زوریخ در اصل یک روستای بزرگ مربوط به سرزمین گل {فرانسه قدیم} و نام آن توریکوم {Turicum} بود. این روستا در مرز امپراطوری روم و دنیای ژرمانیک قرار داشت، پادگانی مشرف به یک پرتگاه که با زاویه ای مایل نسبت به رودخانه لیما واقع شده بود. این نقطه دفاعی برای امپراطوری این سرزمین به شمار می رفت نیز به خصوص گمرکی که تبادلات ترانزیتی از طریق رود لیما و دریاچه زوریخ در میان دره های آلپ و جنوب آلمان را کنترل می کرد. زوریخ در قرن سیزدهم به یک شهر آزاد امپراطوری تبدیل شد و یک قرن بعد به کنفدراسیون سوئیس پیوست و به لطف الحاق قلمروهای اربابی فراوان همسایه و کامیابی صنایع پیشه وری وابسته به منسوجات خود، اهمیت زیادی یافت.
تا سال ۱۸۳۰ و انقلاب آزاد آن، یک حکومت بورژوازی ثروتمند پروتستان بر این شهر و کانتون فرمان می راند. پس از آن و در قرن نوزدهم، این شهر رفته رفته دموکراتیزه شد. از نیمه همین قرن بود که آلفرد اشر، سیاستمدار سوئیسی و ملقب به «تزار زوریخ»، مدرنیزاسیون- در آغاز با راه آهن- را به این شهر وارد و نهادها یا کمپانی های طرازاول پرشماری را در آن تاسیس کرد: کردیت سوئیس {Crédit suisse} و مدرسه عالی پلی تکنیک. در این زمان، شهر به دنبال جنبشی کلی در اروپا به صنعتی شدن گذاشت و به پاتوق هنرمندان پرشماری در شاخه های هنری، فلسفی، پناهندگان سیاسی و… تبدیل شد. از این میان می توان به هوگو بال، از هنرمندان اصلی دادائیسم و نیز لنین و تروتسکی، نظریه پردازان کمونیسم اشاره کرد. در زمان جنگ جهانی دوم، محله صنعتی ویپکینگن {Wipkingen} زوریخ توسط ناوگان هوایی بریتانیا بمباران شد.
نوشته‌های مرتبط
در حال حاضر، زوریخ بیشتر به عنوان مرکز چپ شطرنج سیاسی سوئیس به شمار می رود. بااینهمه، کریستوف بلوشر و اوئلی ماور، اداره کنندگان حزب اصلی راست این کشور، اتحاد دموکراتیک میانه، نیز زوریخی هستند. شورای دولتی زوریخ از یک گروه ۹ عضوی تشکیل می شود که ارگان اجرایی و اداره کننده شهریِ این شهر به شمار می رود. اعضای این شورا هر چهارسال یکبار توسط مردم و بر اساس سیستم آرای اکثریت انتخاب می شوند. ۹ اداره تحت کنترل این شورا عبارتند از: وزارت ریاست جمهوری، اداره پلیس، وزارت مهندسی عمران و مدیریت زباله، وزارت سلامت عمومی و محیط زیست، اداره ساختمانها و ابنیه، وزارت دارایی، وزارت کارخانجات صنعتی، وزارت مدارس و ورزش، وزارت تامین اجتماعی.
شورای شهرداری زوریخ نیز از ۱۲۵ عضو تشکیل شده و نهاد قانونگذاری این شهر به شمار می رود. آنان نیز هر چهار سال یکبار توسط مردم و بر اساس آرای جداگانه مربوط به هر یک از ۹ منطقه انتخاباتی انتخاب می شوند. حسن این انتخاب، بازنمایی متعادل هر بخش از شهر است. با اینحال به منظور اجتناب از تکه تکه شدن چشم انداز سیاسی که مانع پیشرفت سریع تصمیمات خواهد شد، ۵% آرای هر حزب و منطقه برای شورای شهرداری نگه داشته می شود.
زوریخ مقر اداره کانتون زوریخ نیز هست که حیطه های زیر را در مسئولیت خود دارد: صدارت اعظم، دادگستری و وزارت کشور، بخش امنیت، بخش مالی، اقتصاد، سلامت، آموزش و ساخت و ساز. اساسا مقر قوای زیر در زوریخ واقع شده است: قدرت اجرایی با شورای دولت، قدرت قانونگذاری با شورای کانتونی، قدرت قضایی که با حضور دادگاه های کانتونی تامین می شود.
