با شیوع گسترده‌ی ویروس کرونا و قرنطینه‌ی خانگی عمومی، بسیاری از فعالیت‌های تفریحی، تجاری، فرهنگی، اجتماعی و… متوقف شدند. بخشی از این فعالیت‌ها مربوط به مراکز خرید، پارک‌ها و سینماها بودند که با اعلام ممنوعیت‌ها جمعیتی در آن‌ها دیده نمی‌شد. پس از گذشت مدتی و با مشخص شدن اینکه این وضعیت ماندگارتر از تصور همگان است و ادامه‌ی کار به این شکل ممکن نیست، جایگزین‌هایی برای گذران اوقات فراغت شهروندان در نظر گرفته شد. با توجه به اینکه تماشای فیلم‌ها در سینما جزو مهم‌ترین تفریحات مردم محسوب می‌شود و از طرفی پس از سی‌وهشتمین جشنواره‌ی فیلم فجر در بهمن ماه ۹۸ فیلم‌های بسیاری در صف اکران بودند، چاره‌اندیشی‌ها برای این مسئله به چند راه‌حل منجر شد. یکی از این راه‌حل‌ها، اکران فیلم‌ها از طریق سرویس‌های پخش آنلاین ویدئو (VOD) بود. گزینه‌ی دیگر که تمرکز این یادداشت درباره‌ی آن خواهد بود، سینماماشین است که با رعایت تدابیر بهداشتی برگزار شد. سینماماشین برای افراد امکانی فراهم می‌کند که به مکانی مقرر رفته و در حالی که در ماشین شخصی خود هستند، از طریق نمایشگر فیلمی را تماشا کنند. در شرایط قرنطینه، این رویداد با اکران فیلم خروج «ابراهیم حاتمی‌کیا» در پارکینگ شماره‌ی ۳ برج میلاد آغاز شد. تاریخ اکران ۱۲ اردیبهشت ۹۹ و به مدت یک هفته در دو سانس بود. در توضیحات و شرایط حضور در این رویداد آمده است:
تاریخچه
سینما ماشین برج میلاد جهت نمایش فیلم در داخل خودرو در سال ۹۹ ایجاد شده است و دارای ظرفیت ۱۶۵ جایگاه می‌باشد.
*توجه!*
۱- هر جایگاه متعلق به یک خودرو است.
۲- نمایش فیلم فقط برای سرنشینان جلو امکان‌پذیر است و سرنشینان عقب امکان تماشای مناسب فیلم را ندارند.
۳- در صورت بارندگی شدید، سانس لغو خواهد شد و بلیط شب دیگری در اختیار قرار خواهد گرفت.
۴- لطفاً ماشین‌های شاسی بلند از جایگاه‌های عقب‌تر استفاده نمایند.
۵- از ورود موتور، ون، وانت و مینی‌بوس جلوگیری خواهد شد.
۶- درب های محوطه نمایش فیلم از نیم ساعت قبل از شروع سانس باز خواهند شد.
۷- داشتن رادیو برای خودروها ضروری است.
بلیط تماشای فیلم جمعی است؛ به عبارت دیگر هر ماشین با پرداخت ۴۰ هزار تومان یک جایگاه خواهد داشت. باید دید سینماماشین که راهکاری کوتاه‌مدت و موقتی در شرایط کنونی محسوب می‌شود تا چه زمانی ادامه پیدا می‌کند. نکته‌ی دیگر اینکه در تبلیغات این سینما به اشتباه لفظ «برای اولین بار» ذکر شده است؛ در حالی که پیش از انقلاب اسلامی نیز این شکل از تماشای فیلم در ایران وجود داشت. در بخش بعدی خلاصه‌ای از گزارشی که «رادیو نیست» از تاریخچه‌ی سینماماشین‌ها ذکر کرده است آورده می‌شود.
تاریخچه‌ی سینمادرایوین
«رویای آمریکایی همراه با دوره‌ی توسعه‌ی زندگی از درون به بیرون خانه و به اشتراک گذاشتن اوقات خصوصی در فضاهای عمومی. گفتن از اینکه درایوین سینماهای تهران با مدل زندگی ایرانی سنخیت داشت یا نداشت؛ اینکه برای مقاصد فرهنگی ساخته شده بود یا تجاری؟ در حالی که بچه‌ها بیرون ماشین مشغول بازی بودند و غذای فست‌فودی‌ات را می‌توانستی با تماشای «اشک‌ها و لبخندها» و بوسه‌های بر پرده ببینی و با کناری‌ات گپ بزنی و بخندی و ریسه بروی. صحبت کردن درباره‌ی چیزهایی که دیگر نیست. روایت تجربه‌هایی که گذشته. این اپیزود رادیو نیست همراه با راویان‌اش به زادگاه خود برگشته؛ به سینمایی که دیگر نیست، اما تجربه‌ها و روایت‌های آن زنده‌اند و با شما سخن می‌گویند.»
