صد و نوزدهمین شماره مجله اطلاعات حکمت و معرفت

توسط وب گاه در اسفند ۱۲, ۱۳۹۴

صد و نوزدهمین شماره مجله اطلاعات حکمت و معرفت با موضوع «فلسفه پزشکی» منتشر شد. منوچهر دینپرست، دبیر دفترماه، در سخن دبیر نوشته است که “فلسفه پزشکی” برای نخستین بار نه از سوی فیلسوفان بلکه از سوی پزشکان در ایران طرح شده است و اکنون این بحث در کشور جایگاهاش را یافته است. او بحث فلسفه پزشکی را موضوعی سابقهدار در سنت فلسفی غربی میداند و میگوید: «اگرچه باید اعتراف کرد که این بحث هم مانند بسیاری از موضوعات فلسفی که طی سال‌های اخیر به آن “فلسفه مضاف” گفته شده است، از سوی کشورهای غربی و آمریکایی و آن هم به واسطه ترجمه وارد جریانات فلسفی ایران شده است؛ لذا ما با بحثی ریشه‌دار در سنت فلسفی غربی رو به رو هستیم که از سوی محافل “فلسفی” و “پزشکی” به جد مورد توجه است». پرسش‌های بسیار مهمی در باب زندگی و حیات وجود دارند که در دو زمینه “فلسفه” و “پزشکی” طرح می‌شود و با رشته “فلسفه پزشکی” گره خورده است. مقالات دفترماه این شماره از مجله بیشتر به تعریف و تبیین و چیستی “فلسفه پزشکی” تمرکز دارند. دفتر ماه از هفت مقاله تشکیل شده است. دو مطلب نخست این شماره دو گفت و گو است. اولی با عنوان «فلسفه پزشکی و شناخت دقیق‌تر انسان» که با دکتر احمدرضا همتی مقدم انجام شده است و مطلب دوم نیز گفت و گویی است با عنوان «تقدم فلسفه پزشکی بر سیاست‌گذاری سلامت» با حمیدرضا نمازی. دکتر همتی مقدم و دکتر نمازی هر دو در حوزه “فلسفه پزشکی” طی سال‌های اخیر فعالیت کرده‌اند و هدف آنها نیز در این گفت و گو تبیین چیستی و چرایی و معنای دقیق فلسفه پزشکی است. در گفت و گوی نخست، دکتر همتی مقدم در ابتدا به تبیین فلسفه پزشکی پرداخته و وجه ممیزه آن را با دیگر فلسفه‌های مضاف طرح کرده است. همچنین فارغ از موضوعات فلسفی، این نوشتار بر این نکته تاکید دارد که طرح بحث فلسفه پزشکی چه دستاوردی برای جامعه فلسفی از یکسو و جامعه پزشکی از سوی دیگر دارد. در گفت و گو با دکتر نمازی نیز فلسفه پزشکی از منظر سلامت و بیماری بررسی شده است. «اگرچه سلامت و بیماری دو مفهوم پزشکی هستند اما در فلسفه پزشکی جایگاه ممتازی دارند. چرا که ابعاد وجودی انسان حتی به لحاظ جسمی و روحی با موضوع سلامت و بیماری رو به رو است.» نوشتار سوم مقالهایست با عنوان «فلسفه پزشکی» به قلم جیمز ای. مارکوم، استاد دانشگاه بیلر آمریکا. مولف در این مقاله درصدد است معنای فلسفه پزشکی را که رشته تحصیلی‌ای جدا از رشته‌های فلسفی و پزشکی است، تبیین کند. همچنین در این مقاله «به مسائل و مشکلات معرفت‌شناسانه، به خصوص خردگرایی در برابر تجربه‌گرایی، تفکر و داوری‌های پزشکی درست، تبیین‌های پزشکی محکم، و دانش تشخیصی و درمانی صحیح» پرداخته شده است. مطلب چهارم مقاله ایست با عنوان “علم و عمل پزشکی از منظر فلسفه علم” اثر فرد گیفورد که فلسفه پزشکی را از منظر فلسفه علم بررسی می‌کند. یکی دیگر از موضوعاتی که در بحث فلسفه پزشکی مورد توجه است، نسبت آن با روان‌پزشکی است. جان لیک، متخصص روان‌پزشکی از استنفورد، سعی کرده بحث روان پزشکی و جایگاه و اهمیت آن را تبیین کند. در مباحث فلسفه پزشکی بحث مراقبت نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. در مقاله‌ای با همین موضوع رابطه میان “مراقبت” و” پزشکی” از یونان باستان تا عصر حاضر بررسی می‌شود. به زعم نگارندۀ این مقاله در یونان، مراقبت حکم دلیل وجودی و خاستگاه پزشکی را داشت، اما به تدریج در قرون وسطی و سپس در قرن ۱۹ راه این دو از یکدیگر جدا شد. «امروزه، تنش میان مراقبت و پزشکی به واسطه توجه جامعه و نیز توجه علم پزشکی به بیمار، به عنوان یک فردِ دارای هویتِ انسانی از نو شدت گرفته است؛ اما خلط عامدانه این مسئله با تعریف و لوازم فلسفه فردیت‌گرایی، از سوی متولیان امر و از سر برخی ملاحظات اقتصادی، عملا مسوولیت مراقبت از سلامت را بر شانه‌های ناتوان خود بیمار قرار داده است.» آخرین مقاله در بخش دفتر ماه مقالهایست با نام “عقل باوری و تجربه گرایی” و به قلم جیمز مارکوم است. در این مقاله نیز جدال میان عقل باوری و تجربه‌گرایی در فلسفه پزشکی بررسی شده است. نویسنده مدعی است «اگرچه در حوزه درمان، الگوی زیست پزشکی حکمفرماست و معرفت‌شناسی آن بر تجربه‌گرایی استوار است، با این حال نباید نقش عقل‌باوری را در مسائل حل نشده معرفت شناسیِ پزشکی نادیده گرفت. وی می کوشد به سنتزی میان این دو رویکرد معرفتی در پزشکی دست یابد.»

