عزت الله نگهبان

توسط مهسا اکبری در مرداد ۱۳, ۱۳۹۲

تهیه و تنظیم: مهسا اکبری

عزت الله نگهبان پدرباستان شناسی نوین ایران است. او کسی بود که با تلاشهای خود و ارائه قانون منع قاچاق، باستان شناسی ایران را وارد فازی نو کرد. او به راستی نگهبان باستان شناسی ایران بود و چنان با عزت زیست که همچنان به لحاظ اجتماعی و حرفه ای الگوی اخلاقی نسلهای بعدی باستان شناسان ایرانی می باشد. روحش شاد و یادش گرامی!

نوشته‌های مرتبط

دربارۀ پرویز تناولی: هیچ یا همه‌چیز!

وب گاه آبان ۲۲, ۱۴۰۳

دربارۀ محمود حکیمی: مسافر قصه و تاریخ

وب گاه خرداد ۹, ۱۴۰۳

مفاهیم شهری: انقلاب شهری

زهره دودانگه اسفند ۱۰, ۱۴۰۲

توضیح: پرونده دیگری نیز برای عزت الله نگهبان تهیه شده است که بزودی منتشر خواهد شد.

زندگینامه

عزت‌الله نگهبان/ویکیپدیا

دکتر عزت الله نگهبان بزرگترین باستان شناس و پدر باستان شناسی ایران!/ تبیان زنجان

عزت الله نگهبان/ راسخون

نگهبان تاریخ ایران که بیشترین طلا را را در حفاری ها به دست آورد دچار آلزایمر است/ کلوپ دات کام

بزرگداشت ها

روایت یک روزنامه‌ی آمریکایی از دکتر عزت‌الله نگهبان مراسم یادبودی برای پدر باستان‌شناسی مدرن ایران در آمریکا برگزار می‌شود/ خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)

بزرگداشت عزت‌الله نگهبان، پدر باستان‌شناسی نوین/ خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)

آیین بزرگداشت روان شاد عزت الله نگهبان برگزار می‌شود/مرکز نشر دانشگاهی

باستان‌شناسی و هنر ایران: ۳۲ مقاله در بزرگداشت عزت‌الله نگهبان/ ویستا

یادی از استاد عزت الله نگهبان/ایکوموس ایران (شورای بین المللی بناها و محوطه های تاریخی)

من نگهبان را نگهبان عزت و پاسدار منزلت باستان‌شناسی ایران می‌دانم/پایگاه خبری هنر

فهرست برخی از آثار

فهرست کتابهای پدیدآور: عزت الله نگهبان/خانه کتاب

فهرست مفالات عزت الله نگهبان/ نورمگ

فهرست مقالات عزت الله نگهبان/پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

یک نمونه از اقدامات

تلاش‌های عزت‌الله نگهبان برای مقابله با دیدگاه سوداگرایانه به باستان‌شناسی/ خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)

زندگینامه

عزت‌الله نگهبان/ویکیپدیا

عزّت‌الله نگهبان

زادروز ۱۳۰۰ خورشیدی

اهواز , پرچم ایران ایران

درگذشت ۱۶ بهمن ۱۳۸۷ ایالات متحده آمریکا

ملیت ایرانی

لقب پدر باستان‌شناسی ایران

دکتر عزّت‌الله نگهبان باستانشناس و استاد باستانشناسی در دانشگاه تهران بود. برخی او را پدر باستان‌شناسی ایران نامیده‌اند.[۱][نیازمند منبع]

زندگینامه

عزت‌الله نگهبان، در سال ۱۳۰۰ خورشیدی در اهواز به دنیا آمد. تحصیلات خود را در دبستان جمشید جم و دبیرستان فیروز بهرام و مدرسه فنی آلمانی در تهران به پایان برد.

او در سال ۱۳۲۸ در رشته باستان‌شناسی از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. در سال ۱۳۲۹، وارد مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو شد و در مدت چهارسال مدرک فوق لیسانس این دانشکده را از آن خود کرد. طی این سال‌ها با راهنمایی رونالد مک‌کان به بررسی سیر سفال نخودی‌رنگ در منطقه خوزستان پرداخت و اطلاعات بسیاری در این زمینه جمع‌آوری کرد که حاصل آن را در نهایت در رساله خود تدوین کرد.

مهم‌ترین سهم دکتر نگهبان در پیشبرد باستان‌شناسی ایران، ایجاد کارگاه دایمی در دشت قزوین برای فعالیت‌های باستان‌شناختی دانشگاه تهران و تربیت دانشجو در این کارگاه است. او با پشتکار فراوان و روحیه خستگی‌ناپذیر، موفق به کسب مجوز و بودجه لازم برای تعمیر کاروانسرای مخروبه محمدآباد خره شد. این مکان منحصر به فرد به کانونی برای پژوهش‌های مستمر و درازمدت باستان‌شناختی دانشگاه تهران تبدیل شد که در آن دانشجویان با شرکت در انواع فعالیت‌های میدانی برای پیشبرد اهداف باستان‌شناسی در ایران تربیت می‌شدند.

دکتر نگهبان، یکی از سرسخت‌ترین مدافعان منظم‌کردن فعالیت‌های مربوط به باستان‌شناسی بوده‌است. بسیاری او را دشمن بزرگ قاچاقچیان و دلالان عتیقه در ایران می‌دانند. نگهبان در پنجمین کنگره بین‌المللی باستان‌شناسی و هنر ایران در سال ۱۳۴۷، مقاله‌ای ارائه داد و در آن ماده‌ای پیشنهاد کرد که بر اساس آن خرید و فروش اشیای باستانی به صورت غیرمجاز و از طریق قاچاق ممنوع اعلام شود و کنگره را ملزم به صدور قانونی در این زمینه کرد. وی با ارائه این مقاله، نقش اساسی در تصویب قطعنامه محکوم‌کردن قاچاق و فروش اشیای عتیقه داشت.

عزت الله نگهبان، بیشترین میزان طلا را در حفاری‌های باستان‌شناسی ایران بدست آورده‌است و کاوش‌های وی در قالب مقاله، گزارش و کتاب، همواره مورد توجه باستان‌شناسان بوده‌است.

فعالیت‌های باستان‌شناسی دکتر نگهبان باعث شده‌است تا به وی لقب پدر باستان‌شناسی ایران داده شود.

عزت الله نگهبان در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۸۷ پس از مدتها بیماری در آمریکا درگذشت.

منابع

↑ پایگاه اینترنتی روزنامه هم‌میهن

لینک مطلب: عزت الله_نگهبانhttp://fa.wikipedia.org/wiki/

تاریخ دسترسی: ۹/۱۱/۱۳۹۱

دکتر عزت الله نگهبان بزرگترین باستان شناس و پدر باستان شناسی ایران!/ تبیان زنجان

واحد مشاهیرو بزرگان تبیان زنجان-

دکتر عزت الله نگهبان باستان شناس و استاد باستان شناسی در دانشگاه تهران بود. برخی او را پدر باستان شناسی ایران نامیده اند.

“عزت الله نگهبان” که به شهادت بسیاری از همکارانش تحولی شگرف در پیشرفت رشته باستان شناسی ایران به وجود آورد، در سال ۱۳۰۵ خورشیدی در اهواز به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در دبستان جمشید جم و دبیرستان فیروز بهرام و مدرسه فنی آلمانی در تهران به پایان برد.

در سال ۱۳۲۸، از دانشگاه تهران لیسانس گرفت. نگهبان در سال ۱۳۲۹ به موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو راه یافت و در ۱۳۳۳ موفق به اخذ درجه فوق لیسانس خود از این دانشگاه شد. عنوان رساله وی با راهنمایی دونالد مک کان “سیر سفال نخودی رنگ در خوزستان” بود.

جوانه زدن عشق به باستان شناسی در دل کودک مدرسه جمشید جم حکایت شیرینی دارد: “هنگامی که تحصیلات شش ساله ابتدایی خود را در مدرسه زرتشتیان که در آن زمان جمشید جم، سپس ایرج و بعدا فیروز بهرام خوانده می شد به پایان رساندم تصمیم گرفتم برای ادامه تحصیلات در دبیرستان به مدرسه آلمانی که به نام مدرسه صنعتی خوانده می شد بروم.

در آن زمان برای ورود به این مدرسه کنکور می گذاشتند و گذراندن کنکور به خصوص با شرکت کنندگان زیاد کار آسانی نبود. به هر حال کنکور مدرسه را با موفقیت گذراندم و برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی برق و مکانیک نام نویسی کردم. برنامه دوره مهندسی از این قرار بود کهابتدا شش سال در دوره دبیرستان و سپس سه سال در دوره دانشکده تحصیل کرده و با گذراندن این دوره ها، شاگردان دیپلم درجه مهندسی دریافت می کردند. با شوق و علاقه فراوان، سال اول دبیرستان را گذراندم.

متاسفانه در تابستان همین سال از طرف وزارت معارف اعلام شد که مدارس خارجی در تهران بر اساس تصمیم دولت بسته خواهد شد و شاگردان این مدرسه مکلف هستند برای ادامه تحصیل در مدارس ملی و دولتی که بر اساس برنامه وزارت فرهنگ تدریس می کنند نام نویسی کنند.

در این وقت چون در مدرسه صنعتی برنامه مهندسی مانند گذشته وجود نداشت، تصمیم گرفتم برای ادامه تحصیلات خود در دبیرستان فیروز بهرام به تحصیل بپردازم. مدرسه آلمانی در خیابان قوام السلطنه و در مقابل کتابخانه ملی و موزه ایران باستان در محل هنر سرای فعلی قرار داشت.

ساختمان جدیدالاحداث موزه ایران باستان و کتابخانه ملی در تهران آن زمان بسیار جلب توجه می کرد. در ضمن تحصیل در مدرسه آلمانی هرگاه که فرصتی پیش می آمد برای دیدن موزه ایران باستان می رفتم. در آن زمان کار ساختمان موزه به اتمام رسیده بود و در سالن های موزه، کارکنان اغلب به تنظیم قفسه ها می پرداختند. به خصوص ظهرها که مدرسه برای مدت دو ساعت تعطیل بود بیشتر اوقات به دیدن موزه می رفتم.

این دیدارهای مکرر از موزه ایران باستان به ویژه در آن هنگام که توام با تکمیل و تنظیم نمایشگاه و قفسه ها بود به تدریج مرا سخت به آثار باستانی و تاریخ گذشته ایران که در آن هنگام موضوع روز بود علاقه مند کرد.

در جریان بود و دانش های وابسته و مربوط به ایران شناسی و فرهنگ و تمدن باستانی ایران بسیار مورد توجه قرار گرفت.

در نتیجه، نگهبان برای تامین مخارج تحصیل و زندگی خود و خواهرش، که در آن زمان در آلمان به تحصیل مشغول بود، بخش اعظم وقت خود را صرف کسب درآمد کرد. دکتر “عباس علیزاده”، باستان شناس شهیر ایرانی که از شاگردان نگهبان بوده است درباره این دوره از زندگی او نوشته است:

از جالب ترین مشاغل گوناگون وی در این زمان، عکاسی خانه به خانه از کودکان بود، شغلی که لازمه آن چهره ای خندان و طبعی شوخ است. کسانی که نگهبان را از نزدیک نمی شناسند شاید فکر کنند که چنین شغلی با چهره گرفته و جدی و شخصیت به ظاهر خشک او ناهماهنگ است. ولی موفقیت وی در این شغل مبین جنبه ای از شخصیت نگهبان است که او کم و بیش در پنهان کردن آن موفق بوده است.”

نگهبان در طول اقامتش در شیکاگو، درHouse International در نزدیکی دانشگاه شیکاگو زندگی می کرد و در همین مکان با میریام لویس میلر(Miller Lois Miriam) که دانشجوی رشته کتابداری بود، آشنا شد و ازدواج کرد. پس از بازگشت به ایران، نگهبان با درجه دانشیاری به استخدام دانشگاه تهران درآمد و با اخذ دکترای افتخاری از دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۵، به درجه استادی ارتقا یافت. از ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶، دکتر نگهبان مدیریت گروه باستان شناسی را به عهده داشت.

.”“دکتر عزت الله نگهبان” در ۱۳۳۶ موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران را بنیاد گذاشت و تا ۱۳۵۶ عهده دار ریاست آن بود. در ۱۳۵۴ به ریاست دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران منصوب شد و تا سال بازنشستگی خود در ۱۳۵۷ در این سمت باقی ماند.

وی با پشتکار فراوان و روحیه خستگی ناپذیر موفق به کسب مجوز و بودجه لازم برای تعمیر کاروانسرای مخروبه محمدآباد خره شد. این مکان منحصر به فرد به کانونی برای پژوهش های مستمر و درازمدت باستان شناختی دانشگاه تهران تبدیل شد که در آن دانشجویان، با شرکت در انواع فعالیت های میدانی، برای پیشبرد اهداف باستان شناسی در ایران تربیت می شدند. ویلای شخصی دکتر نگهبان در کلاردشت نیز پایگاه بررسی های باستان شناسی و پرورش دانشجویان این رشته بود که البته شهرت و وسعت کاروانسرای محمدآباد خره را نداشت.

دانشجویانی که بخت شرکت در بررسی های کلاردشت را داشته اند با خاطره خوش از این مکان و تجربه های خود یاد می کنند. نگاهی به اسامی اعضای هیئت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه تهران عمق کوشش های او را برای تربیت دانشجویانی باسواد و آگاه باز می نماید.

شاگردانی که از محضر او درس گرفته اند امروز جزو بهترین باستان شناسان ایران هستند که بسیاری از آن ها در دانشگاه های طراز اول خارجی مشغول تدریس این رشته اند. حمید خطیب شهیدی (مدیر گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس)، سید منصور سجادی (استاد دانشگاه رم و سرپرست هیات کاوش در شهر سوخته)، جلال رفیع فر (مدیر گروه سابق انسان شناسی دانشگاه تهران)، محمد صالح صالحی، حکمت الله ملا صالحی (استاد دانشگاه تهران) و عباس علیزاده (استاد دانشگاه شیکاگو) فقط تعدادی از شاگردان اویند.

