هر قومی نسبت به شرایط فرهنگی وجغرافیایی قالب سروده ها و نوع سازها و حتی دستگاه های موسیقیایی خود را درطی زمان انتخاب میکند.با نگاهی به پیشینیه فرهنگی قوم بلوچ و میزان بهره گیری این قوم از سازها و سروده های بلوچی در می یابیم که موسیقی بلوچ به دلیل برخورداری از عناصری که توان ادامه زندگی وحیات هنری را در بستر فرهنگی قوم بلوچ داشته و باروحیه فرهنگی قوم بلوچ هم سو بوده اند توانسته تا امروز با همه موانع و مشکلات دست و پنجه نرم کند و ادامه حیات دهد زیرا موسیقی بلوچ قبل از دو قرن اخیر تنها ابزار ثبت و ضبط وقایع مهم و تاریخی بلوچستان بوده و تمامی ویژگی های همه گیری را داشته. آنچنان که توانسته با شادی ها و دلتنگی های قوم بلوچ همراهی و هم زبانی کند و اگر در برهه ای از زمان اندکی با احساسات قومی و ملی بلوچ نیز آمیخته شده آنچنان تاثیری در فرهنگ عموم مردم بلوچ گذاشته که زمزمه عموم گردیده و با روحیه مردم سازگار و همسو با همه طبقات جامعه شده است
موسیقی بلوچ را می توان جزیی از زندگی مردم بلوچ بر شمردکه در هر سن و سالی با آنها همدل و همراه است .کمتر جوان بلوچی را میتوان یافت که از طریق موسیقی با باغ و آنار و گل اندام و هانی و مهناز و مه گنج آشنا نباشدوباگوش فرا دادن به موسیقی عاشقانه بلوچی درخیال خویش سر بر شانه های دلبند خیالی خود ننهاده باشد.یا کمتر زن بلوچی می توان پیدا کرد که رنج ها،تلخکامی ها و شادی های خودرا با زهیروک و آواهای موسیقی نجوا نکند ودر فراق پسران و عزیزان جوان خود که برای کسب روزی حلال دل به دریا زده و روانه آن سوی آب برای کسب و کار رفته اند آهنگ دبی ءِ دریا را زمزمه نکند و هیچ دیوان و مجلس بلوچی را سراغ نداریم که دیوان سالاران و بزرگان قوم بلوچ در کنار خودپهلوان و همراهانش را جمع نکند و به حماسه سرایی و بیان رشادت های چاکر و همّل و میر قنبر گوش فرا ندهند .
نوشته‌های مرتبط
اما آهنگها و موسیقی استاد غلام رسول دینارزهی هم از نظر محتوایی وموضوعی و هم از نظر موسیقیایی و ریتم و ترکیب مولودی های اصیل بلوچی ونیز تلفیق موسیقی سنتی با موسیقی مدرن آنچنان همه گیر وفرا گیر بود که مختص یک سن و یا یک گروه نبود بلکه همه مردم بلوچ از زن ومرد،پیر وجوان و دختر و پسر موسیقی و آهنگ های استاد دینارزهی را می پسندیدند زیرا همه گیر بود.استاد غلام رسول دینارزهی از ۳۴ سال قبل با عشق و علاقه ای که به موسیقی بلوچی داشت فعالیت خود را نزد استاد فتح محمد نسکنتی در عرصه موسیقی شروع کرد وی علاقه و استعداد فوق العاده ای در زمینه موسیقی و آهنگ سازی داشت وتمام تلاش خود را روی تنظیم آهنگ های بلوچی متمرکز کرد و از سال ۱۳۴۹تا۱۳۵۵ هجری شمسی در رادیو و تلویزیون کراچی و کویته به آهنگسازی سروده های بلوچی پرداخت از سال۱۳۵۸ در صدا و سیمای مرکز سیستان و بلوچستان مشغول به کار شد و در زمینه تولیدموسیقی محلی بلوچی آثار ارزشمندی ارایه داد اینجانب از سال ۱۳۶۳ افتخار آشنایی و شاگردی در کسوت این بزرگ مردم فرهنگ و هنر بلوچ را پیدا کردم و خاطرات زیادی از آن دوران طلایی در صدا و سیما ی سیستان و بلوچستان دارم هر چند استاد دینارزهی از دست اندر کاران صدا و سیمای استان به خاطر استفاده از هنر او در جوانی و رها کردنش در سن کهولت گلایه داشت و از بیست سال پیش همکاری خود را با صدا و سیما استان قطع کرد و این گلایه همه هنرمندان بلوچ واساتید موسیقی بلوچ است. استاد دینارزهی مدتی را هم به عنوان گوینده در رادیو بلوچی به فعالیت پرداخت و برای بیش از صد سروده محلی آهنگسازی نمود شاعر اکثر آثار و آهنگ های استاد دینارزهی خود ایشان و شاعر و ادیب نامدار بلوچ سید ظهور شاه هاشمی ودر برخی موارد استاد مرحوم عبدالستار بلوچ مقدم وسایر شعرای نامی بلوچ بودند . استاد مرحوم غلام رسول دینارزهی همراه با استاد ستار و استاد شفیع از بنیانگذاران موسیقی نوین بلوچ بودند که برای اولین بار با حفظ اصیل ترین نغمات و گوشه ها و از همه مهمتر ریتم های کهن موسیقی بلوچ با ابتکاری خاص وبا استفاده از دانش و تجربه موسیقیایی خوداقدام به خلق وابداع آهنگهای جدید و مدرن نمودند .آنچنان که اساتید بزرگ موسیقی در ایران و پاکستان و جهان انگشت به دهان مانده و برای اولین بار آهنگهایی را می شنیدند که تقلیدی از هیچکدام از آهنگسازان ایرانی و پاکستانی و هیچ یک از اساتید برجسته موسیقی جهان نبود بلکه خلق آهنگ های حرفه ای بود که با استفاده از آلات و ادوات موسیقی اصیل بلوچی بود واستفاده از مهارت اساتید سازهای مختلف بلوچی که هر کدام در نواختن ساز خود فوق العاده بودند و هماهنگی و رهبری این گروه و نیز تنظیم این آهنگ ها را کسی به عهده داشت که سالیان متمادی با علم موسیقی آشنا بود و خود نیز مهارت خاصی در هماهنگی و نواختن هارمونی که مادر سازها است داشت این فرد کسی نبود جزء استاد غلام رسول دینارزهی وبه همین دلیل آثار این استاد برجسته موسیقی بلوچستان نه تنها به دلیل انتخاب مناسب موضوع و بهره گیری از سرودها واشعار شعرای نامی بلوچ همچون سید ظهور شاه هاشمی و دیگر شعرای نامی بلوچ که در بین مردم بلوچستان از جایگاه ویژه ای برخوردار بودند بلکه به دلیل ارزش موسیقیایی و حرفه ای که مورد قبول اهل فن واساتید بزرگ موسیقی و آهنگسازان مشهور بودماندگارماند و به همین جهت این آثار به عنوان آثار ماندگاردر آرشیو رادیو و تلویزیون ها و نیز در ذهن وحافظه عمومی مردم برای همیشه جاودانه و نام خالق این آثار به عنوان سلطان آواز و موسیقی بلوچ تا ابد ثبت و ضبط شد و به عنوان چهره همیشه زنده در اذهان مردم بلوچ ماندگار ماند روحش شاد.
