط

http://sheybancity.blogfa.com/post/358

(۳) نفس المصدر السابق

(۴) زنگ خطری برای یک نوع موسیقی مقابله وکاله ” ایسنا مع الباحث الأستاذ قاسم منصور آل کثیر ، الرابط

http://isna.ir/fa/print/93022113494/%D8%B2%D9%86%DA%AF-%D8%AE%D8%B7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D9%86%D9%88%D8%B9-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C

 

پی نوشت: مطلب فوق درباره سبکی از موسیقی محلی مردم عرب اهواز است که نویسنده سعی در معرفی آن به زبان عربی داشته است.

همچنین نویسنده به برخی مطالب و مصاحبه‌های قاسم منصور آل کثیر می پردازند و بخش هایی از آنها را ترجمه می کند.

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ»
http://www.anthropology.ir/node/21139

ویژه نامه ی نوروز ۱۳۹۳
http://www.anthropology.ir/node/22280