شیوه‌ای برای مورمور شدن مغز

ای اس ام آر نوعی واکنش ارادی اوج گیری حسی

از با صدا خوردن خیار تا آزمایش کرانیال (جمجمه‌ای)، یوتیوب پر از ای اس ام آر[۱]هایی است که به احساس تحریک حسی یا مور مورشدن یا واکنش حسی غیر ارادی لذت بخش منجر می‌شود. هم اکنون آنها موزه‌ی هنری دل چسبی به راه انداختند. برخی از مردم در حالی‌که ناخن‌هایشان را برجلد کتابشان می‌کشند درون میکروفن نجوا می‌کنند. برخی دیگر یک قالب صابون برداشته به شیوه‌ای اصولی آن را به مکعب‌های کوچکی تقسیم می‌کنند، به طوری که هر تکه داخل جاصابونی پلاستیکی چپانده شده  و مدام تلق تلق می‌کند. برخی نیز مانند پزشکان لباس می‌پوشند و طوری وانمود می‌کنند که انگار تست عصب کرانیال[۲] انجام می‌دهند و برخی نیز آن‌قدر با مالاچ مولوچ غذا می‌خورند انگار می‌خواهند هر لقمه از آن را در یک استریوی سه بُعدی ثبت و ضبط کنند. برای فردی بیگانه، دنیای ویدیوهای ای اس ام آر می‌تواند گیج کننده و دنیایی سرسام‌آور باشد. در گوشه‌ای از دنیای روبه رشدِ اینترنت، میلیون‌ها نفر در حالی که مشغول تماشای کلیپی هستند آهنگی را زیر لب زمزمه می‌کنند یا آهسته ضرباتی را بر جایی می‌زنند یا تق تق بر سطحی می‌کوبند یا ناخن بر سطحی می‌کشند با هدفِ داشتنِ خوابی آرام یا به امیدِ تجربه‌ی ” مور مور شدن” – AAK، واکنش حسی غیر ارادی نامیده می‌شود. به قول جیمز تیلور فاستر[۳] موزه‌‌دار ” انگار ذرات شامپاین در اعماق وجودتان جریان می‌یابد و نوعی حس دل‌نشین و آرامشی عمیق در وجودتان موج می‌زند.” تیلور فاستر ساعت‌ها در یوتیوب گشت می‌زند به امیدِ آماده کردن نمایشگاهی جدید،آرک دیز مرکز ملّی معماری و طراحیِ سوئد با شعارِ تجربیات عجیب حس خوبی به ارمغان می‌آورد جنبش‌های خلاقانه‌ای برخاسته  از اینترنت به راه انداخت ( گرچه، به سبب پاندمی ویروس کرونا موزه تعطیل است، شما می‌توانید به صورت آنلاین از نمایشگاه دیدن کنید).

این اولین نمایشگاهِ مهم درباره‌ی ای اس ام آر است – اصطلاحی نوساخته که حدود یک دهه قبل زمانی که جنیفر آلن[۴] کارشناس امنیت سایبری به دنبال واژه‌ای برای توصیف حس خوشایندی که در واکنش به محرکی خاص ایجاد می‌شود، می‌گشت رواج پیدا کرد. او اینترنت را برای یافتنِ عوامل ” مور مور شدن مغز و سوزن سوزن شدن ستون فقرات” یا ” ارگاسم مغز” زیر و رو کرد. در سال ۲۰۰۹، در تابلوی اعلانات بهداشت به پستی با این عنوان برخورد : تجربیاتِ عجیب حسِ خوبی به ارمغان می‌آورند.

” من هم گاهی اوقات چنین حسی دارم. البته، خیلی تصادفی اتفاق می‌افتد… مثلاً هنگامی که در بچّگی مشغول تماشای نمایشِ عروسکی بودم و هنگامی که برایم داستان می‌خواندند…. یا وقتی دوستم با ماژیک کف دستم می‌کشید، البته گاهی نیز بی دلیل رخ می‌داد”.