دکتر نگهبان در ۱۳۵۷ از دانشگاه تهران بازنشسته شد و به فیلادلفیا نقل مکان کرد. قبل از هجوم بیماری، فارغ از برنامه تدریس و امور اداری، دکتر نگهبان اوقات خود را به چاپ گزارش نهایی فعالیت های باستان شناختی خود اختصاص داده بود.

عزت الله نگهبان در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۸۷ پس از مدت ها بیماری در آمریکا درگذشت.

لینک مطلب:

.htmlعزت- الله- نگهبانشخصیت_موفقhttp://www.tebyan-zn.ir/News-Article/famous_man/65997/19/6/News-Article/

تاریخ دسترسی: ۱۱/۱۱/۱۳۹۱

عزت الله نگهبان/ راسخون

ملیت : ایرانی – قرن : ۱۴ منبع :

عزت الله نگهبان در سال ۱۳۰۴ در اهواز به دنیا آمد . پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه ، به تحصیل در رشته باستانشناسی ، در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران پرداخت. سپس برای ادامه تحصیل به آمریکا رفته و در سال ۱۳۳۵ موفق به دریافت درجه دکترا گردید . پس از بازگشت از آمریکا در سال ۱۳۳۶ به سمت دانشیار رشته باستان شناسی ، در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران استخدام شد . در سال ۱۳۳۸ موفق به تاسیس موسسه باستان شناسی در دانشگاه تهران شد . نگهبان علاوه بر مشاغل دانشگاهی ، به مشاغل دیگری نیز همچون معاون فنی اداره کل باستان شناسی ، مشاور فنی وزارت فرهنگ ایران ، مشاور عالی سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران و … منصوب گردید .گروه : علوم انسانی رشته : باستان شناسی همسر و فرزندان : همسر عزت الله نگهبان یک امریکایی بنام میریام لویس میلر Miriam Lois Miller دانشجوی کتابداری دانشگاه شیکاگو بود.وقایع میانسالی : عزت الله نگهبان در طول اقامت و تحصیل در شیکاگو در اینترناشینال هاوس در نزدیکی دانشگاه زندگی می کرد و در همین مکان با دختری به نام میربام لویس میلر (دانشجوی کتابداری)، آشنا شد و با وی ازدواج کرد. وی پس از بازگشت به ایران به استخدام دانشگاه تهران در آمد. و در سال ۱۳۴۵ با اخذ دکترای افتخاری از دانشگاه تهران به درجه استادی ارتقا یافت. او پس از سالها خدمت در ۱۳۵۷ بازنشسته شد و به فیلادلفیای امریکا عزیمت نمود و پس از آن به چاپ گزارشی نهایی فعالیت های باستان شناختی خود مشغول شد . . البته وی از آن پس بعنوان راهنمای بخش موزه دانشگاه پنسیلوانیا مشغول می باشد.زمان و علت فوت : عزت‌الله نگهبان، پدر باستان‌شناسی مدرن ایران که به بیماری آلزایمر و پارکینسون نیز مبتلا بود، به گفته “بهمن نگهبان” فرزندش، روز ۱۴ بهمن ۸۷ در آمریکا ، بدرود حیات گفت.مشاغل و سمتهای مورد تصدی : استاد باستان شناسی دانشگاه تهران، مهندس حفار اصلی در تپه مارلیک در ۲-۱۹۶۱م./ ۴۰-۱۳۳۹ هـ.ش مدیر گروه باستان شناسی دانشگاه تهران (۱۳۵۶-۱۳۴۶)، موسس و رئیس موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران (۵۶-۱۳۳۶ هـ.ش)، رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران (۵۷-۱۳۵۴)، مشاور فنی اداره باستان شناسی (۱۳۴۷)فعالیتهای آموزشی : عزت الله نگهبان پس از بازگشت از امریکا با درجه دانشیاری به استخدام دانشگاه تهران درآمد و با اخذ دکترای افتخاری از دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۵ به درجه استادی ارتقا یافت. وی از ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶ مدیر گروه باستان شناسی دانشگاه تهران بود.مراکزی که فرد از بانیان آن به شمار می آید : عزت الله نگهبان در ۱۹۵۸.م/ ۱۳۳۶ هـ.ش موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران را بنیان گذاشت. وی با ایجاد کارگاه دائمی در دشت قزوین برای فعالیتهای دانشجویان گام موثری درروند پیشرفت آنها داشت.سایر فعالیتها و برنامه های روزمره : عزت الله نگهبان همواره یکی از سرسخت ترین مدافعان برنامه های منظم کردن فعالیت های مربوط به باستان شناسی بود و برخی وی را دشمن بزرگ قاچاقچیان و دلالان عتیقه در ایران می دانستند. وی همواره در پی مباره علیه قاچاق میراث فرهنگی بود و در ۱۳۴۷ نقشی اساسی در تصویب قطعنامه ای در محکوم کردن قاچاق و فروش اشیای عتیقه داشت.شاگردان : شاگردان عزت الله نگهبان، امروز همگی از بزرگان باستان شناسی و هنر ایران بشمار می روند و عبارتند از: یوسف مجید زاده،‌محمد رحیم صراف، علی اکبر سرفراز،‌مهدی رهبر، صادق شهمیرزادی، یوسف نقیب زاده، محمد یوسف کیانی، پرویز ورجاوند.همفکران فرد : رابرت بریدوود و همکارانش از جمله فرانک هول، کنت فلانری، پتی جودانسون و برروس هاو،‌در دهه ۱۹۶۰ به دعوت دکتر نگهبان به ایران آمده بودند تا درباره آغاز روستانشینی و توسعه اقتصاد معیشتی بر پایه کشاورزی در ایران تحقیق و حفاری کنند اودر این راه با آنان شریک مساعی نمود.جوائز و نشانها : در ۲۳ ماه مه ۱۹۹۹.م/ اردیبهشت ۱۳۷۷ دکتر نگهبان که مسئول گروه خاورمیانه ای موزه دانشگاه پنسیلوانیای امریکا بود، طی مراسم افتتاح نمایشگاه گنجینه مارلیک در موزه ملی ایران (موزه ایران باستان سابق) از سوی سازمان میراث فرهنگی ایران بزرگترین جایزه فرهنگی باستان شناسی را دریافت نمود. چگونگی عرضه آثار : عزت الله نگهبان آثار خود را در آغاز از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعلی و پس از عزیمت به امریکا توسط انتشارات موزه دانشگاه پنسیلوانیا (university Museum Publications) منتشر نمود. از وی چندین کتاب بیش از ۷۰ مقاله مهم علمی در زمینه باستان شناسی به چاپ رسیده است. ویژگی اثر : حفاریهای دکتر نگهبان در مارلیک و هفت تپه بی سابقه بوده است ونخستین کاوشهایی که درباره تاریخ ایلام میانه و نیز تحقیقات وی درباره فرهنگ های هزاره اول شمال ایران(مارلیک) بی نظیر و گشاینده رشته جدیدی در تحقیقات باستان شناسی ایران است.۲ A Brief Report on the Excavation of Marlik Tepe and Pileh Qaleh ویژگی اثر : Iran 2:13-193 A Brief Report on the Painted Building of Zaghe (Late 7th-Early 6 th Millemium BC) ویژگی اثر : Paleorient 5:239-250.4 A Guide of Haft Tepe Excavation and Museum. ویژگی اثر : Tehran: General Department of Museum. Ministry of Culture and Art.5 Archaeological Activities in Iran, 1935-1960. ویژگی اثر : A Survey of Persian Art 14b:2930-2933. Arthur U. Pope (ed, Oxford: Oxford University Press.)6 Archaeology of Iran ویژگی اثر : High Concil of Culture and Art Publications, Vol. 18. Tehran7 Architecture of Haft Tepe ویژگی اثر : Archaeologische Mittelungen aus Iran 6:9-29.8 Brief General Report on Third Season of Excavation of Haft Tepe. ویژگی اثر : Memoria Volume of the Vth International Congress on Art and Archaeology, Tehran Esfahan, Shiraz, 11th-18th of April, 1968. Special Publication of the Ministry Culture and Arts, Vol. 1.153-163.9 Brief Report on Haft Tepe Excavation, 1974 ویژگی اثر : Proceedings of the 3rd Annual Symposium on Archaeological Research in Iran, F.Bagherzadeh (ed). :171-178. Tehran: Center for Archaeological Research.10 Brief Report on the Excavation of Haft Tepe. ویژگی اثر : Iran 7:175-179.11 Clay Hman Figurines from Zaghe ویژگی اثر : Iranica Antiqua 10:1-20.12 Die elamische Siedlung Hft Tepe ویژگی اثر : Antike Welt Zeitschrift fur Archaeologie und Kulturgeschichte, Heft 2:42-48.13 Excavation at Marlik ویژگی اثر : Actes de VIIe Congress International des Prehistoriques et Protohistoriques 5:220-222. Prague.14 Excavations at Haft Tepe, Iran. ویژگی اثر : Philadelphia: University Museum of Archaeology and Anthropology.15 Further Finds from Marlik ویژگی اثر : Illustrated London News, May 5, pp.699-701.16 Haft Tepe Roundels, an Example of Middle Elamite Art` ویژگی اثر : American journal of Archaeolog 88:3-10.17 Horse and Mule Figurines from Marlik ویژگی اثر : Archaeologia Iranica et Orientalis, Miscellanea in Honorem Louis Vanen Berghe. L. de Meyer and E.Haeriuck (eds): 287-309.18 Maceheaeds from Marlik ویژگی اثر : American Journal of Archaeology 85:367-378. Metal Vessels from Marlik. Prahistorische Bronzefunde, Abyeilung 2(3). Munich: Verlag C.H.Beck.19 Man and Beasts in Pottery from Marlik Burials ویژگی اثر : Illustrated London News, December 20,pp.1011-1013.20 Marlik, A Preliminary Report on Marlik Excavation, Gohar Rud Expedition ویژگی اثر : Rudbar, 1961-62. Special Publication of the Ministry of Education. Tehran,21 Marlik, A Royal Necropolis of the Second Millennium ویژگی اثر : Archaeologia Viva 1:58-79.22 Marlik: The Complete Excavation Report ویژگی اثر : ۲ Vols. Philadelphia: University of Pennsylvania [علیزاده، مجید زاده و ملک شهمیرزادی، باستان شناسی و هنر ایران (۳۲ مقاله در بزرگداشت دکتر عزت ا.. نگهبان)، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۸. صص هفده- نوزده ]۲۳ Masterpieces from a Forgotten Kingdom ویژگی اثر : The UNESCo Courier, Jonne, pp. 16-21.24 Mosaic, Glass and Frit Vessels from Marlik ویژگی اثر : In, Essays in Ancient Civilization Presented to Helene J.Kantor. Studies in Ancient Oriental Civilizations 47: 34-37. Alan Leonard and Bruce Williams (eds). Chicago: Oriental Institute.25 Mound of Golden Eggs ویژگی اثر : Time Magazine, January 12, p.60.26 Near Estern Prehistory ویژگی اثر : (with R. J. Braidwood and b.Howe) Schience 131 (3412): 1536-1541.27 Notes on some objects from Marlik ویژگی اثر : Journal of Near Estern Studies 24-(4):309-327.)28 Pendants from Marlik ویژگی اثر : Iranica Antiqua 24: 175-208.29 Persian Calligraphy ویژگی اثر : Expedition 31 (1): 26-39.30 Pottery and Bronze Human Figures of Marlik ویژگی اثر : Archaeologische Mitteihngen aus Iran 12:157-173.31 Preliminary Report of Qazvin Expedition: Excavations at Zaghe, ویژگی اثر : Qabrestan and Sagzabad, 1971-72. Marlik 2:33-52.32 Preliminary Report of the Excavation of Sagzabad ویژگی اثر : Memorial Volume of the VI th Internationa Congress on Art and Archaeology, Tehran, 1976: 247-272.33 Preliminary Report on the Excavation of Sagzabad, 1970 Season ویژگی اثر : Marlik 1:1-20 (Journal of the Institute and Department of Archaeology, Faculty of Letters and Human Sciences, University of Tehran).34 Relative Prehistoric Chronology of Iranian Plateau ویژگی اثر : A Survey of persian Art 14:2930-2933. Arthur U. Pope (ed). Tehran: Soroush Press.35 Report of the 7 th Congress of Iranian Art and Archaeology ویژگی اثر : Acten des VII Internationalen Kongresses fur iranische Kunst und Archaologie, Munchen, 7-10 september 1976. Archaologische Mitteilungen aus Iran Erganzungsband 10:645-646.36 Report of the Vith International Congress of Iranian Art and Archaeology ویژگی اثر : Marlik 1:33-37.37 Sagzabad Excavations, 1970-1971 ویژگی اثر : A Survey of Persian Art 15:3413-3419. Arthur U. Pope (ed. .Tehran: Soroush Press.)38 Seal Impressions on a Jar-Stopper from Haft Tepe. ویژگی اثر : south Asian Archaeology studies. Grgory Possehl (ed).: 87-99.. New Delhi.39 Seals from Marlik ویژگی اثر : Marlik 2:1-23.40 Seals of Marlik ویژگی اثر : Acten des VII Internationalen Kongresses fur iranische Kunst und Archaeologie, Munchen , 7-10 September 1976. Archaologische Mitteilunen aus Iran Erganzungsband 10-108-137.41 Silver Vessel of Marlik with Gold Spout and Impressed Designs ویژگی اثر : Iranica Varia, Papers in Honor of Professor Ehsan Yarshater. 144.151. Leiden: Brill.42 The Artists of Marlik. ویژگی اثر : Viewpoint, October, pp.21-24.43 The Gold Vase With the Story of Life ویژگی اثر : Journal of the Faculty of Letters and Human Sciences 23 (1-2) : 42-67. Tehran Universty.44 The Goledn King of the Marlik Acroolis ویژگی اثر : Illustrated London News, May 8, pp. 26-27.45 The Haft Tepe Bronze Plaque ویژگی اثر : Contribuyion a L’histoire de l’Iran, Melanges offerts a Jean Perrot:137142. Paris:Edition Recherche sur les Civilisations.46 The Royal Gold of Marlik ویژگی اثر : Horizon, November, pp.100-104.47 The Seals of Marlik Tepe ویژگی اثر : Journal of Near Eastern Studies 36(2): 81-102.48 The Treasures of Marlik ویژگی اثر : Archaeology 18 (2):109-11249 The Wonderful Gold Treasures of Marlik ویژگی اثر : Bulletin of the Anjoman Farhang Iran Bastan 1:31-41.50 Weapons from Marlik. Archaologische Mitteilungen aus Iran (Er._16. Berlin. 51 الواح سومری(تالیف) ویژگی اثر : سخن، دوره سیزدهم، شماره ۳، ص ۳۷۳-۳۷۱.۵۲ تخت سلیمان(تالیف) ویژگی اثر : راهنمای کتاب، (نشریه انجمن کتاب ایران)، دوره پنجم، شماره ۱۲-۱۱. ص ۱۰۵۶-۱۰۵۴.۵۳ تمدنهای پیش از تاریخ ایران (تالیف) ویژگی اثر : سخن، دوره دوازدهم،‌شماره ۱۲-۱۱، ص ۱۲۶۰-۱۲۵۷۵۴ جام سه هزار ساله مارلیک با نقش اسب شاخدار (تالیف) ویژگی اثر : هفتاد مقاله: ارمغان فرهنگی به دکتر غلامحسین صدیقی، گردآورنده یحیی مهدوی، ایرج افشار، تهران: اساطیری، می ۳۲-۱۵.۵۵ جام طلای افسانه زندگی مکشوفه در حفاری مارلیک (تالیف) ویژگی اثر : مجله دانشکده ادبیات وعلوم انسانی (دانشگاه تهران)، شماره پیاپی ۹۴-۹۳، ص ۶۷-۴۲.۵۶ جام مارلیک: حیثیت هنر ایران (تالیف) ویژگی اثر : دستاورد (نشریه سازمان صنایع دستی ایران)، شماره ۱۰، ص ۳۵ و ۱۲-۷.۵۷ حفاری باستان شناسی (تالیف) ویژگی اثر : مجله تحولات و پیشرفتهای دانشکده ادبیات (دانشگاه تهران)، ص ۲۹-۲۵.۵۸ حفاری در هفت تپه، دشت خوزستان (تالیف) ویژگی اثر : تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور. [علیزاده، مجید زاده، ملک شهمیرزادی، باستان شناسی و هنر ایران، صص هفده- نوزده] از این گذشته. پایان نامه‌ی فوق لیسانس دکتر نگهبان تحت عنوان «سیر سفال نخودی رنگ در خوزستان» زیر نظر دونالدمک کان در ۱۳۳۳ در دانشگاه شیکاگو نگاشته دفاع شد.[باستان پژوهی (ویژه نامه‌ی سمینار نقش دانشگاه تهران در روند مطالعات باستان شناسی کشور)، زمستان ۱۳۷۹، ص ۳۱]۵۹ حفاری دشت قزوین فصلهای ۱۳۵۱-۱۳۵۰. (تالیف) ویژگی اثر : مارلیک، شماره ۲، ص ۵۲-۳۳.۶۰ حفاظت و مرمت آثار باستانی و شهرهای تاریخی (تالیف) ویژگی اثر : مجله اولین سمینار مرمت بناها و شهرهای تاریخی (دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران)، ص ۹۵-۹۱.۶۱ حفریات مارلیک (تالیف) ویژگی اثر : نشریه انجمن فرهنگ ایران باستان، شماره ۱، ص ۴۱-۳۱.۶۲ راهنمای موزه و حفاری هفت تپه(تالیف) ویژگی اثر : انتشارات اداره کل موزه ها، وزارت فرهنگ و هنر.۶۳ شهرسازی و شهرنشینی از هزاره چهارم تا هزاره اول قبل از میلاد (تالیف) ویژگی اثر : نظری اجمالی به شهرنشینی و شهرسازی در ایران به کوشش محمد یوسف کیانی ، تهران، ص ۵۱-۲۲.۶۴ ظروف فلزی مارلیک، حفاری مارلیک سالهای ۴۱-۱۳۴۰ (تالیف) ویژگی اثر : تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.۶۵ کتیبه بزرگ سنگی هفت تپه: اهمیت حفاری هفت تپه در تاریخ گذشته ایران (تالیف) ویژگی اثر : هنر و مردم، شماره ۶۶، ص ۱۴-۸.۶۶ کنگره تمدنهای باستانی دشت جنوب غربی ایران (تالیف) ویژگی اثر : آینده، دوره دواز دهم، شماره ۶-۴، ص ۲۴۸-۲۴۴.۶۷ کنگره تمدنهای باستانی دشت جنوب غربی ایران (تالیف) ویژگی اثر : آینده، دوره دوازدهم، شماره ۶-۴، ص ۲۴۸-۲۴۴.۶۸ گزارش دو ماهه عملیات حفاری منطقه سگز آباد (تالیف) ویژگی اثر : مارلیک (نشریه موسسه و گروه باستان شناسی دانشگاه تهران)، شماره ۱، ص ۲۵-۱.۶۹ گنجینه مارلیک(تالیف) ویژگی اثر : ماهنامه فرهنگ، شماره ۱، ص ۱۷-۱۲.۷۰ مارلیک . گنجینه ای از هنر ایران باستان (تالیف) ویژگی اثر : مهر، شماره ۴۸، ص ۵۷-۵۶، ۵۲، ۹-۸.۷۱ مارلیک: گزارش مقدماتی حفریات چراغعلی تپه (تالیف) ویژگی اثر : هیئت حفاری رودبار، ۴۱-۱۳۴۰، انتشارات مخصوص وزارت فرهنگ، چاپ دوم ۱۳۵۶.۷۲ مختصری درباره حفاری مارلیک (تالیف) ویژگی اثر : مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه تهران)، شماره ۲، ص ۲۳۵-۱۴۵.۷۳ معماری هفت تپه (تالیف) ویژگی اثر : مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه تهران)، شماره پیاپی ۹۸-۹۷، ص ۷۳-۱.۷۴ مقدمه ای بر تمدن و تاریخ ایلام (تالیف) ویژگی اثر : تاریخ (نشریه گروه آموزشی تاریخ دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه تهران)، شماره ۲، ص ۱۵۸-۹۱.۷۵ نظری به کوششهای باستان شناسی در ایران (تالیف) ویژگی اثر : فرهنگ و زندگی (نشریه دبیرخانه شورای عالی فرهنگ و هنر)، شماره ۶، ص ۱۰۱-۹۶.