بخش دوم مجله اطلاعات حکمت و معرفت «گنجینۀ مخطوطات» نام دارد و دربرگیرندۀ یک مقاله با عنوان «رقم شکسته» به قلم مرضیه سلیمانی است. بخش سوم این نشریه با عنوان «ادب و هنر» دربرگیرندۀ دو مقاله است. نخستین نوشتار با عنوان «خوانشی اگزیستانسیالیستی از زیست جهان فروغ» را محمد رضا واعظ شهرستانی نوشته است و نوشتار بعدی با عنوان «خیال و خلاقیت هنری» را سکینه سخاجو، مهدی شریفی، محمد پیرمحمدی نگاشته اند. بخش چهارم نشریه «اندیشه و نظر» نام دارد و مشتمل بر سه مقاله است که به ترتیب عبارتند از: “هایدگر و زبان متافیزیک” به قلم هانس گئورگ گادامر و ترجمه عبدالله امینی؛ “زبان دینی” (بخش دوم و پایانی) نوشتۀ ویلیم آلستون و با ترجمه انشاءالله رحمتی و در نهایت مقالۀ “مقدمه‌ای بر فلسفه روانشناسی و علوم معرفتی” به قلم پل تاگارد و ترجمه فاطمه سادات حسینی. بخش پنجم نشریه به معرفی و نقد و بررسی کتابهای حوزۀ اندیشه اختصاص دارد. منیره پنجتنی در بخش کتاب دو گفت و گو با مهرداد و مهدی پارسا انجام داده است. در نخستین گفت و گو اندیشه و آثار ترجمه شدۀ ژولیا کریستوا بررسی شده است و در گفت و گوی بعدی کتاب «ایدۀ دانشگاه» نوشتۀ کارل یاسپرس(نشر ققنوس) معرفی و نقد شده است. بخش پایانی مجله به گزارش برخی از رخدادهای فرهنگی در حوزۀ اندیشه در یک ماه گذشته اختصاص دارد.

نوشته‌های مرتبط