عبارات بالا در سایت «رادیو نیست» برای توضیحات اپیزود دوم این پادکست که به درایوین سینما اختصاص دارد آورده شده است. در ابتدا لازم به ذکر است، پادکست‌ها شیوه‌ای از ارائه‌ی محتوا به صورت صوتی هستند که با موضوعات مختلف تولید و در اینترنت پخش می‌شوند. رادیو نیست نیز یکی از این پادکست‌ها است که در معرفی آن آمده است: «یک شهر متشکل از مجموعه مکان‌هایی است که در پس ظاهر سنگی خود زیست‌های گوناگونی در آن‌ها جریان داشته یا دارد. زندگی‌هایی که در طول زمان، خاطرات و روایاتی را می‌سازند و بدل به بخشی بزرگ از هویت و خاطره‌ی جمعی شهر و ما می‌شوند. رادیو نیست روایت مکان‌هایی است که نقش مؤثری در زمانه‌ی خود داشته و در حال حاضر یا نیستند یا اگر هستند تغییر کاربری و نقش داده‌اند. روایت مکان‌هایی خاموش که در عین خاموشی هزار داستان در خود دارند.» در همین راستا این پادکست در دومین قسمت خود ابعاد گوناگون درایوین سینما را بررسی می‌کند. این بررسی از طریق روایت تاریخچه‌ای از این سینماها در جهان و ایران پس از انقلاب ۵۷ و مصاحبه با افراد مرتبط صورت می‌گیرد. این افراد از جنبه‌های متفاوتی مثل معماری، مالکیت، رویدادها و حواشی صحبت می‌کنند. برخی از آن‌ها تجارب زیسته‌ی خود را تعریف می‌کنند و بعضی دیگر مشتاقان این حوزه هستند که درباره‌ی دیدگاه‌های خود می‌گویند. در ادامه، مهم‌ترین نکات این پادکست آورده می‌شود. آمریکای دهه‌ی ۴۰-۵۰ روی سبک زندگی و تفریحات در ایران تأثیر داشت. اولین درایوین سینما در سال ۱۹۳۳ در ایالت نیوجرسی تأسیس شد. پیش از آن به شکل محدود سینمای صامت به این شکل وجود داشت. شعار درایوین‌سینما این بود: همه‌ی خانواده‌ها خوش آمدید! بچه‌ها هر چقدر بخواهند می‌توانند جیغ بزنند. اتومبیل‌ها قلمروی سلطنتی شماست و هر کاری دوست داشته باشید می‌توانید انجام دهید، فقط مزاحم اطرافیان نشوید. طی ۲۰ سال، ۴۰۰۰ سینما در آمریکا به وجود آمد که اوج آن در دهه‌ی ۶۰ با عمومی‌تر شدن اتومبیل‌ها بود. فیلم‌های ارزان و کم‌ارزش که به شکل مستقل تولید می‌شدند این بازار را هدف قرار می‌دادند. ۲۵ اسفند ۱۳۳۷ این ایده در ایران که رویای آمریکایی در آن وجود داشت، با انتخاب زمینی در کیلومتر ۱۳ جاده‌ی کرج مطرح شد. فروردین ۱۳۳۹ مجوز برای این کار صادر شد، اما در نهایت ناتمام ماند. سال‌ها بعد در اقداماتی برای گسترش منطقه‌ی تهرانپارس، معمار پست‌مدرنیستی به نام «حیدرقلی‌خان غیایی شاملو»، از مشاوران شهرسازی این منطقه و یکی از طراحان کار، اجرای درایوین سینمای تهرانپارس را به «مهندس تفتی» می‌سپارد. درایوین سینمای تهرانپارس به عنوان نخستین سینمای اتومبیل‌رو در ایران با ۳۲۰۰ متر وسعت و گنجایش ۲۸۵ اتومبیل، در ۶ اردیبهشت ۱۳۳۹ با نمایش فیلم آلمانی پطرفوس، دزد میلیون‌ها افتتاح می‌شود. در این سینما علاوه بر امکان ماشین‌ها برای دریافت صدا، صدا از طریق بلندگوها نیز شنیده می‌شد. این قابلیت امکانی برای افراد فراهم می‌آورد که بتوانند زیراندازی را بیرون از ماشین‌ها انداخته و به تماشا