بزرگ‌ترین چالش تاریخ بشریّت در برابر فاجعه زیست‌محیطی و اجتماعی
اُره‌لی‌یَن بارو
ترجمهٔ محسن یلفانی
۱۱۲ صفحه. ۲۲۰۰۰ تومان
اُره‌لی‌یَن بارو، استاد دانشگاه «گرونوبل- آلپ» فرانسه در رشته‌های اخترفیزیک ذرّه‌ای، سیاه‌چاله‌ها و گیتی‌شناسی است و در «مرکز ملّی پژوهش‌های علمی فرانسه» نیز تحقیقات خود را دنبال می‌کند. او تا به حال چند جایزهٔ مهم علمی دریافت کرده است.
نویسنده در آغاز کتاب توضیح می‌دهد که کارشناس مسائل محیط زیست نیست و تنها به عنوان یک شهروندِ نگران دنیا این کتاب را نوشته است. او بر این نکته تأکید می‌کند که مغز انسان در پیش‌بینی‌های درازمدّت چندان توانا نیست و به همین علّت باید به‌کرّات یادآوری کرد که فاجعه از مدّت‌ها پیش آغاز شده است.
کتاب در سال جاری (۲۰۱۹) منتشر شده و متکی بر تازه‌ترین یافته‌های علمی جهان است.
نوشته‌های مرتبط
نگاه انسانی نویسنده به مسئلهٔ محیط زیست و نحوهٔ برخورد با آن هم تازگی دارد و هم دلگرم‌کننده و اطمینان‌بخش است. او با زبانی در عین‌حال قابل فهم و مستدل، و دور از خیال‌بافی‌های ناشی از خوش‌باوری و حسن نیّتِ صِرف، توضیح می‌دهد که چگونه می‌توان و باید فاجعه‌ای را که در پیش است، به فرصتی برای تحقق انسانیَت تبدیل کرد.
در آغاز کتاب می‌خوانیم:
«عمر کرهٔ زمین تقریباً برابر است با نیمی از عمر گیتی. سیّارهٔ ما سرگذشتی پرتلاطم و توفانی را پشت سر گذاشته و اینک دوران پیری خود را می‌گذراند[…] این بنای عظیم که حاصل تکاملی بس طولانی و بس کُند بوده است و هر یک از ما عضوی از آن هستیم، سخت ظریف و شکننده است. و در حال حاضر به طرز وخیمی با خطر روبه‌روست. در واقع، مدت‌هاست که در حال فروریختن است.
بشریت از هر لحاظ در معرض خطر ویرانی‌هایی است که خود مسبب آنها بوده است. نیمهٔ بزرگی از سطح کرهٔ زمین، که محل سکونت بیش از دو سوم جمعیت انسانی است، با چنان کاهشی در تنوّع زیستی روبه‌روست که دیگر معلوم نیست بتواند به تأمین نیازهای انسان پاسخ دهد.
کرهٔ زمین محل زندگی تقریباً ده میلیون گونهٔ زنده است. هر یک از این گونه‌ها تاریخی یگانه و سرشار از جهش‌ها و رویدادهای پیش‌بینی‌ناپذیر داشته است.
ما در جریان ششمین نابودی عظیم در تاریخ کرهٔ زمین هستیم. دراین‌باره جایی برای هیچ‌گونه تردیدی نیست. […] هیچ‌گونه تردیدی در مورد فاجعه‌ای که در حال وقوع است، وجود ندارد: زندگی بر روی سیّارهٔ زمین در حال نابودی است و سرعت این نابودی به طرز حیرت‌انگیزی در حال افزایش است. این فرآیند همهٔ گروه‌های زنده را شامل می‌شود: از پرندگان تا حشرات؛ و از پستانداران تا ماهیان.»
● در چهل سال گذشته تنها در قارهٔ اروپا ۴۰۰ میلیون پرنده نابود شده‌اند.
●از ۱۹۹۹ به این‌سو، شمار حشرات پرنده در آلمان ۸۰ درصد کم شده است. تعداد یوزپلنگ‌های باقی‌مانده چند هزار بیشتر نیست. ظرف سی سال گذشته شمار شیرها نصف شده، و ادامهٔ نسل اوران‌اوتان‌ها با خطر روبه‌روست. قتل‌عام حیوانات ابعاد هولناکی به خود گرفته است. نابودی یک گونهٔ حیوانی، به معنای دقیق آن، یعنی اینکه هیچ نمونه‌ای از این حیوان، حتی در باغ‌وحش‌ها، باقی نمانده باشد.
●شمار موجودات زنده بر روی کرهٔ زمین دائماً کاهش می‌یابد. دانشمندانِ کارشناس این پدیده را «انهدام زیست‌شناختی» نام نهاده‌اند.
● هر سال، تقریباً ۴۰۰ میلیون مترمربع بر مساحت شهرها افزوده می‌شود. جنگل‌زدایی با هدف گسترش کشاورزی از این هم نگران‌کننده‌تر است. در مقیاس جهانی، تنها یک‌چهارم سطح خشکی‌های زمین از آثار و عوارض فعالیت‌های انسانی مصون مانده است. تا سی سال دیگر این نسبت به ۱۰درصد کاهش خواهد یافت، که بخش بزرگ آن را بیابان‌ها و کوه‌ها و نواحی قطبی در بر می‌گیرند.
● تعداد کسانی که در هرسال براثر آلودگی محیط‌زیست می‌میرند سه برابر قربانیان بیماری ایدز، یعنی در حدود شش میلیون نفر است. این رقم هرسال، به‌ویژه در کشورهای فقیر و در مناطقی که در آنها توسعهٔ صنعتی سریع جریان دارد، افزایش می‌یابد.
● بخش بزرگی از دیوارهٔ بزرگ مرجانی دریاها، که خود به‌درستی پناهگاه نمادین تنوّع زیستی محسوب می‌شود، در حال نابودی پیش‌رس است. نوار ساحلی‌ای که ازجمله، محل رشد درختان و درختچه‌های کرانه‌زی و حارّه‌ای و زیستگاه ماهی‌های کوچک و میگو و امثال آن است ، به‌سرعت در حال عقب‌نشینی است. بخش‌های عظیمی از کف دریاها و اقیانوس‌ها بر اثر بهره‌برداری‌های معدنی ویران شده‌اند.
● رشد و دگرگونی‌های گیاهان بر اثر تغییرات اقلیمی به‌شدّت دستخوش زیر و رو شدن است و همین خود به کاهش تنوّع گل‌ها و گیاهان می‌انجامد. این کاهش به نوبهٔ خود بر گرمای زمین می‌افزاید: با کم شدن شمار گونه‌های زنده، میزان ازُت موجود در خاک و درجهٔ حرارت متوسط آن افزایش می‌یابد. شمارِ آثار و عوارضی که یکی در پی دیگری می‌آید، فزونی می‌گیرد.
مطلب اولین بار در نشریه جهان کتاب منتشر و برای بازنشر از طریق دفتر نشریه در اختیار انسان‌شناسی و فرهنگ قرار گرفته است.