شهرهای مهم سوئیس/ زوریخ ۱

زوریخ یکی از شهرهای آلمانی زبان سوئیس و مرکز کانتون زوریخ است. اگرچه آلمانی، زبان رسمی این کانتون است، اما اهالی زوریخ به زبان زوریخی صحبت می کنند که یکی از لهجه های آلمانیک {آلمانی سوئیسی} است که برخی عبارات خارجی خود را از زبان های فرانسه، ایتالیایی، انگلیسی و … به عاریه می گیرد. زوریخ یک شهر بسیار جهانی است که ۳۰% اهالی آن خارجی هستند. بر اساس گزارش روزنامه ای در سال ۲۰۱۲ زوریخ گران ترین شهر دنیا شناخته شده و بر اساس شاخص مرسه {شاخص طبقه بندی شهرهای جهان بر اساس کیفیت}، زوریخ از میان ۲۲۱ شهر دنیا دومین شهر از لحاظ شاخص کیفیت زندگی معرفی شده است.

با وجود آنکه برن، مرکز اداری کنفدراسیون سوئیس به شمار می رود، زوریخ یک قطب بین المللی اقتصادی، مالی، علمی و هنری را تشکیل می دهد و جزو شهرهای جهانی است که جمعیت آن در سال ۲۰۱۴ به بیش از ۴۰۰هزار نفر می رسید. این شهر به همراه شهرک های اقماری اطراف، ۱.۳میلیون نفر جمعیت دارد که این امر آن را به یک کلانشهر تبدیل می کند.

قدیمی ترین سند مکتوب که در آن نام زوریخ به شکل لاتین آن آورده شده، به یک سنگ قبر کوچک متعلق به قرن دوم پس از میلاد مربوط است که در محله لیندن هوف محوطه قدیمی شهر یافت شد. نشان این شهر نیز در اصل یک نشان اریب قطری است که روی آن دو قسمت وجود دارد که رنگ های مربوط به این شهر را نشان می دهند: رنگ آبی در قسمت پایین و نقره ای در بخش بالایی. این نشانه برای نخستین بار در سال ۱۳۸۹ بر روی یکی از مهرهای کاخ دادگستری زوریخ پیدا شد و تا امروز به عنوان نشان کانتون زوریخ به شمار می رود. پرچم این شهر نیز از سال ۱۴۳۴ از همین طرح تشکیل شده است.

از لحاظ جغرافیایی، زوریخ در شمال شرقی سوئیس در بخش فلات سوئیس در انتهای شمالی دریاچه زوریخ و حدود ۳۰ کیلومتری کوهستان آلپ قرار دارد. این شهر در یک دره باستانی یخی به ارتفاع ۴۰۸ متر جای گرفته که در آن، رود لیما از دریاچه زوریخ منشعب می شود و به رود زیل {Sihl} می پیوندد. سومین جریان آب مصنوعی که به شکل زیگزاک از میان این شهر می گذرد، شانتزن گرابن{Schanzengraben} نام دارد که به منظور حفاظت از گسترش بخش غربی شهر در قرن هفدهم و هجدهم سازمان داده شد.

زوریخ در بخش غرب و شمال غرب و نیز شمال شرق خود در میان کوهستان هایی کوچک یا تپه هایی بزرگ احاطه شده که در قسمت جنوبی به موازات دریاچه زوریخ و نیز در قسمت شمال شرقی در کنار دره لیما ادامه پیدا می کنند. این کوه ها به ترتیب اوتلی برگ {Uetliberg} و زوریخ برگ {Zürichberg} نام دارند. به جز دریاچه، شهر از لطافتی بهره مند است که دو جنگل بزرگ حفاظت شده واقع در شیب های غربی و شرقی به آن عرضه می کنند. این جنگل ها از قرن نهم میلادی به شهر تعلق دارند و بیش از هزار سال است که در انس گرفتن زوریخ با چوب سهم دارند. البته مدیر سابق جنگل زوریخ رفته رفته بهره برداری از چوب این جنگل را قطع کرد تا دوباره جنبه طبیعی جنگل را به آن بازگرداند. با اینهمه، این جنگل به دلیل وجود جاده های متعدد هنوز بسیار قطعه قطعه است و دیگر با گرداگرد دریاچه که به حالت شهری درآمده، مرتبط نیست. این دو جنگل بزرگ امروز حکم مکانی برای استراحت و گردشگاهی بسیار محبوب برای اهالی زوریخ را دارند.

