درباره ایتالیا(۱): مردم و شهرها

مقدمه:
جمهوری ایتالیا در جنوب اروپا، بر ساحل شمالی دریای مدیترانه واقع است. ایتالیا بیش از هر چیز شبه جزیره ای چکمه ای شکل است که از جنوب اروپا به داخل دریای مدیترانه پیش آمده است. ایتالیا همچنین دربر گیرنده ی جزایر مدیترانه ای ساردینیا (Sardinia) و سیسیل (Sicily) و تعداد زیادی جزایر کوچکتر است. ایتالیا به دلیل مناظر متنوع و بی بدیل و به خاطر اینکه بیشترین موقعیت کشوری را برای برخورداری از تابش آفتاب و آب و هوای معتدل مدیترانه ای داراست، مطلوبیت یافته است.
ایتالیا قلب امپراطوری رم باستان بوده است که سرزمین های مجاور دریای مدیترانه را متحد کرده و تمدن های یونان و رم باستان را در سرتاسر قسمتهای زیادی از اروپا گسترش داده است. پس از آنکه امپراطوری رم در قرن ۵ پس از میلاد سقوط کرد، واحد سیاسی ایتالیا شکست خورد. اما رم، تحت تسلط کلیسای کاتولیک، مرکز روحانی اروپای غربی، باقی ماند. در اواخر دوره های میانه، شهرهای شمالی ایتالیا همچون فلورنس (Florence)، ونیز (Venice) و میلان (Milan) مراکز تجاری پررونقی شدند. در این شهر ها تجدید حیات فرهنگ کلاسیک که به عنوان رنسانس شناخته شده، در قرن ۱۴ آغاز شد. نقاشها، مجسمه سازان، نویسندگان و معماران دوره ی رنسانس در ایتالیا در سراسر اروپا مورد تحسین و الگوبرداری بودند، در حالیکه تعداد زیادی از ایالتهای کوچک ایتالیا گروگانی برای کشمکش های بر سر قدرت میان فرانسه، اسپانیا و اتریش، بودند.
ملی گرایی ایتالیا به عنوان نیروی قدرتمندی در قرن ۱۹ آشکار گشت و کشور متحده ی پادشاهی ایتالیا علنا در سال ۱۸۶۱ اعلان موجودیت کرد. در سال ۱۹۴۶، پس از جنگ جهانی دوم، پادشاهی منسوخ و جمهوری ایتالیا پایه گذاری شد. از آن پس، ایتالیا دولت هایی متعدد را تجربه کرد که در بیشترین آنها در جناح راست میانه رو با جناح چپ در مقابل آن، در آنها حکومت می کرده اند. رم پایتخت و بزرگترین شهر ایتالیاست، و لی تقریبا تمامی حومه های شهری و شهرهای ایتالیا گنجینه های هنری و دیگر بقایای میراث فرهنگی ایتالیا را محفوظ می دارند.

مردم ایتالیا:
جمعیت ایتالیا تقریبا تمام مردم بومی، یعنی تعداد زیادی از کسانی که تقریبا خود را با هر ناحیه ی مشخصی از ایتالیا هویت می بخشند، را شامل می شود. این کشور عموما به بخش شمالی شهری تر ( منطقه ای از مرز شمالی تا بخش جنوبی رم) و قسمت جنوبی اغلب روستایی، تقسیم شده است. بخش شمالیِ پر رونق تر و صنعتی، اغلب شهر های بزرگتر ایتالیا و در حدود دو سوم از جمعیت کشوری را، در بر می گیرد؛ قسمت عمدتا کشاورزی جنوب، پایه ی جمعیتی کمتر و اقتصاد محدود تری را داراست. در دهه های اخیر جمعیت عموما از نواحی روستایی به شهری مهاجرت کرده است؛ در سال ۲۰۰۵، ۶۸ درصد از جمعیت شهری بودند.
