انسان شناسی و فزهنگ
انسان شناسی، علمی ترین رشته علوم انسانی و انسانی ترین رشته در علوم است.

توسعۀ مشارکتی محلۀ فرحزاد تهران به عنوان تفرجگاه و مقصد گردشگری: بستر و موانع

چکیده

در این مقاله، بستر و موانع توسعۀ مشارکتی یکی از تفرجگاه‌های اصلی و محلات سیاحتی تهران، موسوم به فرحزاد، مورد تحلیل قرار می­گیرد. طی مقاله، نخست وضعیت فرحزاد از منظر سکونت/ محیط مصنوع، ویژگی‌های اجتماعی و گسترش کسب­و­کارهای خدمات­رسان جهت بازدیدکنندگان توصیف و ذی­نفعان اصلی توسعه محله شناسایی می­شود. سپس، بستر و موانع توسعه فعالیت‌های تفرجی و سیاحتی در فرحزاد در دو محور عملیاتی- ساختاری و اجتماعی- فرهنگی مورد توجه قرار می­گیرد. بدین منظور، هم برنامه­های تهیه­شده توسط بخش عمومی جهت فرحزاد و هم دیدگاه‌های ذی­نفعان مختلف در مورد بستر و موانع مشارکت تحلیل می­شود. روش‌های به­کار­گرفته­شده جهت مطالعه حاضر مشتمل بر تحلیل طرح‌ها و داده­های موجود، مشاهده و نیز مصاحبه­های نیمه‌ساختارمند با بازدیدکنندگان، ساکنان، دست­اندرکاران برنامه­ریزی و دیگر ذی­نفعان بوده است. نتایج تحلیل برنامه­های تهیه­شده جهت فرحزاد که در لفظ و ظاهر بر ماهیت سکونتی- گردشگری محله تأکید می­ورزند، حاکی از کم­توجهی به جنبه­­های اجتماعی توسعه و به ویژه مشارکت جماعت محلی است. همچنین، بر پایۀ مصاحبه­ها و مشاهدات، سطح پایین آگاهی، انسجام و همبستگی اندک، ناهماهنگی میان اهداف و تمهیدات نهادهای بخش عمومی و مشکل مالکیت امکان مشارکت محلی را، از جمله در توسعۀ فعالیت‌های تفرجی و سیاحتی، کاهش داده است.

مقدمه
گسترش شتابان شهرنشینی در ایران تفرجگاه‌های پیرامون شهرهای کشور را از موقعیت ویژه­ای به عنوان مکان‌های گذران اوقات فراغت و مقاصد گردشگری برخوردار کرده است. تفرجگاه‌های حومۀ شهرهای بزرگ، به ویژه تهران، طی سال‌های گذشته پذیرای خیل بزرگی از بازدید­کنندگان بوده و با تداوم افزایش تقاضا روبرو شده­اند. از جمله کوه­­دره­های شهر تهران با داشتن مناظر زیبا و آب­و­هوای نسبتاً خوب به مهم‌ترین تفرجگاه‌های پیرامونی پایتخت تبدیل گشته و گسترش کالبدی قابل توجهی یافته­اند.
فرحزاد یکی از کوه­دره­های شهر تهران با ویژگی‌های برجستۀ تفرجگاهی و سیاحتی و در عین حال بافت اجتماعی و کالبدی مختلط و ناهمگون است. این محله در مطالعات جامع تهران به عنوان دهکدۀ تفریحی نمونه مورد عنایت قرار گرفته ‌و جهت آن در سال ۱۳۸۹ پژوهشی در قالب طرح منطقۀ نمونۀ گردشگری فرحزاد نیز انجام شده است. همچنین، فرحزاد دارای طرح‌های تفصیلی، منظر و بهسازی/ ساماندهی است. در عین حال، نظر به بافت اجتماعی و کالبدی خاص فرحزاد از یک‌سو و گسترش شتابان کسب­و­کارهای خدمات‌رسان در آن طی سال‌های گذشته از سوی دیگر، نوعی برنامه­ریزی منسجم و هدفمند برای ساماندهی فعالیت‌های تفرجی و سیاحتی جهت این محله، با تأکید بر ابعاد اجتماعی توسعه و مشارکت ذی­نفعان، ضروری به نظر می­رسد.

ادامه مطلب؛