روز ۲ سپتامبر ۲۰۲۰ ( ۱۳ شهریور ۱۳۹۹) ، دیوید گربر، انسانشناس آمریکایی با شهرت بسیار جهانی، در ونیز درگذشت. دیوید گربر که به دلایل سیاسی، سالها پیش از آن، در ۲۰۰۵ از ورود به دانشگاه یل بازداشته شده بود، به اروپا مهاجرت کرد. او ابتدا در چندین دانشگاه اروپایی تدریس کرد و سرانجام در سال ۲۰۱۳ در یکی از برجسته‌ترین دانشگاه‌هایعلوم انسانی و اجتماعی جهان یعنی مدرسه علوم اقتصادی لندن (LSE) در مقام استادی استخدام شد و تا پایان عمر در آنجا مشغول به کار بود. گربر در سنتی آنارشیستی و ریشه‌دار در انسان شناسی قرار می گیرد که از پیر کلاستر و جیمز اسکات آغاز شده بود. سنتی که حاضر نبود خشونت استعماری و سلطه گرانه اروپایی و سپس آمریکایی را در جهان به بهانه «تمدن سازی» بپذیرد. او باور به نوعی دیگر از «سیاست» داشت که در آن سیاستمداران باید در خدمت مردمشان باشند و نه برعکس. تفاوت گربر با سنت کلاستر و اسکات در آن بود که یک فعال سیاسی نیز بود، او از مهم ترین فعالان جنبش وال استریت و از مبارزان با سیاست قرض‌سالاری و سلطه قدرت های بزرگ سرمایه‌داری و تقسیم جوامع انسانی مدرن به فقیر و غنی و نابرابری‌های اجتماعی درون آنها بود که سرمایه‌داری در همه جا حاکم کرده و دنیا را با آن را به سوی مصیبت می برد. از او در فارسی کتاب «پاره‌های آنارشیستی» با ترجمه رضا اسکندری و مهرداد امامی با مقدمه ناصر فکوهی به وسیله انتشارات گهر شید منتشر شده است. کتاب «بدهی، پنج هزار سال اول» و «مشاغل آشغال» از سایر آثار این انسانشناس پرکار و اندیشمند بود که عمر کوتاهی داشت و بی‌شک می‌توانست آثار بسیار بیشتر و پرارزش‌تری نیز عرضه کند. مفهوم «شغل آشغال» (Bullsheet Jobs) واژه‌ای بود که او ابداع کرد تا شان دهد سرمایه‌داری جهان و انسان‌هایش را به سوی چه سرنوشت شوم و بی پایه و بی سرنوشتی می کشاند.
استاد انسان‌شناسی دانشگاه تهران و مدیر موسسه انسان‌شناسی و فرهنگ
پست قبلی