رادیوگرافی فاشیسم ایتالیا (لوموند دیپلماتیک: ژانویه ۲۰۱۵)

کریستف وانتورا برگردان شیرین روشار

«اگر راه آلمان را دنبال کنیم، یکراست به سوی جنگ می رویم و آنهم در شرایطی بسیار نامطلوب برای کشورهای عضو محور و به ویژه برای ایتالیا.» در آن روز ۶ اوت ۱۹۳۹، تحلیل وزیر جوان امور خارجه و شماره دو رژیم فاشیست ایتالیا، گالآتسو سیانو، حاکی از نوعی روشن بینی است (۱). از سال ۱۹۴۶، این نخستین بار است که روزنگار سیاسی کسی که پدر زنش، بنیتو موسولینی، در ۱۹۴۴ به دلیل خیانت به کشور دستور اعدام وی را صادر کرد، از بوته فراموشی بیرون آمده و در فرانسه به چاپ می رسد. سیانو که از اصلی ترین سازمان دهندگان توطئه ۲۵ ژوئیه ۱۹۴۳ علیه دوچه بوده است. تعجبی ندارد : فاشیسم ایتالیا برانگیزاننده بحث های بیشمار پیرامون ماهیت و میراث خود است.

دوران ما توجهی خاص به تفسیرهائی نشان می دهد که بر اساس آنها فاشیسم گذری تأسف بار ولی ضروری برای رسیدن به تحقق کامل وحدت ایتالیا بوده است؛ وحدتی که توافق نامه های «لاتران» (۱۹۲۹) که بین پاپ پی یازده و موسولینی به امضا رسیده بود، آن را تقویت کرده در شرایطی که کشور همچنان از تحقیرهای جنگ جهانی اول منقلب بود. رساله ای که سابینو کاسه زه، استاد حقوق، به نهادهای رژیم و ارتباط آنها با تاریخ طولانی پیش و پس از فاشیسم (۲) اختصاص می دهد، از همین گرایش پیروی می کند. بر اساس نوشته او، «دولت فاشیست پرانتزی در تاریخ وحدت گرای ایتالیا نیست، بلکه فقط پلی است میان «گذشته» و «آینده» : گذاری طولانی و دردناک».

آثار دیگری درک و ژرفانمائی ویژگی فاشیسم را ممکن می سازند. ویژگی ای بسیار مغشوش : این جنبش در آن واحد ضددمکراتیک، ضدلیبرال (با گهگاه آثاری از ضدبورژوآزی)، محافظه کار، ضدمارکسیست (ولی حامل گفتاری ضدکاپیتالیست)، ناسیونالیست، امپریالیست، جنگ طلب و … مدعی انقلابی بودن است. در برابر عصر روشنائی، از ظهور نظمی جدید در خدمت مدرنیته ای ایده آل در تمامی زمینه ها تبلیغ می کند. رژیم که می خواست پیوند کامل افراد و ملت با حکومت را سازمان دهد، برای رسیدن به این هدف، پروژه دروغی همکاری طبقات اجتماعی میان کارگران و بورژوآزی را بر اساس عملکردی آمرانه و سرکوب گرانه علم کرد…

برای سردرآوردن از چندوچون چنین عالمی، فیلیپ فورو (۳) فرهنگ لغتی تدوین کرده است که کلیدهای لازم را

برای این کار در دسترس قرار می دهد. او با ذکاوت یادآوری می کند که تحت این رژیم، «حدود ۷۵% از متهمین دادگاه ویژه» از محیط کارگری بوده اند. و فیلیپو فوکاردی، استاد دانشگاه پادوو، ساخت حافظه جنگ جهانی دوم در ایتالیا را مطالعه می کند تا بتواند هر چه موثرتر تحلیل هائی را افشا کند که می کوشند از بار مسئولیت این کشور بکاهند و حضور رژیم فاشیست را از یک «ملت ایتالیائی قربانی شده» که از آن حمایت کرده، مجزا کنند.

مورخ ایتالیائی، امیلیو جنتیله، از این دو نوشته استقبال خواهد کرد چون پژواکی هستند از خوانش خود او که در کتاب مرجع «فاشیسم چیست؟» (۵) بسط یافته است. او در آن کتاب یادآوری می کند که هر گونه «فاشیسم زدائی معطوف به ماسبق» فقط می تواند به «تحریف واقعیت تاریخی» منتهی شود.

پی نوشت ها :

(۱) Galeazzo Ciano, Journal (1939-1943), La Baconnière-Payot, Paris, 2013, 789 pages, 30 euros.

(۲) Sabino Cassese, L’Italie, le fascisme et l’Etat. Continuités et paradoxes, Rue d’Ulm, Paris, 2014, 170 pages, 21 euros.

(۳) Philippe Foro, Dictionnaire de l’Italie fasciste, Vendémiaire, Paris, 2014, 381 pages, 28 euros.

(۴) Filippo Focardi, L’Italie, alliée ou victime de l’Allemagne nazie ?, Editions de l’université de Bruxelles, 2014, 238 pages, 25 euros.

(۵) Emilio Gentile, Qu’est-ce que le fascisme ? Histoire et interprétation, Gallimard, coll. « Folio Histoire »

پرونده ی لوموند دیپلماتیک
http://anthropology.ir/node/15007

پرونده ی «فاشیسم» در انسان شناسی و فرهنگ
http://www.anthropology.ir/node/4507