در سال ۲۰۰۵ در شهر زوریخ ۱۲۰۰۰ کارمند «معادل تمام وقت» وجود داشت که معادل ۴.۲۵% جمعیت فعال آن بود. این کانتون ۳۴ کرسی از ۲۰۰ کرسی شورای ملی را در اختیار دارد. همچنین زوریخ با شهرهای زیر خواهرخوانده است: سان فرانسیسکو از سال ۲۰۰۳، کان مینگ چین از سال ۱۹۸۲.
زوریخ بزرگ مرکز تجمع مقر اجتماعی چهل فقره از صد فقره شرکت مهم این کشور است. این شهر مهم ترین محل اقتصادی، مالی و تجاری سوئیس به شمار می رود. همچنین به عنوان پایتخت اقتصادی این کشور لحاظ می شود و کارکرد پایتخت سیاسی را به برن واگذار کرده است. شکوفایی اقتصادی آن عمدتا مرهون موفقیت صنعتی و تجاری این ناحیه از حدود سال ۱۸۵۰ بوده و در قالب مهاجرت انبوه مردم از آغاز قرن ۲۰ نمایان می شود. امروز زوریخ دارای اهمیت مالی جهانی و مقر بسیاری از شرکت های طراز اول است: بورس ملی سوئیس، سیکس سوئیس اکس چنج، مقر اجتماعی بانک جهانی و نیز یو بی اس و کردیت سوئیس، گروه های بیمه و بیمه های اتکایی مانند سوئیس آر ای یا سوئیس لیفت یا زوریخ فاینانشیال سرویس، همین طور شرکت های راهبر در بخش خود از قبیل آ بی بی (صنعت مکانیک)، میگروس و دنر (توزیع عمده).
اقتصاد ناحیه زوریخ از یکی از سه فرودگاه های بین المللی سوئیس بهره می برد: فرودگاه زوریخ- کلوتن. شرکت های بزرگ به دلیل نبود مکان و محله های مناسب در مرکز شهر، کارخانجات خود را در حومه زوریخ می سازند. زوریخ همچنین مقر گروه های مهم مطبوعاتی آلمانی زبان سوئیس مانند تامدیا {Tamedia}، رینگی یر {Ringier} و نشریه اِن زد زد {Neue Zürcher Zeitung} نیز هست.
زوریخ افزون بر یک قطب مالی، یک مرکز مهم فرهنگی نیز در سوئیس هست. یک شهر طلایه دار هنر که بخشی از شهرت و شکوفایی فرهنگی خود را از نقاشان، موسیقیدانان و نویسندگان سوئیسی یا خارجی وام می گیرد که در آنجا اقامت داشتند یا اثری از خود برجای گذاشتند: فلیکس سالتن، هرمان هسه، جیمز جویس، توماس مان، تورنتون وایلدر. این غنای فرهنگی، زوریخ را به یک مرکز مهم گردشگری نیز تبدیل کرده است. موزه ملی سوئیس با آثار تاریخی از دوران ماقبل تاریخ به اینسو (اشیای خانگی، هنر دینی، نقاشی های دیواری، اسلحه، لباس، حکاکی و…) و موزه هنرهای زیبای زوریخ (با مجموعه آثاری از ادوارد مونک، آلبرتو جیاکومتی و نیز هنرمندان مدرن و معاصر دیگر) در این شهر واقع شده اند. این موزه همراه با موزه بازل احتمالا مهم ترین موزه های سوئیس از لحاظ غنا و تنوع هستند. موزه هنرهای زیبا همچنین چارچوب نمایشگاه های موقت با کیفیت بالا نیز هست.
از مکان های دیدنی زوریخ می توان به موارد زیر اشاره کرد: کلیسای فراومونستر در مرکز شهر که به ویترای های خود که آثار مارک شاگال و اوگوستو جیاکومتی است، مشهور است؛ کلیسای گروس مونستر، گورستان فلون ترن که قبر نویسندگان بزرگی چون جیمز جویس والیاس کانتی در آن قرار دارد؛ موزه ریت برگ (مجموعه هنرهای شرقی)، موزه هنر (هنرهای معاصر){Kunsthalle}، بنیاد و موزه هاوس کونستروکتیو {Haus Konstructiv} {هنرهای کنکرت}، مرکز لوکوربوزیه- موزه هایدی وبر، بنیاد اگون فون فیتینگ هوف {Egon von Vietinghoff}، موزه تاریخ پزشکی زوریخ، باغ وحش زوریخ.