لینک مطلب: http://www.rasekhoon.net/mashahir/show-903894.aspx

تاریخ دسترسی: ۱۱/۱۱/۱۳۹۱

عزت الله نگهبان، پدر دانش باستانشناسی نوین ایران/ وبلاگ گاهنامه باستانشناسی

باستان شناسى، دانش بررسى فرهنگ هاى انسانى از راه بازیابى، مستندسازى، و تحلیل بازمانده هاى مادى بشر، همچون معمارى، دست ساخته ها، بازمانده هاى انسانى و یا پهنه زمین است. هدف نهایى باستان شناسى، روشنگرى درباره تاریخ بشر و فراز و فرود شکل گیرى تمدن است. از این رو بسیارى از رشته هاى دیگر علوم انسانى نظیر تاریخ، گیتا شناسى، زمین شناسى و مردم شناسى در پیوند با این دانش بشرى بوده اند. با این حال علم باستان شناسى از چندین دهه قبل نه تنها در اصول و روش تحقیق، بلکه در اهداف نیز به سرعت دستخوش تحولات بنیادى شده است. باستان شناسى با درک مفاهیم میراث گذشتگان بر مبناى آثار باقى مانده در درون و برون خاک به این اسناد و میراث گذشته معناى فرهنگى ویژه مى دهد.» در ایران همپاى کاوش هاى فرنگیان، دانش باستان شناسى نزد معدود دانش آموختگان و فرهیختگان این رشته، بسط و گسترش یافت. در این میان بودند بزرگانى که در تثبیت و ساماندهى مبانى باستان شناسى از یک سو و پژوهش هاى فراگیر عملى این رشته در ایران سهم بسزایى داشتند. دکتر عزت الله نگهبان از جمله این بزرگان و از مهمترین آنهاست.

مهرگان امروز به این چهره مهم علمى اختصاص یافته است:

زهرا نعیمى: عزت الله نگهبان را جملگى پدر باستان شناسى نو در ایران مى دانند و جملگى از خدمات ارزنده اش یاد مى کنند. خدمات او آنچنان است که ضمن اهمیت هر کدام از عناوین آن، مجموع به هم پیوسته اى است که به ارتقاى سطح دانش باستان شناسى به طور عام و گسترش کاوش هاى عملى به طور خاص منجر شده است. و نیز مى توان گفت بنیاد و اساس تحصیلات آکادمیک نو در رشته باستان شناسى و کمک به وضع قوانینى که همچنان پا بر جا و راهگشاى بسیارى مسائل موجود در این زمینه است، مرهون تلاش و فعالیتهاى این پژوهشگر و معلم باستان شناس ایران است.

دید باز و دور اندیش نگهبان، تجارب بسیار او و آشنایى با وضعیت آموزش این رشته در دانشگاهها و اطلاع از جایگاه چنین مقوله اى در جوامع گوناگون و البته عشق به پایدارى میراث گذشتگان او را بر آن داشت که تمام نیروى خود را به کارگیرد تا بتواند در جهت آشنایى هرچه بیشتر مردم و مسؤولان با فرهنگ، هنر و هویت پیشینیان خود و ایجاد نگرش نو به این موضوع که تا آن زمان میراث فرهنگى را چیزى جز گنج تلقى نمى کردند، گامى مؤثر بردارد. نگهبان در ۱۳۰۰ شمسى در اهواز به دنیا آمد. تحصیلات خود را در دبستان جمشید جم و دبیرستان فیروز بهرام و مدرسه فنى آلمانى در تهران به پایان برد. او در سال ۱۳۲۸ فارغ التحصیل رشته باستان شناسى از دانشگاه تهران شد. در ۱۳۲۹ وارد مؤسسه شرق شناسى دانشگاه شیکاگو شد و در مدت چهارسال مدرک فوق لیسانس این دانشکده را از آن خود کرد.

طى این سالها با راهنمایى رونالدمک کان به بررسى سیر سفال نخودى رنگ در منطقه خوزستان پرداخت و اطلاعات بسیارى در این زمینه جمع آورى کرد که حاصل آن را در نهایت در رساله خود تدوین کرد. همزمان با تحصیلات او در شیکاگو، اوضاع سیاسى ایران در نهایت پرتلاطم بود و نهضت ملى شدن صنعت نفت به پرتگاه کودتا نزدیک مى شد . با جریانات منتج به کودتا علیه دکتر مصدق و قیام ملى در سال ۳۲ اوضاع سیاسى و اجتماعى ایران آشفته شد و به همین دلیل کمکهاى مالى دولت ایران هم به دانشجویان ایران در خارج قطع شد و در این زمان بود که او مخارج تحصیل و زندگى خواهرش را نیز که به تحصیل در آلمان مشغول بود ، تأمین مى کرد و اینگونه بود که نگهبان جوان با قطع کمکهاى مالى مجبور شد بخش اعظم وقت خود را صرف کسب درآمد کند. یکى از جالبترین مشاغل گوناگونى که طى این مدت تجربه کرد، عکاسى خانه به خانه از کودکان بود. شغلى که لازمه آن چهره اى خندان و طبعى شوخ است و این بیانگر جنبه اى از شخصیت نگهبان بود که او در پنهان کردن آن کم و بیش موفق بوده است. او طى اقامتش در شیکاگو در اینترنشنال هاوس در نزدیکى دانشگاه زندگى مى کرد و در همین مکان بود که با همسرش میر یام لویس میر دانشجوى رشته کتابدارى آشنا شد و با او ازدواج کرد. نسل نگهبان، نسل دلسوختگان فرهنگ ایرانى است و هویت ملى بیش از هر هویت دیگرى، بینش و نظرگاه این نسل را آراسته است.

نگهبان نیز یکى از سرسخت ترین مدافعان منظم کردن فعالیتهاى مربوط به باستان شناسى بود بسیارى او را دشمن بزرگ قاچاقچیان و دلالان عتیقه در ایران مى دانند. و به راستى که نام او با مشى و منش پاسدارى از میراث فرهنگ ایران قرین و عجین است و با همین مشى بود که در پنجمین کنگره بین المللى باستان شناسى و هنر ایران در سال ۴۷ مقاله اى ارائه داد و در آن ماده اى پیشنهاد کرد که براساس آن خرید و فروش اشیاى باستانى به صورت غیر مجاز واز طریق قاچاق ممنوع اعلام شود. و کنگره را ملزم به صدور قانونى در این زمینه کرد و بدین ترتیب نقش اساسى در تصویب قطعنامه اى در محکوم کردن قاچاق و فروش اشیاى عتیقه داشت. او بهتر از هر کس دیگر مى دانست که میراث فرهنگى ایران گنجینه اى است که هویت فرهنگى ما را رقم زده است و حراست از آن را وظیفه خود مى دانست. نگهبان پیگیرى صدور قطعنامه منع فروش اشیاى عتیقه را در سمت مشاورت اداره باستان شناسى وقت ادامه داد و سهم عمده اى را در جلوگیرى از فعالیتهاى غیر قانونى در زمینه خرید و فروش وقاچاق اشیاى باستانى به خود اختصاص داد. او حتى درمخالفت با شهرام، پسر اشرف پهلوى که یکى از عاملان خرید وفروش عتیقه درسالهاى پیش ازانقلاب بود، نامه اى به شاه نوشت وازبین رفتن آثار فرهنگى را متذکر شد واینک تمام هم و غمش دراعتلاى مملکت خواهد بود… درکنار این نگاه سرسختانه براى حفظ میراث فرهنگى ایران ، او شرایط کاوش و پژوهش هاى علمى ونظرى درباره این میراث غنى را براى همه پژوهندگان فراهم مى کرد.

نگهبان به طور تصادفى با دعوت رابرت بردوود از باستان شناسان مهم آن دوران وهمکارانش به ایران فصل جدید علمى درباستان شناسى پیش ازتاریخ ایران ایفا کرد. تا پیش از ۱۹۶۰ اطلاعات ما درمورد آغاز دوران روستانشینى وتوسعه اقتصاد معیشتى برپایه کشاورزى درایران، بسیار اندک بود . درسالهاى ۱۹۵۰ دکتر« بردوود» براى پژوهشهاى علمى درباره دوران پلایستوسین مؤخر و هولوسین قدیم (۱۲۰۰۰ تا ۸۰۰۰ سال قبل از میلاد) سرگرم فعالیتهاى باستان شناختى درکردستان عراق بود. با سقوط رژیم پادشاهى درعراقدراواخر سالهاى ۱۹۵۰ ادامه کار پژوهشى غیرممکن شد ودرخواست او براى پژوهش درترکیه به جایى نرسید.