اکثریت قابل توجهی از مردم به زبان ایتالیایی، یکی از زبانهای رومی خانواده ی زبانی هندواروپایی، حرف می زنند. زبان آلمانی در محدوده ی بولزانو (Bolzano)، در شمال ایتالیا نزدیک به مرز اتریش، صحبت می شود. از دیگر اقلیت های زبانی شامل فرانسوی ( در ناحیه ی Valle d’ Aosta )، لاتین، آلبانیایی و اسلوونیایی، هستند. به گویش های محلی در برخی از قسمتهای ایتالیا، صحبت می شود. بر اساس سر شماری سال ۲۰۰۱ ، ایتالیا جمعیتی برابر با ۵۶۹۹۵۷۴۴ نفر داشت. در سال ۲۰۰۸ جمعیت ۵۸۱۴۵۳۲۱ نفر تخمین زده شد بنابراین متوسط تراکم جمعیت کشور ۱۹۸ نفر در هر کیلومتر مربع بوده است. در حدود دو سوم از مردم ایتالیا در شهرها و حومه های شهری زندگی می کنند.

نواحی ویژه و شهرها ی آنها:
ایتالیا متشکل از تعداد زیادی نواحی مجزاست. پیه مونته (Piedmont)، در شمال غربی ایتالیا، بلندترین قله های آلپ و جلگه ای حاصلخیز را در بر می گیرد. دره ها و کوهها جذب کننده ی گردشگران هستند. در نواحی اطراف ورچیلی (Vercilli) و ناوارا (Novara) از رودخانه برای آبیاری زمینهای برنج استفاده می شود. این رودها همچنین تأمین کننده ی انرژی شبکه صنعتی وسیع در بخش پایینی جلگه ها هستند. جمعیت تورین، شهر ویژه ای از این ناحیه، برابر ۹۰۰۵۶۹ نفر برآورد شده است. در قرن ۱۶ این شهر خانه ی گروه سیاسی بود که برای آزادی ایتالیا از کنترل خارجی و نیز متحد کردن آن برای تبدیل شدن به ملتی واحد، مبارزه می کرد. تورین همچنین نقش عمده ای در تجدید حیات اقتصادی ایتالیا پس از جنگ جهانی دوم، ایفا کرد. کارخانجات فیات در ایتالیا این کشور را به یکی از مراکز تولید اتومبیل در جهان تبدیل کردند.
لیگوریا (Liguria) نوار باریک ساحلی را از مرز فرانسه به توسکانی (Tuscany) ایجاد می کند. این امر سبب می شود که شهر ژنوآ (Genoa) (با ۶۱۵۶۸۶ نفر جمعیت) به عنوان مهمترین بندر در ایتالیا و یک مرکز بانکداری و تجاری اصلی،برقرار بماند. در آنسوی حومه های شلوغ شهری، ناحیه ی ساحلی ریویرا (Riviera ) قرار دارد که به سبب آب و هوای معتدل و آفتابی، سواحل دلپذیر و فراوانی گلها و گیاهان کمیاب، مطلوب و دلپذیر است.
لومباردی (Lombardy) با هیاهوی فعالیت صنعتی خود صحنه ای زیبا آفریده است. ناحیه ی دریاچه ای با دریاچه های؛ کومو (Como)، گاردا (Garda)، ماجیور (Maggiore) و لوگانو (Lugano) به مرکز گردشگری پررونقی بدل شده است. میلان با جمعیت ۱۳۰۳۴۳۷ نفری خود، دومین شهر بزرگ در ایتالیا پس از رم است. این شهر مرکز مالی و صنعتی است همانگونه که مرکزی برای طراحی و مد می باشد. خانه ی اپرای ایتالیایی لاسکالا (La Scala) به مانند نقاشی دیواری مشهور لئوناردو داوینچی، شام آخر، در میلان جای گرفته است.