در شهر زوریخ سالن نمایش مشهوری به نام «خانه نمایش زوریخ» {Schauspielhaus} وجود دارد که یک سالن نمایش با گنجایش ۷۵۰ نفر است و تنها تئاتر آلمانی زبان کاملا آزاد در زمان جنگ جهانی دوم بود. نیز خانه اپرا {Opernhaus} و نیز یک سالن کنسرت به نام {Tonhalle} مخصوص کنسرت کلاسیک. فستیوال ها و رخدادهای منظمی نیز در زوریخ برگزار می شود، برای نمونه رژه خیابانی موسیقی تکنو، مسابقه تیر اندازی برای جوانان و فستیوال موسیقی ماه ژوئیه.
شبکه راه های شهری زوریخ با ۲۸۷ کیلومتر خط در شهر زوریخ و ۲۱۷ کیلومتر در حومه، بسیار متراکم بوده و از تراموا، ترالی بوس و اتوبوس شهری و بین شهری بهره می برد. شبکه حمل ونقل عمومی دریاچه ای و رودخانه ای، تلکابین و قطار کابلی را نیز باید به اینها افزود. بلیت هایی که در یک مسیر خریداری می شوند در تمام مسیرهای حمل و نقل عمومی (قطار، تراموا، اتوبوس، قایق) قابل استفاده هستند، چون همه اپراتورها اعضای شبکه حمل ونقل زوریخ {ZVV} هستند. در زوریخ، ۴۰% جابجایی ها به کمک وسیله نقلیه موتوری شخصی، ۴۱% توسط وسایل حمل ونقل عمومی و سرویس مدرسه و ۱۹% به صورت پیاده یا به کمک یک وسیله نقلیه شخصی غیر موتوری انجام می گیرد. به این ترتیب، به منظور مبارزه با بارسنگین ترافیک، هسته مرکزی زوریخ بزرگ تا اندازه ای در میان کمربندی های اتوبانی احاطه شده که تاریخ ساخت برخی از آنها به دهه ۱۹۷۰ برمی گردد. البته همه این اتوبان ها به مرکز زوریخ وصل نمی شود، اما می توان آنها را در شبکه حمل ونقل زوریخ بزرگ قرار داد. شبکه حمل و نقل زوریخ اساسا یک شرکت سهامی است که ۴۴ شرکت مستقل حمل و نقل در تمام کانتون زوریخ را در برمی گیرد، سیستم نرخ گذاری واحدی که برای همه اشکال حمل و نقل مورد استفاده قرار می گیرد. نخستین ایستگاه راه آهن زوریخ در سال ۱۸۴۷ به عنوان ترمینال خط آهنی ساخته شد که از بازل به این شهر می آمد، و پس از آن به تدریج توسعه یافت. در حال حاضر، زوریخ دارنده بزرگ ترین شبکه تراموای سوئیس است.
در شاخه آموزش، دانشکده فدرال پلی تکنیک زوریخ، یک دانشکده فنی است که در سال ۱۸۵۴ با شش دپارتمان تاسیس شد: معماری، عمران و شهرسازی، مهندسی مکانیک، شیمی، جنگلداری و نیز یک دپارتمان عمومی که شاخه های دیگر را در برمی گرفت: ریاضیات، علوم طبیعی،ادبیات، علوم اجتماعی و علوم سیاسی. به عقیده برخی این یکی از دانشگاه های نمونه در رشته های شیمی، فیزیک و انفورماتیک است و در دنیای آلمانی زبان نیز به سطح بالای خود شهرت دارد.
در زمینه ورزش، زوریخ مقر فیفا و فدراسیون بین المللی هاکی روی یخ است. این شهر دارای چندین باشگاه ورزشی و نیز مجموعه های پرشمار ورزشی و سالن های چندمنظوره برای برگزاری مراسم ورزشی، کنسرت یا نمایشگاه است: هالن اشتادیون، زد اس سی لیونز، هاردتورم و لتزی گروند. رقابت های ورزشی بین المللی سطح بالایی به طور منظم در زوریخ برگزار می شود: مسابقات جهانی دوومیدانی، ماراتن، مسابقات تنیس، دوچرخه سواری و هاکی روی یخ از این دسته اند.