در۱۹۵۸ درکنگره بین المللى باستان شناسى پیش از تاریخ درهامبورگ دکتر نگهبان و بردوود یکدیگر را ملاقات کردند، نگهبان از مشکل بردوود مطلع شد و پیشنهاد کرد که او کار خود را درکوهپایه هاى زاگرس درایران ادامه دهد.

این ملاقات اتفاقى و استقبال بردوود از این پیشنهاد سرآغاز فصلى جدید درباستان شناسى ایران بود ودرنتیجه آن گروهى ازبهترین باستان شناسان بین المللى مانند سانگهول، کنت فلانرى، پتى جوواتسون و بروفس ها و … فعالیتهاى علمى خود را درایران متمرکز کردند.

عزت الله نگهبان تا سال ۱۳۳۵ شمسى در آمریکا بود اما با شنیدن گزارشهایى مبنى بر غارت تپه باستانى مارلیک و پاسدارى ازمیراث فرهنگى که دروجود او همواره زبانه مى کشید باعث شد تا باز گردد وبه کاوش دراین منطقه بپردازد. بالاخره محوطه باستانى مارلیک ازقدیمى ترین وغنى ترین محوطه هاى باستانى کشور درسال ۱۳۴۰ توسط هیأت ایرانى به سرپرستى دکتر نگهبان وتلاش دکتر محسن مقدم مأمور تشکیل هیأت ، مورد کاوش قرارگرفت.

اشیاى به دست آمده ازمارلیک ، مهرها وتدفین هاى نادرش گنجینه اى را فراهم کرد که درنهایت با راه یابى به موزه، برگ دیگرى از اسناد تاریخ تمدن درسرزمین ایران آشکار شد.

نگهبان همچنین با کاربر روى منطقه باستانى هفت تپه باعث نجات این آثار از تخریب وغارت شد. طرح کشت نیشکر مى رفت که آثار موجود دراین منطقه را براى همیشه ازبین ببرد. حضور نگهبان مانع از این فاجعه فرهنگى شد.

او درکنار کار دانشگاه وگروه باستان شناسى کارهاى پژوهشى وتحقیقاتى خود را انجام مى داد. پس از بازگشت به تهران با درجه دانشیارى به استخدام دانشگاه تهران درآمد وبا اخذ دکتراى افتخارى ازدانشگاه تهران درسال ۱۳۴۵ به درجه استادى ارتقا یافت. او درسال ۱۳۳۶ مؤسسه باستان شناسى دانشگاه تهران را بنیاد نهاد وبه مدت ۱۰ سال عهده دار ریاست آن بود.

ازجمله کارهاى ماندگار نگهبان دردانشگاه تهران که گروه باستان شناسى اش پویایى و پرورش نخبه هاى امروز این رشته را مدیون اوست، قراردادن واحدهاى عملى براى دانشجویان این رشته حین ۴ سال تحصیل بود. او با متمرکز کردن فعالیتهاى علمى خود درایران اقدام به ایجاد کارگاهى دائمى دردشت سگز آباد قزوین کرد.

براى این کار پس از کوششهاى فراوان موفق به کسب مجوز وبودجه لازم براى تعمیر کاروانسراى محمود محمد آباد خره شد.

با مرمت این کاروانسرا که تنها مخروبه اى از آن باقى مانده بود، محلى جهت پژوهشهاى مستمر دانشگاه تهران به وجود آمد که دانشجویان در فعالیتهاى میدانى براى پیشبرد اهداف باستان شناسى تربیت مى شدند. ویلاى شخصى دکتر نگهبان درکلاردشت نیز پایگاه بررسیهاى پژوهشى وباستان شناسى دانشجویان بود که با رفتن نگهبان به فیلادلفیا این محل خالى شد. فارغ از برنامه تدریس وامور ادارى دکتر نگهبان اوقات فراغت خود را به مطالعه برروى فعالیتهاى خود اختصاص داده وهمچنان دراین راه خستگى ناپذیر است. پس ازانقلاب نگهبان از ایران رفت . سالها از وطن خویش وجایى که یک عمر زندگى اش را صرف آن کرده بود، دور بود تا اینکه پس از تشکیل سازمان میراث فرهنگى ، دکتر مهدى حجت اولین رئیس این سازمان، ازاو دعوت کرد تا به ایران بیاید ودرسمت مشاور و راهنماى پروژه هاى باستان شناسى، با این سازمان همکارى کند. نگهبان به ایران بازگشت، طى مراسمى ازاو قدردانى شد واز آن پس به عنوان مشاوره و راهنما درپروژه ها دائماً دررفت و آمد به ایران بود. اما هم اکنون چهار سالى هست که کهولت سن به او اجازه چنین سفرهایى نمى دهد . نگهبان را درکنارمان نمى بینیم اما نام او و تلاشهایش ، همواره با ما و تمامى فعالان عرصه باستان شناسى وبه خصوص دانشگاه تهران خواهد بود. کتابهاى فلزات مارلیک ، گزارش کامل خویات مارلیک، وگزارش کاوشهاى هفت تپه وتعداد بیش از ۷۰ مقاله علمى درزمینه هاى مختلف تاریخ وهنر به خصوص عیلامى ، مکتوباتى است که از او به یادگار مانده ومنبع همه دانشجویان ودانش آموختگان باستان شناسى درایران بوده ، هست وخواهد بود.

پى نوشت

با دورى نگهبان از میهن، اطلاعات زیادى از زندگى وکارهاى او دراختیارمان نبود. اما همین مطلب اندک نیز به یارى دکتر محمود موسوى وبرداشتى از یادنامه نگهبان نشر دانشگاهى تهیه شده است که از ایشان ومؤسسه باستان شناسى دانشگاه تهران متشکریم.

لینک مطلب: http://takarcheology.blogfa.com/post-3.aspx

تاریخ دسترسی: ۱۲/۱۱/۱۳۹۱

نگهبان تاریخ ایران که بیشترین طلا را را در حفاری ها به دست آورد دچار آلزایمر است/ کلوپ دات کام

تهران _ خبرگزاری میراث فرهنگی

گروه فرهنگ، فروغ فرهی: پیر مردی که بیشترین میزان طلا را در حفاری های باستان شناسی ایران به دست آورده اکنون در فیلادلفیای آمریکا اقامت دارد و با بیماری آلزایمر دست و پنجه نرم می کند.

او روزگار درازی را در ایران به تربیت دانشجو، کشف حوزه های جدید فعالیت های باستان شناسی، نجات بخشی محوطه های تاریخی و کوششی خستگی ناپذیر برای ارتقای این حرفه اختصاص داده است. سالها با قاچاقچیان اشیای عتیقه و حفاران غیر مجاز که خاندان پهلوی در راس آنها بودند جنگید ولی امروز بیماری اجازه نمی دهد حتی خاطراتی از آن دوران را به یاد آورد.

«عزت‌الله نگهبان»که به شهادت بسیاری از همکارانش تحولی شگرف در پیشرفت رشته باستانشناسی ایران به وجود آورد، در سال ۱۳۰۵ خورشیدی در اهواز به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در دبستان جمشید جم و دبیرستان فیروز بهرام و مدرسه فنی آلمانی در تهران به پایان برد. در سال ۱۳۲۸، از دانشگاه تهران لیسانس گرفت. نگهبان در سال ۱۳۲۹ به موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو راه یافت و در ۱۳۳۳ موفق به اخذ درجه فوق لیسانس خود از این دانشگاه شد. عنوان رساله وی با راهنمایی دونالد مک‌کان« سیر سفال نخودی رنگ در خوزستان» بود.

جوانه زدن عشق به باستانشناسی در دل کودک مدرسه جمشید جم حکایت شیرینی دارد:« هنگامی که تحصیلات شش ساله ابتدائی خود را در مدرسه زرتشتیان که در آن زمان جمشید جم، سپس ایرج و بعدا فیروز بهرام خوانده می شد به پایان رساندم تصمیم گرفتم برای ادامه تحصیلات در دبیرستان به مدرسه آلمانی که به نام مدرسه صنعتی خوانده میشد بروم. در آن زمان برای ورود به این مدرسه کنکور می گذاشتند و گذراندن کنکور به خصوص با شرکت کنندگان زیاد کار آسانی نبود. به هر حال کنکور مدرسه را با موفقیت گذراده و برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی برق و مکانیک نام نویسی کردم. برنامه دوره مهندسی از این قرار بود که که ابتدا شش سال در دوره دبیرستان و سپس سه سال در دوره دانشکده تحصیل کرده و با گذراندن این دوره ها، شاگردان دیپلم درجه مهندسی دریافت می کردند. با شوق و علاقه فراوان، سال اول دبیرستان را گذراندم. متاسفانه در تابستان همین سال از طرف وزارت معارف اعلام شد که مدارس خارجی در تهران بر اساس تصمیم دولت بسته خواهد شد و شاگردان این مدرسه مکلف هستند برای ادامه تحصیل در مدارس ملی و دولتی که بر اساس برنامه وزارت فرهنگ تدریس می کنند نام نویسی کنند.

دبیرستان فیروز بهرام به تحصیل بپردازم. مدرسه آلمانی در خیابان قوام السلطنه و در مقابل کتابخانه ملی و موزه ایران باستان در محل هنر سرای فعلی قرار داشت. ساختمان جدید الاحداث موزه ایران باستان و کتابخانه ملی در تهران آن زمان بسیار جلب توجه می کرد. در ضمن تحصیل در مدرسه آلمانی هر گاه که فرصتی پیش می آمد برای دیدن موزه ایران باستان می رفتم. در آن زمان کار ساختمان موزه به اتمام رسیده بود و در سالن های موزه، کارکنان اغلب به تنظیم قفسه ها می پرداختند. به خصوص ظهرها که مدرسه برای مدت دو ساعت تعطیل بود بیشتر اوقات به دیدن موزه می رفتم. این دیدارهای مکرر از موزه ایران باستان به ویژه در آن هنگام که توام با تکمیل و تنظیم نمایشگاه و قفسه ها بود به تدریج مرا سخت به آثار باستانی و تاریخ گذشته ایران که در آن هنگام موضوع روز بود علاقه مند کرد.

پس از آنکه در دبیرستان فیروز بهرام به ادامه تحصیل پرداختم با وجودی که امکان نداشت مانند گذشته گاه و بیگاه از موزه دیدن کنم ولی چون فاصله دبیرستان تا موزه چندان زیاد نبود باز هم، هر چند وقت یک بار برای دیدن موزه می رفتم. در سال های آخر دبیرستان تحت تاثیر احساسات ملی و میهنی نسبت به روشن کردن گذشته پر افتخار ایران و تاریخ درخشان آن فعالیت های دامنه داری در کشور در جریان بود و دانش های وابسته و مربوط به ایران شناسی و فرهنگ و تمدن باستانی ایران بسیار مورد توجه قرار گرفت.

نگارنده نیز با سابقه و علاقه ای که در ضمن دیدارهای مکرر از موه ایران باستان نسبت به آثار گذشته داشتم پس از اخذ دیپلم دبیرستان تصمیم گرفتم در رشته باستان شناسی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برای ادامه تحصیل نام نویسی کنم.»

نگهبان پس از کسب مدرک لیسانس از دانشگاه تهران برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت. تحصیلات نگهبان در دانشگاه شیکاگو مصادف بود با اوضاع آشفته سیاسی دوران دکتر محمد مصدق که منجر به قطع کمک مالی به وی از ایران شد. در نتیجه، نگهبان برای تامین مخارج تحصیل و زندگی خود و خواهرش، که در آن زمان در آلمان به تحصیل مشغول بود، بخش اعظم وقت خود را صرف کسب درآمد کرد. دکتر «عباس علیزاده»، باستان شناس شهیر ایرانی که از شاگردان نگهبان بوده است درباره این دوره از زندگی او نوشته است:« از جالب‌ترین مشاغل گوناگون وی در این زمان، عکاسی خانه به خانه از کودکان بود، شغلی که لازمه آن چهره‌ای خندان و طبعی شوخ است. کسانی که نگهبان را از نزدیک نمی‌شناسند شاید فکر کنند که چنین شغلی با چهره گرفته و جدی و شخصیت به ظاهر خشک او ناهماهنگ است. ولی موفقیت وی در این شغل مبین جنبه‌ای از شخصیت نگهبان است که او کم و بیش در پنهان کردن آن موفق بوده است.»

نگهبان در طول اقامتش در شیکاگو، در International House در نزدیکی دانشگاه شیکاگو زندگی می کرد و در همین مکان با میریام لویس میلر (Miriam Lois Miller) که دانشجوی رشته کتابداری بود، آشنا شد و ازدواج کرد. پس از بازگشت به ایران، نگهبان با درجه دانشیاری به استخدام دانشگاه تهران درآمد و با اخذ دکترای افتخاری از دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۵، به درجه استادی ارتقا یافت. از ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶، دکتر نگهبان مدیریت گروه باستان‌شناسی را به عهده داشت.

