خاورمیانه(۱)

ترجمه: سامال عرفانی

بخش اول

مقدمه:

منطقه جغرافیایی و فرهنگی خاورمیانه در آسیای جنوب غربی و آفریقای شمال شرقی واقع شده است. اصطلاح جغرافی-سیاسی خاورمیانه، نخستین بار در سال ۱۹۲۰ توسط آلفرد تایر ماهان(Alfred Thayer Mahan) ، افسر نیروی دریایی آیالات متحده ابداع شد ، که در اصل به ناحیه ی آسیایی جنوب دریای سیاه اشاره دارد که مابین دریای مدیترانه در سمت غرب و هند در سمت شرق واقع شده است. این اصطلاح در تحقیقات جدید، و نیز در مقاله پیش رو، به طور کلی به کشورهای آسیایی بحرین، مصر، ایران، عراق، اسرائیل ( و کرانه باختری تحت اشغال اسرائیل)، اردن، کویت، لبنان، عمان، قطر، عربستان صعودی، سوریه، ترکیه، امارات متحده ی عربی، یمن و کشورآفریقایی مصر اشاره دارد. تعریف فرهنگی موسع تر از این اصطلاح کشورهای اسلامی مراکش، الجزایر، تونس، لیبی، سودان، افغانستان و پاکستان را نیز دربر می گیرد.
منطقه ی مزبور با تابستان های داغ و خشک و زمستان های سرد بایر و لم یزرع است. این منطقه دربرگیرنده ی ۶۵ درصد ذخایر نفتی جهان است، که غالب آن متعلق به کشورهایی است که در حاشیه خلیج فارس قرار گرفته اند. نفت صادرات اصلی منطقه است. برخی از کشورهای خاورمیانه به دلیل ذخایر نفتیشان، بسیار ثروتمند هستند . کشورهای دیگر (مهمتر از همه یمن و مصر) به خاطر جمعیت زیاد و نداشتن منابع نفتی قابل توجه، بطور قابل ملاحظه ای فقیرترند.

اولین تمدن های خاورمیانه، که در دره های مشرف بر رودخانه های نیل، دجله و فرات بالیدند، از قدیمی ترین تمدهای جهان می -شوند. حروف الفبا، منشورهای قانونی، شهرها و نیز ادیان بزرگ توحیدی یهودیت( ۱۳ قرن پیش از میلاد)، مسیحیت( قرن اول تا چهارم) و اسلام( قرن۷ بعد از میلاد)همگی در آغاز در خاورمیانه ریشه دوانیدند. ازمیان این سه دین، اسلام این ناحیه را بیشتر از همه در بر گرفته است. بیش از ۹۰درصد مردم خاورمیانه مسلمان هستند.

خاورمیانه منطقه ایی است آکنده از درگیری های پی در پی؛ بخش عمده ی این درگیری ها ریشه در گذشته ی نزدیک منطقه دارد. برای مثال، درگیری میان اعراب و اسرائیلی ها بر سر خاک در سرزمین فلسطین(اسرائیل فعلی و اراضی تحت اشغال اسرائیل) بیش از آنکه ناشی از هر گونه خصومت کهن میان مسلمانان و یهودیان باشد، ریشه در تحولات سیاسی قرن بیستم دارد.( ر.ک به درگیری اعراب- اسرائیل).همچنین، اگرچه در این منطقه درگیری هایی میان ایرانیان و اعراب در گذشته وجود-داشته است، جنگ ایران و عراق بین سال های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ بیشتر نتیجه ی تنش های سیاسی و اختلافات مرزی در نیمه دوم قرن ۲۰ بود. مبارزات این منطقه که در کشورهای مصر،ایران، اسرائیل، و لبنان به دنبال داشته ، بیشتر پیامد مشکلات اواخر قرن ۲۰ از جمله بیکاری گسترده، آشفتگی های سیاسی و اقتصادی- اجتماعی، واحساس فرگیر ناامیدی بوده است، و نه برخلاف آنچه ادعا شده نتیجه ی خشونت هایی ذاتی در دین منطقه.

پایان بخش اول – ادامه دارد

منبع: دائره المعارف اینکارتا ۲۰۰۹