گویی این پـُست تلنگری بود برای بیدار شدن خاطرات، ناگاه صدها نفر شروع کردن به اشتراک گذاشتن داستان‌هایی مشابه و لینک‌هایی از ویدیوهایی که ” ارگاسم مغز[۵]” نامیده می‌شوند. شواهد نشان می‌شود یکی از مطلوب‌ترین برنامه‌های تلویزیونی، برنامه‌های باب راس نقاش مشهور آمریکایی در دهه‌ی ۱۹۸۰ بود، نقاشی که به صورت کاملاً اتفاقی تبدیل به ستاره‌ی ای اس ام آر شد. کسی که با در هم آمیختنِ رنگ‌های روغنی و پاشیدن آن بر روی بوم سعی در تسکینِ روح‌های خسته داشت. به گفته‌ی تیلور فاستر: ” او مخاطبان را مسحور می‌کرد، هم زمان که قلم مو می‌زد، سایه می‌زد و با پالت روی نقاشی‌ها اسکراچ ایجاد می‌کرد با حالتی آرامش بخش کلماتی دلگرم کننده به زبان می‌راند و باعث لذت و آرامش می‌شد”.

همگام با ویدیوهای غیرعمدی ای اس ام آر، مثل نقاشی‌های باب راس، نمایشگاه، شویی از افرادی به نمایش گذاشت که کارهایی را مخصوصاً با هدف تحریک احساسات خلق کرده بودند، افرادی که ” ای اس ام آرتیست”[۶] نامیده می‌شدند. هریِ آرایشگر در آرایشگاهِ خود در جاده‌ی ۶۶ ریش تراشِ مرطوبی دارد و از صدایِ خراشِ تیغ بر روی ته ریش‌ها لذت می‌برد (m 7 بیننده)، یا مک دختر مدرسه‌ای ۱۴ ساله‌ای که در حینِ خوردنِ آبمیوه، دانه‌های تاپیوکا را با صدا می‌مکد و آنها را در دهانش خرد می‌کند

(m 5 ببیننده).

در اینجا، جا دارد به هنرمند محلی اشاره کنیم که لقبِ ” ای اس ام آرکتیکا[۷] ” را به خود اختصاص داده کسی که به خاطر ویدیوهایش درباره‌ی طراحی موشکافانه و دقیق دستی فالوورهای زیادی دارد، هنرمندی که در حین کار با لهجه‌ی شیرینِ سوئدی‌اش آهنگی زمزمه می‌کند و قرص سرفه بُر می‌مکد. این طراح گرافیک گفته : ” من مثل یک بچّه از ترسیم نقشه لذت می‌برم و از صدای مکیدنِ قرصِ سرفه بُر یا صدای آدامس در دهان، مور مور می‌شوم. روزی عزمش را جزم کرد این حالت را در ویدیو به تصویر بکشد و آن را در یوتیوب آپلود کند، ویدیویی که یک شبه گُل کرد و ترکاند. از آن زمان به بعد، او بیش از صد ویدیو پر کرده که عمدتا ً مربوط به نقشه کشی هستند، همچنین  بر فهرستی از پشتیبان‌هایی ضربه زد که با دولینگو اسپانیایی می‌آموختند و دستورالعمل بازی روی تخته را می‌خواندند، ویدیوهایی که روی هم m13 بیننده داشتند – و منبعی پایدار از درآمدی ثابت شد.

وی افزود: ” جالب است بدانید که جمع کثیری از این محرک‌ها لذت می‌برند، من در کاهشِ اضطراب اجتماعی و رفع بیخوابی ناتوانم امّا ای اس ام آر مرا به آرامش رساند. کسی شما را قضاوت نمی‌کند و من از خیلی از بینندگانم شنیده‌ام ویدیوها در زمینه‌ی افسردگی و اعتیاد به مشروبات الکلی سهم بسزایی داشته‌اند”.