دانشجویانی که در این مدت تربیت کرده است هم اکنون بهترین باستان شناسان ایرانی هستند. روش تعلیم او در دانشگاه با آنچه که تا آن زمان در ایران رواج داشت همخوانی نداشت و همین مسئله گرفتاری هایی برای او به وجود آورده بود. در خاطراتش به دورانی اشاره می کند که دانشجویان دانشگاه تهران را برای سفری پژوهشی به شوش برده بود.« بر خلاف همه ساله که یک اتوبوس دربست برای تمام مسافرت کرایه می شد چون در این برنامه قرار بود مستقیما به شوش مسافرت شود تصمیم گرفته شد با قطار مسافرت را انجام داده و با استفاده از بلیت نیم بها برای دانشجویان، در هزینه مسافرت صرفه جویی شود و توان مالی هیات را در مدت اقامت در شوش افزایش دهیم… دانشجویان را به شهر دزفول بردیم و از آن جا با وانت به طرف شوش حرکت کردیم. از همان روز برنامه کار تنظیم و قرار شد هر شب نهار روز بعد را برای هیات تهیه کنند تا بتوانیم تمام روز در بیایان و صحرا به کار باستان شناسی مشغول باشیم. دو سه روز اول کلیه دانشجویان با علاقه در تپه ها به نقشه برداری، جمع آوری سفال، کلاسه کردن سفال های گوناگون و شناخت سفال دوران های گذشته مشغول شدند. از روز چهارم بعضی از دانشجویان شروع به زمزمه کردند که علاوه بر کارهای یکنواخت همه روزه چه خوب بوداگر سری هم به شهرهای اهواز و خرمشهر و آبادان نیز می زدیم. اعتراض ها بالا گرفت، تا اینکه روز بعد دانشجویان در حالتی شبیه به اعتصاب و اعتراض از کاوش دست کشیدند. من با آنها صحبت کردم ولی چون موفق نشدم اقناعشان کنم، گفتم: آنهایی که نمی خواهند از این برنامه پیروی کنند می توانند خودشان از فردا به هر کاری که علاقمندند اقدام کنند. اکثریت دانشجویان از ادامه کار خودداری کرده و بر روی آثار مخروبه در کنار یکدیگر نشستند….خوب بخاطر دارم تنها دانشجویی که بدون شک و تردید در ادامه کار با من همگامی کرد، همکار عزیز آقای دکتر «پرویز ورجاوند» بودند که در آن هنگام در رشته باستان شناسی تحصیل می کردند.»

«دکتر عزت الله نگهبان» در ۱۳۳۶ موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران را بنیاد گذاشت و تا ۱۳۵۶ عهده‌دار ریاست آن بود. در ۱۳۵۴ به ریاست دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران منصوب شد و تا سال بازنشستگی خود در ۱۳۵۷ در این سمت باقی ماند. «صادق ملک شهمیرزادی»، باستان شناس و همکار او در دانشگاه تهران نقش دکتر نگهبان را در تحول اساسی این رشته در ایران به خوبی شرح می دهد:« هنگامی که با سمت استادی در گروه باستان شناسی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران انجام وضیفه می کرد معاون اداره کل باستان شناسی نیز بود و در ۱۳۴۰ اولین حفاری مشترک دانشگاه تهران و اداره کل باستان شناسی را در تپه مارلیک (چراغعلی) تپه رودبار سرپرستی کرد. او نمایشگاهی از آثار به دست آمده از حفاری مارلیک در ۱۳۴۱ در ساختمان موزه ایران باستان ترتیب داد که در نوع خود بی نظیر و اولین نوع چنین نمایشگاهی بود که روحی در کالبد بی جان موزه دمیده شد و توجه و علاقه به میراث فرهنگی و مطالعات باستان شناسی را بین مردم و دانشجویان افزایش داد. از سال تحصیلی ۱۳۵۰_۱۳۴۹ در دانشگاه تهران، گروه آموزشی باستان شناسی و تاریخ هنر و موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران دست به اقدام بی سابقه ای زد که در نوع خود منحصر به دانشگاه تهران است . این اقدام بی نظیر، الزامی کردن دروس عملی به مدت یک نیمسال کامل تحصیلی برای کلیه دانشجویان اعم از دختر و پسر در برنامه درسی در مقاطع تحصیلی دوره لیسانس و فوق لیسانس بود. علاوه بر این، دانشگاه تهران پژوهش، کاوش و بررسی ملی را در دشت قزوین انجام داد که اطلاعات به دست آمده موجب اصلاح جدول گاهنگاری فرهنگی ادوار پیش از تاریخ فلات مرکزی ایران شد. سازنده ترین و بارورترین اقدام دکتر نگهبان در بالا بردن سطح آموزشی و تحقیقاتی باستان شناسی در ایران تشویق و ترغیب دانشجویان برای ادامه تحصیل در این رشته تا درجه دکترا بود که تعداد انگشت شمار متخصصان این رشته تحصیلی که هم اکنون در ایران انجام وضیفه می کنند و سه نفری که در کانادا و رم و هاروارد مشغول تدریس و تحقیق هستند همگی از تربیت شدگان دکتر عزت الله نگهبان هستند. پس از او دیگر کسی در این راه برای ایران سرمایه گذاری نکرد.»

دکتر نگهبان همواره یکی از سرسخت‌ترین مدافعان برنامه‌های منظم کردن فعالیت‌های مربوط به باستان‌شناسی بود و برخی وی را دشمن بزرگ قاچاقچیان و دلالان عتیقه در ایران می‌دانستند. یادداشت های او در این زمینه به خوبی مبین روحیه و نگاه او نسبت به مسئله حفاری های تجارتی و قاچاق اشیای عتیقه در ایران است. «حفاری هایی که به منظور یافتن اشیاء عتیقه و فروش آنها انجام می شود به نام حفاری های تجارتی در قانون عتیقات شناخته شده اند. در سال ۱۳۳۹ وقتی که من به همکاری با ادره کل باستان شناسی فراخوانده شدم، در حدود یکصد پروانه برای حفاری های تجارتی در مناطق مختلف صادر شده بود که نظارت بر این تعداد حفاری های تجارتی چه از نظر کادر فنی و چه از نظر بودجه و امکانات خارج از توان دستگاه باستان شناسی کشور بود. به ناچار برای رعایت مقررات در نقاطی که دسترسی به ادارات فرهنگ نبود از روسای ادارات فرهنگ و یا مدیران مدارس به عنوان نماینده اداره باستان شناسی برای نظارت به کار حفاری استفاده می شد.

ناگفته نماند که که روسای فرهنگ یا مدیران مدارس در ضمن روز موظف بودند به امور جاری نیز برسند و هیچ گاه این امکان برای آنها وجود نداشت که وقت خود را به نظارت در عملیات حفاری بگذرانند. در نتیجه بیشتر حفاری های تجارتی در نقاط دور دست و بدون اعزام نماینده از اداره کل باستان شناسی انجام شده بودند. در پایان عملیات حفاری پروانه ای دال بر اینکه در ضمن عملیات آثاری کشف نشده است از مسئولین محلی به دست آورده و عملا حق السهم قانونی اداره کل باستان شناسی پایمال می شد.

در کشوری مانند ایران که از نظر غنای آثار باستانی بی نظیر است و با حفاری در گوشه و کنار آن بدون شک اشیاء و آثار ارزنده و مستندی به دست خواهد آمد، چگونه می توان تصور کرد که در این همه حفاری های تجارتی آثاری به دست نیامده باشد. با وجود این همه ساله در حدود نود درصد حفاری های تجارتی چنین گواهینامه هایی دال بر عدم کشف آثار باستانی به دست آورده و مورد قبول اداره کل باستان شناسی نیز واقع شده بود.»

در کتاب «مروری بر پنجاه سال باستان شناسی ایران» به قلم خود او نیز آمده است:« برای نگارنده جای بسی تعجب و تاسف بود که بعضی از این دلالان آثار عتیقه مانند ایوب رب النوع و یا آقای کهن پس از چند بار مراجعه به دفتر کار من به روشنی و صراحت درباره ارتباط و دوستی و شرکت خود با بعضی افراد ذی نفوذ مملکتی و خاندان سلطنتی مانند برادر، خواهر و یا خواهر زاده شاه مثل شهرام صحبت می کردند. احتمالا نظرشان این بود که اهمیت و موقعیت مهم خود را به رخ بکشند و نگارنده را تحت تاثیر قرار داده و یا احتمالا تهدید کنند.

آگاهی از این اطلاعات که در واقع فساد ریشه دار را در اجتماع ایران روشن می کرد برای من بسیار موجب تاسف بود.» در پنجمین کنگره بین‌المللی باستان‌شناسی و هنر ایران در ۱۳۴۷، دکتر نگهبان نقشی اساسی در تصویب قطعنامه‌ای در محکوم کردن قاچاق و فروش اشیای عتیقه داشت. افزون بر این، در سمت مشاور فنی باستان‌شناسی در اداره باستان‌شناسی وقت، سهم عمده‌ای در جلوگیری از برخی فعالیت‌های غیرقانونی در زمینه خرید و فروش و قاچاق اشیای باستانی به خود اختصاص داد.

دکتر نگهبان همچنین به طور تصادفی، با دعوت رابرت بریدوود و همکارانش به ایران، نقشی اساسی در گشودن فصلی جدید و علمی در باستان‌شناسی پیش از تاریخ ایران ایفا کرد. پیش از سال‌های ۱۹۶۰، اطلاعات باستان شناسان در مورد آغاز دوران روستانشینی و توسعه اقتصاد معیشتی بر پایه کشاورزی در ایران بسیار اندک بود.

در سال‌های ۱۹۵۰، رابرت بریدوود، پیشتاز پژوهش‌های علمی درباره دوران پلایستوسین موخر و هولوسین قدیم (۸۰۰۰ _ ۱۲۰۰۰ ق.م) سرگرم فعالیت‌های باستان‌شناختی در کردستان عراق بود. با سقوط رژیم پادشاهی در عراق در اواخر سال‌های ۱۹۵۰، ادامه کار پژوهشی بریدوود و تیمش ناممکن شد و در‌خواست بریدوود برای پژوهش در ترکیه نیز به جایی نرسید. سپس در ۱۹۵۸ در کنگره بین‌المللی باستان‌شناسی پیش از تاریخ در هامبورگ، نگهبان و بریدوود با یکدیگر ملاقات کردند.

در این ملاقات، دکتر نگهبان از مشکل بریدوود مطلع شد و پیشنهاد کرد که وی کار خود را در کوهپایه‌های زاگرس در ایران ادامه دهد. این ملاقات اتفاقی و استقبال بریدوود از این پیشنهاد سرآغاز عصری جدید در باستان‌شناسی ایران بود که در نتیجه آن گروهی از بهترین باستان‌شناسان بین‌المللی (مانند فرانک هول، کنت فلانری، پتی جو واتسون، بروس هاو) فعالیت‌های علمی خود را در ایران متمرکز کردند. مهم‌ترین سهم دکتر نگهبان در پیشبرد باستان‌شناسی در ایران ایجاد کارگاه دایمی در دشت قزوین برای فعالیت‌های باستان‌شناختی دانشگاه تهران و تربیت دانشجو در این کارگاه است.

وی با پشتکار فراوان و روحیه خستگی ناپذیر موفق به کسب مجوز و بودجه لازم برای تعمیر کاروانسرای مخروبه محمدآباد خره شد. این مکان منحصر به فرد به کانونی برای پژوهش‌های مستمر و درازمدت باستان‌شناختی دانشگاه تهران تبدیل شد که در آن دانشجویان، با شرکت در انواع فعالیت‌های میدانی، برای پیشبرد اهداف باستان‌شناسی در ایران تربیت می‌شدند. ویلای شخصی دکتر نگهبان در کلاردشت نیز پایگاه بررسی های باستان‌شناسی و پرورش دانشجویان این رشته بود، که البته شهرت و وسعت کاروانسرای محمدآباد خره را نداشت.

دانشجویانی که بخت شرکت در بررسی‌های کلاردشت را داشته‌اند با خاطره خوش از این مکان و تجربه‌های خود یاد می‌کنند. نگاهی به اسامی اعضای هیئت علمی گروه باستانشناسی دانشگاه تهران عمق کوشش های او را برای تربیت دانشجویانی باسواد و آگاه باز می نماید. «در پایان مدیریت اینجانب، گروه باستان شناسی و تاریخ هنر، دارای کادر آموزشی شامل :خانم سیمین دانشور، نوشین نفیسی، پرویز ورجاوند، عباس زمانی، رضا مستوفی فرد، فرخ ملک زاده، صادق ملک شهمیرزادی، غلامعلی همایون، یوسف مجید زاده فسقندیسی، غلامعلی شاملو، مسعود گلزاری، اردشیر فرزانگان و نگارنده این سطور بود.»

شاگردانی که از محضر او درس گرفته اند امروز جزو بهترین باستان شناسان ایران هستند که بسیاری از آنها در دانشگاه های طراز اول خارجی مشغول تدریس این رشته اند. حمید خطیب شهیدی (مدیر گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس)، سید منصور سجادی( استاد دانشگاه رم و سرپرست هیات کاوش در شهر سوخته)، جلال رفیع فر (مدیر گروه سابق انسان شناسی دانشگاه تهران)، محمد صالح صالحی، حکمت الله ملا صالحی (استاد دانشگاه تهران) و عباس علیزاده (استاد دانشگاه شیکاگو) فقط تعدادی از شاگردان اویند.

دکتر نگهبان در ۱۳۵۷ از دانشگاه تهران بازنشسته شد و به فیلادلفیا نقل مکان کرد. قبل از هجوم بیماری، فارغ از برنامه تدریس و امور اداری، دکتر نگهبان اوقات خود را به چاپ گزارش نهایی فعالیت‌های باستان‌شناختی خود اختصاص داده بود اما اکنون، آلزایمر نگهبان واقعی محوطه های باستانی ایران را به مبارزه طلبیده است.

لینک مطلب: http://www.cloob.com/timeline/article_45020_28948

تاریخ دسترسی: ۹/۱۱/۱۳۹۱

بزرگداشتها

» سرویس: فرهنگی و هنری – فرهنگ۲

کد خبر: ۸۷۱۱-۱۵۷۷۵

شنبه ۲۶ بهمن ۱۳۸۷ – ۱۲:۳۴

یک روزنامه‌ی آمریکایی چندی پس از مرگ پدر باستان‌شناسی مدرن ایران، به بیان ابعاد مختلف زندگی او پرداخت.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، پس از درگذشت عزت‌الله نگهبان ـ باستان‌شناس ایرانی ـ در آمریکا، روزنامه‌ی فیلادلفیا اینکویرر (Philadelphia Inquirer) در مقاله‌ای در وب‌سایت خود به توضیح زندگی‌نامه‌ی او پرداخته است.