رویهمرفته زوریخ و حومه آن در امتداد سه محور اصلی گسترده می شود:

در جنوب، در امتداد دو رود منشعب از دریاچه زوریخ،
در شمال غربی در امتداد دره لیما به سمت بادن بروگ {Baden-Brugg}،
در شمال شرقی به سمت فرودگاه زوریخ که خود، زوریخ برگ را دربرمی گیرد.
در بخش غربی نیز اوتلی برگ حکم یک مانع طبیعی نه چندان قابل گذر و البته در احاطه گرفته شده را دارد. بخش شهری زوریخ دارای مساحتی بالغ بر ۸۷.۸۸ کیلومتر مربع است که ۴.۱ کیلومتر مربع آن را دریاچه زوریخ به خود اختصاص داده. سکونتگاه های شهر در دره لیما متمرکز هستند که از شمال غربی به سمت جنوب شرقی به عرض حدود ۴-۳ کیلومتر امتداد دارد. کوهستان اوتلی برگ و بوئخ هوگر {Buechhoger} مشهورترین نمایندگان کوهستان آلبیس {Albis} در جانب غربی همین دره لیما هستند. اوتلی برگ بلندترین نقطه زوریخ و حومه آنست و سکویی مصنوعی در قله آن، امکان مشاهده چشم انداز منحصربفردی از این شهر و به دنبال آن کوهستان آلپ را بدست می دهد. در کوهپایه و به سمت جنوب، دره زیل پیداست. زوریخ از اقلیمی معتدل بهره مند است. این شهر به طور میانگین ۸۸ روز در سال یخبندان است که ۲۶ روز آن دما از صفر فراتر نمی رود. ۳۰ روز دیگر هم دما بالای ۲۵ درجه است. سه روز نیز گرما به اوج خود می رسد.

شهر زوریخ تنها شهرستان بخش زوریخ است و از لحاظ اداری به ۱۲ منطقه و ۳۴ محله تقسیم می شود. در قرن نوزدهم، زوریخ توسعه شهری بسیار بالایی به خود دید و در پی دو گسترده سازی پی در پی در سال های ۱۸۹۳ و ۱۹۳۴ و جذب ۱۹ بخش مجاور، زوریخ کنونی شکل گرفت که مساحت آن به بیش از ۵۰ برابر مساحت پیش می رسد. منطقه ۱ زوریخ {Kreis 1} به قلمرو این شهر پیش از سال ۱۸۹۳ اطلاق می شود که در حال حاضر بخش قدیمی شهر را تشکیل می دهد. بخش های تاریخی شهر که به نام های شهر کوچک {die Kleine Stadt} و شهر بزرگ {die Grosse Stadt} خوانده می شوند، به ترتیب در کرانه چپ و راست رود لیما قرار دارند. کرانه راست رود، امروز دورفلی یا نیدردورف {Dörfli, Niederdorf} خوانده می شود. محله های اداری کنونی در ساحل راست و محله های شهری در ساحل چپ قرار دارند. محله شهری زوریخ یکی از پرجنب و جوش ترین محله هاست که صدها بوتیک در آن واقع شده و شاهد برگزاری فستیوال های پرشماری است. بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۰ جمعیت زوریخ در ناحیه شهری به بیش از ۳۷۰هزار نفر و در زوریخ بزرگ به نزدیک به یک میلیون و صدهزارنفر می رسد.

دو رخداد مرتبط با انقلاب صنعتی در گسترش این شهر تاثیر بسزایی داشت و به افزایش شدید جمعیت آن انجامید: تخریب استحکامات محصورکننده شهر بین سال های ۱۸۳۳ و ۱۹۰۳ و توسعه خطوط آهن از سال ۱۸۴۷ و پنج سال پس از آن، توسعه راه های ملی و بین المللی. این توسعه ادامه یافت تا اینکه حوالی سال ۱۹۶۰ به اوج خود رسید. سپس در دهه ۱۹۸۰ جمعیت کاهش زیادی به خود دید تا اینکه در سال ۲۰۰۰ که آخرین سرشماری فدرال سوئیس برگزار شد به نرخ ثابتی رسید. ملیت های ساکن این شهر را از لحاظ تعداد ساکنان می توان به این ترتیب برشمرد: آلمانی، ایتالیایی، سایر کشورهای اتحادیه اروپا، آسیایی، صرب و مونته نگرو، پرتغالی، اسپانیایی، ترک، آفریقایی، اتریشی، مقدونیه ای، کروات، بوسنیایی. در سال ۲۰۰۷ نرخ بیکاری در زوریخ به ۲.۶% می رسید که نرخ نسبتا ضعیفی به شمار می رود. در عین حال ۱۴۰۰۰ نفری که از کمک های اجتماعی استفاده می کنند ۴% جمعیت این شهر را تشکیل می دهند.

