توافق جدید دغدغه‌آمیز

نویسنده: LAURA CARLSEN

مدیر «مرکز بین المللی سیاست» (CIP)

برگردان: شهباز نخعی

یک چیز مطمئن است: امضای توافق ایالات متحده، مکزیک، کانادا (به انگلیسی USMCA)، که در اول اکتبر ٢٠١٨ جایگزین «قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی» (ALENA) شد، تسکین بخش چهار رهبر کشورهای مربوطه شد.

آقای دونالد ترامپ پیش از انتخابات میان دوره ای ماه نوامبر نیاز به یک پیروزی داشت. او در زمان مبارزات انتخابات ریاست جمهوری خود وعده داده بود که ALENA را بهبود بخشیده یا آن را ملغی کند و خواهان این بود که پیش از تشدید جنگ تجاری خود علیه چین به نتایجی دست یابد. ژوستن ترودو که براثر یک رشته دیدار بین واشنگتن و مکزیک در تنگنا قرار گرفته بود خود را ناگزیر می دید که پیش از آن که گفتگوها پیشتر برود و پیش از آن که آقای ترامپ از سلاح تهدید مالیات های گمرکی در بخش خودرو را استفاده کند به میز مذاکرات بازگردد. انریکه پنیا نی یتو، رییس جمهوری مکزیک نیز که میزان عدم محبوبیتش از فرانسوا اولاند نیز پیشی گرفته هم به نوبه خود در رویای این بود که پیش از ترک سمت خود یک موفقیت، هرچه که باشد، به دست آورد. او که به خاطر کرنش دربرابر آقای ترامپ، در کشوری که ابراز انزجار نسبت به رئیس جمهوری آمریکا یک ورزش ملی است، با انتقادهایی شدید روبرو بود می خواست نشان دهد که گاه راهبرد پاچه خواری می تواند کارآمدی داشته باشد. برای جانشین او، آقای آندرس مانوئل لوپز اوبرادور هم امضای یک توافق پیش از نشستن بر مسند قدرت در ماه دسامبر به معنای این بود که از بابت بازارها نگرانی نخواهد داشت.

متن توافق چه می گوید؟ تغییر نام کم دردسر تر از مرمت روبناست. نام گذاری جدید لغات «مبادله آزاد» و «آمریکای شمالی» را حذف می کند که دو خط قرمز برای جناح «فوق» راست حزب جمهوری خواه بود که می خواست به پایگاه کارگری خود توضیح دهد که توافق پیشین حاکمیت ملی و مشاغل آمریکایی را از بین می برد. با اعلام توافق جدید در اول اکتبر در کاخ سفید، آقای ترامپ تکرار کرد که: «این توافق نه یک رونوشت ALENA بلکه توافقی جدید است». در گویش رئیس جمهوری – که ازخود راضی بودن ناراحتش نمی کند- توافق جدید تبدیل به «مدرن ترین و متعادل ترین توافق تاریخ [ایالات متحده]» (١) شده است. کریستیان ویتون، عضو تحریریه فاکس نیوز ازاین که این متن «انقلابی در بازرگانی بین المللی ایجاد می کند» اعلام خرسندی می نماید و برقراری یک «نظم بازرگانی جدید جهانی» (٢) را اعلام می نماید.

در دنیای واقعیت ها، توافق آمیخته ای از پیشرفت های غیرقابل انکار و شرایطی است که می تواند اثرات ویرانگر داشته باشد و ناظران را دچار سردرگمی کند. توافق جدید بازتاب نگرانی های شدید درمورد حاکمیت ملی است: این توافق بدون ابهام برای طرف های توافق حق اِعمال سیاست هایی که می خواهند به اجرا بگذارند را به رسمیت می شناسد. چنین حقی برای کشورهای کوچک تر یعنی کانادا و مکزیک امکان مانوور کمی بیشتر فراهم می کند. این امر تاکنون به پیشرفتی قابل ملاحظه منتج شده است: حذف تقریبا کامل فصل ١١ درمورد حل اختلافات بین سرمایه گذاران و حکومت ها (مقاله «نخستین منفذها در دژ تجارت آزاد »را بخوانید).

پیشرفت های اصلی درمورد مقررات مربوط به کار است. در توافق پیشین این امر موضوعی جهت خوشامد بود که در آخرین دقیقه در سال ١٩٩٣ به آن افزوده شده بود تا از اکراه کنگره آمریکا بکاهد. این فصل در توافق جدید از طرف های توافق می خواهد که به مقررات «سازمان بین المللی کار» (OIT) بپیوندند. این بخش شامل فهرست پیوستی است که جزئیات مقررات به منظور پایان دادن به سندیکاهای مکزیکی موسوم به «حمایتی» مربوط به کارفرماها را شرح می دهد و روندی از گفتگوهای دسته جمعی در جنوب رودخانه براوو برقرار می کند.