در بخشی از این مقاله آمده است: در بهار سال ۱۹۷۸ میلادی،‌ یک سال پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ‌ایران، عزت‌الله نگهبان ـ مدیر گروه دانشکده‌ی علوم انسانی دانشگاه تهران ـ هنگامی که قصد ورود به دانشگاه تهران را داشت، توسط مأموران پلیس مخفی شاه ایران با ضربات متعدد چاقو مصدوم شد. مردم او را با یک تاکسی به بیمارستان انتقال دادند. او به‌دلیل از دست دادن مقدار زیادی خون، در آستانه‌ی مرگ بود. هرچند نگهبان از این حادثه جان سالم به در برد، ولی برای سال‌های زیادی قادر به استفاده از دست چپ خود نبود.

او سپس در سال ۱۹۸۰ میلادی بازنشسته و راهی آمریکا شد. او سال‌ها بعد از سوی دولت ایران، معتبرترین جایزه‌ی فرهنگی ایران را به نام جایزه‌ی میراث ملی دریافت کرد.

بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۱ میلادی، او در موزه‌ی باستان‌شناسی و مردم‌شناسی دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا به کار اشتغال داشت تا این‌که سرانجام چندی پیش براثر ابتلا به بیماری پارکینسون در سن ۸۲ سالگی در بیمارستانی ارلاندو (Orlando) درگذشت.

پسر عزت‌الله نگهبان ـ بهنام ـ پدرش را یکی از مفاخر باستان‌شناسی ایران و پدر باستان‌شناسی مدرن ایران می‌داند. نگهبان در سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۲ میلادی در نخستین تجربه‌ی باستان‌شناسی جدی‌اش موفق به کشف یک قبرستان سلطنتی در تپه‌ای با ۳۴۰۰ سال قدمت تحت عنوان تپه مارلیک در نزدیکی دریای خزر شد. از جمله آثار شاخص به‌دست آمده از این تپه به یک مجسمه‌ی گاو نر طلایی می‌توان اشاره کرد که در طول سال‌ها، تصویر آن روی اسکناس‌های ۵۰۰ ریالی ایران نقش بسته بود.

پسر نگهبان می‌گوید: پدرم نخستین ایرانی بود که باستان‌شناسی را به‌صورت علمی و نه تجربی آموخته بود.

عزت‌الله نگهبان نزدیک به یک قرن پیش در اهواز به دنیا آمد؛‌ اما از آنجا که پدرش نماینده‌ی مجلس بود، در تهران بزرگ شد و در این شهر تحصیلات متوسطه‌ی خود را مدرسه‌ی فنی آلمانی‌ها به‌پایان رساند. او در سال ۱۹۴۸ میلادی در رشته‌ی باستان‌شناسی از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و سپس برای ادامه‌ی تحصیل، راهی دانشگاه شیکاگو در آمریکا شد و در سال ۱۹۵۴ میلادی موفق به کسب فوق لیسانس باستان‌شناسی از این دانشگاه شد.

نگهبان سپس به ایران بازگشت و به‌عنوان دانشیار در دانشگاه تهران مشغول به کار شد. مدتی بعد در سال ۱۹۶۲ میلادی به درجه‌ی استادی ارتقا یافت و در سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۹ نیز ریاست دانشکده‌ی علوم انسانی دانشگاه تهران را برعهده داشت.

عزت‌الله نگهبان چهار فرزند به نام‌های بهنام‌، مهرداد، بابک و داریوش و یک پسرخوانده به نام علی داشت. یکی از پسران او نیز به نام بیژن در سال ۱۹۵۹ میلادی درگذشت.

قرار است، در روزهای آینده با حضور همسر و فرزندان دکتر نگهبان، مراسم یادبودی برای او در دانشگاه پنسیلوانیا آمریکا برگزار شود.

انتهای پیام

کد خبرنگار: ۷۱۲۶۱

لینک مطلب: روایت_یک_روزنامه_‌ی_آمریکایی_از_دکتر_عزت‌_الله_نگهبان http://isna.ir/fa/news/8711-15775.95088/

تاریخ دسترسی: ۱۱/۱۱/۱۳۹۱

بزرگداشت عزت‌الله نگهبان، پدر باستان‌شناسی نوین/ خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)

۳۱ فروردین ۱۳۹۰ ساعت ۱۶:۱۳

بزرگداشت زنده یاد عزت‌الله نگهبان، پدر باستان‌شناسی نوین ایران به کوشش انجمن علمی دانشجویان باستان‌شناسی دانشگاه تهران در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار می‌شود. «مروری بر پنجاه سال باستان‌شناسی ایران» مهمترین کتاب اوست._

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، همایش بزگداشت عزت‌الله نگهبان، پدر باستان‌شناسی نوین ایران ۵ و۶ اردیبهشت‌ماه از ساعت ۱۴ تا ۱۹ به کوشش انجمن علمی دانشجویان باستان‌شناسی دانشگاه تهران در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار می‌شود.

حفاری در مارلیک و جنبه‌های ملی و بین‌المللی آن، حواشی حفاری مارلیک، حفاری هفت تپه، خاطرات حفاری هفت تپه، خاطرات حفاری‌های قزوین، پروژه پیش از تاریخ ایران، بازنگری دروس و اعزام دانشجویان، کنگره پنجم باستان شناسی و هنر ایران و… از جمله سخنرانی‌هایی است که در همایش بزرگداشت عزت‌الله نگهبان مطرح می‌‌شود.

عزت‌الله نگهبان به عنوان پدر باستان‌شناسی نوین ایران شناخته می‌شود وی آموزش باستان‌شناسی عملی را در نظام آموزشی ایران بنیان نهاد. نگهبان با تاسیس موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران و مبارزه قاطع با قاچاق آثار باستانی نقش بسزایی در پیشرفت باستان‌شناسی ایران داشت. حفاری نگهبان در تپه‌‌ مارلیک نخستین حفاری در تاریخ باستان‌شناسی است که تمام اعضای هیأت کاوشگران آن را، باستان‌شناسان ایرانی تشکیل دادند.

کتاب «مروری بر پنجاه سال باستان‌شناسی ایران» نوشته زنده‌یاد عزت‌الله نگهبان سرگذشت و تاریخچه‌ باستان‌شناسی ایران در نیم‌سده‌ گذشته‌، از زبان یکی از نخستین باستان‌شناسان ایرانی که به پدر باستان‌شناسی ایران معروف است، بازگو می‌شود. نگهبان، در این کتاب گزارشی از فعالیت‌های باستان‌شناسی صورت گرفته در ایران، که خود در بیشتر آن‌ها شرکت داشته‌، به دست می‌دهد.

عزت‌الله نگهبان در بهمن‌ماه ۱۳۷۸پس از ۵۰ سال خدمت به فرهنگ ایران زمین چشم از جهان فروبست.

لینک مطلب: http://www.ibna.ir/vdcb05b8srhbggp.uiur.html

تاریخ دسترسی: ۱۱/۱۱/۱۳۹۱

آیین بزرگداشت روان شاد عزت الله نگهبان برگزار می‌شود/مرکز نشر دانشگاهی

آیین بزرگداشت روان شاد عزت‌الله نگهبان پدر باستان‌شناسی نوین ایران، عصر روزهای پنجم و ششم اردیبهشت، ساعت ۱۴ الی ۱۹ در دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تالار فردوسی برگزار می‌شود.

به گزارش روابط عمومی مرکز نشر دانشگاهی، انجمن علمی باستان‌شناسی دانشگاه تهران، برنامه‌ای دو روزه درباره نقش و اهمیت فعالیت‌های دکتر “عزت‌الله نگهبان” در تکوین باستان‌شناسی و تشکیلات میراث فرهنگی، همچنین اعتلای شناخت و صیانت از میراث فرهنگی ایران برگزار می‌کند.

عزت‌الله نگهبان یکی از پایه‌گذاران باستان‌شناسی ایران بوده و از جمله کسانی است که مبارزه و مقابله او با سوداگران و قاچاقچیان اموال فرهنگی زبانزد است.

دکتر عزت‌الله نگهبان از چهره‌های بین‌المللی باستان‌شناسی ایران، از آغاز شروع به کار گروه باستان‌شناسی و تاریخ مرکز نشر دانشگاهی با این مجموعه همکاری داشته و در ترویج محتوای علمی گروه باستان‌شناسی و تاریح زحمات زیادی را متحمل شده‌اند.

بر این ‌اساس مرکز نشر دانشگاهی در این بزرگداشت با ارائه و عرضۀ کتاب «باستان‌شناسی و هنر ایران» اثر گرانبهای دکتر عزت‌الله نگهبان و دو مجلۀ تخصصی مجلۀ باستان‌شناسی و تاریخ و نامۀ ‌ایران‌باستان و همچنین ۶ عنوان کتاب منتشر شده از این مرکز با عناوین: تاریخ و تمدن ایلام، آغاز شهرنشینی در ایران، مبانی نظری باستان شناسی، گورخمره‌های اشکانی، اشعار فارسی کاشیهای تخت‌سلیمان، در حوزۀ باستان‌شناسی و تاریخ، یاد و نام این استاد گرانقدر را گرامی و زنده می‌دارد.

در این برنامه مراسم از استادان و چهره‌های شاخص باستان‌شناسی کشور همچون صادق ملک شهمیرزادی، جلال‌الدین رفیع‌فر، کامیار عبدی، سیدمحمود موسوی، احسان یغمایی و عمران گاراژیان درباره شخصیت علمی “دکتر نگهبان” سخنرانی می‌کنند.

در ادامه نیز فیلم مستند کوتاهی با نام «از اهواز تا فیلادلفیا» که از سوی انجمن علمی باستان‌شناسی درباره دکتر نگهبان تهیه شده است، در این بزرگداشت به نمایش درمی‌آید.

لینک مطلب: http://www.iup.ac.ir/index.aspx?pid=95408

تاریخ دسترسی: ۱۲/۱۱/۱۳۹۱

باستان‌شناسی و هنر ایران: ۳۲ مقاله در بزرگداشت عزت‌الله نگهبان/ ویستا

باستان‌شناسی و هنر ایران: ۳۲ مقاله در بزرگداشت عزت‌الله نگهبانگردآورنده : علیزاده – عباسمجیدزاده – یوسفملک‌شهمیرزادی – صادق

ویراستار : حب‌علی‌موجانی – احمد محل نشر : تهران تاریخ نشر : ۱۳۷۸/۱۱/۲۵ رده دیویی : ۹۵۵.۰۰۴۲ قطع : رحلی جلد : گالینگر تعداد صفحه : ۵۳۲ نوع اثر : تالیف زبان کتاب : فارسی نوبت چاپ : ۱ تیراژ : ۲۰۰۰ شابک : ۹۶۴

رد مجموعه حاضر که به مناسبت بزرگداشت نام و یاد عزت‌ال …نگهبان تهیه شده, تعداد ۳۲مقاله به زبان‌های فارسی, انگلیسی, آلمانی و فرانسوی درباره باستان شناسی و هنر ایران گردآمده که عبارت‌اند از :((کاروانسرای محمدآباد خمره : نخستین موسسه پژوهشهای میدانی باستان‌شناسی در ایران/ صادق ملک شهیدزادی)), ((الگوی استقرار و فرهنگ‌های پیش از تاریخ در استان سمنان/ حسن رضوانی)), ((جنبه‌های بین منطقه‌ای دوران نوسنگی پیش از سفال و آغاز سفال خوزستان(نگرش ترکیبی)/ فرانک هول, محمد تمدن)), ((چگا خلامان :محوطه‌ای از دوره آغاز نوسنگی در امیرآباد مهران/ علی محمد خلیلیان)), ((تپه ازبکی :یکی از مراکز فرهنگی فلات مرکزی/ آزرمیدخت اسفندیاری)), ((کاسه لبه واریخته :کاربرد و پراکندگی/ کامیار عبدی)), ((گزارش یک فصل کاوش در تپه نورآباد, لرستان/ سید منصور سید سجادی, نوروز علی سامانی)), ((ارتباط ترکیب معماری و نظام اداری در خاورنزدیک باستان :کاخ حکمرانان اشنونا/ عباس علیزاده)), ((خلاصه‌ای از مطالعات فنی آجرهای بوکان/ لیلی نیاکان)), ((نکاتی درباره ظروف لوله ناودانی عصر آهن/ علی موسوی)), ((شیشه‌گری در دوران هخامنشی/ آرمان شیشه‌گر)), ((پژوهشی درباره یک مجسمه مرمری یونانی از برازجان/ مهدی رهبر)), ((بندر و جزیره آبسکون در سال ۶۱۷هجری قمری/ منوچهر ستوده)), ((ابوعلی محمد بن حسین بن مقله :خوشنویس سده ۴ـ ۳ه.ق/ زهره روح‌فر)), ((عزت‌الله نگهبان/ عباسعلیزاده)), ((عزت‌الله نگهبان و طرح تحقیقاتی موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو/ لیندا و رابرت بریدوود)), ((آرتوراوپهام پوپ و متعصب تلخ مزاج/ اسکار وایت ماسکارلا)), ((بازنگری دوره نوسنگی/ فرانک هول)), ((بررسیهای باستان شناختی در آذربایجان غربی/ رلف سولکی)), ((نظام ابر قبیله‌ای در خاورنزدیک باستان :چرا شناخت آنها مشکل است/ کنت فلانری)), ((جامعه‌ای از دوران شوشان متاخر در جنوب غربی ایران/ هنری رایت, نائومی میلر, جیمز نیلی, ریچارد ردینگ)), ((کهنترین بیان تصویری در فلات مرکزی ایران/ یوسف مجیدزاده)), ((پرندگان انشان/ ویلیان سامنر)), ((مهره‌های هفت تپه/ پی‌یر آیمه)), ((کبناک (هفت تپه) و آل اونتاش ـ ناپیرشیا(چغازنبیل) :شهرهای عیلامی در اواخر دوران برنز/ الیزابت کارتر)), ((پیکره‌های سفالین عیلامی/ گیتی آذرپی)), ((پیکره‌های سفالین عیلامی در موزه روسیکروسیان/ شوکی گودرزی تبریزی)), ((اشیای فلزی چکش‌کاری شده از دوره آهن لرستان :مشکل شکل‌شناسی و گاهنگاری/ راجر موری)), ((طاق نصرت کاخ داریوش در شوش/ ژان پرو, دانیل لاویره, فرانسوا والا)), ((دستبند حلقه‌ای شکل هخامنشی/ دیوید استروناخ)), ((پارس از زمان اسکندر تا دوران ساسانی/ ریچارد فرای)), ((چهار طاق ناویس در کوهپایه‌های تفرش/ ولفرام کلایس)), ((ساسانی یا اسلامی بناهای یادمانی و ضوابط تاریخگذاری آنها/ دونالد ویتکمب)) .مقالات با عکس‌ها و طرح‌ها و نقشه‌های متعدد همراه است و ترجمه چکیده مقالات فارسی به انگلیسی و ترجمه چکیده مقالات زبان‌های دیگر به فارسی به انضمام کتاب‌شناسی‌های مقالات, ضمیمه کتاب است .

