دیپلماسی: سفرا در زیر نورافکن (لوموند دیپلماتیک: ژوئن ۲۰۱۳)

برتراند فسار دو فوکو ترجمه ی شیرین روشار

دستگاه دیپلماسی پیش از هر چیز بر شخص تکیه دارد. ماری- کریستین کسلر، مدیر پژوهش در مرکز ملی پژوهش علمی فرانسه (CNRS)، نیروی انسانی «که دورسه» (Quai d’Orsay وزارت امور خارجه) و سازماندهی سرویس های آن را از جمهوری سوم تا به امروز، با موشکافی مورد مطالعه قرار داده است (۱). وی مشاهده کرده است که استخدام سفرا که زمانی از میان اشراف و با انتصاب انجام می گرفته، به تدریج مردمی شده، به ویژه به لطف نهادی شدن یک کنکور ورودی در سال ۱۸۸۰، و کارآموزی های سازماندهی شده از سال ۱۹۲۹، و البته با توجه به نقش به سزای مدرسه ملی امور اداری (ENA) ، در طی زمانی نزدیک به سه چهارم قرن، در این مهم. اما او همچنین متوجه گرایشی به تشکیل «خاندان های» جدید شده است، که توصیه ها و معرفی ها برای گرفتن «پست های بزرگ»، بر آن صحه می گذارد. او توضیح می دهد که چگونه سفارتخانه های ما – حدود دویست تا، بدون شمردن کنسولگری ها و هیئت های ویژه – به شکل نمایندگی های «خانه فرانسه» تبدیل می شوند، برخی اوقات مجهز به یک تیم پرجمعیت : دبیرخانه دیپلماتیک، سرویس مطبوعات، سرویس کنسولگری، بخش اقتصادی و بازرگانی، پست وابسته وزارت دفاع، آنتن مدیریت کل امنیت خارجی (DGSE) (ولی زیر پوشش پستی دیگر)، بخش فرهنگی، و غیره. پیش می آید که سرویس های ویژه کارشناسی، با وابسته های مسئول مسائل امنیتی، زیست محیطی یا انساندوستی به آنها اضافه شوند. این تحول، بیش از پیش سفیر را به ایفای یک نقش مجری وامی دارد که معمولاً برای این کار آماده نشده است.

اگر چه او فایده نقش سفرا را نشان می دهد، که مطیع رقابت بازیگران دیگری هستند متعلق به شبکه هائی با مراتب سازمانی غیر رسمی تر به نسبت آنها، با منابع مالی بهتر، که در پاریس بیشتر به حرف آنها بها می دهند (نمایندگان شرکت های فرانسوی مستقر در محل، هموطنانی که به خدمت مقامات محلی درآمده اند که به دلیل وابستگی دوگانه شان کمیسیون دریافت می کنند، حتی دانشگاهیان یا کارشناسان این کشورها)، ولی هنوز لازم است که شناسائی نقش دیپلمات، در اینگونه پست ها یا مأموریت های ویژه، به طور سیستماتیک انجام پذیرد. شایسته است که با مطالعه چند دوره بخصوص یا مسیرشخصی آنها، ببینیم که مکتب فرانسوی چه چیزی را مدیون این یا آن سفیر است : به این ترتیب، نقش هر یک از برادران کامبون بدون تردید تعیین کننده است، یکی در لندن و دیگری در برلن، اما پل (۱۹۲۴-۱۸۴۳) مسبب «پیمان دوستانه» می شود، در حالیکه ژول (۱۹۳۵-۱۸۴۵) نمی تواند از تلاش های برقراری صلح ژوزف کایو حمایت کند… موریس کوو دو مورویل با ژنرال دوگل از علائم احتمال همکاری میان فرانسه و آلمان حرف می زند، اما هیچیک از سفرای ما در مسکو، بانی سیاست های فرانسه در قبال اتحاد جماهیر شوروی نیستند. چگونگی شکل گیری سیاست خارجی فرانسه هنوز به طور شفاف تحلیل نشده است.

آنچه هنوز بایست منتشر و یا حتی نوشته شود، شواهد یک متخصص کارآزموده در باره روابط پر تلاطم میان فرانسه و مستعمرات سابق آفریقائی این کشور است (Françafrique). با وجود فرمول های زیبائی چون «آفریقا در آمریکا در مقابل فرانسه در آفریقا»، دومینیک دوشرف در کتاب «خاطرات یک سفیر فرانسه در آفریقا» (۲)، حرفی از آن به میان نمی آورد. او که امروز بازنشسته است، آنچه را که در طول چهل سال تجربه کرده و فهمیده بیان می کند، کهنگی بدون توهم سی و هفتمین «موقو نابا»، فرمانروای سنتی سرزمین «موسی»، در بورکینا فاسو، خاطرات زبانزد «نی ره ره» و «ان کروماهو»، «عقده نژادپرستی – ضد نژادپرستی»، کشور روآندا که در آنجا سفیر بوده (۲۰۰۶-۲۰۰۴)، کشور جیبوتی که پس از آن در آنجا سفیر بود (۲۰۱۰-۲۰۰۷) : دو پست دشوار که در ضمن فرصت به زیر سؤال بردن ارزش مراسم دست به دست دادن دستورالعمل ها را فراهم می کند (طبق رسمی که بیست سال است دنبال می شود، فراخوانده شده معمولاً با حضور تازه وارد دستورات جدید را مورد بحث قرار می دهد).

فرانک رونو، روزنامه نگار، در بررسی خود تحت عنوان «در پس نمای سفارتخانه های فرانسه (۳)»، هیچگونه عاملی را که موجب برانگیختن کنجکاوی و مفید واقع شدن بشود، از قلم نمی اندازد. از اعتصابات گرفته تا افشاگری های فساد، از نحوه تعیین حقوق تا مطالعه رفتارها و بازنشستگی های مرفه در گسستگی با اخلاق جامعه دیپلمات ها، همه چیز تا آنجا که ممکن است، دقیقاً بیان شده است. اگر چه شناخت نظری «علم دیپلماسی» دیگر مانند گذشته ها به طور سیستماتیک انجام نمی گیرد، در مقابل، زندگی دیپلمات ها، جامعه شناسان خود را دارد و با ارائه نمونه ها و ضدنمونه ها، در معرض دید قرار می گیرد. خوانندگان، شهروندان و کاربرهای شبکه دیپلماتیک ما، می توانند از این شناخت ها، بهره گیری کنند. اما این شناخت به طور حتم نمی تواند توضیح دهد که چگونه در مکانی در این دنیا، نفوذ فرانسه متولد می شود و چگونه خاموش می گردد.

برتراند فسار دو فوکو BERTRAND FESSARD DE FOUCAULT

اولین سفیر فرانسه در قزاقستان

پی نویس :

۱-

Marie-Christine Kessler, Les ambassadeurs, Presses de Sciences Po, Paris, 2012, 413

pages, 32 euros.

۲-

Dominique Decherf, Couleurs, Mémoires d’un ambassadeur de France en Afrique, Pascal Galodé éditeur, Saint-Malo, 2012, 333 pages, 22 euros.

۳-

Franck Renaud, Les Diplomates, Nouveau Monde éditions, Paris, 2011, 521 pages, 21,30 euros.

صفحه لوموند دیپلماتیک در انسان شناسی وفرهنگ
http://anthropology.ir/lmd

پرونده «لوموند دیپلماتیک» در انسا شناسی و فرهنگ
http://anthropology.ir/node/15007