زوریخ بزرگ دارای ۱۳۲ بخش است که در کانتون های زوریخ، آرگووی و شویتز قرار دارند. ۸۰% از جمعیت تقریبا یک میلیون و صدهزارنفری کانتون زوریخ در زوریخ بزرگ زندگی می کنند. درحالیکه جمعیت شهر زوریخ در بازه زمانی ۱۹۶۰-۱۸۵۰ افزایش چشمگیری به خود دید، جمعیت ساکن در زوریخ بزرگ بین سال های ۱۹۴۰ تا ۱۹۷۰ افزایش داشت و این افزایش به عکس مرکز زوریخ تا امروز ادامه داشته است. زوریخ همچنین در مرکز حیطه شهری زوریخ واقع است. از میان حومه های شهری آن می توان از موارد زیر نام برد: وینترت هور، بادن بروگ، زوگ، شافهاوس، لاخن، فراوِن فلد، لنتزبورگ، وولن. این حیطه شهری که از نظر مساحت و جمعیت بزرگ ترین حیطه شهری سوئیس به شمار می رود، با رشدی بالاتر از میانگین ملی سوئیس، مرکز اصلی اقتصادی این کشور است. نواحی زوریخ غربی (دره لیما) و زوریخ شمالی (دره گلات) نواحی ای هستند که بیشترین تقاضای رشد اقتصادی را دارند. در کنار این مفهوم آماری و رسمی از حیطه شهری، از مفهومی به نام “زوریخ بزرگ” {Grand Zurich} نیز استفاده می شود که خاص محیط های تجاری و اقتصادی است. یکی از تعاریف این مفهوم اخیر، امکان اتصال به فرودگاه زوریخ ظرف حداکثر ۹۰ دقیقه است. این ناحیه نزدیک به سه میلیون و دویست هزار نفر جمعیت دارد.

زبان رسمی زوریخ، آلمانی است، با اینهمه زبانی که در این شهر به کار می رود، آلمانی زوریخی نام دارد که یکی از لهجه های آلمانی سوئیس است. برخی بخش های این شهر از زبان های دیگری مانند فرانسه و ایتالیایی استفاده می کنند که آنها هم زبان های ملی سوئیس هستند، همین طور در محیط کار از انگلیسی نیز استفاده می شود. اقلیت های خارجی به زبان های خود صحبت می کنند که از میان آنها می توان به صربی، کرواتی، آلبانیایی و ترکی اشاره کرد. در مقایسه با سایر نواحی سوئیس آلمانی زبان، در زوریخ استفاده بسیار بالاتری از زبان آلمانی استاندارد می شود. استفاده از زبان های انگلیسی و فرانسه نیز در این شهر روبه افزایش است، حال آنکه ایتالیایی رو به کاهش می گذارد. همچنین زوریخ بیشترین گویشوران زبان رومانش یا رومانیایی سوئیس در بیرون از کانتون گراوبوندن را داراست.

زوریخ مدتها مهد مسیحیت پروتستان به شمار می رفت. در سال ۱۸۵۰ بیش از ۹۰% اهالی زوریخ خود را پروتستان می دانستند. اما این سهم در طول زمان روبه کاهش گذاشته است. چرا که جمعیت کاتولیک- رومی آن به قدری افزایش پیدا کرد که در سال های دهه ۱۹۸۰ به نسبتی برابر با پروتستان های این شهر رسید. طبق آمار سال ۲۰۰۰ توزیع جمعیت بر اساس دین در زوریخ را به این ترتیب می توان نشان داد: کاتولیک رومی، پروتستان، بدون دین یا بدون ذکردین، اسلام، ارتدوکس، یهودی.

پایان بخش اول