فاطمه رمضانعلی
ادوارد برنت تایلر(Edward Burnett Tylor) در کتاب فرهنگ ابتدایی خود فرهنگ را این‌طور تعریف می‌کند:« فرهنگ یا تمدن، در معنای عام و مردم‌نگارانه خود، مجموعه‌ای پیچیده هستند که شامل شناخت، باورها، هنر، اصول اخلاقی، قوانین، عرف و رسوم و همه قابلیت‌ها و عادت‌های دیگری می‌شود که انسان به مثابه عضوی از جامعه از آن کسب می‌کند» بر اساس این تعریف رفتار انسان به عنوان موجودی پویا در تعامل با محیط تعریف می‌شود. انسان امروزی با شکل‌گیری تمدن سعی کرده است رابطه‌ی خود را با محیط به اشکال گوناگون برقرار کند. آثار و نشانههای انسانی در محیط‌های زندگی جزئی جداناپذیر از تمدن و فضای شهری به حساب می‌آید.
بنابر تعریف پیرس(Charles Sanders Peirce) نشانه به چیزی اطلاق می‌شود که جایگزین چیز دیگر قرار می‌گیرد و از این طریق قابل فهم می‌شود و به همراه خود معنایی را حمل می‌کند. بر اساس چنین تعریفی وجود نمادها در بافت شهری بیانگر حضور عقاید و نگرش‌های انسان‌ها است که در شکل‌گیری محیط تاثیر گذاشته است و به نوعی تعریفی از زیست اجتماعی انسان‌ها ارائه می دهد.
شهر به عنوان فضایی برای شکل‌گیری و هویت بخشی به افراد، می‌تواند معانی پنهانی را در گوشه‌به‌گوشه خود حمل کند ، اما با پیشرفت و تجدد و نوسازی در شهرها، نشانههای خاص و شخصی انسان‌ها و روح و حیات زندگی از فضای شهری جدا می‌شود، این اتفاق بافت قدیمی شهر تهران را نیز تحت تاثیر قرار داده است و دیگر نمی توان از محله‌ها به عنوان مناطقی با فرهنگ مردمانی خاص یاد کنیم با این وجود، هنوز بخش‌هایی از این شهر تحت تاثیر این تجدد و نوسازی‌ها قرار نگرفته‌اندو همچنان بافت قدیمی محله نشانههای شهری خود را حفظ کرده است.
در این مجموعه عکس، سردرخانه‌های محله‌های قدیمی در شهر تهران به عنوان عناصری درنظرگرفته شده‌اند که معنایی فراتر از قاب‌های ساده و نوشته‌هایی بی‌معنی را به مخاطب القا می‌کنند. اهمیت آغاز در فرهنگ اسلامی که به گونه‌ای با ویژگی‌های ایرانی‌بودن درهم‌تنیده‌شده است بسیار قابل‌توجه است، «یکی از نمودهای حضور قرآن در زندگی ایرانیان،تبرک جستن یا بهره‌گیری از مفاهیم این کتاب آسمانی در معماری است که اصلی‌ترین و نخستین آن را باید،نوشتن ایه‌ای از قرآن یا نصب نوشته آن بر سر در‌خانه‌ها دانست. اهمیت آغاز در نمونه‌های کلامی و رفتاری افراد نیز مشخص است.»(موسوی آملی سیدمحسن، سردرنوشته‌ّای قرآن)مفهوم برکت‌بخشی، تاثیرگذاری نام بر روی ویژگی‌های رفتاری نیز از نمونه‌های این نوع نگرش می‌باشد. سردرخانه‌‌ها و ترکیب فرهنگ ایرانی اسلامی با معماری به عنوان نشانههای حضور مذهب در شکل‌گیری فضا و تاثیرگذاری متقابل انسان و محیط در این مجموعه‌عکس موردتوجه قرارگرفته شده است.
- منابع:
سیدمحسن موسوی آملی، سردرنوشته‌های قرآن، بشارت۱۳۸۷،شماره۶۵