علاوه بر ایجاد نوعی حس مور مور شدن لحظه‌ای در مغز، باور عموم بر این استوار است که ای اس ام آر را می‌توان به عنوان شیوه‌ای درمانی استفاده کرد. پژوهشگران دانشگاه شفیلد و متروپولیتن منچستر دریافتند ضربان قلب کسانی که چنین پدیده‌ای را تجربه می‌کنند، به طور محسوسی کاهش می‌یابد، آرامش بیشتری می‌یابند و روابط اجتماعی‌شان عمیق‌تر می‌شود. با وجود تردیدهای اولیه، علاقه از جامعه‌ای علمی ریشه می‌گیرد.

کریگ ریچارد[۸]پروفسور علوم زیست دارویی دانشگاه شناندوا، ویرجینیا و بنیانگذار وب سایت ای اس ام آر دانشگاه اذعان داشته: ” بدون شک آنچه موجب محبوبیت ای اس ام آر شده نقش آن در سلامتی است، از کاهش استرس گرفته تا رفع بیخوابی یا افزایش تمرکز در محیط کار، مردم به نوعی با این محرک خود درمانی می‌کنند.”

ریچارد در تألیف و نگارشِ بررسی ای اس ام آر در اولین اسکن مغز در سال ۲۰۱۸ همکاری داشت و دریافت که نواحی خاصی از مغز با تجربه‌ی حسی بیدار می‌شوند – همان نواحی که با ” رفتارهای پیوند جویانه” برانگیخته می‌شوند، رفتارهایی مثل بازی با موی یکدیگر یا بغل کردن هم. وی افزود: ” ای اس ام آر از زمان خلقت بشر وجود داشته و به زمان پریمات‌هایی بر می‌گردد که هم دیگر را تمیز می‌کردند. ما تازه توانستیم معادل و نیز راه‌هایی جدید برای تحریک حسِ خود پنداره‌ی مثبت با یوتیوب برایش پیدا کنیم. به گفته‌ی وی یکی از جالب‌ترین قسمت‌‌های ای اس ام آر ژانرِ نقش بازی کردن است که در آن بازیگران در نقش‌های مختلف مثل دکتر، معلم تا شاگرد بقالی و فروشنده‌ی عصای جادو ظاهر می‌شوند و سپس سناریوهایی که برای برانگیخته شدن حس مور مور طراحی شده‌اند را اجرا می‌کنند. ریچارد افزود: ” همان طور که می‌توانم بروم و موهایم را کوتاه کنم، می‌توانم ویدیویی از کسی ببینم که وانمود می‌کند دارد موهایم را مدل می‌دهد با صدای تِرک تِرک ملایم قیچی که بیخ گوشم تکان می‌خورد و و صدایی دلنشین تولید می‌کند. ”

این‌ها جای نگرانی ندارد؟ آیا آنقدر از لحاظ اجتماعی منزوی شده‌ایم که حتی قبل از قرنطینه ترجیح می‌دادیم تنها در خانه بنشینیم و نظاره‌گر کسی باشیم که وانمود می‌کند تمام توجّهش را به ما معطوف کرده به جای این که با دنیای بیرون ارتباط برقرار کنیم و روابط انسانی داشته باشیم؟ آیا ای اس ام آر نشانه‌ی نهایی اپیدمیِ تنهاییِ القا شده‌ی تکنولوژیک است؟ به گفته‌ی تیلور فاستر ” این پدیده، بازتابِ برهه‌ای از زمان است و اگر همه‌ی ما ارتباطمان را قطع کنیم در نتیجه ای اس ام آر درصدد برمی‌آید تا حسی نزدیکی را احیا کند.

در حالی‌که دنیا به سرعت در حال متحول شدن است، ای اس ام آر بر دور کُند، یکدلی و برقراری مجدد روابط توجّه دارد. فضایی دوستانه است فاقد اوباش مجازی (ترول). باید سپاسگزار کسانی بود که بی هیچ چشمداشتی وقتِ خود را صرف کمک به دیگران کرده‌اند. پدیده‌ای زیباست.”