لینک مطلب: http://vista.ir/article/451455

تاریخ دسترسی: ۱۲/۱۱/۱۳۹۱

یادی از استاد عزت الله نگهبان/ایکوموس ایران (شورای بین المللی بناها و محوطه های تاریخی)

ایشان متولد سال ۱۳۰۰ در اهواز، جزو نخستین گروه‌های دانشجویانی بود که در رشته نوپای باستان‌شناسی در دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و در سال ۱۳۲۸ فارغ‌التحصیل شد.

در سال ۱۳۲۹، وارد مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو شد و تز کارشناسی ارشد خود را با راهنمایی رونالد مک‌کان به پایان رسانید.

در سال ۱۳۳۵ به ایران بازگشت. پس از این مراجعت ، نگهبان با درجه دانشیاری به استخدام دانشگاه تهران درآمد و با اخذ دکترا از دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۵، به درجه استادی ارتقا یافت. از ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶، دکترنگهبان مدیریت گروه باستان‌شناسی را به عهده داشت. وی چند سالی نیز رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران بود.

درسال ۱۳۳۶ مؤسسه باستان شناسى دانشگاه تهران را بنیاد نهاد و به مدت ۱۰ سال عهده دار ریاست آن بود. وی در این مدت با ایجاد تحول در این رشته توانست لقب پدر باستان شناسی نوین ایران را از آن خود کند.

کاروانسرای محمدآباد با تلاش او بود که به پایگاه دائمی باستانشناسی دانشگاه تهران در آمد. کاوشها و یافته های او پس از سالهای ۱۳۴۰ فصل جدیدی را در باستانشناسی ایران باز نمود.

دکتر نگهبان تلاش فراوانی در جهت مبارزه با حفاری غیرقانونی و قاچاق اشیای عتیقه کرده است. بر اثر تلاشها ی او بود که کنگره باستان‌شناسی ایران در سال ۱۳۴۷ قطعنامه‌ای را در محکومیت قاچاق غیر قانونی اشیاء باستانی به تصویب رساند.

نگهبان بخش‌های مهمی از خاطرات خود را در قالب کتابی به نام «مروری بر پنجاه سال باستان‌شناسی ایران» منتشر کرده است.

یکسال است که استاد عزت الله نگهبان در میانمان نیست. روحش شاد و یادش گرامی باد.

یادی از استاد

در نخستین کنگره معماری بم بود و او نیز حضور داشت. پیر و پا برجا. همواره در ردیف دوم سالن محل برگزاری همایش در جایی مشخص می نشست. روز دوم یا سوم بود که با گروهی از جمله دکتر جمعه زاده و دکتر ملک تصمیم گرفتیم از این فرصت استفاده کنیم و با مینی بوسی که آماده کرده بودیم به کرمان برویم و تصمیم گرفتیم همگی از دکتر نگهبان هم بخواهیم با ما به بازدید کرمان بیآیند. ایشان نخست پذیرفتند و از جای خود بلند شدند و تا دم در نیز آمدند ولی یکباره گفتند نه من نمی آیم، من دعوت شده ام برای این سمینار و باید به احترام سخنرانان و محققین حضور داشته باشم. ما همه شرمنده شدیم ولی چون مجبور بودیم و با دیگران هماهنگ شده بود به کرمان رفتیم و این آخرین درسی بود که از ایشان آموختیم. ایشان در تمام مدت سمینار با وجود کهولت و بیماری در تمام مدت سخنرانی ها حضور داشتند .

حمیده چوبک

لینک مطلب: http://www.iranicomos.org/?p=346

تاریخ دسترسی: ۱۲/۱۱/۱۳۹۱

من نگهبان را نگهبان عزت و پاسدار منزلت باستان‌شناسی ایران می‌دانم/پایگاه خبری هنر

یک باستانشناس در مراسم بزرگداشت دکتر نگهبان گفت : من نگهبان را نگهبان عزت و پاسدار منزلت باستان‌شناسی ایران می‌دانم، اگر نگهبان نبود احتمالا باستان‌شناسی ایران هنوز در وضعیتی مانند افغانستان بود.

به گزارش هنرنیوز ،همایش بزرگداشت مرحوم عزت‌الله نگهبان عصر دیروز روز گذشته (ششم اردیبهشت‌ماه) در تالار فردوسی دانشگاه تهران با حضور دانشجویان باستان‌شناسی و تعداد زیادی از اساتید این رشته و شاگردان دکتر نگهبان مانند میرعابدین کابلی، صادق ملک شهمیرزادی، محمدرحیم صراف، مهرداد ملک‌زاده، موسوی کوهپر، رضا مستوفی، جلیل گلشن، حسن فاضلی نشلی، مرتضی حصاری و هایده لاله برگزار شد.

دکتر صادق ملک شهمیرزادی در اختتامیه‌ همایش بزرگداشت مرحوم دکتر عزت‌الله نگهبان گفت: مرحوم دکتر نگهبان هیچ‌گاه غیبت نمی‌کرد و کلام و سخنی که رکیک و زشت باشد، از دهان او بیرون نمی‌آمد. او همیشه در جواب توهین‌ها سکوت می‌کرد و با وجود این‌که در جای خودش بسیار بخشنده بود، اسراف کردن را به هیچ عنوان روا نمی‌داشت.

وی افزود: مرحوم دکتر نگهبان به شایعه‌ها درباره‌خود و دیگران توجهی نداشت. او کینه‌توز نبود و به هیچ‌وجه حرفی نمی‌زد که موجب مزاحمت دیگران باشد. همیشه لبخند بر لب داشت و وقتی سخنی ناروا می‌شنید یا رویدادهای ناراحت‌کننده را می‌دید، فقط ابرو درهم می‌کشید. او در همه‌ عمرش تلاش با هدف افتخارآفرینی برای ایران را سرلوحه‌ کارهایش داشت.

خواهر دکتر نگهبان در ادامه این همایش گفت :فوت پسر دکتر نگهبان در سن سه سالگی او را شکسته کرد و بعد از آن، همیشه غمی بزرگ در دل و چشمانش داشت.

همچنین، مرتضی گراوند نیز به شرح زندگی‌نامه‌ نگهبان با نام «از فیلادلفیا، بازگشت ویبه ایران و تصادف تا مرگ او» پرداخت.

وی یادآور شد : مسؤولیت بخش خاورمیانه‌ موزه‌ پنسیلوانیا به دکتر نگهبان بعد از سفرش به فیلادلفیا، سپرده شد. نگهبان از زمان گرفتن این مسؤولیت هر روز تا بعدازظهر وقت خود را در موزه سپری می‌کرد و بعد از آن، تا عصر مشغول باغبانی بود و شب‌ها نیز کارهای خطاطی، تعمیر و رفوی قالی و گلیم‌های قدیمی را انجام می‌داد.

گراوند تشریح کرد :نگهبان شخصی خوش‌بین و مثبت‌اندیش بود. او هرچند در ایران نبود، ولی در دهه‌ ۶۰ و ۷۰ مقالات و کتب مختلفی را منتشر کرد. او در سال ۱۳۷۴ توسط مرحوم آیت‌الله‌زاده شیرازی برای حضور در دومین کنگره‌ معماری بم به ایران دعوت شد و در اردیبهشت ۱۳۷۶ از سوی سازمان میراث فرهنگی بزرگ‌ترین نشان میراث فرهنگی را گرفت.

وی ادامه داد :نگهبان مدتی بعد از بازگشت به ایران و آغاز کار خود در سازمان میراث فرهنگی تصادف کرد و حدود نه‌ماه در بیمارستان بستری بود. پس از بازگشت به خانه نیز با بهتر شدن وضعیت جسمانی‌اش، زمانی که برای دیدار فرزندانش به فلوریدا در آمریکا رفته بود در ۱۳ بهمن‌ماه ۱۳۸۷ درگذشت و در فیلادلفیا به خاک سپرده شد.

دکتر کامیار عبدی نیز خاطرنشان کرد : دکتر عزت‌الله نگهبان ادعایی برای لقب پدر باستان‌شناسی ایران نداشت. این لقب در سال‌های اخیر و زمانی که حضور فیزیکی کم‌رنگی داشت، به او داده شد؛ ولی اکنون چند پدر جدید دیگر در این حوزه پیدا شده‌اند که اگر منصفانه قضاوت کنیم، آن‌ها خیانت‌های زیادی به باستان‌شناسی ایران کرده‌اند. وی گفت : من نگهبان را نگهبان عزت و پاسدار منزلت باستان‌شناسی ایران می‌دانم، چون معیارهای علمی و اخلاقی او از زمانی که در ایران کار می‌کرد، تا زمان مرگش مثال‌زدنی است. در جایی دیگر گفته‌ام که باستان‌شناسی ایران مدیون سه باستان‌شناس عزت‌الله نگهبان، فیروز باقرزاده و مسعود آذرنوش است. اگر نگهبان نبود احتمالا باستان‌شناسی ایران هنوز در وضعیتی مانند افغانستان بود. این باستان شناس ادامه داد :نگهبان مدیری لایق و برجسته بود و با درایت کارها را انجام می داد. او از هر فرصتی برای شناساندن باستان‌شناسی ایران استفاده می‌کرد و منافع باستان‌شناسی ایران را در اولویت قرار می‌داد. او همیشه به فکر آینده‌ باستان‌شناسی ایران بود. همه گفتند که نگهبان غیبت نمی‌کرد و کینه‌توز نبود، ولی باید ببینیم امروز چه اتفاقی افتاده است که این صفت‌های بد جزء عادت‌های روزمره‌ برخی باستان‌شناسان شده است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد : صداقت و امانتداری نگهبان جزو بهترین خصایص او بود؛ ولی متأسفانه از زمان نگهبان تا کنون این خصایص در بین باستان‌شناسان به مرور در حال کم‌رنگ شدن است.

وی تاکید کرد :نگهبان رابطه‌ خوبی با دانشجویانش داشت و از هیچ تلاشی برای پیشرفت دانشجویان خود دریغ نمی‌کرد. او تیزبین و بی‌ادعا بود و دانش خوبی داشت. مرحوم دکتر نگهبان ایران‌دوست و وطن‌پرست بود و هر قدمی که برمی‌داشت به این فکر می‌کرد که آن قدم چه کمکی به آینده‌ باستان‌شناسی ایران می‌تواند بکند.

***شاید دوباره به نگهبانی نیاز است

در پایان همایش بزرگداشت عزت‌الله نگهبان، انجمن علمی دانشجویان باستان‌شناسی متنی را تحت عنوان سخن پایانی این همایش ارائه کرد.

در بخش‌هایی از این متن آمده است: «به نظر شکسپیر انسان‌های بزرگ بر سه دسته‌اند. برخی بزرگ زاده می‌شوند، برخی به همت خویش بزرگی را از آن خود می‌کنند، گروه سومی هم هستند که بزرگی بر آنها تحمیل می‌شود ،به گمانم عزت‌الله نگهبان از دسته‌ اول است که بزرگ زاده شده است.

نام عزت‌الله نگهبان را آنچنان که باید پررنگ نمی‌بینیم، شاید دلیل آن منزوی بودن رشته‌ای است که زندگیش را با آن پیوند زد و شاید نتیجه‌ کینه‌ها، حسادت‌ها و نامرامی‌ها است. هرچه باشد، مردی که تجسم تلاش و زندگی بود، از زندگی بازماند.

دکتر نگهبان در مقام استادی از آموختن هیچ‌چیز دریغ نداشت و دیگران را در هر آنچه از علم، اخلاق، امکانات و ارتباطات کسب کرده بود، سهیم می‌کرد. دکتر نگهبان برخلاف دیگران فن آخری برای خود نگه نداشت. هیچ‌گاه نگران نبود رقیب‌هایی را بپروراند که او را از صحنه خارج کنند.

هم‌اینک جامعه‌ باستان‌شناسی با آنچه دکتر نگهبان در ذهن می‌پروراند، فاصله‌ای بس طولانی دارد، شاید دوباره به نگهبانی نیاز است که به فریاد این جامعه کوچک با جثه‌ای نحیف و در حال شکست برسد و شاید هم تک‌تک اعضای این جامعه نگهبانانی در درون خود دارند که قرار است این پیکر نحیف را تیمار کنند، زیرا نهال کوچک ما هنوز به بار ننشسته، طعم جوانی را نچشیده، میان‌سالی را پشت سر نگذاشته و کهن‌سالی را طی نکرده است که بتوان نابودیش را باور کرد».