بپردازند. دریافت بلیط هم به صورتی بود که بلیط ورودی برای ماشین‌ها در نظر گرفته شده بود و به نفرات بستگی نداشت. ۱۳ شهریور سال ۱۳۴۸ با پایان سینمای صحرایی تهرانپارس، درایوین سینما در ونک توسط «رضا انوری» برای ۲۳۶ اتومبیل افتتاح شد. خیابان پهلوی (ولیعصر کنونی) شاهراه اصلی تهران و مرکز تفرجگاه‌های تهران بود که شمال تهران را به جنوب وصل می‌کرد. درایوین سینمای ونک در محل پاساژ آینه کنونی حدفاصل میدان ونک تا اتوبان کردستان امروزی بود. این سینما به نوعی در ساخت مدرن‌تر از سینمای تهرانپارس، اما در کل ملهم از آن است. درایوین سینمای ونک همچنین امکانات رفاهی جانبی مثل رستوران شیشه‌ای داشت. اولین فیلم درایوین سینمای ونک، روس‌ها دارن میان بود. نکته‌ی دیگر اینکه بخشی از فیلم رضاموتوری ساخته‌ی «مسعود کیمیایی» هم در اینجا ضبط شد که سبب شد تصاویری از این سینما باقی بماند. درایوین سینمای ونک در ۴ مهر ۱۳۵۲ تعطیل شد و بعد از تعطیلی، سالن سرپوشیده‌ی آن یعنی رستوران به نام سینما ونک به عنوان تنها سینمای مبله‌ی تهران به کار خود ادامه داد. در اواسط اردیبهشت ۱۳۵۵ به دلیل آتش‌سوزی که عده‌ای به عمد بودن آن معتقد بودند، سینمای ونک تعطیل می‌شود. در انتها راویان پادکست بیان می‌کنند درایوین سینماها در ایران پدیده‌ای زمانمند بودند که ضرورت‌های اجتماعی، اقتصادی و تولیدی باعث به وجود آمدن و رشد و گسترش آن‌ها شده‌اند. وجود تلویزیون رنگی و ویدئو و از طرفی صرف نداشتن اختصاص زمین سبب شد درایوین‌ها جای خود را به شاپینگ سنترها و مال‌های بزرگ بدهند. با نگاهی کلی می‌توان گفت در درایوین سینماهای آن دوره پیک نیک خانوادگی یا قرار عاشقانه به تماشای فیلم اولویت داشت. نقدی که برخی منتقدین سینما نیز به آن معتقد هستند و پیشنهاد می‌کنند فیلم‌هایی که به تفکر عمیق نیاز دارند به این شکل اکران نشوند.
روایت تصویری
از درایوین سینمای تهرانپارس و ونک تصاویری موجود است که به تصویرسازی ذهنی و درک بهتر چگونگی تماشای فیلم در آن شرایط کمک می‌کند. همچنین تصاویری از مرکز تجاری آینه که در محل سینمای ونک ساخته شده آورده شده است. این تصاویر از سایت پادکست رادیو نیست به آدرس http://radionist.com/ آورده شده‌اند.
تصویری که از درایوین سینما ونک در صحنه‌ای از فیلم رضا موتوری ثبت شده است.
عکس‌های بعدی از اکران فیلم سینمایی خروج در برج میلاد در اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ هستند که منبع آن‌ها خبرگزاری ایسنا و فرادید است.
علاوه بر اکران فیلم سینمایی خروج در برج میلاد، در ۲۱ اردیبهشت ۹۹ این فیلم در روستای یوسف رضا شهرستان پیشوا اکران شد. تفاوت این اکران با مثال‌های دیگری که ذکر شد در این بود که کشاورزان روستایی تراکتورسوار به تماشای این فیلم نشستند. این سینما تراکتور متناسب با موضوع فیلم بود که روایت خروج گروهی کشاورز از روستاهایشان با تراکتور است که قصد دارند برای مطرح کردن مشکلاتشان با رئیس‌جمهور به تهران بروند. عکس‌ها از خبرگزاری تسنیم هستند.