ونتو (Veneto) از رودخانه ی پو (Po) تا بندر تریسته (Trieste)، امتداد می یابد. شهر با انحنای کمانی شکلی در طول دریای آدریاتیک (Adriatic)، در بیشترین بخشهای خود جلگه ای حاصلخیز به همراه شهرهای سرزنده و مراکز صنعتی و کشاورزی است. در مرکز این کمان که بر بیش از ۱۰۰ جزیره ی کوچک واقع شده، شهر ونیز ( با جمعیت ۲۶۸۹۳۴ نفر)قرار دارد. ونیز برای قرن ها دروازه ای میان شرق و غرب بود و به خاطر گنجینه های هنری خود، در دنیا شناخته شده است. دیگر شهرهای ونتو شامل ورونا (Verona)، یک مرکز صنعتی و زراعی؛ پادوآ (Padua)، با دانشگاه باستانی و خزائن هنری خود؛ و تریسته، که به مانند آمفی تئاتری پیرامون یک خلیج کوچک ساخته شده است، این خلیج بندرگاهی برای تجارت محصور در خشکی کشورهای اروپای مرکزی، به شمار می آید.
ترنتینو آلتو آدیژه (Trentino- Alto Adige)، ناحیه ای کوهستانی در شمال ایتالیاست، جائیکه کشاورزی و جنگلداری دارای اهمیت هستند و گردشگری، بخصوص ورزشهای اسکی و هاکی در دولومیت (Dolomites)، منبع اصلی برای کسب درآمد به شمار می آیند. این ناحیه با قرار گرفتن در امتداد مرز دریایی اتریش کمترین وسعت را در ایتالیا داراست، و آلتو آدیه همچنین به خاطر نام آلمانی خود یعنی Sudtirol، شناخته شده است. شهرهای اصلی ناحیه، ترنتو (Trento) و بولتزانو (Bolzano) هستند.
امیلیا رومانا (Emillia – Romagna) در سرتاسر رودخانه ی پو از ونتو و لومباردی، با امتداد از قله ی آپنینس (Apennines) تا دریای آدریاتیک، موقعیت یافته است. بولونا (Bologna) جایگاه قدیمی ترین دانشگاه اروپاست. راونا (Ravena) و ریمینی (Rimini)، بر سواحل آدریاتیک، پاتوق های لب دریایی محبوبی هستند.
تاسکانی در بخشی از رشته کوههای آپنین (Apennine) واقع شده که در آن کوهها به آرامی از دره ها و جلگه های حاصلخیز صعود می کنند. درختان زیتون و انگور سراشیبی ها را پوشانده اند. فلورنس مرکز هنری تاسکانی است، اما پیسا (Pisa)، سیه نا (Siena)، آرتزو (Arezzo) و بسیاری از شهرهای کوچکتر همچنین مراکز هنر و معماری تاسکان به شمار می آیند. شهر ها و حومه های شهری در تاسکانی بسیاری از بناهای خود از دوران میانی و رنسانس را حفظ کرده اند.
اومبریا (Umbria) در قلب شبه جزیره ی ایتالیایی، نمایشگر پیچ و تاب گردش تپه ها، جنگلها، درختان زیتون نقره فام و جلگه های سبز و خرّم است. این ناحیه شاید به عنوان شناخته شده ترین سرزمین برای سن فرانسیس آسیسی (Saint Francis Assisi) است. شهر آسیسی زیارتگاهی برای سن فرانسیس بوده و به خاطر خزائن هنر قرون وسطیِ ایتالیاییِ خود مورد توجه است. پروجا، یک مرکز تجاری و زراعی، همچنین شهر مهمی در آمبریا است. نزدیک به پروجا مقابر منطقه ی باستانی اتروسکان (Etruscan) واقع اند و درون شهر بقایای دیوارهایی قرار دارند که تاریخ آنها متعلق به دوران رم و اتروسکان است.
لاتیوم یا لاتزیو، ناحیه ای تپه ای و کوهستانی بر ساحل دریای تیرانی Tyrrhenian در دامنه ی کوههای آپناین، قرار دارد. مهمترین شهر این ناحیه رم با جمعیتی که در سال ۲۰۰۷، ۲۷۰۵۶۰۳ نفر برآورد شده است. پایتخت باستانی امپراطوری روم به عنوان سرمایه ی مدرن ایتالیا باقی مانده و امروز مرکز بسیار مهم تجاری، اجرایی، فرهنگی و گردشگری، است. شهر واتیکان، به عنوان ایالت پادشاهی، داخل محدوده های شهری رم، واقع شده است.