لینک مطلب: http://www.honarnews.com/vdciqrar.t1aqp2bcct.html

تاریخ دسترسی: ۱۲/۱۱/۱۳۹۱

فهرست برخی از آثار

فهرست کتابهای پدیدآور: عزت الله نگهبان/خانه کتاب

۱- حفاری هفت تپه دشت خوزستان

عزت‌الله نگهبان؛ خطاط:محمدرضا سعیدی – سازمان میراث فرهنگی کشور – ۵۹۴ صفحه – رحلی (شومیز) – چاپ ۱ سال ۱۳۷۲ – ۳۰۰۰ نسخه – ۷۵۰۰ ریال – انتخاب

۲- ظروف فلزی مارلیک، حفاری مارلیک هیات اعزامی دره گوهررود، رودبار، گیلان سالهای ۱۳۴۰ – ۴۱

عزت‌الله نگهبان – سازمان میراث فرهنگی کشور – ۲۶۲ صفحه – چاپ ۲ سال ۱۳۶۹ – ۲۰۰۰ نسخه – ۳۰۰۰ ریال – انتخاب

۳- شوش، یا، کهن‌ترین مرکز شهرنشینی جهان

عزت‌الله نگهبان – سازمان میراث فرهنگی کشور – ۴۰۴ صفحه – رحلی (شومیز) – چاپ ۱ سال ۱۳۷۶ – ۱۰۰۰ نسخه – ۲۸۰۰۰ ریال – ۹۶۴ انتخاب

۴- مروری بر پنجاه سال باستان‌شناسی ایران

عزت‌الله نگهبان – سازمان میراث فرهنگی کشور – ۵۳۶ صفحه – رحلی (شومیز) – چاپ ۱ سال ۱۳۷۶ – ۳۰۰۰ نسخه – ۱۵۰۰۰ ریال – ۷ -۰۶-۶۰۲۷-۹۶۴ انتخاب

۵- پیشینه سفال و سفالگری در ایران

باهمکاری:عزت‌الله نگهبان؛ به‌اهتمام:محمدیوسف کیانی – نسیم دانش – ۴۸۶ صفحه – وزیری (شومیز) – ۳۰۰۰ نسخه – ۲۵۰۰۰ ریال – ۷ -۰-۹۱۵۲۴-۹۶۴ انتخاب

۶- مروری بر پنجاه سال باستان‌شناسی ایران

عزت‌الله نگهبان – سازمان میراث فرهنگی کشور،سبحان نور – ۵۳۴ صفحه – رحلی (شومیز) – چاپ ۱ سال ۱۳۸۵ – ۳۰۰۰ نسخه – ۷۵۰۰۰ ریال – ۸ -۲-۹۶۵۲۷-۹۶۴ انتخاب

۷- شوش یا کهن‌ترین مرکز شهرنشینی جهان

عزت‌الله نگهبان – سبحان نور،سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری – ۴۰۴ صفحه – رحلی (شومیز) – چاپ ۱ سال ۱۳۹۰ – ۲۰۰۰ نسخه – ۱۲۵۰۰۰ ریال – ۴ -۶-۹۶۵۲۷-۹۶۴-۹۷۸

لینک مطلب: http://www.ketab.ir/BookList.aspx?Type=Authorid&Code=83802

تاریخ دسترسی: ۱۲/۱۱/۱۳۹۱

فهرست مفالات عزت الله نگهبان/ نورمگ

مقالات: (۹ عنوان)

مقدمه

نویسنده: نگهبان،عزت الله

نشریه: فرهنگ و هنر » اثر » بهار ۱۳۶۹ – شماره ۱۷

(۲ صفحه – از ۲ تا ۳)

سرآغاز

نویسنده: نگهبان،عزت الله

نشریه: زبان و ادبیات » دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران » زمستان ۱۳۵۴ – شماره ۹۰

(۴ صفحه – از -۳ تا ۰)

۳.معماری هفت تپه

نویسنده: نگهبان،عزت الله

نشریه: زبان و ادبیات » دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران » بهار و تابستان ۱۳۵۶ – شماره ۹۷ و ۹۸

(۷۳ صفحه – از ۱ تا ۷۳)

۴.پیش گفتار

نویسنده: نگهبان،عزت الله

نشریه: زبان و ادبیات » دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران » بهار و تابستان ۱۳۵۶ – شماره ۹۷ و ۹۸

(۱ صفحه – از -۱۷ تا -۱۷)

۵.جام طلای افسانه زندگی مکشوفه در حفاری مارلیک

نویسنده: نگهبان،عزت الله

نشریه: زبان و ادبیات » دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران » بهار و تابستان ۱۳۵۵ – شماره ۹۳ و ۹۴

(۱۵ صفحه – از ۴۲ تا ۵۶)

۶. سرآغاز

نویسنده: نگهبان،عزت الله

نشریه: زبان و ادبیات » دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران » بهار و تابستان ۱۳۵۵ – شماره ۹۳ و ۹۴

(۲ صفحه – از -۱ تا ۰)

۷.مختصری درباره ی حفریات مارلیک

نویسنده: نگهبان،عزت الله

نشریه: زبان و ادبیات » دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران » آبان ۱۳۴۲ – شماره ۴۲

(۹۱ صفحه – از ۱۴۵ تا ۲۳۵)

۸.حفاری های زاغه هفت تپه مارلیک و تأثیر آن در باستان شناسی ایران

سخنران: نگهبان،عزت الله

نشریه: علوم انسانی » ایران نامه » پاییز ۱۳۷۳ – شماره ۴۸

(۲۴ صفحه – از ۶۴۹ تا ۶۷۲)

۹.تاریخ تحول زبانهای ایرانی و مجاهدات دانشمندان اسکاندیناوی درباره رشته های مختلف ایران شناسی

سخنران: مورگنستیرنه – مترجم: نگهبان،عزت الله

نشریه: زبان و ادبیات » دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران » فروردین ۱۳۳۶ – شماره ۳۹

(۱۰ صفحه – از ۴۳ تا ۵۲)

لینک مطلب: http://www.noormags.com/view/fa/creator/49080

تاریخ دسترسی: ۱۲/۱۱/۱۳۹۱

فهرست مقالات عزت الله نگهبان/پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

عنوان مقاله: نظری به کوششهای باستان شناسی در ایران

حوزه (های) تخصصی: یاستان شناسی آثار هنری و بومی ملل

عنوان مقاله: مقدمه ای بر تمدن و تاریخ ایلام

حوزه (های) تخصصی: ایلام

عنوان مقاله: کتیبه سنگی بزرگ بطول ۱/۷۵ متر در حفاری هفت تپه کشف گردید اهمیت حفاری هفت تپه در تاریخ گذشته ایران

حوزه (های) تخصصی: پیش از اسلام

عنوان: گزارش: کنگره تمدنهای باستانی دشت جنوب غربی ایران

حوزه (های) تخصصی: ایلام

لینک مطلب: http://www.ensani.ir/fa/125171/profile.aspx

تاریخ دسترسی: ۱۲/۱۱/۱۳۹۱

یک نمونه از اقدامات

تلاش‌های عزت‌الله نگهبان برای مقابله با دیدگاه سوداگرایانه به باستان‌شناسی/ خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)

۲ خرداد ۱۳۹۰ ساعت ۱۵:۲۸

کامیار عبدی، باستان‌شناس و مدرس دانشگاه در مراسم بزرگداشت زنده‌یاد دکتر عزت‌الله نگهبان، پدر باستان‌شناسی نوین، گفت: برای بسیاری از ایرانیان، نام باستان‌شناسی مترادف با گنج‌یابی و پیدا کردن دفینه است؛ نگهبان کوشش می‌کرد که با این ذهنیت مبارزه کند تا مردم بدانند که باستان‌شناسی دستاوردهای علمی و فرهنگی بسیار ارزشمندتری دارد./

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مراسم بزرگداشت زنده‌یاد عزت‌الله نگهبان، پدر باستان‌شناسی نوین ایران، عصر یک‌شنبه (اول خرداد) با سخنرانی دکتر کامیار عبدی، باستان‌شناس و مدرس دانشگاه در موسسه فرهنگی هنری جمشید جامسیان برگزار شد.

عبدی در این مراسم به آثار نگهبان اشاره کرد و گفت: همت و پشتکار عزت‌الله نگهبان زبانزد همگان بود. او از نظر حجم انتشارات، در بین باستان‌شناسان ایرانی و حتی خارج از کشور، بی‌نظیر بود. نگهبان بلافاصله پس از کاوش‌ها، گزارش مقدماتی کار خود را آماده می‌کرد و تحویل می‌داد و سپس منتشر می‌کرد؛ به همین دلیل است که هیچ گزارش منتشر نشده‌ای از او به‌جای نمانده است.

وی افزود: در کنار کتاب‌های فنی و گزارش حفاری‌های نگهبان که تخصصی اند و تنها به کار باستان‌شناسان می‌آیند، کتاب خواندنی به نام «مروری بر پنجاه سال باستان‌شناسی ایران» منتشر کرده که خاطرات اوست و گزارشی از تمام کارهای باستان‌شناسی است که خود در آنها شرکت داشته است.

وی که کتاب «مقدمه‌ای بر باستان‌شناسی انسان‌شناختی» اش برای دانشجویان باستان‌شناسی تدریس می‌شود، افزود: نگهبان معیار اخلاقی برای تمام باستان‌شناسان کشور بود. در زمانی که زمینه برای پیشرفت باستان‌شناسی ایران فراهم شده بود، کسی مانند او پیدا شد و بنیان استواری نهاد که باستان‌شناسی ما، هنوز هم پس از گذشت سالیان بسیار، مدیون زحمات اوست.

عبدی یادآور شد: نگهبان مدیری توانا بود. نه تنها استادی دانشگاه را برعهده داشت و دانشجویان بسیاری را آموزش داد، بلکه موسسه باستان‌شناسی را هم بنیاد گذاشت و به خوبی از عهده مدیریت آنجا برآمد. این در حالی بود که هیات‌های مختلف باستان‌شناسی را نیز سرپرستی می‌کرد.

مترجم کتاب «گل نبشته‌های سه‌هزار ساله چغاگاوانه» افزود: نگهبان مدت کوتاهی مدیریت اداره کل باستان‌شناسی و موزه ملی را برعهده داشت و با وجود آن که می‌دانست وظیفه اصلی او در دانشگاه تهران و تربیت دانشجویان است اما در انجام کارهای اداری هم اهمال نمی‌کرد و در زمان کوتاهی موفق شد اقدامات جدی و مهمی انجام دهد. او مدیری مدبر و از درایت بسیاری برخوردار بود. این قسمتی از شخصیت وی است که بازتابش را در آنجایی می‌بینیم که از هر فرصتی استفاده می‌کرد تا راهی برای پیشبرد باستان‌شناسی ایران پیدا کند. این را نشانه‌ای از ایران دوستی او هم می‌توان دانست.

دستاوردهای علمی نگهبان، او را مغرور نکرد

عبدی به زندگی خانوادگی نگهبان نیز اشاره کرد و گفت: نگهبان از یک خانواده اشرافی برآمده بود و از نظر مالی زندگی راحتی داشت اما از انجام هر کاری که لازم بود، دوری نمی‌کرد. باستان‌شناسی رشته‌ای است که گاه احتیاج به کار دستی سنگینی دارد. نگهبان علاوه بر آن که عکاس و طراح و نقشه‌بردار خوبی بود، آنگاه که در آمریکا ناگزیر شد که کارهای دیگری انجام دهد، به حسابداری، کار در ذوب آهن و رانندگی اتوبوس هم پرداخت. به‌ندرت استاد دانشگاهی را می‌شناسیم که چنین توانایی داشته باشد.

وی افزود: به همه اینها باید بزرگ منشی او را هم افزود. صداقت او تا بدانجا بود که در حفاری‌هایی که انجام می‌داد، امکان نداشت شی گم بشود یا حیف و میلی صورت بگیرد. حتی در آخر فصل حفاری، با آن که بودجه خوبی در اختیار باستان‌شناسان قرار می‌دادند، شخصا مراقب بود که وسایل حفاری از بین نروند و برای کاوش‌های بعد باقی بمانند.

این مدرس دانشگاه گفت: دانشجویان نیز با احترام از وی یاد می‌کردند. نگهبان هیچ‌گاه دانشجویی را تحقیر نمی‌کرد. بلکه می‌کوشید تا دانشجویان با استعداد را بشناسد و آنها را تشویق کند که با علم‌اندوزی در دانشگاه‌های معتبر دنیا، بر دانش باستان‌شناسی خود بیافزایند. آنچه هم می‌آموخت، در اختیار همگان قرار می‌داد. هنگامی که او در دشت قزوین، محوطه‌ای مربوط به دوره نوسنگی را کشف کرد، اطلاعاتش را در اختیار یکی از دانشجویان دوره دکترا قرار داد تا آن دانشجو از نتایج علمی کاوش‌های او برای نوشتن پایان‌نامه‌اش استفاده کند.

وی افزود: هنوز هم برای خیلی از ایرانیان، نام باستان‌شناسی مترادف با گنج‌یابی و پیدا کردن دفینه است. نگهبان بسیار تلاش می‌کرد که با این ذهنیت مبارزه کند. او حتی اگر لازم می‌شد با تک تک کسانی که برای دیدن محوطه‌های باستانی می‌آمدند، صحبت می‌کرد تا آنها بدانند که باستان‌شناسی پیدا کردن زیرخاکی و گنج نیست و دستاوردهایی علمی و فرهنگی این رشته بسیار ارزشمندتر از سود مالی آن است.

عبدی در ادامه گفت: بسیاری گفته‌اند که نگهبان فردی مقتدر بود. اقتدار نه به این معنا که دانشجویان یا افراد زیر دست نگهبان از او می‌ترسیدند؛ هیچ کس اشاره نکرده است که دانشجویان یا همکاران وی از او ترسیده باشند. بلکه یک اقتدار ذاتی داشت که آن می‌توان با عنوان کاریزما یاد کرد. به‌خاطر همین کاریزما بود که هر کس که با نگهبان کار می‌کرد، احترام خاصی برای او قائل می‌شد. نگهبان در عین حال بسیار فروتن هم بود؛ بی آن‌که تکبر و غرور داشته باشد. با این که همیشه هم احساس رضایت از دستاوردهای علمی خود داشت اما آن را تبدیل به تکبر و غرور نمی‌کرد.

عبدی ادامه داد: به همین دلیل است که ما می‌توانیم به نگهبان به عنوان معیار اخلاقی در باستان‌شناسی نگاه کنیم و او را مدل و الگویی برای باستان‌شناسان و حتی همه مردم بدانیم.

وی افزود: او انسان بزرگی بود که با زحمت و رنج بسیار توانست جایگاه باستان‌شناسی ایران را ارتقاء بخشد و بنیان استواری بنا نهد که هنوز هم باقی است.

این مدرس دانشگاه گفت: بسیاری نگهبان را پدر باستان‌شناسی ایران نامیده‌اند اما او هیچ گاه این عنوان را برای خود به کار نبرد و این دیگران بودند که به حق نگهبان را پدر باستان‌شناسی ایران می‌نامیدند. نگهبان در این زمینه ادعایی نداشت و بسیار فروتن بود اما کاری که او انجام داد، بی‌اغراق بیشتر از کارهایی بود که همه هم نسلان او در آن سال‌ها انجام دادند.

لینک مطلب: http://www.ibna.ir/vdcc1pqs42bqx48.ala2.html

تاریخ دسترسی:۱۲/۱۱/۱۳۹۱

در حال حاضر هیچ محتوایی با این واژه طبقه‌بندی نشده است.