متن توافق مقرر می دارد که بین ۴٠ و ۴۵ درصد از ارزش خودروهای تحت پوشش آن می باید توسط کارگرانی ساخته شده باشد که حداقل ساعتی ١۶ دلار (١۴ یورو) دستمزد بگیرند. این رقم حدود ۴ برابر دستمزد یک فرد شاغل در بخش خودرو مکزیک است. احتمال کمی وجود دارد که موسسات، غالبا آمریکایی، در مکزیک در آینده ای نزدیک دستمزد های پرداختی خود را ۴ برابر کنند یا از امروز تا فردا کارخانه های خود را به آمریکا منتقل نمایند، ولی فکر هم سطح کردن دستمزد بین دوکشور یک پیشرفت درخور توجه است. آیا این شرط موجب افزایش دستمزد در مکزیک خواهد شد و به اختلاف سطح دستمزدها پایان خواهد داد؟ این امر بستگی به آقای لوپز اوبرادور دارد که وعده های انتخاباتی اش اکنون با بخشی از مفاد توافق هم زمان شده است.

در میان بازندگان، از هم اکنون می توان از کشاورزان ٣ کشور نام برد. تولید کنندگان بزرگ آمریکایی محصولات لبنی با کسب دسترسی بهتر به بازار کانادا موفقیتی نسبی کسب کرده اند. درواقع، در کانادا یک نظام مدیریت عرضه مواد لبنی وجود دارد که بهای شیر و مواد لبنی را درحدی بالا برای تولیدکنندگان نگه می دارد و واردات را محدود می کند. توافق جدید این نظام را حفظ می کند ولی امکان می دهد که به واردات افزوده شود. صنعت مواد لبنی کانادا از «مرگ ناشی از تکه پاره شدن» (٣) صحبت می کند. همچنین، توافق به دسترسی غول های «غرب میانه» (مانند کارژیل یا آرچر دانیلز میدلند) به بازار مکزیک تداوم می بخشد بدون آن که موجب خشنودی مزرعه داران خانوادگی آمریکایی شود. انستیتو سیاست کشاورزی و بازرگانی یادآوری کرده که مزرعه داران کوچک «دهها سال است که خواهان نوع دیگری از توافق هستند»: «ما مقرراتی می خواهیم که از نظام های مستحکم، بادوام و عادلانه و نیز اقتصاد روستایی دفاع کند. این متن توافق جدید امکان دسترسی به این اهداف را نمی دهد» (۴).

کشاورزان خرده پای مکزیک، که بزرگ ترین بازندگان توافق پیشین بودند نیز همین نگرانی را دارند زیرا کشورشان زیر بار واردات آمریکایی غرق شده است. ائتلاف «پلان و آیالا» که برای دفاع از کشاورزی خانوادگی مبارزه می کند، از فقدان مقررات برای گردش محصولات راهبردی، ضعف چهارچوب مالکیت معنوی در مورد روش های سنتی و ارتقاء تشویق محصولات دستکاری شده ژنتیکی ابراز تاسف می کند. آقای ارنستو لادرون، سخنگوی این ائتلاف توضیح می دهد که: «متن توافق به ویژه در جهت دفاع از تولید کنندگان بزرگ آمریکایی است. هدف ما خود کفایی غذایی است اما این توافق ما را روی خط راه آهنی قرار می دهد که درمسیر معکوس حرکت می کند».

موضوع دیگری که نشان دهنده عقب گردی بزرگ است حق دسترسی به داروی ارزان قیمت است. ایالات متحده توانسته تمدید مدت ثبت کشف های مولکول های زیست شناسی را برای ١٠ سال به دست آورد و نیز این امکان را بیابد که ثبت کشف های درحال انقضاء را نیز تمدید کند. سهامداران شرکت های داروسازی آمریکایی از هم اکنون می توانند جیب هایشان را گشادتر کنند و به موجودی آنها بیافزایند.

بدون برانگیختن تعجب، توافق جدید از بخش بزرگی از جنبه هایی که جریان های مترقی می خواستند تغییر دهند سلب علاقه کرده است. برای آن که منطقه قابل زندگی باشد الزام به علاقمندی به تغییرات اقلیمی، نابرابری ها، استخراج منابع طبیعی، بهشت های مالیاتی و سوداگری های مالی ضروری است… مفهوم «تغییرات اقلیمی» درمتن توافق جدید حتی وجود ندارد و درباره «مهاجرت» هم صحبتی نشده است. این درحالی است که تلاش هایی با هدف تسهیل انتقال سرمایه و ایجاد مانع در انتقال افراد منجر به مهاجرت هایی می شود که مبارزه با قاچاق انسان نمی تواند جلوی آنها را بگیرد.

متن نهایی توافق حتی موانع گمرکی آمریکا بر روی فولاد و آلمینیوم کانادا و مکزیک را برطرف نمی کند. این به مفهوم آن است که نظر واشنگتن درباره تمامیت بیشتر ناظر بر مبادلات خودش است تا «آزادی» مبادلات. پیروزی های به دست آمده در پیروس مکزیک و اتاوا رابطه نیروهای بین شریک ها را تغییر نمی دهد.

١- Donald Trump, conférence de presse à la Maison Blanche, Washington, DC, 1er octobre 2018.

٢- « Trump has just revolutionized global trade by replacing Nafta with USMCA », Fox News, 2 octobre 2018, www.foxnews.com

٣- Janyce McGregor, « Dairy industry fears “death by 1,000 cuts” through new trade deal », CBC News, 2 octobre 2018, www.cbc.ca

۴- « “New Nafta” falls flat for farmers, food advocates », Institute for Agriculture and Trade Policy, Minneapolis, 1er octobre 2018.