مابین بخش مرکزی و جنوبی ایتالیا نواحی آبروتزی (Abruzzi) و مولیس (Molise)، در کوهستانی و دور از دسترس ترین بخش شبه جزیره، واقع هستند. این سرزمین تا اندازه ی زیادی برای زراعت و چرای احشام استفاده می شود. سرمایه ی ناحیه ای آبروتزی، لاکویلا (L ‘Aquila) و برای مولیس، کامپوباسو (Campobasso)، است.
کامپانیا (Campania) نیز که منطقه ای کوهستانی است، جلگه ای کوچک نزدیک به دریا را در بر می گیرد. در مرکز جلگه، خلیج کوچک ناپل(Naples) با شهر و جزایر پرآوازه ی خود یعنی کاپری (Capri) و ایسچیا (Ischia)، موقعیت یافته است. ناپل ( جمعیت ۹۷۵۱۳۹ نفر) یکی از پر رفت آمد ترین بندرگاهها را داراست. در کنار این خلیج ویرانه های پامپی (Pompeii) و هرکولانیوم (Herculaneum) جای دارند. در آنسوی شبه جزیره ی سورنتو به سمت جنوب، ساحل آمالفی (Amalfi) با مناظر مهیج خود، امتداد می یابد.
آپولی (Apulia)، به همراه باسیلیکات (Basilicata) و کالابری (Calabria)، با موقعیت یافتن در جنوب کامپانی (Campania) پاشنه و پنجه ی چکمه ی ایتالیا را شکل می دهند. آپولیا پس از قرنها انزوا و رکود، پایه ی صنعتی و کشاورزی خود را توسعه داد و اکنون به خاطر شرابها و روغنهای زیتون خود پرآوازه است. باری (Bari) (جمعیت ۳۲۵۰۵۲ نفر)، شهر اصلی آپولی است. در باسیلیکات و کالابری نیز، طرحهای توسعه ای بلند پروازانه چشم انداز شهری را دگرگون کرده اند.
سیسیل یکی از زیباترین سرزمین های ناحیه ی مدیترانه است. گنجینه های باستان شناسانه ی آن، به ویژه آرامگاههای یونان باستان، به گونه ای استثنایی، فاخر هستند. گیاهان بیشتر قسمتهای ساحلی را پوشانده اند، اگرچه ساحل جنوبی لم یزرع و بی حاصل است. مونت اتنا (Mount Etna)، نزدیک به ساحل شمالی، یکی از بزرگترین کوههای آتشفشان در دنیاست. نواحی ساحلی ملجأ های فراوانی دارند که مشهورترین آنها تورمینا (Taormina) است. پالرمو (Palermo) ( با جمعیت ۶۶۶۵۵۲ نفر) شهر بزرگ جزیره و بندر اصلی آن است. دومین شهر یعنی کاتانی ( با جمعیت ۳۰۱۵۶۴ نفر) به دلیل تجارت و صنعتش، مورد توجه است. این شهر در بستر کوه مونت اتنا واقع است. ساردینی، در دوران باستانی دور، تمدن عجیبی داشت که هنوز هم شواهدی از آن در خانه های عصر سنگ و عصر برنز وجود دارد، خانه های مخروطی شکل و در مقابر صخره ای و بقعه های دفنی، شکل گرفته اند. کالیاری بزرگترین شهر و بندر خاص در جزیره است. ساحل زیبای اسمرالدا (Smeralda) (زمزد سبز)، در طول ساحل شمالی ساردینی، با جایگاههای جت بین المللی و ثروتمند خود، شهرت یافته است.

منبع:
“Italy.” Microsoft® Student 2009 [DVD]. Redmond, WA: Microsoft Corporation, 2008.