ریچارد خاطرنشان کرد که این پدیده تنها در صورتی مؤثر است که به بهتر کردنِ زندگی مردم کمک کند. ” همه‌ی ما تمایلی ذاتی برای مهربانی کردن، داریم و من ویدیوهای ای اس ام آر را گونه‌ای مثبت از مهربانی تکمیلی می‌بینم – همان‌طور که تردمیل راهی مکمل برای انجام فعالیت‌های فیزیکی بیشتر است. من با کسانی که می‌گویند کوهنوردی بهتر از راه رفتن روی تردمیل است موافقم امّا همیشه صادق نیست، راه رفتن روی تردمیل بهتر از ورزش نکردن، است.”

ای اس ام آر نیز مثل هر روش متداول با پتانسیل جذب مخاطب از تیررس نگاه و توجه آژانس‌های تبلیغاتی در امان نماند. ایکه آ[۹] یک آگهی بیست و پنج دقیقه‌ای ساخت با کسی که ملحفه‌ها را نوازش  و بالش‌ها را باد می‌کرد؛ برند آبجوی مایکلوب اولترا[۱۰]یک آگهی بازرگانی برای سوپربول با زمزمه‌ی زوئی کراویتز[۱۱]تولید کرد در حالی‌که ناخن‌هایش را روی بطری شیشه‌ای می‌رقصاند، و قبل از این که با فشار در بطری را باز کند به صدای گاز تولید شده، گوش می‌داد.

هر جا که ردّپای تبلیغات باشد خواه ناخواه مسائل جنسیتی سایه‌اش پیدا می‌شود و ناگزیر تمایلاتی به همراه خواهد داشت. برای ژانری که عمدتاً جوانان آن را تشکیل می‌دهند، زنان زیباروی به حالتی اغوا کننده جلوی دوربین زمزمه می‌کنند در حالی‌که با عشوه چیزهایی را نوازش می‌کنند. جای تعجب ندارد که ای اس ام آرتیست‌ها پول هنگفتی از کارهای مزخرف خود به جیب می‌زنند. امروزه، بخشی از ای اس ام آرها به پورن هاب‌ها اختصاص یافته، در حالی که چین کلاً این ژانر را ممنوع کرده و آن را ” مبتذل و پورنوگرافی” برمی‌شمرد. جامعه‌ی ای اس ام آر تأکید می‌کند که چنین کاربرانی اقلیت اندکی هستند. مطالعه‌ی صورت گرفته به وسیله‌ی محققان دانشگاه سوانزی نشان می‌دهد که ۸۵% مشتریان ای اس ام آر از آن برای یافتن راه‌هایی برای غلبه بر بیخوابی استفاده می‌کنند و تنها ۵% تحریک جنسی می‌شوند.

از نظر ای اس ام آر کارآزموده، نجوای زندگی – عینک سازی در ناتینگهام است – کسی که چون اولین ای اس ام آرتیست است شهرت جهانی دارد- حرکت، شکی معمول را در تبلیغ جدید برمی‌انگیزد. او می‌گوید: ” یوگا نیز به همین شکل است. در ابتدا همه تصور می‌کردند مرموزانه یا شیادانه است امّا حالا سر از همه جا در آورده. با گذشت زمان ای اس ام آر مسیر اصلی خود را پیدا می‌کند. بنابراین، در آینده مور مور شدن مغز انتظارتان را می‌کشد خواه با کسی که با صدا خیارهای ترشی را می‌خورد یا کفشی را واکس می‌زند.

[۱] Autonomous Sensory Meridian Response

[۲] Cranial Nerve Exam

[۳] James Taylor- Foster

[۴] Jennifer Allen

[۵] Braingasm

[۶] ASMRTist

[۷] ASMRctica

[۸] Craig Richard

[۹] شرکت سوئدی و چندملیّتی که در زمینه فروش لوازم اصلی و فرعی خانگی فعالیت دارد.

[۱۰] Michelob Ultra

[۱۱] Zoe Kravitz